Makroekonomia II 110470-0154 semestr zimowy 2015/2016 prowadzący: prof. Marka Góry ćwiczenia: dr Anna Ruzik-Sierdzińska, Sylabus Celem zajęć jest zaznajomienie uczestników z podstawowymi zagadnieniami i modelami współczesnej makroekonomii, w szczególności wprowadzenie do makroekonomii opartej na optymalizacji podstawach mikroekonomicznych. Zajęcia mają dostarczyć studentom wiedzę umożliwiającą samodzielną analizę głównych aspektów funkcjonowania gospodarek. Mogą być one przez zainteresowanych traktowane jako wstęp do przedmiotów ekonomicznych (Makroekonomia zaawansowana, Ekonomia pracy, Ekonomia emerytalna, Teoria wzrostu), do wyboru których zachęcamy. Zakres materiału pozwala także na opanowanie makroekonomicznej części egzaminu magisterskiego z ekonomii. Wykład, ćwiczenia oraz podręczniki stanowią trzy główne źródła wiedzy, które są wobec siebie komplementarne. Należy je zatem traktować jako równoprawne źródła wiedzy. Wykład służy wytłumaczeniu kluczowych procesów i relacji zachodzących w gospodarce, zadaniem ćwiczeń jest pogłębienie analizy prezentowanych modeli oraz ich rozwinięcie przy wykorzystaniu metod sformalizowanych. Duże znaczenie ma samodzielna praca, stanowiąca niezbędne uzupełnienie ćwiczeń. Podstawowym podręcznikiem do zajęć jest książka Michaela Burdy i Charlesa Wyplosza Makroekonomia podręcznik europejski (PWE, 2012; ew. wyd. II 2000). Warto wspomóc się również książkami Roberta J. Barro Makroekonomia (PWE, 1997) oraz Oliviera Blancharda Makroekonomia (Wolters Kluwer, 2011). Pozycje książkowe dostępne są w Bibliotece SGH, do dodatkowych książek odsyłamy w literaturze sugerowanej jako rozszerzenie każdego wykładu. Aktywne uczestnictwo w zajęciach i przyswojenie poruszanych na nich zagadnień będzie łatwiejsze dla tych studentów, którzy zapoznają się z treścią odpowiednich rozdziałów podręcznika z wyprzedzeniem. Podobną rolę spełnia uczestnictwo w wykładzie. Zaliczenie ćwiczeń wymaga zdobycia odpowiedniej liczby punktów, w szczególności: napisanie dwóch kolokwiów, w połowie i na koniec semestru (80 punktów w sumie za obydwie pracy), oddanie zadanych prac domowych (20 punktów), rozwiązanie kilku krótkich kartkówek (20 punktów). Z egzaminu zwolnione są osoby, które z ćwiczeń uzyskają ocenę co najmniej 4,0, co wymaga zdobycia około 75 procent wszystkich możliwych punktów. Nie przewiduje się możliwości poprawy prac audytoryjnych. Osoby, które nie zaliczą ćwiczeń, powinny wybrać się na pierwszy termin egzaminu, gdyż jest to jedyna możliwość zaliczenia ćwiczeń. Uzyskanie co najmniej oceny 4,0 w pierwszym terminie oznacza zaliczenie i ćwiczeń i wykładu z taką oceną. Oceny niższe równoznaczne są z zaliczeniem ćwiczeń i koniecznością przystąpienia do egzaminu w terminie drugim. Brak zaliczenia ćwiczeń i niezdanie pierwszego terminu egzaminu równoznaczne jest z koniecznością powtórzenia przedmiotu. Ponadto, w interesie studentów leży, by progi punktowe ustalone zostały ex post na podstawie rozkładu punktów w stanowionej przez nich populacji, a nie ex ante. Poniżej przedstawiono ogólny plan zajęć wraz z zalecaną literaturą. W razie wszelkich wątpliwości zapraszamy na konsultacje lub do kontaktu: aruzik@sgh.waw.pl, Powodzenia! 1
