Katarzyna Trybuś Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Gospodarki Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze PRZYSTOSOWANIE HOTELI WROCŁAWIA DO POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z DYSFUNKCJĄ NARZĄDU RUCHU Słowa kluczowe: niepełnosprawność, przystosowanie hoteli, bariery Streszczenie Celem niniejszego opracowania jest ocena przystosowania hoteli Wrocławia do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu. Autor publikacji prezentuje pojęcie i stopnie niepełnosprawności, minimalne wymagania dotyczące przystosowania obiektów hotelarskich do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz analizuje wyniki przeprowadzonego badania. W opracowaniu scharakteryzowano bariery utrudniające osobom niepełnosprawnym korzystanie z hoteli. 1. Wstęp Wrocław jest stolicą Dolnego Śląska, w której mieszają się kultury, narodowości i religie. Corocznie przez miasto przewijają się rzesze turystów. Wrocław posiada dobrze rozwiniętą bazę noclegową i gastronomiczną, co zdecydowanie ułatwia przyjęcie dużej liczby podróżnych. Baza noclegowa jest bardzo ważnym elementem pozwalającym na pobyt turystom poza miejscem stałego zamieszkania. Bardzo często hotel staje się dla wielu z nich tymczasowym domem. Miejsce to (obiekt) powinno ułatwiać, a nie utrudniać danej osobie pobyt, powinno być miejscem bez barier, bądź z minimalnymi barierami, które da się przezwyciężyć lub je ominąć. z racji swej ogólnej dostępności powinny być przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Określają to przepisy prawa budowlanego 1. Dostępność hoteli dla osób niepełnosprawnych powinna wynikać nie tylko przepisów, ale przede wszystkim z przekonania i świadomości osób projektujących czy też zarządzających hotelem. Przystosowanie hotelu do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu wiąże 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,( Dz. U. nr 75, poz. 690, Dz. U. z 2003 r. nr 33, poz. 270 oraz Dz. U. z 2003 r. nr 109, poz. 1156); Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów w których są świadczone usługi hotelarskie, (Dz. U. nr 188, poz. 1945).
się nie tylko z architektonicznym dostosowaniem, lecz także odpowiednim podejściem personelu do takiej osoby, życzliwą pomocą i rzetelną informacją. Celem niniejszego opracowania jest ocena przystosowania hoteli Wrocławia do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu. Badaniem objęto tylko hotele, gdyż pozostałe obiekty noclegowe nie są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Podstawą tej oceny są wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród pracowników 39 hoteli działających na terenie Wrocławia. W opracowaniu scharakteryzowano bariery utrudniające osobom niepełnosprawnym korzystanie z hoteli. 2. Pojęcie i stopnie niepełnosprawności Niepełnosprawność jest pojęciem wielowymiarowym dotyczącym różnych sfer życia. Z niepełnosprawnością człowiek może się urodzić lub nabyć ją w wyniku choroby lub wypadku. Bez względu na okoliczność wystąpienia niepełnosprawności, osoba niepełnosprawna chce jednak tak samo funkcjonować, korzystać w pełni z życia jak osoba sprawna, chce być samodzielna i niezależna. W krajach Unii Europejskiej nie ma jednej definicji niepełnosprawności. Od wielu lat trwają prace nad jej ujednoliceniem. Każdy kraj posiada również własny system orzekania o niepełnosprawności. Według World Health Organization niepełnosprawny to osoba o naruszonej sprawności funkcjonalnej lub aktywności życiowej w stopniu utrudniającym pełnienie przez nią właściwych ról społecznych 2. W Polsce definicja niepełnosprawności została zawarta w Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych. Za osoby niepełnosprawne uznaje się jednostki, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi 3. Problem niepełnosprawności jest też od szeregu lat tematem licznych publikacji. Pojawia się coraz więcej książek, opracowań, które dotyczą tej tematyki, a media dzięki działaniu między innymi licznych fundacji, stowarzyszeń oraz postawy znanych osobistości (aktorów, piosenkarzy, sportowców itp.), poświęcają więcej uwagi temu zagadnieniu. Powstają strony internetowe zawierające ważne i bardzo pomocne informacje dotyczące między innymi praw osoby niepełnosprawnej, ważnych wydarzeń czy też projektów realizowanych na rzecz tych osób. Na forach internetowych poświęconych 2 J. Grabowski, M. Milewska, A. Stasiak, Vademecum organizatora turystyki niepełnosprawnych, WSTH Łódź, Łódź 2007, s. 33. 3 http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/997
