URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO OPRACOWANIE METODY BADANIA RUCHU TURYSTYCZNEGO I UDZIAŁU W KULTURZE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM INSTYTUT TURYSTYKI SZKOŁA GŁÓWNA TURYSTYKI I REKREACJI 2014

Autorzy tekstu: dr Krzysztof Łopaciński mgr Bożena Radkowska przy współpracy: Iwony Gajewskiej Michnik Departament Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Renaty Wierzchołowskiej Departament Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Praca wykonana na zlecenie Departamentu Turystyki i Promocji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Instytut Turystyki SGTiR ul. Stokłosy 3 02-787 Warszawa tel. +48 22 4572342 e-mail: it@intur.com.pl www.intur.com.pl

Spis treści Spis treści... 3 1. Wprowadzenie... 4 2. Założenia koncepcyjne... 4 3. Źródła danych i ich zakresy... 6 3.1. Główny Urząd Statystyczny/Wojewódzki Urząd Statystyczny... 7 3.1.1. Ruch turystyczny w bazie noclegowej... 7 3.1.2. Turystyka zagraniczna (wielkość i struktura ruchu)... 7 3.1.3. Aktywność turystyczna Polaków... 8 3.1.4. Muzea... 8 3.1.5. Teatry, instytucje muzyczne i rozrywkowe... 9 3.1.6. Pozostałe instytucje kultury (galerie, ośrodki kultury)... 10 3.1.7 Instytucje paramuzealne... 10 3.1.8. Uczestnicy imprez masowych... 11 3.2. Bezpośrednio u gestorów... 12 3.2.1. Lotniska... 12 3.2.2. Porty, przewozy pasażerskie.... 12 3.2.3. Muzea, inne instytucje kultury, obiekty paramuzealne, organizatorzy wielkich imprez masowych... 12 3.3. Badania innych jednostek badawczych... 13 3.3.1. Turystyka polska. Układ regionalny... 13 3.4. Badania własne lub badania zlecone... 13 3.4.1. Badania ankietowe turystów w wytypowanych lokalizacjach (opis w dalszej części opracowania) badania PAPI... 13 3.4.2. Ogólnopolskie badania w ramach tzw. OMNIBUSA (CATI)... 14 3.4.3. Badania uczestników podstawowych form turystyki kwalifikowanej.... 15 4. Metody szacowania wielkości i struktury ruchu turystycznego... 15 4.1. Wielkość ruchu turystycznego w województwie i na wybranych obszarach... 15 4.2. Struktura ruchu turystycznego i parametru charakteryzujące ruch turystyczny... 16 4.3. Szacowanie udziału turystów wśród odwiedzających instytucje kultury (w tym muzea) oraz wybrane imprezy masowe.... 16 4.4. Badanie turystyki rowerowej jej wielkości, rozmieszczenia i struktury... 16 5. Prezentacja wyników i harmonogram badań... 17 5.1. Haromonogram prezentacji wyników badań... 17 5.2. Harmonogram badań... 18 5.2.1. Badania ankietowe turystów (PAPI)... 18 5.2.2. Badania ankietowe turystyki rowerowej... 18 5.2.3. Badania telefoniczne OMNIBUS... 18 6. Założenia organizacyjno-finansowe... 19 6.1. Wariant oczekiwany (badania pełne)... 19 6.2. Wariant optymalny... 20 6.3. Oszczędny projekt badań... 21 3

1. Wprowadzenie Rosnące znaczenie turystyki dla gospodarki regionów sprawia, że samorządy i władze lokalne podejmują aktywną politykę jej rozwoju. Warunkiem prowadzenia skutecznej polityki jest jednak dysponowanie rzetelnymi narzędziami pomiaru efektów podejmowanych działań. W przypadku turystyki standardowe systemy informacji statystycznej są niewystarczające, ponieważ nie dają pełnego obrazu zjawiska. W skali kraju instytucje międzynarodowe (UNWTO, OECD i EUROSTAT) wypracowały założenia metodologiczne takich narzędzi. Zostały one wdrożone w wielu krajach, także w Polsce. W ślad za nimi pojawiły się pomysły wypracowania podobnych metod dla regionów/województw, niemniej nie mają one oficjalnego charakteru i są bardzo zróżnicowane. Przedstawione w niniejszym opracowaniu rozwiązania są oryginalną propozycją dostosowaną do polskich realiów. Podstawowym założeniem, które uwzględniono przy konstruowaniu metodologii było stworzenie narzędzi, które opisują realne zjawiska zachodzące w województwie, a dotyczą uczestnictwa w kulturze i turystyce. Opracowanie zostało wykonane na podstawie umowy między Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, a Szkołą Główną Turystyki i Rekreacji i założeń przygotowanych przez Departament Turystyki i Promocji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. Opracowanie wykonano w Instytucie Turystyki SGTiR. W pracach wykorzystano również wyniki dyskusji z pracownikami Urzędu Marszałkowskiego. 2. Założenia koncepcyjne Zgodnie z założeniami przygotowanymi przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego opracowanie metody badania ruchu turystycznego i udziału w kulturze w województwie pomorskim ma posłużyć do realizacji celów związanych z obserwacją zjawisk kluczowych w obecnej i przyszłej sytuacji turystyczno kulturowej regionu oraz z budową zasobów informacji o regionie. Opracowana metoda, wykorzystywana w kolejnych latach, pozwoli na uzyskanie informacji pomocnych samorządom w procesie 4

