WOJEWODA MAŁOPOLSKI WP-IV.431.3.8.2015 Kraków, 10 czerwca 2015 roku Pani Janina Ćwik Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332), Zarządzenia Nr 56/12 Wojewody Małopolskiego z 20 lutego 2012 roku w sprawie wprowadzenia Regulaminu funkcjonowania kontroli zewnętrznej w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim oraz upoważnienia do kontroli Nr 24/2015 z 24 marca 2015 roku (znak: WP-IV.0030.24.2015) wydanego z upoważnienia Wojewody Małopolskiego przez Renatę Grochal - Zastępcę Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie przeprowadzona została w trybie zwykłym kontrola kompleksowa w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Dobrej. Kontrola została przeprowadzona 23 i 24 kwietnia 2015 roku przez zespół kontrolny w składzie: Krystyna Raczkowska - inspektor wojewódzki, nr legitymacji służbowej 5/15 przewodnicząca zespołu, Magdalena Kania - inspektor wojewódzki, nr legitymacji służbowej 44/15. Zakres kontroli obejmował ocenę realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz ocenę kwalifikacji kadry realizującej ww. zadania. Okres objęty kontrolą od 1 stycznia 2014 roku do 23 kwietnia 2015 roku. Klasyfikacja wg budżetu zadaniowego: Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny; zadanie 13.4. Wspieranie rodziny; podzadanie 13.4.2. Piecza zastępcza nad dzieckiem; działanie 13.4.2.5. Nadzór nad placówkami opiekuńczo-wychowawczymi, regionalnymi placówkami opiekuńczo-terapeutycznymi i interwencyjnymi ośrodkami preadopcyjnymi. Kontrolę przeprowadzono w oparciu o analizę zastanej dokumentacji oraz wyjaśnienia Pani Janiny Ćwik - Kierownika Ośrodka oraz Pani Sylwii Ryś - asystenta rodziny. 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl
W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej w zakresie objętym kontrolą oceniam: pozytywnie z nieprawidłowościami. Ocena powyższa wynika z faktu stwierdzenia nieprawidłowości, w działalności kontrolowanej jednostki, polegających na: nierealizowaniu zapisów art. 15 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. przekroczeniu liczby rodzin, z którymi asystent pracował w tym samym czasie, nierealizowaniu zapisów art. 176 pkt 3b ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. nieorganizowaniu szkoleń i nietworzeniu warunków do działania rodzin wspierających, nierealizowaniu zapisów art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. niedokonywaniu przez asystenta rodziny okresowej oceny sytuacji rodziny nie rzadziej niż co pół roku, nierealizowaniu zapisów art. 15 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. niezawieraniu w planie pracy z rodziną terminów realizacji działań, nierealizowaniu zapisów art. 176 pkt 3c ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. nieprowadzeniu placówek wsparcia dziennego oraz niezapewnieniu w nich miejsc dla dzieci, nierealizowaniu w pełni zapisów art. 179 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. nieterminowym przedłożeniu radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej i nieprzedstawieniu potrzeb związanych z realizacją zadań z tego obszaru. Ustalenia kontroli kompleksowej: I. Podstawy formalno-organizacyjne kontrolowanej jednostki: Gmina Dobra wyznaczyła Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Dobrej do realizacji zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332 ) - Uchwała Nr XIX-163/12 Rady Gminy Dobra z dnia 9 lutego 2012 r. w sprawie: wyznaczenia podmiotu właściwego dla realizacji zadań z zakresu administracji publicznej w zakresie wspierania rodzin. Ustalono, że w kontrolowanej jednostce do realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej wyznaczonych zostało 5 pracowników, tj.: Kierownik Ośrodka, asystent rodziny i pracownicy socjalni. Pracownicy socjalni posiadają aneksy do zakresów czynności, w których zapisano realizację zadań z ustawy o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej. W wyniku prowadzenia czynności kontrolnych stwierdzono również, że w strukturze jednostki kontrolowanej nie wyodrębniono komórki realizującej zadania z pieczy zastępczej, co nie stanowi naruszenia przepisu art. 10 ust. 2 ww. ustawy. Zgodnie z art. 178 ww. ustawy Wójt Gminy Dobra upoważnił Panią Janinę Ćwik Kierownika Ośrodka do prowadzenia postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny oraz wydawania w tych sprawach decyzji (Upoważnienie nr UG OR.077.13.2012 z dnia 14 maja 2012 roku). Zgodnie z zapisami art. 11 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w przypadku, gdy Ośrodek Pomocy Społecznej podjął informację o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, pracownik socjalny przeprowadzał w tej rodzinie wywiad środowiskowy, na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej. W okresie kontrolowanym przeprowadzono w takich rodzinach 10 wywiadów. 2