niepełnosprawności użytkownicy wymieniają się informacjami, mogą skomentować bieżące wydarzenia i podzielić się poglądami na interesujące ich tematy. W 2002 roku Polskę zamieszkiwało 5456,7 tys. osób niepełnosprawnych. To prawie 14,3% ogółu ludności kraju. Oznacza to, że co 7 mieszkaniec Polski był osobą niepełnosprawną. W województwie dolnośląskim liczba osób niepełnosprawnych wynosiła 435,8 tys., co stanowiło 15% ogółu ludności. Dane te lokowały województwo dolnośląskie pośród województw z wysokim stopniem natężenia zjawiska niepełnosprawności. W powiecie wrocławskim w 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych wynosiła ogółem 85942 osoby. Wśród niepełnosprawnych najliczniejszą grupę stanowiły osoby posiadające orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności (28,8% populacji ogółem), czyli osoby o naruszonej sprawności organizmu, zdolne do wykonywania zatrudnienia, niewymagające pomocy innej osoby w pełnieniu ról społecznych. Ponad 26,5% zbiorowości stanowiły osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, czyli osoby o naruszonej sprawności organizmu, zdolne do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności, wymagające w celu pełnienia ról społecznych częściowo lub okresowo pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnego funkcjonowania. Stosunkowo mały udział stanowiły osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności, które nie są zdolne do podjęcia zatrudnienia. Wymagają one stałej lub długotrwałej opieki drugiej osoby, w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji 4. W grupie osób niepełnosprawnych znaczący jest udział osób z dysfunkcją narządu ruchu. Są to osoby o ograniczonej sprawności kończyn dolnych, górnych, kręgosłupa wskutek zmian chorobowych lub urazowych centralnego układu nerwowego, bądź zmiany w zakresie układu kostnego, mięśniowego lub obwodowego 5. To osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich, używające laski, kul łokciowych, balkoników lub trójnogów. Osoby z niepełnosprawnością ruchową i użytkownicy wózków inwalidzkich w Polsce stanowią najliczniejszą grupę, bo aż około 70% wszystkich niepełnosprawnych. Osoby niepełnosprawne na skutek dysfunkcji narządu ruchu potrzebują przede wszystkim wsparcia psychicznego, ponieważ utrata sprawności często następuje nagle, niepostrzeżenie na przykład w wyniku wypadku czy ciężkiej choroby. Osoby te, zwłaszcza poruszające się na wózku inwalidzkim, muszą nauczyć się żyć na nowo, odnaleźć sens dalszego życia, pokonywać bariery przede wszystkim architektoniczne i społeczne. 4 Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań Powszechny Spis Rolny 2002 r., Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2004, s.12. 5 J. Grabowski, M. Milewska, A. Stasiak, Vademecum organizatora turystyki, wyd. cyt., s. 71-72
3. Minimalne wymagania dotyczące przystosowania obiektów hotelarskich do potrzeb osób niepełnosprawnych Jednostki mieszkalne przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych powinny być lokalizowane w dogodnych miejscach uwzględniających łatwy i pozbawiony barier technicznych dojazd, szybką obsługę oraz ewakuację 6.W obiektach powyżej 50 jednostek mieszkalnych, co najmniej jedna jednostka mieszkalna powinna być dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Powinna zostać wyposażona w poręcze i uchwyty ułatwiające korzystanie z urządzeń higieniczno sanitarnych; wyłączniki światła, sygnalizację przywoławczą, telefon i sterowanie telewizorem powinny być dostępne z łóżka. W jednostkach mieszkalnych należy zapewnić umeblowanie umożliwiające korzystanie osobom poruszającym się na wózkach. Zgodnie z przepisami, co najmniej jedno stanowisko recepcyjne powinno dysponować ladą o wysokości nie przekraczającej 0,90m lub recepcja powinna posiadać wydzielone, osobne stanowisko do obsługi osób poruszających się za pomocą wózka inwalidzkiego. Ogólnodostępne elementy wyposażenia obiektu, takie jak urządzenia komunikacji wewnętrznej, przyciski i wyłączniki powinny być umieszczane na wysokości 90 110 cm, umożliwiającej swobodne korzystanie osobom poruszającym się na wózku. Co najmniej jeden telefon ogólnodostępny powinien być przystosowany do korzystania przez osoby niepełnosprawne przez umieszczenie aparatu na wysokości, która nie utrudniałaby korzystania z niego osobom poruszającym się na wózkach. W salach gastronomicznych i wielofunkcyjnych powinny znajdować się miejsca, które umożliwiają korzystanie z usług osobom poruszającym się za pomocą wózka inwalidzkiego. Przyciski, sterujące windami powinny być opisane w sposób jasny dla niewidzących, a windy wyposażone w sygnalizację dźwiękową 7. 4. Ocena przystosowania hoteli Wrocławia do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu We Wrocławiu działa aktualnie 39 hoteli o różnym standardzie, w tym 2 hotele jednogwiazdkowe, 3 hotele dwugwiazdkowe, 22 hotele trzygwiazdkowe, 8 hoteli 6 Z. Błądek, bez barier, ALBUM, Poznań 2003, s. 67. 7 Załącznik Nr 8 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004r. w sprawie obiektów. hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. Nr 188, poz. 1945).