kształtowania polityk rozwojowych, a także w procesie budowania oferty turystycznej i kulturalnej przez organizacje pozarządowe, instytucje kultury i podmioty prywatne. Cyklicznie przeprowadzane badania z wykorzystaniem przedmiotowej metody pomiaru, pozwolą na osiągnięcie założonych celów, takich jak: oszacowanie wielkości i struktury ruchu turystycznego w woj. pomorskim określenie profilu turysty przyjeżdżającego do województwa pomorskiego z kraju i z zagranicy oraz profilu turysty regionalnego, ocenę jakości oferty turystycznej województwa i oferty kulturalnej, rozpoznanie mocnych i słabych stron województwa w zakresie ruchu turystycznego, podjęcie skutecznych działań organizacyjnych i promocyjnych w zakresie ruchu turystycznego i oferty kulturalnej. Obowiązkiem Wykonawcy jest opracowanie metody badania ruchu turystycznego i udziału w kulturze w województwie pomorskim obejmującego turystów regionalnych, krajowych i zagranicznych. Metodologia monitoringu ruchu turystycznego i udziału w kulturze w województwie pomorskim powinna gwarantować wykorzystanie innych badań charakteryzujących badane zjawiska (desk research), w tym w szczególności publikowanych i niepublikowanych wyników badań statystycznych prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny oraz danych z baz administracyjnych. W badaniach powinny zostać również wykorzystane dane uzyskiwane bezpośrednio od podmiotów gospodarczych i jednostek administracji publicznej. Harmonogram badań i analiz powinien umożliwić przygotowanie materiałów informacyjnych w trybie kwartalnym (ok. 60 dni po upływie okresu sprawozdawczego) oraz rocznym (oszacowania wielkości charakteryzujących badane zjawisko w czwartym kwartale na podstawie danych z trzech kwartałów i prognoz dotyczących czwartego kwartału podawanych w grudniu oraz pełen raport sporządzany w kwietniu następnego roku). 5

3. Źródła danych i ich zakresy Przedstawiony poniżej zakres danych jest znacznie szerszy niż określił to w założeniach Zleceniodawca. Część z podanych niżej danych jest niezbędna do możliwie najlepszego oszacowania wielkości zgodnych z zamówieniem. Ponieważ zleceniodawca pozostawił pewien margines swobody w doborze dodatkowych informacji przyjęliśmy założenie, że monitorowanie ruchu turystycznego i uczestnictwa w kulturze w województwie powinno mieć bardziej zróżnicowany charakter i obejmować również szereg dodatkowych elementów charakteryzujących ruch turystyczny (ruch lotniczy, ruch statków pasażerskich, międzynarodowe połączenia promowe). Rozszerzając zakres gromadzenia i przetwarzania danych staraliśmy się w miarę możliwości proponować pozyskiwanie danych, które są zgromadzone w różnych instytucjach, lecz nie zawsze są bezpośrednio udostępniane publiczności osobom prowadzącym specjalistyczne analizy. Znaczna część tych wtórnych danych będzie wykorzystana do prac obliczeniowych przy szacowaniu wielkości i struktury ruchu turystycznego oraz do prac analitycznych i szacunków. Wśród źródeł danych statystycznych wyróżniliśmy: Główny Urząd Statystyczny, bezpośrednich zarządzających atrakcjami turystycznymi, obiektami kultury czy organizatorów wydarzeń. Dla każdego źródła określone lub wskazane zostały sposoby pozyskania danych. Biorąc pod uwagę możliwe trudności z pozyskaniem wszystkich proponowanych danych sugerujemy aby ich pozyskiwanie zostało sformalizowane. Uwaga ta dotyczy w pierwszym rzędzie wieloletniego porozumienia z Wojewódzkim Urzędem Statystycznym lub Głównym Urzędem Statystycznym, co umożliwi systematyczne pozyskiwanie danych, a w przyszłości być może rozszerzy ofertę GUS na sporządzanie nowego zestawu informacji o turystyce i kulturze dla wszystkich województw w Polsce. 6