Po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego i dokonaniu analizy sytuacji rodzinnej, pracownik socjalny, jeżeli uznał za zasadne, występował do Kierownika Ośrodka z wnioskiem o przydzielenie rodzinie pomocy w formie asystenta rodziny. W okresie kontrolowanym pracownik socjalny wystąpił do Kierownika Ośrodka z wnioskiem o przydzielenie asystenta rodziny w 8 przypadkach (ponadto 2 rodzinom sąd przydzielił asystenta). Po otrzymaniu wniosku Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej przydzielał rodzinie asystenta. II. Zasoby kadrowe i kwalifikacje asystentów rodziny: W 2014 w Ośrodku zatrudnionych było 2 asystentów rodziny w wymiarze po 0,56 etatu, w tym: pierwszy zatrudniony był na czas określony od 02.01.2014 r. do 31.12.2014 r. (od 04.07.2014 r. do 31.12.2014 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim), natomiast drugi został zatrudniony na czas określony od 21.07.2014 r. do 31.12.2014 r. W tym okresie asystenci rodziny mieli pod opieką łącznie 10 rodzin. W dniu kontroli w Ośrodku zatrudniony był 1 asystent rodziny w wymiarze 0,56 etatu, który miał pod opieką 11 rodzin, przy czym przekroczono limit rodzin przypadających na jednego asystenta, określony w art. 15 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W trakcie kontroli ustalono, że asystenci rodziny posiadali kwalifikacje, zgodne z art. 12 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W teczkach akt osobowych asystentów rodziny znajdowały się zaświadczenia, o których mowa w art.12 ust.1 pkt 2-4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Podczas kontroli ustalono również, że w roku 2014 asystent rodziny podnosił swoje kwalifikacje w zakresie pracy z dziećmi i rodziną poprzez udział w szkoleniu pn.: Asystent rodziny zorganizowanym przez Centrum Rozwiązywania Problemów Społecznych z siedzibą w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie(termin szkolenia: 28.04.2014 r.). Ponadto w 2015 r. asystent rodziny uczestniczył w spotkaniach Grupy konsultacyjnej dla osób pracujących z dziećmi i rodziną organizowanych przez Poradnię Psychologiczno- Pedagogiczną w Limanowej (terminy spotkań: 04.02.2015 r., 04.03.2015 r.). Kontrola wykazała, że praca asystenta rodziny nie była łączona z wykonywaniem obowiązków pracownika socjalnego na terenie gminy, w której praca była prowadzona, co jest zgodne z art. 17 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Ponadto, zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej asystent rodziny nie prowadził postępowań z zakresu świadczeń realizowanych przez gminę. Realizowanie zapisów art. 15 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332) poprzez nieprzekraczanie liczby rodzin, z którymi asystent może pracować w tym samym czasie. TERMIN REALIZACJI: Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. 3
III.Realizacja zadań własnych gminy opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny. Gmina opracowała i realizuje 3-letni gminny program wspierania rodziny na lata 2012-2015 który został zatwierdzony Uchwałą Nr XXIII-204/12 Rady Gminy Dobra z dnia 26 czerwca 2012 r. Program zawiera diagnozę sytuacji społecznej w Gminie Dobra, analizę uwarunkowań społecznych oraz analizę czynników dysfunkcyjnych, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie rodziny. Ponadto dokument zawiera część programową z określonym celem głównym, celami szczegółowymi, zadaniami w ramach Programu (zatrudnienie asystenta oraz współfinansowanie pobytu dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej). Określono w nim również realizatorów Programu, okres realizacji, spodziewane rezultaty oraz sposób finansowania Programu. IV. Realizacja zadań własnych gminy tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem w tym placówek wsparcia dziennego oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. a) zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa; Rodzinie przeżywającej trudności Gmina zapewniała wsparcie i pomoc asystenta rodziny. