Wady genetyczne bydła rasy simentalskiej Jak ich unikać? Z troski o dobro hodowli bydła rasy simentalskiej w Polsce, a co za tym idzie także z troski o interes hodowców, w naszej najnowszej ofercie nie umieściliśmy buhajów-nosicieli wad genetycznych. Już od dłuższego czasu zwracamy baczną uwagę na tę kwestię, skutecznie eliminując ryzyko rozprzestrzeniania się wadliwych genów w populacji, co pozwoli skutecznie zmniejszać niebezpieczeństwo ujawniania się patologii w przyszłości. Nasza firma, jako lider rasy simentalskiej, pierwsza w Polsce podejmuje profilaktyczne działania walcząc z problemem. A że kłopotem warto zająć się już dziś, niech świadczy fakt, że kraje takie jak Niemcy, Austria, czy Szwajcaria, gdzie hodowla popularnego simentala stoi na najwyższym poziomie, zaczęły poruszać tę kwestię, mimo różnego poziomu udziału wadliwych genów w poszczególnych populacjach. Zrezygnowaliśmy także z wyboru nosicieli jako ojców buhajów w ramach realizacji Programu Doskonalenia Rasy Simentalskiej, mając na uwadze fakt, iż brak w Polsce odpowiednich narzędzi, by dokonać skutecznej selekcji, również pod kątem przenoszenia wspomnianych chorób. Dzięki nam, można być spokojnym o przyszłość hodowli bydła simentalskiego w Polsce. Wzorem naszych zachodnich sąsiadów wprowadziliśmy jasny podział wad genetycznych na trzy kategorie. W zależności od kategorii, reagując odpowiednio na poziom zagrożenia z nimi związanych. Buhaje, u których wykryto wady pierwszej i drugiej kategorii nie są dostępne w ofercie katalogowej, tak aby hodowcy mieli pewność, że dostają materiał genetyczny najwyższej jakości. Trzecia Kategoria wad to takie, które nie powodują szkód w populacji. BMS dotyczy płodności i ogranicza się jedynie do osobników męskich. Natomiast FH4 powoduje jedynie spadek skuteczności pierwszych pokryć o 0,35%. Stąd skłaniamy się raczej do nazywania FH4 cechą osobniczą, aniżeli wadą genetyczną. Poniżej przedstawiamy tabelę z klasyfikacją schorzeń, oraz krótki opis każdej wady. Kategorie decyzji podejmowane w przypadku buhajów u których potwierdzono nosicielstwo wad genetycznych Kategoria 1. - Defekty genetyczne, które muszą być usuwane z populacji: - ZDL rogowacenie - A zespół arachnomelii Kategoria 2. Niepożądane efekty części kojarzeń wady, które potrzebują uwagi: - DW karłowatość
Kategorie decyzji podejmowane w przypadku buhajów u których potwierdzono nosicielstwo wad genetycznych - FH2 defekt wzrostu - TP trombopatia - BH2 > planowanie kojarzeń niwelujących ryzyko ujawnienia się wady w przyszłych pokoleniach Kategoria 3. Wady, których status jest monitorowany: - BMS bezpłodność osobników męskich - FH4 wczesne obumieranie zarodka (skutkuje jedynie spadkiem skuteczności pierwszych pokryć o 0,35%, stąd nie jest nazywana wadą, a raczej specyfiką osobnika niem. Genet. Besonderheiten) > Są to cechy, które mimo, iż mogą być przekazywane, to ze swej natury nie są źródłem zagrożeń z punktu widzenia hodowców Kategoria 1. ZDL rogowacenie skóry Sporadycznie do klinik weterynaryjnych trafiały cielęta z ostrymi stanami zapalnymi skóry i w bardzo złym stanie. Początkowo podejrzewano niedobór cynku, jednak okazało się, że ten stan jest wywołany ujawnieniem się wady genetycznej. Co ciekawe, do tej pory nie znaleziono jednego dorosłego osobnika z tą wadą w całej populacji. Dzieje się tak zapewne dlatego, że chore osobniki są usuwane ze stad w wieku od kilku tygodni do paru miesięcy. Szacuje się, że na 10 tys. urodzeń przydarza się 1 przypadek ZDL. Ta wada rozpowszechniła się w głównej mierze za pośrednictwem potomków z linii rodowodowej byka imieniem STREITL (ur. 1984 r.). Jest homozygotyczna i objawia się wcześnie w fazie rozwoju cielaka. Następuje rogowacenie (keratynizacja) skóry. Dziedziczenie autosomalne recesywne. Występuje u ok. 1% populacji. Ze względu na podobieństwo objawów do tych spowodowanych niedoborem cynku, wadę nazwano zinc defficency like syndrome, czyli w wolnym tłumaczeniu zespół podobny do niedoboru cynku. Stąd oznaczono ją literami ZDL. A zespół arachnomelii Zespół deformacji szkieletu nóg, kręgosłupa i czaszki. Nogi są chudsze i wydają się dłuższe niż zwykle z powodu mniejszej średnicy trzonu kości. To powoduje, że są delikatne, co w połączeniu ze sztywnością stawów przyczynia się do częstych złamań podczas porodów. Pęcina również ulega deformacji. W przypadku kręgosłupa dochodzi kifoza i skolioza. Czaszka: krótka żuchwa, wklęsła kość czołowa. W roku 2007 w Niemczech liczba zgłoszonych przypadków arachnomelii wyniosła 136. Buhajem, który w dużej mierze przyczynił się do rozprzestrzenienia wadliwych genów był Romel. W odpowiedzi na zagrożenie wynikające z ekspansji tego defektu rozpoczęto badania buhajów w stacjach unasieniania, a następnie wyeliminowano nosicieli z oferty. Stąd, przeglądając drzewo genealogiczne osobnika możemy natknąć się na buhaja, który przy