3.1. Główny Urząd Statystyczny/Wojewódzki Urząd Statystyczny 3.1.1. Ruch turystyczny w bazie noclegowej a) Źródło danych: formularz GUS - KT-1 Sprawozdanie o wykorzystaniu turystycznego obiektu noclegowego b) Częstotliwość (raz na kwartał): po 60 dniach od zakończenia kwartału c) Zakres informacji kwartalnej: liczba gości w bazie noclegowej 1 w województwie w podziale na: Gości krajowych, Gości zagranicznych (20 krajów 2 ) d) Zakres informacji całorocznej: liczba gości w podziale na typy bazy noclegowej (dostępne na zamówienie po ok. 3 miesięcy od zakończenia roku) e) Sposób pozyskania: wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS lub poprzez zamówienie i zakup danych. f) Wykorzystanie danych niezbędnych do: Oszacowania ruchu turystycznego w województwie, Określenia struktury i wielkości próby do badań ankietowych Publikacji w komunikacie kwartalnym i oszacowania liczby gości w czwartym kwartale 3.1.2. Turystyka zagraniczna (wielkość i struktura ruchu) a) Źródło danych: badania graniczne GUS b) Częstotliwość (raz na kwartał): po 60 dniach od zakończenia kwartału c) Zakres informacji kwartalnej: liczba turystów zagranicznych odwiedzających Polskę w podziale na województwa, wydatki w czasie podróży w Polsce d) Zakres informacji całorocznej: liczba turystów zagranicznych odwiedzających Polskę w podziale na województwa, wydatki w czasie podróży w Polsce (dostępne na zamówienie po ok. 3 miesięcy od zakończenia roku) 1 Obecnie dane publikowane przez GUS co miesiąc tylko dla całej Polski, a dla województw raz do roku. 2 Dla całej Polski publikowane są dane o 40 krajach, dla potrzeb monitoringu wojewódzkiego wystarczy 20 7

e) Sposób pozyskania: wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS, możliwe wykonanie obliczeń przez wyspecjalizowaną firmę na podstawie bazy danych z MSiT. f) Wykorzystanie danych niezbędnych do: Porównań ruchu turystycznego w województwie z pozostałymi województwami, Oszacowania wielkości wydatków turystów zagranicznych w województwie w układzie kwartalnym, Weryfikacji oszacowań wojewódzkich 3.1.3. Aktywność turystyczna Polaków a) Źródło danych: badania CATI GUS b) Częstotliwość (raz na kwartał): po 60 dniach od zakończenia kwartału c) Zakres informacji kwartalnej: liczba podróży krajowych mieszkańców Polski w Polsce i w podziale na województwa d) Zakres informacji całorocznej: liczba podróży krajowych mieszkańców Polski w Polsce i w podziale na województwa, wydatki w czasie podróży w Polsce (dostępne na zamówienie po ok. 3 miesięcy od zakończenia roku) e) Sposób pozyskania: wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS, od 2015 roku dane powinny być publikowane przez GUS w kwartalnych komunikatach f) Wykorzystanie danych niezbędnych do: Porównań ruchu turystycznego w województwie z pozostałymi województwami i Polską, Oszacowania wielkości wydatków turystów krajowych w województwie w układzie kwartalnym, Weryfikacji oszacowań wojewódzkich 3.1.4. Muzea 3 a) Źródło danych: formularz GUS K-02 Sprawozdanie z działalności muzeum i instytucji paramuzealnej b) Częstotliwość: raz na rok po 90 dniach 3 Z muzeów i galerii z GUS można pozyskać tylko dane roczne. Dane kwartalne do pozyskania bezpośrednio przez Departament Kultury Urzędu Marszałkowskiego (wg informacji pozyskanych z Departamentu Kultury) 8