1. Rachunki makroekonomiczne (wykład i ćwiczenia) 1. Co to jest PKB i jak się go liczy? (3 definicje) 2. Schemat okrężny. 3. Związek między oszczędnościami, inwestycjami i rachunkiem obrotów bieżących. 4. Miary poziomu aktywności gospodarczej a poziomu dobrobytu - wady i ograniczenia PKB. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 2. 2. Wielookresowe ograniczenie budżetowe i wybór konsumenta (wykład oraz praca samodzielna) 1. Konsumpcja i oszczędności. Czym są oszczędności? 2. Wybór konsumenta w jednym i wielu okresach. 3. Stopa procentowa, mechanizm dyskontowania, całkowite bogactwo. 4. Warunek NPG, ograniczenie budżetowe w cyklu życia. 5. Użyteczność i jej dyskontowanie - postać funkcyjna. 6. Maksymalizacja użyteczności z konsumpcji w wielu okresach - metoda mnożników Lagrange'a. 7. Interpretacja warunków pierwszego rzędu. 8. Stopa procentowa, stopa dyskontowa i awersja do ryzyka. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdziały 7-8. 3. Wielookresowe ograniczenie budżetowe i wybór konsumenta. Inwestycje (wykład i ćwiczenia) 1. Wydatki rządowe a bogactwo sektora prywatnego - ekwiwalencja Ricardo. 2. Pojęcie dochodu permanentnego i dochodu w cyklu życia. 1. Firmy i decyzje inwestycyjne. Inwestycje brutto i netto. Amortyzacja. 2. Funkcja produkcji i czynniki produkcji. Pojęcie krańcowej produktywności. 3. Maksymalizacja zysku. Optymalne nakłady kapitału i pracy. 4. Ceny pracy i kapitału. Rola stopy procentowej i amortyzacji. 5. Koszty uruchomienia i inwestycje. Bieżąca wartość krańcowych zysków. Współcz. q-tobina. 6. Funkcja inwestycji. Zależność od stopy procentowej, zmian PKB i q-tobina. 7. Neoklasyczna funkcja produkcji, warunki Inady. 1. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 8. 2. Barro R.J., Are Government Bonds Net Wealth?, Journal of Political Economy, 1974, vol. 82, no. 6 4. Wzrost gospodarczy I (wykład i ćwiczenia) 1. Co to jest wzrost gospodarczy i dlaczego gdy rozpocznie się myślenie o nim trudno myśleć o czymś innym? 2. Fakty stylizowane wzrostu gospodarczego. 3. Funkcja Cobba-Douglasa i dekompozycja Solowa. 2
4. Model wzrostu gospodarczego Roberta Solowa. 5. Wzrost w krótkim i długim okresie. 6. Stan ustalony. 7. Złota reguła, dynamiczna efektywność gospodarki. 8. Rola postępu technicznego we wzroście gospodarczym. 9. Reszta Solowa Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 3-4. 1. Barro R. J., Sala-i-Martin X., Economic Growth, MIT Press, Cambridge 2001, rozdział I. 2. Romer D, Makroekonomia dla zaawansowanych, PWN, Warszawa 2000, rozdział I. 3. Sen A., Rozwój i wolność, Zysk i Ska, Poznań 2002. 5. Wzrost gospodarczy II (wykład oraz praca samodzielna) 1. Konwergencja absolutna i warunkowa. 2. Zalety i wady modelu Solowa. 3. Inne modele wzrostu: model Ramseya, modele AK (szkic). 4. Rola kapitału ludzkiego. 5. Rola instytucji. 5. Testy empiryczne modeli wzrostu. Literatura obowiązkowa i uzupełniająca: j.w. 6. Rynek pracy (wykład i ćwiczenia) 1. Co różni rynek pracy od innych rynków? 2. Popyt i podaż pracy - aktywność zawodowa, zatrudnienie i bezrobocie. 3. Przepływy na rynku pracy i bezrobocie równowagi. 4. Czas wolny w funkcji użyteczności - międzyokresowa substytucja pracy. 5. Heterogeniczność zasobu siły roboczej. 6. Czy każde bezrobocie jest złe? Różnica między bezrobociem frykcyjnym a strukturalnym. 7. Sztywności rynku pracy, histereza i bezrobocie przymusowe. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 5. 1. Zatrudnienie w Polsce - raporty dostępne na stronie: http://www.mpips.gov.pl/analizy-iraporty/raporty-sprawozdania/rynek-pracy/zatrudnienie-w-polsce-2007-2009/ 2. Boeri T., van Ours J., Ekonomia niedoskonałych rynków pracy, Wolters Kluwer, Warszawa 2012. 7. Rynek pracy i bezrobocie równowagi (wykład oraz praca samodzielna) 1. Krzywa Beveridge'a. 2. Co to znaczy elastyczny rynek pracy? 3. Przyczyny sztywności na rynku pracy. 4. Instytucje rynku pracy. 5. Związki zawodowe. 6. Efekt insider-outsider. 7. Klin podatkowy. 3