czterogwiazdkowych oraz 4 hotele o najwyższym standardzie świadczonych usług (hotele pięciogwiazdkowe). Najwięcej hoteli znajduje się w obrębie wrocławskiego Rynku, ponieważ jest to ścisłe centrum miasta gdzie koncentruje się jego życie kulturalne i rozrywkowe. świadczą usługi noclegowe, gastronomiczne oraz dodatkowe i towarzyszące. Badanie dotyczące przystosowania wrocławskich hoteli do potrzeb osób z dysfunkcją narządu ruchu przeprowadzone zostało według wcześniej opracowanego kryterium za pomocą kwestionariusza ankietowego. Pytania zadawane były pracownikom badanych hoteli. W celu osiągnięcia zamierzonych efektów przeprowadzono także dodatkowe, uzupełniające badanie na 100 respondentach w wieku od 18 do 45 roku życia, o różnym stopniu niepełnosprawności z dysfunkcją narządu ruchu. Badanie to przeprowadzone zostało na terenie Wrocławia również za pomocą kwestionariusza ankietowego. Ankiety rozdane zostały respondentom. W ten sposób możliwe było ustalenie częstotliwości korzystania osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu z obiektów hotelowych, poznanie opinii dotyczących przystosowania hoteli do ich potrzeb, a także określenie największych barier, utrudnień, z jakimi spotykają się te osoby na terenie hotelu. Tab. 1 Ogólna charakterystyka hoteli Wrocławia Wyszczególnienie * Udział poszczególnych kategorii w ogólnej liczbie hoteli (w %) ** *** **** ***** 5,13 7,69 56,42 20,51 10,25 dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją 100 100 68,18 87,5 100 narządu ruchu (w %) niedostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych z 0,0 0,0 31,82 12,5 0,0 dysfunkcją narządu ruchu (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego wśród pracowników hoteli Wrocławia. Zdecydowaną większość hoteli we Wrocławiu (ponad 50%) stanowią hotele 3 gwiazdkowe. Wśród tej grupy hoteli aż 68,18% obiektów jest przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wszystkie hotele jedno, dwu i pięciogwiazdkowe spełniały odpowiednie minimalne wymogi pozwalające zaliczyć je do grupy hoteli przystosowanych dla potrzeb gości niepełnosprawnych. Tab. 2 Elementy zagospodarowania zewnętrznego badanych hoteli Wrocławia Wyszczególnienie * ** *** **** *****
Oznakowanie parkingu (koperta) 100% 100% 45,45% 75% 100% Wejście: Podjazd 0% 66,66% 22,72% 50% 25% Wejście bez żadnych przeszkód 100% 33,34% 45,45% 37,5% 75% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego wśród pracowników hoteli Wrocławia. Wszystkie hotele jedno, dwu i pięciogwiazdkowe posiadają oznakowane miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych, znajdujące się w odległości nie mniejszej niż 5m od okien obiektu. Ponad 45,45% hoteli trzygwiazdkowych oraz 75% czterogwiazdkowych posiada miejsce oznakowane tzw. kopertą, czyli miejsce parkingowe dla osób niepełnosprawnych. Do wrocławskich hoteli, zwłaszcza jednogwiazdkowych, można wejść lub wjechać na wózku bez żadnych przeszkód, jakimi są, np. schody. W przypadku występowania istotnych różnic wysokościowych przy wejściu do hotelu, niezależnie od schodów w większości hoteli zapewniono podjazdy ułatwiające bezproblemowy do nich dostęp. Tab. 3 Elementy zagospodarowania wewnętrznego badanych hoteli Wrocławia Wyszczególnienie Obniżona lada recepcyjna/ dodatkowe stanowisko do obsługi osób niepełnosprawnych Toaleta na korytarzu dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych * ** *** **** ***** 50% 0% 27,27% 12,5% 20% 100% 33,34% 54,54% 50% 100% Alarm w pokoju 100% 0% 27,27% 25% 75% Telefon w pokoju 0% 100% 63,63% 87,5% 100% Wyłączniki światła na odp. Wysokości 50% 66,66% 45,45% 62,5% 100% Pilot do TV przy łóżku 100% 100% 68,18% 87,5% 100% Uchwyty, poręcze w łazience 100% 100% 68,18% 87,5% 100% Krzesełka wannowe z podnośnikami 100% 33,34% 63,63% 75% 100% Swobodny dostęp do restauracji i możliwość poruszania się po niej 100% 66,66% 63,63% 87,5% 100% Winda: przyciski obniżone 100% 66,66% 45,45% 75% 75% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego wśród pracowników hoteli Wrocławia.