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej opracował wzory dokumentów prowadzonych przez asystenta rodziny, tj.: kartę informacyjną dotyczącą rodziny; notatkę służbową; analizę wstępną sytuacji rodziny; analizę wyposażenia mieszkania rodziny; analizę sytuacji zdrowotnej członków rodziny; analizę sytuacji wychowawczej dziecka; analizę sytuacji szkolnej dziecka; wstępną ocenę sytuacji rodziny; plan pracy z rodziną; sprawozdanie półroczne z pracy asystenta w środowisku rodziny; opinię o rodzinie wydaną na potrzeby innych instytucji; rejestr wydanych opinii na potrzeby innych instytucji; miesięczny dziennik pracy asystenta rodziny; kartę pracy asystenta rodziny; prośbę o przyjęcie dziecka do placówki wsparcia dziennego; wniosek o ustanowienie rodziny wspierającej. W okresie objętym kontrolą Gmina zapewniała rodzinom przeżywającym trudności opiekuńczo-wychowawcze dostęp do specjalistycznego poradnictwa. Specjaliści świadczyli usługi w Punkcie Konsultacyjnym przy Centrum Medycznym w Dobrej w następujących terminach: psycholog (w pierwszy i trzeci poniedziałek miesiąca w godz. 16.00-19.00), terapeuta uzależnień (w drugi i czwarty poniedziałek miesiąca w godz. 15.00-18.00). Psycholog udzielił wsparcia 17 rodzinom, porady dot. niewydolności wychowawczej, problemu alkoholowego, przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Z porad terapeuty uzależnień skorzystało 7 rodzin z problemem alkoholowym. Ww. specjaliści zatrudnieni byli na umowę zlecenie i finansowani z Funduszu Alkoholowego. 4
Ponadto poradnictwa udzielali: lekarz psychiatra w Centrum Medycznym w Dobrej (w poniedziałki w godz. 8.00-12.00), pedagog szkolny (konsultacje, spotkania z rodzicami udzielane w placówkach oświatowych na terenie Gminy Dobra, w zależności od potrzeb), pracownicy socjalni (informacje, porady telefoniczne w GOPS Dobra, w godzinach pracy Ośrodka tj.: w poniedziałki w godz. 8.00-16.00, od wtorku do piątku w godz. 7.15-15.15), Radca Prawny w budynku Urzędu Gminy Dobra (w poniedziałki w godz. 13.00-16.30, środy w godz. 7.30-8.30, czwartki w godz. 13.00-15.00). W okresie objętym kontrolą z konsultacji i porad prawnych skorzystało 10 rodzin objętych pracą asystenta rodziny. Z uwagi na nieprowadzenie przez Radcę Prawnego danych statystycznych, nie określono ogólnej ilości porad udzielonych mieszkańcom Gminy. Rodziny objęte pomocą asystenta na bieżąco korzystały z pomocy pracowników socjalnych. Ponadto z poradnictwa specjalistycznego mogły korzystać rodziny z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi z terenu Gminy Dobra (pracownicy socjalni informowali rodziny o możliwości skorzystania z usług specjalistów świadczących pomoc na terenie Gminy). Pedagog szkolny objął pomocą 38 uczniów mających problemy z nauką. b) formy pracy z rodziną; Od 1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli praca z rodziną prowadzona była w szczególności w formie: konsultacji i poradnictwa specjalistycznego (psycholog 17 rodzin, terapeuty uzależnień 7 rodzin, Radca Prawny 10 rodzin, pedagog szkolny 38 uczniów), pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego. Pomoc i konsultacje prawne świadczone były przez Radcę Prawnego zatrudnionego na umowę zlecenie przez Urząd Gminy w Dobrej i dot. sporządzania pism procesowych, wniosków o alimenty, o podwyższenie alimentów, o ustalenie ojcostwa. c) organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających; Podczas kontroli ustalono, że na terenie Gminy podejmowano działania w celu tworzenia warunków do rozwoju rodzin wspierających. Z wyjaśnień Kierownika Ośrodka, uzyskanych podczas kontroli wynika, że pracownicy socjalni informują rodziny z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi o możliwości skorzystania z pomocy rodziny wspierającej oraz przeprowadzają rozmowy z potencjalnymi kandydatami na rodziny wspierające. Pani Kierownik poinformowała również, że z uwagi na brak zainteresowania rodzin, w których występują problemy opiekuńczo-wychowawcze, pomocy