8. Wynagrodzenie minimalne. 9. Elastyczność prawa pracy. 10. Aktywne i pasywne polityki rynku pracy. 11. Co wpływa na bezrobocie i jak z nim walczyć? Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 5. j.w. 8. Pieniądz (wykład i ćwiczenia) 1. Zmienne realne i nominalne. Dychotomia klasyczna. 2. Czym jest pieniądz i do czego służy? Funkcje pieniądza. 3. Popyt na pieniądz i funkcja popytu na pieniądz - modele Samuelsona i OLG (Overlapping Generations Model). 4. Podaż pieniądza: agregaty pieniężne (M0, M1, M2, M3). 5. Kreacja pieniądza. Mnożnik kreacji pieniądza. 6. Seniorat a podatek inflacyjny. 7. Inflacja jako zjawisko pieniężne, rola oczekiwań inflacyjnych. 8. Realne i nominalne stopy procentowe, zasada Fishera. 9. Równanie wymiary Fischera. 10. Instytucje rynku pieniężnego. Narzędzia polityki pieniężnej. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 6 i 9. 9. Zagregowana podaż i inflacja (wykład oraz praca samodzielna) 1. Inflacja i bezrobocie Prawo Okuna. Krzywa Philipsa. 2. Niestabilność krzywej Philipsa. Rola oczekiwań adaptacyjnych (krytyka monetarystyczna). 3. Krytyka Lucasa. 4. Formowanie się oczekiwań - oczekiwania naiwne, adaptacyjne. Teoria racjonalnych oczekiwań Roberta Lucasa. 5. Krzywa Philipsa wsparta oczekiwaniami - znaczenie sztywności nominalnych. 6. Model niespodzianki pieniężnej Lucasa. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 12, 13. 1. Snowdon B., Vane H., Wynarczyk P., Współczesne nurty teorii makroekonomii, PWN, Warszawa 1998, rozdziały 4, 5, 7. 10. Gospodarka otwarta, kursy walutowe (wykład i ćwiczenia) 1. Rachunek obrotów bieżących w długim okresie. 2. Dobra wymienne i niewymienne. 3. Nominalny i realny kurs walutowy. Aprecjacja i deprecjacja kursu walutowego. 4. Parytet siły nabywczej (PPP) w wersji absolutnej i względnej oraz parytet stopy procentowej z pokryciem (CIP) oraz bez pokrycia (UIP). 5. Gospodarka otwarta. Wyrównywanie poziomów cen. Efekt Balassy-Samuelsona. 4
6. Co wpływa na realne kursy walutowe? 7. Reżimy kursowe. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 15. 11. Cykl koniunkturalny (wykład oraz praca samodzielna) 1. Co to jest cykl koniunkturalny? Zmienne procykliczne, antycykliczne i acykliczne. 2. Stylizowane fakty dotyczące cyklu koniunkturalnego. 3. Przyczyny wahań cyklicznych wg monetarystów, szkoły realnego cyklu koniunkturalnego oraz podejścia neokeynesowskiego. 4. Koncepcja szoku i mechanizmu transmisji. 5. Funkcja reakcji na impuls. 1. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdział 12, 16. 2. Materiały przygotowane przez prowadzących. 12. Polityka gospodarcza i jej ograniczenia I. Model AS-AD (wykład i ćwiczenia) 1. Keynes i równowaga przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji. 2. Potencjalna rola polityki gospodarczej - funkcja stabilizacyjna. 3. Model AS AD. 4. Polityka strony popytowej (fiskalna i pieniężna - argumenty keynesistów i 5. monetarystów). 6. Czy polityka strony popytowej może wpływać na zmienne realne? Rola oczekiwań. 7. Skuteczność polityki a reżim kursowy. 8. Dynamiczna niespójność polityki. 9. Polityka strony podażowej 10. Formy polityki strony podażowej (znoszenie tzw. niedoskonałości rynku, polityka 11. podatkowa). 12. Minimalizacja roli rządu w gospodarce (efekty zewnętrzne działań rządowych). 13. Podatki i krzywa Laffera. Wpływ różnych typów podatków na aktywność ekonomiczną. Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia podręcznik europejski, rozdziały 13, 16-20 1. Snowdon B., Vane H., Wynarczyk P., Współczesne nurty teorii makroekonomii, PWN, Warszawa 1998, rozdziały 4, 5, 7. 5