imieniu ma przypis (A), co oznacza, że był on nosicielem arachnomelii. Natomiast buhaje wolne od tej wady oznaczano przypisami *TA, bądź TA. Kategoria 2 Karłowatość (DW ang. dwarfism) wada genetyczna znana już wielu hodowcom. Ten defekt był przenoszony przez potomków linii po byku Polzer (ur. 1959 r.). Ujawnia się tylko u osobników homozygotycznych. Dziedziczy się w sposób recesywny. Cielęta z karłowatością zdarzają się niezwykle rzadko. Mają małą wagę urodzeniową (ok. 15 kg) i rosną wolniej niż rówieśnicy. Nosiciele tej wady oznaczone są literami DW. Częstotliwość jej występowania w rasie simentalskiej to obecnie ok. 1%. Nosicielem tej wady jest popularny buhaj Wille. FH2 defekt wzrostu Wada ta związana jest z problemami metabolicznymi. Waga urodzeniowa i we wczesnym etapie rozwoju jest w normie, objawy mocno nasilają się po odstawieniu mleka. Początkowo sądzono, że cielęta z tą przypadłością cierpią na karłowatość, jednak szybko okazało się, że defekt jest zlokalizowany w innej części genomu niż DW. Jest dziedziczona recesywnie, co oznacza, że wada może wystąpić jedynie w przypadku, gdy wadliwe allele zostaną odziedziczone od obojga rodziców. Częstotliwość występowania tej wady w rasie simentalskiej wynosi ok. 4% Trombopatia (ang. Trombopathy) Homozygotyczne pod względem genu trombopatii osobniki mają problem z krzepliwością krwi. Nie zachodzi koagulacja. Jeśli jedno z naczyń wewnętrznych takiego zwierzęcia zostanie uszkodzone, możliwy jest nawet efekt śmiertelny. Osobniki heterozygotyczne nie mają jednak problemów z krzepliwością, ani nie wiąże się to z innymi negatywnymi skutkami (prócz możliwego nosicielstwa). Występuje u ok. 7-8% populacji simentalskiej. Nosiciele oznaczani są literami TP BH2 (Braunvieh Haplotyp 2) Wadę tę wcześniej wykryto w rasie Brown Swiss (szwyce), jednak już niedługo po tym fakcie stwierdzono jej występowanie w populacji bydła simentalskiego. Cielęta dotknięte tą przypadłością często rodzą się martwe, lub umierają zwykle w ciągu 50 pierwszych dni życia. Charakteryzują się szpiczastym kształtem głowy, nawracającymi zapaleniami płuc i ropną wydzieliną z nozdrzy. Częstotliwość występowania allelu BH2 w żeńskiej populacji simentalskiej jest niewielka i wynosi ok. 1%. Kategoria 3 BMS (ang. Bovine male sub-fertility bezpłodność osobników męskich) Homozygotyczne byki są prawie kompletnie bezpłodne. Co ciekawe, homozygotyczne występowanie tego genu wśród samic nie wywołuje żadnych niepożądanych skutków. Natomiast byki heterozygotyczne, podobnie jak samice nie wykazują żadnych negatywnych pod tym względem cech i bez przeszkód mogą być stosowane w inseminacji. Występuje u ok. 4% populacji simentalskiej. Oznacza się ją jako BMS. FH4 (ang. SIMMENTAL HAPLOTYPE 4) przedwczesne obumieranie zarodka Przedwczesne obumieranie zarodka następuje w kilku pierwszych tygodniach po poczęciu. Zwykle kolejna ruja pojawia się w ciągu 21 dni. To powoduje, że współczynnik zapłodnień po pierwszym pokryciu spada średnio o jedyne 0,35%. Stąd nie jest nazywana wadą, a raczej specyfiką genetyczną osobnika niem. Genet. Besonderheiten). Występuje u ok. 3,5% populacji żeńskiej (2013).
Opracował: Dariusz Mroczka Informacje na temat wad genetycznych, przenoszonych przez danego byka można znaleźć poniżej opisu parametrów buhaja na http://cgi.zar.at/cgi-bin/zw_default.pl Słowniczek: Trager von nosiciel Frei von: wolny od Genet. Besonderheiten genet. specyfika osobnicza Korzystając z oferty Małopolskiego Centrum Biotechniki hodowcy nie muszą wybierać między bezpieczeństwem a jakością.
Na zdjęciach w kolejności: Manigo, Humpert, czyli buhaje wolne od wad genetycznych, a zarazem gwarantujące najwyższą jakość.