w postaci przydzielenia rodziny wspierającej, a z drugiej strony brak osób chętnych do podjęcia się roli pełnienia funkcji rodziny wspierającej, pomoc w ww. formie nie była świadczona. Ponadto w Gminie Dobra rodziny objęte wsparciem asystenta korzystają ze wsparcia najbliższej rodziny. W dokumentach prowadzonych przez pracowników socjalnych brak notatek służbowych potwierdzających prowadzenie działalności informacyjnej w środowisku. Realizowanie zapisów art. 176 pkt 3b ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332) poprzez organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających oraz dokumentowanie podejmowanych działań. TERMIN REALIZACJI: Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. 5
d) Prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci; Na terenie Gminy nie funkcjonowały placówki wsparcia dziennego. W Gminnym Programie Wspierania Rodziny na lata 2012-2015 nie określono potrzeb w tym zakresie. Z analizy dokumentacji prowadzonej w Ośrodku wynika, że na terenie gminy działalność prowadziły dwie świetlice środowiskowe - w Jurkowie i w Przenoszy. Wchodzą one w struktury Gminnego Ośrodka Kultury w Dobrej. Uchwałą nr XXXVI-324/13 Rady Gminy Dobra z dnia 8 lipca 2013 r. w sprawie zmiany Statutu Gminnego Ośrodka Kultury w Dobrej wprowadzono następujące zmiany: Gminny Ośrodek Kultury w Dobrej prowadzi świetlice środowiskowe w Jurkowie i Przenoszy, których celem jest zapewnienie opieki wychowawczej, tworzenia warunków do nauki własnej i pomocy w nauce, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień wychowanków, a ponadto łagodzenie niedostatków wychowawczych w rodzinie i eliminowanie zaburzeń wychowawczych. Koszty związane z realizacją ww. zadania pokrywane były z Funduszu Alkoholowego. Świetlice czynne były od poniedziałku do piątku w godzinach: 14.00-18.00 (w Przenoszy) oraz w godzinach od 13.00-17.00 (w Jurkowie). Średnia liczba dzieci i młodzieży korzystających ze świetlic w ciągu roku wynosiła 40. Podczas kontroli Pani Kierownik Ośrodka poinformowała, że oprócz ww. świetlic w Gminie funkcjonują świetlice przyszkolne, w których organizowane są zajęcia świetlicowe oraz koła zainteresowań. W związku z tym, że obszar Gminy jest rozległy liczba uczniów dowożonych do szkół jest wysoka. W oczekiwaniu na lekcje oraz powrót do domu dzieci i młodzież korzystają z tych form wsparcia. Podczas kontroli ustalono, że nie były to placówki wsparcia dziennego, o których mowa w art. 176 pkt 3c ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Realizowanie zapisów art. 176 pkt 3c ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 roku, poz. 332) poprzez prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci. TERMIN REALIZACJI: Powyższe zalecenie należy zrealizować, w terminie do 1 stycznia 2016 roku. e) inne zadania realizowane przez gminę; Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Dobrej nie realizował w pełni zadania określonego w art. 179 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Wójt Gminy Dobra, za pośrednictwem Kierownika GOPS, złożył Radzie Gminy Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i pieczy zastępczej za 2014 r. dopiero 9 kwietnia 2015 r. (nieterminowo) oraz bez przedstawienia potrzeb związanych z realizacją ww. zadań Gmina sporządzała sprawozdania rzeczowo-finansowe z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywała je Wojewodzie Małopolskiemu, w wersji elektronicznej z zastosowaniem systemu teleinformatycznego. Sprawozdania za I i II półrocze 2014 roku zostały przekazane zgodnie z 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. Realizowanie w pełni zapisów art. 179 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332), tj. terminowe składanie radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz przedstawianie potrzeb związanych z realizacją zadania. 6