c) Zakres informacji rocznej: Zwiedzający muzea i wystawy muzealne w województwie ogółem oraz w podziale na: młodzież szkolna w zorganizowanych grupach (w tym młodzież szkolna) w Noc Muzeów, d) Zakres danych do pozyskania: Zwiedzający muzea w województwie w podziale na pojedyncze muzea e) Sposób pozyskania 4 : wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS lub poprzez zamówienie i zakup danych. f) Wykorzystanie: dane niezbędne do: Oszacowania ruchu turystycznego w województwie w muzeach, Określenia struktury i wielkości próby do badań ankietowych Publikacji w komunikacie kwartalnym. 3.1.5. Teatry, instytucje muzyczne i rozrywkowe a) Źródło danych: formularz GUS K-01 Sprawozdanie z działalności artystycznej i rozrywkowej b) Częstotliwość: raz na rok po 90 dniach c) Zakres informacji rocznej: widzowie w podziale na: teatr (dramatyczny, lalkowy, muzyczny (opera i inne), tańca i ruchu, filharmonia, orkiestra symfoniczna, orkiestra kameralna, chór, zespół pieśni i tańca, przedsiębiorstwo (agencja) organizujące imprezy o charakterze estradowym, teatralnym, muzycznym, inna jednostka prowadząca działalność o charakterze rozrywkowym. d) Zakres informacji do pozyskania: widzowie w podziale na pojedyncze obiekty e) Sposób pozyskania 5 : wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS lub poprzez zamówienie i zakup danych. 4 Dane są dostępne na stronach GUS z dużym opóźnieniem. Dane o pojedynczych muzeach wymagają zgody GUS. 9

f) Wykorzystanie: dane niezbędne do: Oszacowania ruchu turystycznego w województwie w wybranych obiektach, Określenia udziału turystów w wybranych obiektach 3.1.6. Pozostałe instytucje kultury (galerie, ośrodki kultury) a) Źródło danych: formularz GUS K-05 Sprawozdanie z działalności wystawienniczej oraz GUS K-07 Sprawozdanie z działalności domu kultury, ośrodka kultury, klubu, świetlicy b) Częstotliwość: raz na rok po 90 dniach c) Zakres informacji rocznej: Zwiedzający wystawy, galerie salony wystawowe) Uczestnicy imprez domów kultury i ośrodków kultury (z ew. podziałem na rodzaje imprez) Zwiedzający i uczestnicy imprez w województwie w podziale na pojedyncze obiekty d) Sposób pozyskania 6 : wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS lub poprzez zamówienie i zakup danych. e) Wykorzystanie: dane niezbędne do: f) Oszacowania ruchu turystycznego w województwie w wybranych obiektach, g) Określenia udziału turystów w wybranych obiektach h) Publikacji w komunikacie kwartalnym. 3.1.7 Instytucje paramuzealne Do instytucji paramuzealnych (nie zaliczanych bezpośrednio do instytucji kultury) jednak istotnych dla charakterystyki ruchu turystycznego zalicza się: ogrody zoologiczne (także akwaria, terraria), ogrody botaniczne, rezerwaty przyrody/parki narodowe (udostępniane zwiedzającym w sposób rejestrowany), 5 Dane są dostępne na stronach GUS z dużym opóźnieniem. Dane o pojedynczych muzeach wymagają zgody GUS 6 Dane są dostępne na stronach GUS z dużym opóźnieniem. Dane o pojedynczych muzeach wymagają zgody GUS 10

parki kulturowe (chronione tereny krajobrazowe z wyróżniającymi je zabytkami nieruchomymi), inne jednostki obejmujące m.in. planetaria, miasteczka, centra nauki i techniki a) Źródło danych: formularz GUS K-02 Sprawozdanie z działalności muzeum i instytucji paramuzealnej b) Częstotliwość: raz na rok po 90 dniach c) Zakres informacji rocznej: Zwiedzający obiekty w województwie w podziale na rodzaje obiektów i na pojedyncze obiekty d) Sposób pozyskania 7 : wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS lub poprzez zamówienie i zakup danych. e) Wykorzystanie danych niezbędnych do: oszacowania ruchu turystycznego w województwie w obiektach paramuzealnych określenia struktury i wielkości próby do badań ankietowych publikacji w komunikacie kwartalnym. 3.1.8. Uczestnicy imprez masowych a) Źródło danych: formularz GUS K-09 Sprawozdanie z organizacji imprez masowych b) Częstotliwość: raz na rok po 90 dniach c) Zakres informacji rocznej: Uczestnicy imprez w województwie w podziale na rodzaje imprez (artystyczno-rozrywkowe, interdyscyplinarne, inne) d) Sposób pozyskania 8 : wystąpienie do GUS za pośrednictwem WUS lub poprzez zamówienie i zakup danych. e) Wykorzystanie danych niezbędnych do: oszacowania ruchu turystycznego w województwie na imprezach masowych, określenia struktury i wielkości próby do badań ankietowych publikacji w komunikacie rocznym. 7 Dane są dostępne na stronach GUS z dużym opóźnieniem. Dane o pojedynczych obiektach wymagają zgody GUS. 8 Dane roczne w układzie wojewódzkim są dostępne na stronach GUS z dużym opóźnieniem. Dane o pojedynczych obiektach wymagają zgody GUS. 11

