TYPOLOGIA WÓD PŁYNĄCYCH W POLSCE J. Błachuta 1, J. Picińska-Fałtynowicz 1, K. Czoch 2, K. Kulesza 2 1/ IMGW Wrocław 2/ IMGW Kraków Strona 1
Wstępne wyznaczenie typów wód w Polsce było prowadzone przez konsorcjum Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Instytutu Ochrony Środowiska, Instytutu Morskiego i Państwowego Instytutu Geologii. Zostało ono zakończone w roku 2004. Poszczególni uczestnicy konsorcjum opracowywali następujące zagadnienia: IMGW typologia wód płynących; IOŚ typologia jezior; IM typologia wód przejściowych i przybrzeŝnych wód morskich PIG typologia wód podziemnych Strona 2
Podstawą wstępnego wyznaczenia typów wód płynących w Polsce był system A (załącznik II RDW) lokalizujący rzeki w ekoregionach (załącznik XI RDW) i opisujący je w trzech grupach abiotycznych: Wysokość zlewni (3 klasy): > 800 m n.p.m. górskie 800-200 m n.p.m. wyŝynne < 200 m n.p.m. nizinne Wielkość zlewni (4 klasy): 10-100 km 2 potok 100-1 000 km 2 mała rzeka 1 000-10 000 km 2 średnia rzeka > 10 000 km 2 duŝa rzeka Charakterystyka geologiczna podłoŝa (3 klasy): krzemianowe (w załączniku II RDW krzemionkowe) węglanowe (w załączniku II RDW wapienne) organiczne Strona 3
System A został uzupełniony o opcjonalne parametry systemu B załącznika II RDW: Kształt doliny rzeki (wciosowa, skrzynkowa, synklinalna itp.); Forma i kształt koryta rzeki (krętość, obecność koryt bocznych i rozgałęzień itp.); Średni spadek koryta rzeki; Średni (dominujący) skład podłoŝa (piasek, Ŝwir, otoczaki itp.). Strona 4
Ekoregiony zostały uzupełnione o typy krajobrazu (Kondracki 1978): Krajobraz górski > 800 m n.p.m. 9 WYśYNY CENTRALNE (1 typ) 10 KARPATY (2 typy) Krajobraz wyŝynny 800-200 m n.p.m. 9 WYśYNY CENTRALNE i 14 RÓWNINY CENTRALNE (7 typów) 10 KARPATY i 16 RÓWNINY WSCHODNIE (6 typów, z tego 3 wspólne z ekoregionami 9 i 14) Krajobraz nizinny < 200 m n.p.m. 14 RÓWNINY CENTRALNE i 16 RÓWNINY WSCHODNIE (7 typów) NiezaleŜne od krajobrazów NiezaleŜne od EKOREGIONÓW (4 typy) Strona 5
Krajobraz górski (ekoregion 10): 1 Potok tatrzański węglanowy 2 Potok tatrzański krzemianowy Krajobraz górski (ekoregion 9): 3 Potok sudecki Strona 6
Krajobraz wyŝynny (ekoregion 9 i 14): 4 Potok wyŝynny krzemianowy z substratem gruboziarnistym 5 Potok wyŝynny krzemianowy z substratem drobnoziarnistym 6 Potok wyŝynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym 7 Potok wyŝynny węglanowy z substratem gruboziarnistym 8 Mała rzeka wyŝynna krzemianowa 9 Mała rzeka wyŝynna węglanowa 10 Średnia rzeka wyŝynna zachodnia Strona 7
Krajobraz wyŝynny (ekoregion 10 i 16): 6 Potok wyŝynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym 7 Potok wyŝynny węglanowy z substratem gruboziarnistym 9 Mała rzeka wyŝynna węglanowa 12 Potok fliszowy 14 Mała rzeka fliszowa 15 Średnia rzeka wyŝynna - wschodnia Strona 8
Krajobraz nizinny: 16 Potok nizinny lessowy lub gliniasty 17 Potok nizinny piaszczysty 18 Potok nizinny Ŝwirowy 19 Rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta 20 Rzeka nizinna Ŝwirowa 21 Wielka rzeka nizinna 22 Rzeka przyujściowa pod wpływem wód słonych NiezaleŜne od ekoregionów: 23 Potok organiczny 24 Rzeka organiczna 25 Ciek łączący jeziora 26 Cieki w dolinach wielkich rzek Strona 9
Wstępna charakterystyka abiotycznych i biotycznych warunków dla poszczególnych typów rzek i potoków została opracowana w postaci metryk. Metryka kaŝdego typu zawiera następujące grupy informacji: Nazwa i numer typu Lokalizacja (w ekoregionach i podprowincjach) Utwory powierzchniowe Fotografia poglądowa Opis morfologiczny Charakterystyka abiotyczna (podstawowe parametry fizycznochemiczne i strukturalne rzeki) Charakterystyka biologiczna (makrozoobentos, makrofity i fitobentos/fitoplankton, ichtiofauna) Uwagi Przykład Rzeka referencyjna W metrykach nie wszystkie grupy informacji są juŝ kompletne, trwają prace nad ich uzupełnianiem. Strona 10