TERMIN REALIZACJI: Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. V. Wspieranie rodziny: Rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych Gmina zapewniała wsparcie, polegające na: analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie (poprzez dokładną diagnozę i analizę sytuacji rodzinnej, mieszkaniowej, zawodowej, finansowej, zdrowotnej, szkolno wychowawczej dzieci) 11 rodzin, wzmacnianiu roli i funkcji rodziny (poprzez wzmacnianie autorytetu członków rodziny i pomoc we wprowadzaniu zasad funkcjonowania rodziny) 11 rodzin, rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny (poprzez wzmacnianie zdolności wychowawczych rodziców, naukę organizacji czasu wolnego oraz obowiązków domowych, motywowanie rodziców do monitorowania sytuacji szkolnej dzieci) 11 rodzin, podnoszeniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny (przeprowadzanie rozmów nt. świadomego macierzyństwa, poradnictwo i trening w zakresie gospodarowania budżetem domowym) 11 rodzin, pomocy w integracji rodziny (motywowanie do korzystania z ofert kulturalnych Gminy, zajęć pozalekcyjnych oferowanych przez szkoły, kluby sportowe, Gminny Ośrodek Kultury w Dobrej) 11 rodzin, przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodzin (przez wskazywanie i kierowanie do ośrodków zajmujących się pomocą psychologiczną, terapią rodzinną, motywowanie do podjęcia terapii uzależnień, wskazywanie prawidłowych postaw moralnych i społecznych) 11 rodzin. Podczas kontroli ustalono także, że rodziny z terenu Gminy Dobra otrzymywały pomoc i wsparcie poprzez działania instytucji i podmiotów działających na rzecz dziecka i rodziny, tj.: Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej, Sądu Rodzinnego w Limanowej, kuratorów sądowych, Policji, służby zdrowia, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Limanowej, świetlic środowiskowych oraz placówek oświatowych działających na terenie Gminy. Podczas kontroli ustalono, że kontrolowana jednostka prowadziła monitoring sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej zamieszkałego na terenie Gminy, poprzez wizyty pracowników socjalnych w środowisku. Rodziny zostały objęte pracą socjalną. Pracownicy socjalni kierowali rodziny do specjalistów. Ponadto współpracowali z kuratorami społecznymi oraz ze szkołami, do których uczęszczały dzieci. W przypadkach, kiedy rodzina miała założoną Niebieską Kartę współpracowano z zespołem interdyscyplinarnym. VI. Zadania realizowane przez asystenta rodziny. W okresie objętym kontrolą asystenci rodziny opracowali i realizowali plan pracy z 10 rodzinami we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym (ponadto 1 rodzina została objęta wsparciem asystenta w marcu 2015 r. i plan pracy był w opracowaniu). Opracowane przez asystentów plany pracy z rodziną określały zakres działań mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych oraz przewidywane efekty pracy z rodziną, jednak nie zawierały terminów realizacji działań, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 7
W okresie objętym kontrolą asystenci rodziny udzielali pomocy rodzinom w zakresie: poprawy ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego 10 rodzin, rozwiązywania problemów socjalnych 10 rodzin, rozwiązywania problemów psychologicznych 8 rodzin, rozwiązywania problemów wychowawczych z dziećmi 7 rodzin, poszukiwania, podejmowania i utrzymywania pracy zarobkowej 9 rodzin, wspierania aktywności społecznej rodzin (10 rodzin), motywowania członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych (8 rodzin). Ponadto asystenci rodziny podejmowali następujące działania: udzielali wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych (przez motywowanie do współpracy z pedagogiem szkolnym, udziału w zajęciach logopedycznych i świetlic środowiskowych, spotkań z psychologiem i pedagogiem w Centrum Medycznym w Dobrej i Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej 9 rodzin, prowadzili indywidualne konsultacje wychowawcze dla rodziców i dzieci 10 rodzin, prowadzili indywidualne konsultacje wychowawcze dla dzieci 6 rodzin. Konsultacje często odbywały się z udziałem psychologa lub pedagoga. W okresie objętym kontrolą Ośrodek sporządził 10 opinii na wniosek Sądu Rejonowego w Limanowej. Opinie dotyczyły głównie współpracy asystentów z rodziną. Sąd przydzielił rodzinie asystenta w 2 przypadkach. Podczas kontroli ustalono również, że asystent podejmował działania interwencyjne i zaradcze w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin. Działania takie podjęto w jednej rodzinie. Po informacji przekazanej przez asystenta rodziny, współpracując z Policją i pogotowiem ratunkowym, po wydaniu dyspozycji Sądu