3.2. Bezpośrednio u gestorów 3.2.1. Lotniska a) Źródło danych: strony internetowe lotnisk b) Częstotliwość: raz na kwartał po 30 dniach c) Zakres informacji kwartalnej i rocznej: - liczba pasażerów obsłużonych na lotnisku (w tym w lotach czarterowych0 d) Sposób pozyskania: ze stron internetowych lub bezpośrednio od władz lotnisk. e) Wykorzystanie: dane niezbędne do: oszacowania ruchu turystycznego w województwie, publikacji w komunikatach kwartalnych. 3.2.2. Porty, przewozy pasażerskie. a) Źródło danych: dane z dyrekcji portów b) Częstotliwość: raz na kwartał po 30 dniach c) Zakres informacji kwartalnej i rocznej: liczba pasażerów obsłużonych przez promy międzynarodowe liczba zawinięć statków wycieczkowych do portów liczba pasażerów statków wycieczkowych 9 d) Sposób pozyskania: bezpośrednio od władz portowych. e) Wykorzystanie: dane niezbędne do: oszacowania ruchu turystycznego w województwie, publikacji w komunikatach kwartalnych. 3.2.3. Muzea, inne instytucje kultury, obiekty paramuzealne, organizatorzy wielkich imprez masowych 10 a) Źródło danych: dane z zarządów b) Częstotliwość: raz na kwartał po 30 dniach c) Zakres informacji kwartalnej: liczba osób odwiedzających 9 Pasażerowie statków wycieczkowych w statystykach nie są ujmowani jako turyści lecz odwiedzający jednodniowi, jednak przy szacowaniu ruchu turystycznego warto podawać tę liczbę m.in. z uwagi na wysokie wydatki pasażerów na lądzie. 10 Jako uzupełnienie bądź ekwiwalent danych z GUS. 12

d) Sposób pozyskania: bezpośrednio z zarządów. e) Wykorzystanie danych niezbędnych do: oszacowania ruchu turystycznego w województwie, oszacowania ruchu turystycznego w obiektach. publikacji w komunikatach kwartalnych. 3.2.4. Targi a) Źródło danych: dane z zarządów instytucji organizujących targi b) Częstotliwość: po zakończeniu wydarzenia c) Zakres informacji: liczba wystawców liczba osób odwiedzających d) Sposób pozyskania: bezpośrednio z zarządów.? e) Wykorzystanie danych niezbędnych do: oszacowania ruchu turystycznego w województwie, oszacowania ruchu turystycznego na targach. publikacji w komunikatach kwartalnych. 3.3. Badania innych jednostek badawczych 3.3.1. Turystyka polska. Układ regionalny a) Źródło danych: badania oszacowania i analizy Instytutu Turystyki SGTiR b) Zakres danych: na podstawie wtórnych baz danych oszacowanie kilkudziesięciu zjawisk charakteryzujących turystykę w szesnastu województwach. c) Częstotliwość: raz do roku (6 m-cy po upływie roku). 3.4. Badania własne lub badania zlecone 3.4.1. Badania ankietowe turystów w wytypowanych lokalizacjach (opis w dalszej części opracowania) badania PAPI a) Zakres badań: zakres badań ankietowych wynika z zakresu określonego zamówieniem i pozwala na realizację zadań określonych w zamówieniu (wzór ankiety w załączeniu) 13

b) Częstotliwość: minimum dwa razy w roku (wiosna i sezon letni, w miarę możliwości finansowych dodatkowo jesienią i w zimie c) Liczba punktów realizacji ankiet: wiosna 30, lato 35 (dobór punktów w uzgodnieniu ze zleceniodawcą. Punkty obejmują: najczęściej odwiedzane obiekty muzealne i inne instytucje kultury oraz obiekty paramuzealne, obiekty bazy noclegowej atrakcje turystyczne o dużym natężeniu ruchu turystycznego d) Proponujemy, aby dla zachowania równomiernego rozłożenia punktów badania przyjąć, że ich lokalizacja powinna zostać określona na podstawie dwu parametrów: liczba gości w bazie noclegowej (powiecie) i liczby osób odwiedzających obiekt muzealny lub paramuzealny. Atrakcje turystyczne o dużym natężeniu ruchu turystycznego powinny zostać dobrane metodą ekspercką. e) Liczba ankiet w turze: wiosenna tura (4 dni): 50 x 25 = 1250 letnia tura (4 dni): średnio 50 ankiet x 35 punktów = 1750 jesienna tura (4 dni): średnio 50 ankiet x 35 punktów = 1750 11 zimowa tura (4 dni): średnio 50 ankiet x 35 punktów = 1750 wybrane masowe imprezy w terminie tych imprez (przynajmniej 6 imprez x 100 ankiet = 600) dobór imprez powinien nastąpić metodą ekspercką przy wzięciu pod uwagę przewidywanej liczby uczestników imprezy f) Realizacja badań przez wybrana firmę. 3.4.2. Ogólnopolskie badania w ramach tzw. OMNIBUSA (CATI) a) Zakres badań: określenie uczestnictwa mieszkańców Polski w wyjazdach do woj. pomorskiego na tle innych województw oraz charakterystyka wyjeżdżających z danego województwa według województw przyjmujących b) Częstotliwość: raz do roku (w styczniu) na ogólnopolskiej próbie 1500 osób c) Realizacja badań przez wybraną firmę prowadzącą badania omnibusowe. 11 Sezon jesienny i zimowy o ile pozwolą na to środki finansowe 14