1. Potok tatrzański krzemianowy Białka Tatrzańska Utwory powierzchniowe: skały wulkaniczne i metamorficzne granity, gnejsy i podobne Opis morfologiczny: dolina wciosowa (V-kształtna) lub wannowa; bieg prosty lub łagodnie kręty (Sl 1,01-1,25 (1,5)). Spadek koryta: >25 (najczęściej >50 ). Prędkość przepływu : szybka; ruch wody turbulentny. Substrat dna: skały, duŝe kamienie, miejscami Ŝwir, gruby piasek tylko przy brzegach. Między kamieniami oraz w zakolach detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: Przewodnictwo [µs/cm]: <50-300 ph 6,0-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] <18-110 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-180 Strona 11
TYP 1 Strona 12
2. Potok tatrzański krzemianowy Biały Potok Utwory powierzchniowe: skały węglanowe Tatr Zachodnich, dolomity, wapienie Opis morfologiczny: dolina wciosowa, wannowa lub skrzynkowa; bieg prosty lub łagodnie kręty (Sl 1,01-1,25 (1,5)). Spadek koryta: >25 (najczęściej >50 ). Prędkość przepływu: szybka, ruch wody turbulentny. Substrat dna: skały, duŝe kamienie; między kamieniami oraz w zakolach detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 150-450 ph 7,5-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] >110 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] >180 Strona 13
TYP 2 Strona 14
3. Potok sudecki Kamienna Utwory powierzchniowe: skały wulkaniczne i metamorficzne granity, gnejsy; w Masywie ŚnieŜnika w skałach metamorficznych soczewy wapienia Opis morfologiczny: dolina wciosowa (V-kształtna) lub wannowa; bieg prosty lub łagodnie kręty (Sl 1,01-1,25 (1,5)). Spadek koryta: >25 (najczęściej >50 ). Prędkość przepływu: szybka; ruch wody turbulentny. Substrat dna: skały, duŝe kamienie, miejscami Ŝwir i gruby piasek; między kamieniami oraz w zakolach detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 50-200 ph 5,8-8,0 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] <18-110 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-180 Strona 15
TYP 3 Strona 16
4. Potok wyŝynny krzemianowy z substratem gruboziarnistym Złotna Utwory powierzchniowe: skały krzemianowe łupki, granity, gnejsy, inne wulkaniczne i metamorficzne; mogą być przykryte płytką pokrywą czwartorzędową. Opis morfologiczny: dolina wannowa lub wciosowa; bieg prosty lub kręty, a nawet lekko meandrujący (Sl 1,01-1,5); regularny cykl bystrzyn i plos. Spadek koryta: >10 Prędkość przepływu: szybka; ruch wody turbulentny; duŝe roczne wahania przepływu. Substrat dna: otoczaki, kamienie, gruby Ŝwir (gruz) lub Ŝwir otoczony, rzadziej piasek. W zakolach plos detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 50-300 ph 6,5-8,0 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] <18-110 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-180 Strona 17
TYP 4 Strona 18
5. Potok wyŝynny krzemianowy z substratem drobnoziarnistym Czerwieniec Utwory powierzchniowe: piaskowce Opis morfologiczny: dolina synklinalna lub skrzynkowa (U); bieg kręty, a nawet lekko meandrujący (Sl 1,25-1,5); profil podłuŝny wyrównany, regularna sekwencja bystrza-plosa. Spadek koryta: 3-20. Prędkość przepływu: na plosach powolna, na bystrzach szybka. Substrat dna: piasek, Ŝwir (najczęściej otoczony), kamienie, na plosach takŝe detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 50-300 ph 6,0-7,0 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] <18-90 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-90 Strona 19