Rodzinnego, przeprowadzono interwencję w rodzinie, w której małe dzieci (5 i 6 lat), pod nieobecność matki, pozostawały przez kilka dni pod opieką nietrzeźwego ojca, podejrzanego o stosowanie przemocy. W wyniku podjętych działań dzieci zostały oddane pod tymczasową opiekę babci, natomiast do Sądu Rodzinnego przesłano informację dotyczącą rodziny. Asystenci rodziny pracując z 9 rodzinami, w których dochodziło do przemocy domowej, współpracowali z zespołem interdyscyplinarnym i uczestniczyli w spotkaniach grupy roboczej, w celu udzielenia rodzinie kompleksowej pomocy. Asystenci współpracowali z jednostkami administracji samorządowej, organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny tj.: szkoły podstawowe, gimnazja, przedszkola funkcjonujące na terenie Gminy Dobra, Centrum Medyczne w Dobrej, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Limanowej, radca prawny w Urzędzie Gminy, Gminny Ośrodek Kultury, świetlice środowiskowe, policja, zespół kuratorski, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Limanowej. Podczas kontroli ustalono także, że asystenci rodziny nie dokonywali okresowej oceny sytuacji rodziny, zgodnie z obowiązującymi przepisami, czyli nie rzadziej niż co pół roku. Analiza dokumentacji wykazała przekroczenia terminów w 10 przypadkach. Realizowanie zapisów art. 15 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332) poprzez zawieranie w planie pracy z rodziną terminów realizacji działań. 8
TERMIN REALIZACJI: Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Realizowanie zapisów art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332), poprzez dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny nie rzadziej niż co pół roku przez asystenta rodziny. TERMIN REALIZACJI: Powyższe zalecenie należy zrealizować, poprzez stosowanie ww. przepisów, od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. VII.Dzieci z terenu gminy umieszczone w pieczy zastępczej. Z danych pozyskanych podczas kontroli wynika, że 1 dziecko z terenu kontrolowanej gminy umieszczono w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu interwencyjnego oraz 2 dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej (rodzina zastępcza spokrewniona). Z ustaleń kontrolnych wynika, że ponieważ rodzina wychowanka umieszczonego w placówce odmówiła współpracy z asystentem rodziny nie współpracowano z placówką opiekuńczo-wychowawczą. Po osiągnięciu pełnoletności przez wychowanka, powrócił on do rodziny biologicznej, która wówczas wyraziła zgodę na wsparcie w formie asystenta, ze względu na małoletnie rodzeństwo wychowanka. Ośrodek Pomocy Społecznej monitorował sytuację ww. wychowanka poprzez wizyty asystenta w środowisku. W trakcie czynności kontrolnych stwierdzono również, że w przypadku dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej praca z rodziną nie była prowadzona ze względu na brak możliwości współpracy (problem alkoholowy, matka przebywa poza terenem Gminy, nie interesuje się losem dzieci i nie podejmuje działań zmierzających do przejęcia opieki nad dziećmi). Asystenci rodziny współpracowali z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i informowali o niemożliwości podjęcia współpracy z rodzicami biologicznymi dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej. Z pisemnych wyjaśnień asystenta rodziny wynika, że rodziny, których dzieci przebywały w pieczy zastępczej nie wyrażały zgody na współpracę z Ośrodkiem. Rodziny zostały objęte pracą socjalną pracownika socjalnego. Ustalenia z kontroli, w zakresie oceny realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz oceny kwalifikacji kadry realizującej ww. zadania zawarte zostały w projekcie wystąpienia pokontrolnego, do którego nie wniosła Pani zastrzeżeń. Pouczenie Informuję, iż na podstawie art. 197d ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332) przysługuje Pani uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Jednocześnie, na gruncie art. 197d ust. 4 i 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest Pani zobowiązana: 1) w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, 9
2) w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń. Z up. Wojewody Małopolskiego (-) mgr Renata Grochal Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: Wójt Gminy Dobra 10