Kartkówka powtórzeniowa nr 3

Transkrypt

1 Kartkówka powtórzeniowa nr 3 Zagadnienia: 1. Procesy wewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi 2. Procesy zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi 3. Klimat i klimat ogramy Ad. 1 Procesy wewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi a) Trzęsienia Ziemi to naturalny, krótkotrwały i gwałtowny wstrząs litosfery, powstały pod powierzchnią Ziemi (ognisko trzęsienia ziemi hipocentrum) i rozchodzący się w postaci fal sejsmicznych; Przyczyny trzęsień ziemi: trzęsienia ziemi pochodzenia tektonicznego - stanowią około 90% wszystkich trzęsień Ich przyczyną jest gwałtowne przemieszczanie się mas skalnych w skorupie i płaszczu ziemskim. trzęsienia ziemi pochodzenia wulkanicznego - powstające na skutek erupcji wulkanicznych trzęsienia ziemi pochodzenia antropogenicznego - zaliczamy do nich tąpnięcia wywołane działalnością górniczą, Skale trzęsień ziemi: Skala Richtera - otwarta skala (nie ma górnej granicy wielkości trzęsienia) oparta na analizie odchylenia wskazówek sejsmografu b) Wulkanizm WULKANIZM to wszystkie zjawiska związane z działalnością wulkanów, a zatem z wydobywaniem się płynnych, stałych i gazowych produktów wulkanicznych: magmy (nazywanej lawą po wydobyciu na powierzchnię), erupcja wybuch wulkanu

2 c) powstawanie gór RUCHY GÓROTWÓRCZE (orogeniczne) to wielkoskalowe ruchy skorupy ziemskiej, trwające miliony lat i prowadzące do powstania gór: fałdowych utworzonych w wyniku sfałdowania warstw skalnych w strefach subdukcji. Np. Alpy, Kordyliery, Andy, Himalaje, Karpaty zrębowych utworzonych w wyniku rozcięcia terenu licznymi uskokami, biegnącymi w różnych kierunkach. Harz, Sudety Orogenezy: wulkanicznych tworzących się głównie w strefach ryftowych i strefach subdukcji w wyniku wydobywania się na powierzchnię Ziemi lawy oraz materiału piroklastycznego. Wezuwiusz, Etna, Fuji kaledońska (najstarsza, najniższe góry): Kaledońskie, Grampiany, Penniny, Skandynawskie hercyńska: Harz, Ardeny, Wogezy, Ural alpejska (najmłodsza, najwyższe góry): Alpy, Himalaje, Kordyliery, Atlas, Andy, Karpaty Ad. 2. Procesy zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi a) Wietrzenie fizyczne zmienia się tan fizyczny skały, ulega ona rozdrobnieniu rozkruszeniu, np. wietrzenie mrozowe pod wpływem temperatury chemiczne zmieniają się właściwości fizyczne i skład chemiczny skały biologiczne czasami zaliczane do fozycznego, pod wpływem np. korzeni drzew rozkruszanie skał Zwietrzelina produkt procesu wietrzenia

3 b) Procesy krasowe skały węglanowe (np. wapień), wchodząc w reakcję z wodą (z dwutlenkiem węgla), ulegają rozpuszczaniu (rozkład); powstają w ten sposób przeróżne formy krasowe, np. jaskinie z szatą naciekową (stalaktyty, stalagmity i stalagnaty), wywierzyska (źródła krasowe), lejki krasowe i inne. mogot ponor komin stalagmit stalaktyt stalagnat jaskinia c)działalność rzek Rzeka główna wpada do morza lub oceanu Dopływ wpada do innej rzeki Zlewisko obszar, z którego wody spływają do jednego morza lub oceanu Dorzecze obszar po którym płynie rzeka główna wraz z dopływami Dział wodny granica między dorzeczami lub zlewiskami wywierzysko

4 Rodzaje ujść: Lejkowe (estuarium) Deltowe, Np. Delta Nilu, Nigru Biegi rzeki górny proces: erozja wgłębna i wsteczna, formy: cofające się progi wodospadów, dolina U- kształtna Środkowy proces: erozja boczna, forma: meander (zakole), starorzecze (jezioro) Dolny proces akumulacja, forma: łacha, ławica, delta d) Działalność lądolodów i lodowców - lądolody i czasze lodowe pokrywają wielkie obszary Antarktydy, Grenlandii i Islandii; - lodowce górskie i dolinne tworzą się w górach powyżej granicy wiecznego śniegu Formy polodowcowe: Pradolina forma erozyjna, szeroka dolina, którą kiedyś spływały wody z roztapiającego się lądolodu

5 Sandry forma akumulacyjna, pola piaszczyste przed czołęm lądolodu Jeziora morenowe powstałe w zagłębieniach moreny dennej, o dużej powierzchni, ale małej głebokości Morena czołowa forma akumulacyjna, wał piaszczysto-żwirowy powstały przed czołem lądolodu o przebiegu prostopadłym do kierunku ruchu lądolodu Morena denna forma akumulacyjna, materiał piaszczysto żwirowy zgromadzony pod lądolodem. Jezioro rynnowe forma erozyjna podłużne jeziora powstałe w zagłębieniach wydrążonych przez wody płynące pod lądolodem. Abrazja niszcząca działalność morza Nawis skalny e) Działalność morza Nisza abrazyjna Klif wybrzeże wysokie, morze podmywa klif, Powoduje powstanie nawisu skalnego i niszy abrazyjnej, która może być tak duża, że nawis skalny może ulec zawaleniu Platforma akumulacyjna (powstaje z zawalonego nawisu) Budująca działalność morza, powstanie mierzei i jeziora przybrzeżnego Prądy morskie nanoszą materiał budując mierzeję, która stopniowo się wydłuża. Może się ona zamknąć, odcinając od morza jezioro przybrzeżne f) Działalność wiatru Korazja- niszcząca działalność wiatru Formy: Grzyb skalny

6 Wiatr unosi ziarna piasku, którymi uderza w skałę, drążąc w niej wgłębienia. Działalność budująca forma: wydmy BARCHAN szybciej poruszają się rogi niż środek wydmy WYDMA PARABOLICZNA (ŁUKOWA) szybciej porusza się środek wydmy, bo rogi są porośnięte przez roślinność