TYP 5 Strona 20
6. Potok wyŝynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym Potok Muszkowicki Utwory powierzchniowe: lessy i lessopodobne, kreda, kajper Opis morfologiczny: dolina wannowa lub skrzynkowa; bieg kręty lub meandrujący (Sl 1,25- >1,5); dno głęboko wyerodowane, brzegi często strome, podcięte. Spadek koryta: 1-10. Prędkość przepływu: powolna do szybkiej, na bystrzach ruch wody turbulentny. Substrat dna: glina, iły, less, rzadziej piasek lub otoczone Ŝwiry; niekiedy kamienie i duŝe fragmenty drewna. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 450-800 ph 7,0-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 140-720 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 180-900 Strona 21
TYP 6 Strona 22
7. Potok wyŝynny węglanowy z substratem gruboziarnistym Chrośnicki Potok Utwory powierzchniowe: skały węglanowe, kreda, wapienie. Opis morfologiczny: dolina wannowa, wciosowa lub skrzynkowa; bieg od prostego w dolinach wciosowych do krętego (Sl 1,01-1,5). Spadek koryta: 3-15, rzadko >20. Prędkość przepływu: zmienna, od powolnej do szybkiej, na bystrzynach ruch wody turbulentny. Substrat dna: gruby otoczony Ŝwir i kamienie, rzadziej piasek i sedymenty organiczne. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 400-900 ph 7,5-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 110-305 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 140-630 Strona 23
TYP 7 Strona 24
8. Mała rzeka wyŝynna krzemianowa Kamienica - Barcinek Utwory powierzchniowe: łupki i podobne, piaskowce, gnejsy i podobne, granity i podobne, inne wulkaniczne. Opis morfologiczny: w róŝnych formach w dolinach wciosowych bieg prosty lub lekko kręty, w wannowych i skrzynkowych kręty, w szerokich terasach zalewowych (rzadko) nawet meandrujący z moŝliwością występowania koryt bocznych. Spadek koryta: 1-15, rzadko >15. Prędkość przepływu: szybka, ruch wody turbulentny. Substrat dna: gruby Ŝwir, duŝe kamienie, miejscami drobny Ŝwir, w spokojnych odcinkach piasek i ił. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 75-350 ph 7,0-8,0 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-110 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 110-180 Strona 25
TYP 8 Strona 26
9. Mała rzeka wyŝynna węglanowa Wieprz Utwory powierzchniowe: skały wapienne, kreda, lessy, terasy zalewowe >300 m Opis morfologiczny: dolina skrzynkowa, bieg kręty do meandrującego (Sl >1,25), z tendencją do rozgałęzień. Spadek koryta: 0,2-3,0 (rzadko >3 ). Prędkość przepływu: przewaŝnie szybka, miejscami ruch wody turbulentny; długie odcinki o powolnym nurcie. Substrat dna: na bystrzach kamienie, gruz i Ŝwir; w odcinkach o spokojnym nurcie Ŝwir, piasek i osady drobnoziarniste. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 450-800 ph 7,5-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 140-250 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 200-450 Strona 27
TYP 9 Strona 28
10. Średnia rzeka wyŝynna Nysa Kłodzka Utwory powierzchniowe: w dolinach zalewowych >300 m. Opis morfologiczny: w wąskich dolinach bieg prosty lub lekko kręty; w szerokich kręty, nawet meandrujący, moŝliwe boczne koryta i rozgałęzienia. Spadek koryta: 0,1-2,0 (lokalnie >3 ). Prędkość przepływu : przemiennie szybka i spokojna. Substrat dna: kamienie, gruz i otoczony Ŝwir, lokalnie rozległe łachy Ŝwirów lub osadów drobnoziarnistych. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 300-600 ph 7,0-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 70-180 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 90-235 Strona 29