Po wejściu do obiektu hotelowego ważnym elementem jest lada recepcyjna, przy której załatwiane są formalności związane z pobytem. Obniżone stanowisko recepcyjne zapewnia prywatność i kameralność obsługi niepełnosprawnych gości. Obniżoną ladę recepcyjną lub osobne stanowisko do obsługi osób niepełnosprawnych posiada 50% hoteli jednogwiazdkowych, 27,27% hoteli trzygwiazdkowych 12,5% czterogwiazdkowych oraz 20% hoteli pięciogwiazdkowych. dwugwiazdkowe nie posiadają odpowiedniego stanowiska recepcyjnego przystosowanego do obsługi gości niepełnosprawnych. Wszystkie biorące udział w badaniu hotele jedno i pięciogwiazdkowe posiadają oznakowaną toaletę na korytarzu dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych. Toalety znajdują się w dogodnym miejscu, do którego łatwo jest dotrzeć. W większości hoteli toaleta znajduje się na parterze. Dla każdej osoby przebywającej w hotelu, w tym osoby niepełnosprawnej, najważniejszy jest pokój. Dlatego też wszystkie niezbędne elementy wyposażenia powinny być w nim łatwo dostępne. Wszystkie pokoje przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych znajdujące się w hotelach jednogwiazdkowych mają na wyposażeniu alarm znajdujący się przy łóżku, co umożliwia szybkie wezwanie pomocy. Alarm posiada 75% pokoi w hotelach pięciogwiazdkowych, 27,27% pokoi w hotelach trzygwiazdkowych oraz 25% pokoi w hotelach czterogwiazdkowych. Wszystkie hotele dwu i pięciogwiazdkowe posiadają w pokojach przystosowanych dla niepełnosprawnych telefon. W większości badanych hoteli wyłączniki światła znajdują się na odpowiedniej wysokości, co ułatwia zwłaszcza osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim korzystanie z nich. We wszystkich pokojach dla osób niepełnosprawnych w hotelach jedno, dwu i pięciogwiazdkowych pilot do telewizora znajduje się na biurku tuż obok łóżka. W każdym pokoju znajduje się łazienka, która posiada odpowiednią powierzchnię manewrową i funkcjonalną. Odpowiednie uchwyty i poręcze w łazienkach znajdują się we wszystkich pokojach hoteli jedno, dwu i pięciogwiazdkowych. Ułatwiają one przemieszczanie się osobie niepełnosprawnej, w utrzymaniu równowagi ciała, przywołanie osoby do pomocy oraz są pomocne przy uruchomieniu różnego rodzaju urządzeń technicznych. Krzesełka wannowe z podnośnikami są na wyposażeniu wszystkich łazienek w hotelach jedno i pięciogwiazdkowych, 63,63% łazienek znajdujących się w pokojach przystosowanych dla osób niepełnosprawnych hoteli trzygwiazdkowych oraz 75% czterogwiazdkowych. Ponad połowa wszystkich badanych hoteli posiada łatwy dostęp do restauracji i możliwość bezproblemowego poruszania się po niej osobie niepełnosprawnej. Jednym z najważniejszych elementów w każdym hotelu, pozwalającym na swobodne poruszanie się po
obiekcie jest winda. Według wymagań kategoryzacyjnych winda powinna znajdować się we wszystkich hotelach pięciogwiazdkowych, które posiadają więcej niż jedną kondygnację, hotelach czterogwiazdkowych posiadających więcej niż dwie kondygnacje, we wszystkich hotelach trzygwiazdkowych posiadających powyżej trzech kondygnacji, natomiast w hotelach dwu i jednogwiazdkowych, gdy obiekt posiada powyżej czterech kondygnacji. Z badań wynika, że 100% hoteli jednogwiazdkowych, 66,66% hoteli dwugwiazdkowych, 45,45% hoteli trzygwiazdkowych oraz 75% hoteli cztero i pięciogwiazdkowych posiada windę z obniżonymi przyciskami, poręczami przystosowanymi do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu. Tab. 4 Dodatkowe udogodnienia dla osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu w badanych hotelach Wrocławia Wyszczególnienie Ogólnodostępne elementy wyposażenia obiektu * ** *** **** ***** 0% 33,34% 9,1% 14,29% 0% Sale konferencyjne dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją 0% 33,34% 45,45% 87,5% 100% narządu ruchu Pion rekreacyjny dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych 0% 0% 9,1% 37,5% 50% z dysfunkcją narządu