Procesy krasowe czyli jak powstały jaskinie y s e c Pro e w o s kra czyli y ł a t s w o p k ja e i n i k s ja Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska Republika Słowacka 2007 2013
1. Rozwiąż krzyżówkę, a dowiesz się, jaki jest temat lekcji: 3 1 2 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1. Polskie miasto u podnóża Tatr. 2. Np. Smocza Jama 3. Ciepły i porywisty wiatr wiejący na Podhalu. 4. Dojedziesz tam kolejką linową. 5. Tatry Zachodnie, Tatry Wysokie i Tatry. 6. Najwyższy szczyt polskich Tatr. 7. Rogata mieszkanka tatrzańskich turni. 8. Jaszczurka w żółte plamy. 9. Są nimi granity, wapienie, bazalty. 10. Popularna nazwa sosny górskiej. 11. Najwyższy szczyt Tatr (znajduje się po stronie słowackiej). 12. Największy gryzoń tatrzańskich hal. 13. Na przykład Kościeliska. 14. Zimowe zagrożenie dla turystów. 15. Inaczej śpiący rycerz. 2
2. Zbadaj kamienie i opisz je. Przyjrzyj się skałom i spróbuj opisać ich wygląd własnymi słowami. Uwzględnij w opisie kolor. Czy widoczne są skamieniałości? Czy widoczne są minerały? Jeśli tak, to czy są one duże czy małe, błyszczące czy matowe? Czy krawędzie skały są ostre czy łagodne itp. Wapień... Granit... Przy użyciu młotka sprawdź odporność skały na uderzenie. Twardość Wapień Granit Aby sprawdzić rozpuszczalność skał, nabierz pipetą octu i polej najpierw skałę granitową, a potem wapienną. Zaobserwuj różnice w reakcji. Rozpuszczalność Wapień Granit 3
3. Na mapie przedstawiającej uproszczoną budowę geologiczną Tatr zakoloruj obszar występowania jaskiń. 4
Ciekawostka: Najdłuższą i zarazem najgłębszą jaskinią w Tatrach Polskich jest Jaskinia Wielka Śnieżna. W Tatrach Słowackich najdłuższa i najgłębsza jest jaskinia o nazwie Cień Księżyca. 5
4. Zaznacz na schemacie znane ci formy naciekowe występujące w jaskiniach. Procesy krasowe czyli jak powstały jaskinie 6
5. Znajdź i wykreśl nazwy różnych rodzajów skał, które zostały ukryte w znajdujących się poniżej zestawach liter. Pozostałe litery utworzą nazwę form krasowych opisanych w ramkach. Rozległe, nieregularne obniżenia, powstałe z połączenia się lejów krasowych. WPAPOIELŃJE Rodzaj nacieku jaskiniowego, mający zwykle postać wydłużonego stożka zwisającego ze stopu komory lub korytarza. DŻOLOŁOMBIKTI ŁSTALUAKPMIETK JBAZAASLKITNIA SKTWAALARKTCYYTT Mają postać zagłębienia w powierzchni skał, o średnicy od kilku do ponad 100 metrów, często o regularnym kolistym zarysie. Powstają w miejscach, w których wody opadowe spływają w szczelinę skalną, lub w wyniku zapadnięcia się stropu jaskini. PIUAWSKOAŁWIEC Bruzdy o głębokości dochodzącej do 2 metrów, szerokości do kilkudziesięciu centymetrów i długości od kilku do kilkunastu metrów. Tworzą się w wyniku rozpuszczenia skał węglanowych podczas spływu strużek wody opadowej. Wielkie kotliny o powierzchniach dochodzących do kilkuset kilometrów kwadratowych, o stromych zboczach. Powstają w wyniku połączenia się uwałów. LGREANJITE Naturalna próżnia w skałach, której rozmiary umożliwiają penetrację przez człowieka. Rodzaj nacieku jaskiniowego, mający postać stożka lub kolumny rosnącej w górę z dna komory lub korytarza. 7
7. Zaznacz na schemacie formy krasowe, korzystając z opisów z poprzedniego zadania. Ciekawostka: Wywierzysko miejsce, gdzie wody podziemne, trafiając na warstwę nieprzepuszczalną, wypływają na powierzchnię z dużą siłą; w Tatrach największe są Wywierzysko Chochołowskie, Wywierzysko Bystrej, Lodowe Źródło. Ponor lejkowate zagłębienie terenu, gdzie wpływają wody strumieni i potoków i giną pod powierzchnią ziemi. ISBN 978-83-61783-45-4 Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponosi Tatrzański Park Narodowy i w żadnym razie nie może ona być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Unii Europejskiej ani Euroregionu Tatry. egzemplarz bezpłatny