TYP 10 Strona 30
12. Potok fliszowy Mleczka Wschodnia Utwory powierzchniowe: flisz karpacki: piaskowce róŝnej odporności, łupki, margle i zlepieńce. Opis morfologiczny: w dolinach wciosowych, rzadziej skrzynkowych, bieg prosty lub lekko kręty, w dolinach skrzynkowych kręty. Spadek koryta: >5 (najczęściej >10 ). Prędkość przepływu: szybka, ruch wody turbulentny; regularny cykl bystrzyn i plos. Substrat dna: otoczaki, kamienie, gruby gruz lub otoczony Ŝwir, często miękkie marglowe kacze mydło, rzadziej piasek; w zakolach detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 50-350 ph 6,5-8,0 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] <18-180 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-235 Strona 31
TYP 12 Strona 32
14. Mała rzeka fliszowa Białka Tatrzańska Typologia wód płynących w Polsce Utwory powierzchniowe: flisz karpacki: piaskowce róŝnej odporności, łupki, margle i zlepieńce, terasy zalewowe >300 m. Opis morfologiczny: w dolinach skrzynkowych bieg prosty lub lekko kręty, w szerokich dolinach skrzynkowych kręty. Spadek koryta: 2-6 (rzadko >6 ). Prędkość przepływu: szybka; ruch wody turbulentny, regularny cykl bystrzyn i plos; duŝe wahania przepływów. Substrat dna: otoczaki, kamienie, gruby gruz lub Ŝwir otoczony róŝnej wielkości; w spokojnych odcinkach piasek i ił; często wychodnie twardych skał, tworzące skaliste progi. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: >400 ph 7,0-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-270 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-360 Strona 33
TYP 14 Strona 34
15. Średnia rzeka wyŝynna wschodnia San Utwory powierzchniowe: terasy zalewowe >300 m. Opis morfologiczny: w szerokiej dolinie skrzynkowej, z rozległymi terasami zalewowymi, zwęŝającymi się na odcinkach przełomowych; bieg lekko kręty, kręty, nawet meandrujący; moŝliwe koryta boczne. Spadek koryta: 0,5-2. Prędkość przepływu: długie odcinki bystrzyn o nurcie turbulentnym i spokojnych plos; duŝe róŝnice w przepływach ekstremalnych. Substrat dna: gruby Ŝwir lub gruz i kamienie, częste odsypiska i łachy Ŝwirowe; przy brzegach osady drobnoziarniste. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 300-600 ph 7,0-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-270 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-360 Strona 35
TYP 15 Strona 36
16. Potok nizinny lessowy lub gliniasty Ślęza Utwory powierzchniowe: lessy i lessopodobne o duŝej miąŝszości. Opis morfologiczny: w dolinach synklinalnych, bieg kręty lub meandrujący; duŝa erozja denna, koryto głęboko wcina się w dno doliny. Spadek koryta: <1-5 (sporadycznie >5 ). Prędkość przepływu: równomierna, spokojna, tylko w nielicznych miejscach z twardym substratem (płyty gliny, zwalone drzewa) szybka. Substrat dna: muł i ił, z duŝym udziałem detrytusu, często utwardzone płyty gliny lub margle. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 450-750 ph 7,0-8,2 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 180-360 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 180-520 Strona 37
TYP 16 Strona 38
17. Potok nizinny piaszczysty Sarni Rów Utwory powierzchniowe: sandry, równiny peryglacjalne, piaszczyste szerokie terasy rzeczne duŝych pradolin. Opis morfologiczny: w dolinach synklinalnych lub szerokich skrzynkowych; bieg kręty lub meandrujący; na obszarach peryglacjalnych wariant krzemianowy, na młodoglacjalnych węglanowy. Spadek koryta: <1-5 (sporadycznie >5 ). Prędkość przepływu: długie odcinki o spokojnym nurcie, krótkie bystrzyny z nurtem turbulentnym. Substrat dna: piasek i Ŝwir, w spokojnych miejscach ił; na bystrzynach czasami kamienie. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: <350-500 ph 6,0-8,2 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-145 twardość ogólna [ dh] 54-215 Strona 39