ruchu Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego wśród pracowników hoteli Wrocławia. Większość badanych hoteli posiada sale konferencyjne, ale nie wszystkie z nich są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu, zwłaszcza tych poruszających się na wózkach inwalidzkich. Dostosowanie sal to m.in. możliwość swobodnego możliwość swobodnego wjazdu i poruszania się po nich. Odpowiednio przystosowane sale konferencyjne znajdują się we wszystkich hotelach pięciogwiazdkowych, natomiast żaden z hoteli jednogwiazdkowych nie posiada tego typu udogodnień. Pion rekreacyjny dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu, zwłaszcza osób poruszających się za pomocą wózka inwalidzkiego, posiada 50% hoteli pięciogwiazdkowych, 37, 5% hoteli czterogwiazdkowych i zaledwie 9,1% hoteli trzygwiazdkowych. Uzupełnieniem informacji o problemie dostępności hoteli dla osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu są dane uzyskane z badań ankietowych, którymi objęto 100 respondentów (osoby z dysfunkcją narządu ruchu). Zdecydowaną większość badanych osób stanowili mężczyźni (61%) i zaledwie 39% kobiety. Ponad 40% respondentów znajdowała się w przedziale wiekowym od 26 34 roku życia, 34% w przedziale od 18 25 roku życia, 20% w przedziale od 35 45 roku życia oraz 6% ankietowanych miała powyżej 45 lat. Większość
respondentów posiadała wykształcenie wyższe (38%) oraz średnie (36%), zaledwie 9% osób biorących udział w badaniu posiadało wykształcenie zawodowe. Ponad 45% respondentów zamieszkiwało miasto powyżej 100 tys. mieszkańców, 23% miasto od 50-100 tys. mieszkańców, 15% od 20 50 tys. mieszkańców oraz 9% badanych osób zamieszkiwało miasto poniżej 20 tys. mieszkańców. Zdecydowana większość respondentów posiadała orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (56%), orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności posiadało 26% badanych, natomiast 18% o lekkim stopniu niepełnosprawności. Ponad 56% ankietowanych korzysta z wózka inwalidzkiego. Badane osoby odpowiedziały na 13 pytań. Z analizowanych odpowiedzi wynika, że ponad 65% respondentów korzysta z usług hoteli. Zdecydowana większość respondentów odwiedza hotel i korzysta z jego usług kilka razy w roku (51%), ponad 31% korzysta z usług hotelu rzadziej niż raz w roku, 17% raz w miesiącu oraz zaledwie 1% raz w tygodniu. Internet jako masowy środek przekazu jest najbardziej popularny wśród osób biorących udział w badaniu, ponieważ aż 68% respondentów czerpie informacje dotyczące przystosowania hoteli do potrzeb osób niepełnosprawnych właśnie z niego, a także od rodziny i znajomych. Do największych barier, z jakimi spotykają się podczas korzystania z hotelu, respondenci zliczają: brak oznakowanych miejsc parkingowych, brak odpowiedniej przestrzeni w pokojach umożliwiającej swobodne poruszanie się, wąskie drzwi wejściowe do hotelu i do pokoju, nie dostosowana winda, w której przyciski znajdują się zbyt wysoko, lada recepcyjna, która nie jest obniżona, przez co powoduje dyskomfort podczas załatwiania formalności związanych z pobytem, brak przystosowanych toalet, brak poręczy przy podjazdach oraz zbyt strome podjazdy wymagające zwłaszcza od osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim dużego wysiłku. Dużą barierą są pojedyncze schody znajdujące się w obiekcie. Ponad 78% badanych osób uważa, że hotele nie są dobrze przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu. 5. Zakończenie Osoby niepełnosprawne ruchowo przywiązują dużą wagę do możliwości bezpiecznego i łatwego poruszania się po obiekcie hotelowym a także poza nim. Tak samo jak osoby sprawne chcą być jak najbardziej niezależne i radzić sobie same. Niektóre przeszkody w obiekcie hotelowym czy też poza nim są jednak nie do przeskoczenia. Dlatego tak ważna jest świadomość osób pracujących w takich jednostkach, ich zaangażowanie w wykonywaną pracę oraz chęć niesienia pomocy osobie niepełnosprawnej.