3.4.3. Badania uczestników podstawowych form turystyki kwalifikowanej. a) Wybrane formy turystyki kwalifikowanej (np. turystyka rowerowa, kajakowa, jeździecka, piesza) b) Zakres badań: wielkość ruchu turystycznego na wybranych szlakach. c) Źródła danych: Badania własne (zliczanie turystów na wybranych trasach, sondaże ankietowe (PAPI) Wtórne pozyskiwanie danych (wypożyczalnie sprzętu, stadniny itp.) d) Badania w 2015 roku. Badania te powinny objąć turystykę rowerową z wykorzystaniem zarówno metody rachunkowej (zliczanie ruchu) jak i badań ankietowych (wzór ankiety w załączeniu). 4. Metody szacowania wielkości i struktury ruchu turystycznego 4.1. Wielkość ruchu turystycznego w województwie i na wybranych obszarach Punktem wyjścia do badania wielkości ruchu turystycznego będą dane GUS o liczbie gości w bazie noclegowej w województwie i w wybranych jednostkach administracyjnych o dużym ruchu w bazie noclegowej. Na podstawie badań ankietowych PAPI określony zostanie procentowy udział turystów nocujących w bazie noclegowej zbiorowego zakwaterowania wśród wszystkich turystów (oddzielnie dla cudzoziemców, oddzielnie dla mieszkańców Polski). Wstępne oszacowanie liczby turystów zostanie dokonane poprzez podzielenie liczby gości w bazie przez udział nocujących wśród badanych turystów. Dane te zostaną skorygowane o wskaźniki wynikające z faktu, że nie cała baza w poszczególnych lokalizacjach została uwzględniona w badaniach GUS. Do korekty tej posłużą również dane z badań ogólnopolskich. 15

4.2. Struktura ruchu turystycznego i parametru charakteryzujące ruch turystyczny Podstawą określenia struktury i parametrów ruchu turystycznego posłużą wyniki terenowych badań ankietowych. Do określenia wagi dla ankiet z danej lokalizacji prowadzenia badań ankietowych posłużą oszacowane wielkości ruchu turystycznego w danej lokalizacji zrealizowane podobnie jak dla całego województwa. W ten sposób zagwarantowany zostanie rozkład terytorialny próby zbliżony do rozkładu terytorialnego rzeczywistego ruchu turystycznego. 4.3. Szacowanie udziału turystów wśród odwiedzających instytucje kultury (w tym muzea) oraz wybrane imprezy masowe. Punktem wyjścia do oszacowań liczby turystów odwiedzających instytucje kultury, muzea i masowe imprezy będą dane o liczbie sprzedanych biletów oraz oszacowania liczby uczestniczących w imprezach podane przez organizatorów. Do oszacowania wielkości ruchu turystycznego wykorzystane zostaną badania ankietowe prowadzone w pobliżu instytucji kultury (lub przez instytucje kultury) lub wśród uczestników imprez. Badania ankietowe pozwolą na oszacowanie udziału turystów wśród odwiedzających obiekt lub uczestniczących w wydarzeniu. Na podstawie zebranych ankiet będzie również można dokonać dalszych analiz uczestnictwa turystów w kulturze (korzystania z oferty kulturalnej) i ich ocen. 4.4. Badanie turystyki rowerowej jej wielkości, rozmieszczenia i struktury Brak badań turystyki rowerowej w Polsce uniemożliwia wykorzystanie do tworzenia metod badania ruchu badań wtórnych. Dlatego też proponuje się w pierwszej fazie przeprowadzenie badań pilotażowych opartych na badaniach ankietowych. Badania te powinny zostać przeprowadzone w dotychczasowych punktach koncentracji ruchu rowerowego i wyodrębnienia ruchu turystycznego. Dobór punktów winien nastąpić metodą ekspercką. 16