TYP 17 Strona 40
18. Potok nizinny Ŝwirowy Lubsza Utwory powierzchniowe: Ŝwiry polodowcowe, piaski ze Ŝwirami na obszarach staroglacjalnych, moreny młodoglacjalne, lessy i lessopodobne o małej miąŝszości na Ŝwirach, Ŝwirowe terasy rzeczne duŝych pradolin. Opis morfologiczny: w dolinach synklinalnych, bieg kręty lub meandrujący; na obszarach peryglacjalnych wariant krzemianowy, na młodoglacjalnych węglanowy. Spadek koryta: 1-10 (rzadko <1 lub >10 ). Prędkość przepływu: długie odcinki o bystrym nurcie, krótkie głębsze plosa ze spokojnym nurtem. Substrat dna: Ŝwir i kamienie, znaczny udział piasków i gliny oraz głazów. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: <400-500 ph 6,0-8,2 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 18-360 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 54-500 Strona 41
TYP 18 Strona 42
19. Rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta Mała Panew Utwory powierzchniowe: terasy rzeczne >300 m, Ŝwiry i piaski, gliny piaszczyste, sandry, lessy i lessopodobne. Opis morfologiczny: w dolinach synklinalnych lub szerokich skrzynkowych, bieg kręty do meandrującego. Spadek koryta: 0,2-2 (rzadko >2 ). Prędkość przepływu: przewaŝnie spokojna, wolna. Substrat dna: piasek róŝnej wielkości lub glina, często dodatkowo Ŝwir, niekiedy iły i margle. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 400-800 ph 7,5-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 100-305 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 145-360 Strona 43
TYP 19 Strona 44
20. Rzeka nizinna Ŝwirowa Kwisa Utwory powierzchniowe: Ŝwiry polodowcowe, piaski ze Ŝwirami na obszarach teras staroglacjalnych oraz moren młodoglacjalnych, Ŝwirowe terasy rzeczne >300 m. Opis morfologiczny: w dolinach synklinalnych, bieg w zaleŝności od spadku od krętego do meandrującego; silna erozja boczna, niewielka denna. Spadek koryta: <0,5-2 (rzadko >2 ). Prędkość przepływu: szybka, ruch wody turbulentny, przemiennie krótkie odcinki o spokojnym nurcie. Substrat dna: Ŝwir róŝnej wielkości (rzadziej gruz), ze znacznym udziałem piasku, niekiedy kamienie. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: <450-800 ph <7,5-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] <105-180 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] <145-325 Strona 45
TYP 20 Strona 46
21. Wielka rzeka nizinna Odra Utwory powierzchniowe: terasy rzeczne (aluwia) >300 m. Opis morfologiczny: bieg od krętego do meandrującego, koryto często rozgałęzione; moŝliwe starorzecza, boczne koryta, wyspy, łachy i odsypiska; warianty związane z nieregularnością przepływu. Spadek koryta: <0,5. Prędkość przepływu: mała lub duŝa, na krótkich odcinkach ruch wody moŝe być turbulentny; wahania przepływu: małe WQ/NQ <10, średnie 10-15 lub duŝe >15. Substrat dna: piaski róŝnej wielkości i Ŝwiry. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 500-850 ph 8-8,5 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] Strona 47
TYP 21 Strona 48
22. Rzeki przyujściowe pod wpływem wód słonych Rega Utwory powierzchniowe: Opis morfologiczny: w obrębie płaskich wybrzeŝy Bałtyku, ujściowe odcinki rzek na podłoŝu piaszczystym w szerokich dolinach; większy lub mniejszy wpływ słonej wody. Spadek koryta: <0,1. Prędkość przepływu: spokojna; wysokie stany wody w morzu mogą powodować odwrócenie kierunku nurtu; przy dnie wody słonawe. Substrat dna: piaski z duŝym udziałem detrytusu. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: ph twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] Strona 49