Wyniki przeprowadzonych badań hoteli Wrocławia upoważniają do stwierdzenia, że wśród 39 badanych hoteli nie można wskazać obiektu w 100% przystosowanego do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu. Każdy z hoteli posiada jakiś element w mniejszym lub większym stopniu utrudniający pobyt osobie niepełnosprawnej. Polskie hotelarstwo ma do przebycia jeszcze długą drogę, aby mogło być uznane za przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych. Trzeba jednak przyznać, co wynika między innymi z przeprowadzonego badania, że następuje postęp w tej kwestii. Z badań wynika, iż 58% badanych korzysta z hoteli kilka razy w roku. Są to osoby przeważnie miedzy 26 a 34 rokiem życia, posiadające wykształcenie wyższe i zamieszkujące miasto powyżej 100 tys. mieszkańców. Informacje dotyczące przystosowania hotelu do potrzeb osób niepełnosprawnych badani respondenci uzyskują głownie z Internetu lub od znajomych czy też rodziny. Każdy hotel posiada stronę internetową, ale informuje ona tylko o tym, że dany hotel jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Brakuje bardziej szczegółowych informacji dotyczących tego dostosowania, które z pewnością ułatwiłyby podjęcie decyzji o wyborze właśnie tego hotelu przez zainteresowaną osobę. Najczęściej z usług hoteli korzystają osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, poruszające się za pomocą wózka inwalidzkiego, kul i laski. Osoby te w przeważającej większości uważają, że hotele są słabo przystosowane do przyjęcia niepełnosprawnego gościa. Za największe bariery uważają nie tyko utrudnienia urbanistyczno- architektoniczne (złe podjazdy lub ich brak, brak poręczy, wąskie drzwi, mała przestrzeń w pokoju, uniemożliwiająca swobodne poruszanie się po nim), ale także bariery społeczne. Słabe dostosowanie hoteli do potrzeb osób niepełnosprawnych wiąże się przede wszystkim z kwestiami finansowymi. Odpowiednie przystosowanie obiektu jest stosunkowo drogie. Z kolei w wielu hotelach jest to po prostu nie możliwe, iż znajdują się one w starych kamienicach.
Bibliografia 1. Z. Błądek, bez barier, ALBUM, Poznań 2003. 2. J. Grabowski, M. Milewska, A. Stasiak, Vademecum organizatora turystyki niepełnosprawnych, WSTH Łódź, Łódź 2007. 3. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań Powszechny Spis Rolny 2002, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2004. 4. http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/997. 5. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690, Dz. U. z 2003 r. nr 33, poz. 270 oraz Dz. U. z 2003 r. nr 109, poz. 1156); Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. nr 188, poz. 1945). 6. Załącznik Nr 8 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. Nr 188, poz. 1945).
PRZYSTOSOWANIE HOTELI WROCŁAWIA DO POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z DYSFUNKCJĄ NARZĄDU RUCHU Słowa kluczowe: niepełnosprawność, przystosowanie hoteli, turystyka niepełnosprawnych Streszczenie Celem niniejszego opracowania jest ocena przystosowania hoteli Wrocławia do potrzeb osób niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu. Autor publikacji prezentuje pojęcie i stopnie niepełnosprawności, minimalne wymagania dotyczące przystosowania obiektów hotelarskich do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz analizuje wyniki przeprowadzonego badania. W opracowaniu scharakteryzowano bariery utrudniające osobom niepełnosprawnym korzystanie z hoteli. Katarzyna Trybuś Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Gospodarki Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze Ul. Grabiszyńska 214/19 53-437 Wrocław kasiatrybus@op.pl