Należy jednocześnie zwrócić uwagę, że liczba osób, a w tym i turystów, szybko wzrasta i trend ten powinien utrzymać się jeszcze przez wiele lat. Dlatego też dla przyszłej oceny wielkości rowerowego ruchu turystycznego należy wykorzystać badania ruchu turystycznego, a szczególnie uczestników ruchu turystycznego zainteresowanych aktywnością ruchową. Zakładamy, że dla pilotażu należałoby przeprowadzić badania ankietowe na próbie około 1000 osób jeżdżących na rowerze i na tej podstawie określić udział w tej próbie rowerzystów turystów. Ankietowe badania pilotażowe powinny pozwolić na określenie optymalnego rozmieszczenia punktów pomiaru turystycznego ruchu rowerowego i ruchu rowerowego ogółem (wliczając w to ruch jednodniowy). Wykonawcy niniejszego opracowania przewidują możliwość uruchomienia w przyszłości, automatycznego systemu zliczania ruchu rowerowego. które może być bardziej opłacalne od zliczania przez ankieterów. 5. Prezentacja wyników i harmonogram badań 5.1. Haromonogram prezentacji wyników badań Zgodnie z założeniami metodologia badań powinna zagwarantować monitorowanie zjawiska ruchu turystycznego, a więc sukcesywnego prezentowania wyników badań. Biorąc pod uwagę ograniczone środki finansowe i dostępność wyników badań proponujemy następujący harmonogram prezentacji rezultatów prowadzonych badań: 1) Cztery kwartalne komunikaty zawierające zestawienia tabelaryczne, wykresy i krótkie analizy zmian na rynku turystycznym województwa (z uwzględnieniem ruchu turystycznego w obiektach kultury). Komunikaty te powinny posiadać swoją wersję internetową, bądź być dostępne na stronach internetowych. Zakres informacji byłby zgodny z ich dostępnością opisaną wcześniej. Komunikaty 17

powinny ukazywać się w następujących terminach (maj/czerwiec, sierpień/wrzesień, listopad/grudzień i luty/marzec) 2) Komunikat dotyczący ruchu turystycznego i jego charakterystyki w danym roku bazujący na wynikach z trzech kwartałach i oszacowaniach danych za czwarty kwartał powinien ukazać się w grudniu i być powiązany z prezentacją na konferencji prasowej. 3) Pełen roczny raport obejmujący całość dostępnych danych z badań ruchu turystycznego w różnych jego aspektach powinien ukazać się w maju następnego roku. 4) Komunikat/krótka ekspertyza dotycząca wielkości i struktury ruchu w obiektach muzealnych powinien w pierwszym roku ukazać się w maju roku następnego, podobnie jak komunikat dotyczący imprez masowych. 5.2. Harmonogram badań Harmonogram badań powinien zapewnić terminową edycję komunikatów i raportów. Badania własne powinny jednocześnie uwzględniać sezonowość zjawiska ruchu turystycznego. Proponujemy więc następujący harmonogram badań: 5.2.1. Badania ankietowe turystów (PAPI) I tura 4 dni maja (z weekendem, ale poza długim weekendem) II tura 4 dni na przełomie lipca i sierpnia (z weekendem) III tura 4 dni października (z weekendem) 12 IV tura 4 dni na w lutym (z weekendem) 5.2.2. Badania ankietowe turystyki rowerowej I tura w długi weekend majowy II tura przełom lipca i sierpnia 5.2.3. Badania telefoniczne OMNIBUS Styczeń następnego roku. 12 W październiku i lutym o ile pozwolą na to środki finansowe 18