TYP 22 Strona 50
23. Potoki organiczne Mała Panew Utwory powierzchniowe: obszary zatorfione i pod wpływem procesów torfotwórczych; moreny staro- i młodoglacjalne, sandry, dna dolin i niŝsze terasy rzeczne i równiny zastoiskowe. Opis morfologiczny: płaska, szeroka, zatorfiona dolina skrzynkowa, bieg kręty lub meandrujący. Spadek koryta: <1-5. Prędkość przepływu: spokojna, powolna, moŝliwe odcinki bystre ze Ŝwirem. Substrat dna: dominuje substrat organiczny z domieszką piasków lub Ŝwirów, w zastoiskowych odnogach bocznych i starorzeczach detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 350-800 ph 6,5-8,0 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 50-290 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 105-450 Strona 51
TYP 23 Strona 52
24. Rzeki w dolinach zatorfionych Biebrza Fot. Maciej Maciejewski Utwory powierzchniowe: zatorfione terasy rzeczne >300 m, obszary zatorfione na sandrach, pradoliny. Opis morfologiczny: płaska, zatorfiona dolina, bieg kręty lub meandrujący z tendencją do rozgałęziania koryta, liczne starorzecza w róŝnym stadium. Spadek koryta: <1. Prędkość przepływu: spokojna, powolna, moŝliwe odcinki bystre ze Ŝwirem. Substrat dna: dominuje substrat organiczny z domieszką piasków lub Ŝwirów, w zastoiskowych odnogach bocznych i starorzeczach detrytus. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 350-800 ph 6,5-8,0 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 50-250 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 100-450 Strona 53
TYP 24 Strona 54
25. Rzeki łączące jeziora Płonia Utwory powierzchniowe: obszary pojezierzy młodoglacjalnych. Opis morfologiczny: szeroka dolina łącząca dawniej jeziora (wtedy nurt wolny) lub je rozdzielająca (wtedy mogą być przełomowe, bystre odcinki). Spadek koryta: <1-5. Prędkość przepływu: spokojna, na przełomowych odcinkach szybka. Substrat dna: dominują osady drobnoziarniste (kreda jeziorna) z domieszką piasku i substratu organicznego, na odcinkach przełomowych takŝe Ŝwiry. Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: 500-600 ph 7,0-8,2 twardość węglanowa [mg CaCO 3 /dm 3 ] 180-360 twardość ogólna [mg CaCO 3 /dm 3 ] 215-500 Strona 55
TYP 25 Strona 56
Typologia wód płynących w Polsce 26. Cieki w dolinie wielkiej rzeki nizinnej Utwory powierzchniowe: obszar pradoliny Wisły; wyodrębnione roboczo; prawdopodobnie dadzą się zakwalifikować do jednego z trzech typów potoków nizinnych: TYP 17. Potok nizinny piaszczysty TYP 18. Potok nizinny Ŝwirowy TYP 23. Potok organiczny Opis morfologiczny: Spadek koryta: Prędkość przepływu: Substrat dna: Przewodnie wartości fizycznochemiczne: przewodnictwo [µs/cm]: ph twardość węglanowa [mg CaCO3/dm3] twardość ogólna [mg CaCO3/dm3] Strona 57
TYP 26 Strona 58
Zgodnie z RDW wyznaczono sztuczne wody płynące, którym nie przyporządkowano Ŝadnego typu CIEKI SZTUCZNE Strona 59
oraz mocno przekształcone, którym przyporządkowano najbliŝszy abiotycznie typ, by ułatwić określenie dobrego potencjału ekologicznego. CIEKI MOCNO PRZEKSZTAŁCONE Strona 60
1800 1600 1400 Liczba JCW 1200 1000 800 600 400 200 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Typ W Polsce zidentyfikowano 4504 jednolite części wód (w rozumieniu RDW). Najliczniej reprezentowane są typy: 17 potok nizinny piaszczysty- 1797 JCW; 6 potok wyŝynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym - 321 JCW i 23 potok organiczny 318 JCW. Strona 61