6. Założenia organizacyjno-finansowe 6.1. Wariant oczekiwany (badania pełne) Założenia: 1) Publikacja po upływie 2 miesięcy od zakończenia kwartału dwu komunikatów a. Ruch turystyczny w kwartale w woj. pomorskim b. Udział mieszkańców i turystów w obiektach kultury i ważniejszych wydarzeniach w kwartale 2) Komunikat z oszacowaniem wielkości i struktury ruchu turystycznego w województwie pomorskim i wybranych obiektach w całym roku publikowana w grudniu. 3) Publikacja roczna w maju następnego roku obejmująca pełne wyniki za rok bieżący Badania: 1) Badania ankietowe PAPI czterokrotnie w ciągu roku z pełną ankietą (3 x 1250 respondentów, 1 x 1750 respondentów) 2) Badania ankietowe PAPI w trakcie trwania wybranych wydarzeń kulturalnych, jarmarków i festynów (1200 respondentów) 3) Badania telefoniczne CATI po zakończeniu roku (1500 respondentów) 4) Badania ruchu rowerowego na terenie województwa (1000 respondentów). 5) Zebranie danych kwartalnych o liczbie odwiedzających z wybranych instytucji kulturalnych i wybranych obiektów paramuzealnych. 6) Pozyskanie danych z GUS zgodnie z opisem zawartym w poprzednich rozdziałach). Szacowane koszty badania (brutto z VAT): Łączny koszt wszystkich badań w 2015 r. 380 000 W tym: Badania ankietowe z analizą 245 000 Badania CATI z analizą 52 000 Badania ruchu rowerowego 76 000 Pozyskanie danych źródłowych 7 000 19

6.2. Wariant optymalny Założenia: 1) Publikacja po upływie 2 miesięcy od zakończenia I półrocza dwu komunikatów a. Ruch turystyczny w I półroczu w woj. pomorskim b. Udział mieszkańców i turystów w obiektach kultury i ważniejszych wydarzeniach w I półroczu w woj. pomorskim. 2) Komunikat z oszacowaniem wielkości i struktury ruchu turystycznego w województwie pomorskim i wybranych obiektach w całym roku publikowana w grudniu. 3) Publikacja roczna w maju następnego roku obejmująca pełne wyniki za rok bieżący Badania: 1) Badania ankietowe PAPI dwukrotnie w ciągu roku z pełną ankietą (1 x 1250 respondentów, 1 x 1750 respondentów) 2) Badania ankietowe PAPI w trakcie trwania wybranych wydarzeń kulturalnych, jarmarków i festynów (600 respondentów) 3) Badania telefoniczne CATI po zakończeniu roku (1500 respondentów) 4) Badania ruchu rowerowego na terenie województwa (1000 respondentów) 13. 5) Zebranie danych kwartalnych o liczbie odwiedzających z wybranych instytucji kulturalnych i wybranych obiektów paramuzealnych. 6) Pozyskanie danych z Instytutu Turystyki i z GUS zgodnie z opisem zawartym w poprzednich rozdziałach). Szacowane koszty badania (brutto z VAT): Łączny koszt wszystkich badań w 2015 r. 280 000 W tym: Badania ankietowe z analizą 146 000 Badania CATI z analizą 52 000 Badania ruchu rowerowego 76 000 Pozyskanie danych źródłowych 6 000 13 Zautomatyzowane badania ruchu rowerowego możliwe będą dopiero w 2016 roku po przeprowadzeniu sondażu ankietowego (PAPI) 20

6.3. Oszczędny projekt badań 1) Publikacja po upływie 2 miesięcy od zakończenia I półrocza dwu komunikatów a. Ruch turystyczny w I półroczu w woj. pomorskim b. Udział mieszkańców i turystów w obiektach kultury i ważniejszych wydarzeniach w I półroczu w woj. pomorskim. 2) Komunikat z oszacowaniem wielkości i struktury ruchu turystycznego w województwie pomorskim i wybranych obiektach w całym roku publikowana w grudniu. 3) Publikacja roczna w maju następnego roku obejmująca pełne wyniki za rok bieżący Badania: 1) Badania ankietowe PAPI dwukrotnie w ciągu roku z pełną ankietą (1 x 1250 respondentów, 1 x 1750 respondentów) 2) Badania ankietowe PAPI w trakcie trwania wybranych wydarzeń kulturalnych, jarmarków i festynów (600 respondentów) 3) Realizowane raz na trzy lata Badania telefoniczne CATI po zakończeniu roku (1500 respondentów) lub wykorzystanie badań ogólnopolskich realizowanych przez GUS na zamówienie MSiT 4) Badania ruchu rowerowego na terenie województwa (1000 respondentów) 14. 5) Zebranie danych kwartalnych o liczbie odwiedzających z wybranych instytucji kulturalnych i wybranych obiektów paramuzealnych. 6) Pozyskanie danych z Instytutu Turystyki i z GUS zgodnie z opisem zawartym w poprzednich rozdziałach). Szacowane koszty badania (brutto z VAT): Łączny koszt wszystkich badań w 2015 r. 230 000 W tym: Badania ankietowe z analizą 146 000 Badania ruchu rowerowego 76 000 Pozyskanie danych źródłowych 8 000 14 Zautomatyzowane badania ruchu rowerowego możliwe będą dopiero w 2016 roku po przeprowadzeniu sondażu ankietowego (PAPI) 21