Bariery dla realizacji koncepcji "Cyfrowej szkoły" Szybkie studium przypadku

Warszawa, 10 stycznia 2012 r. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Szanowny Pan Minister Michał Boni ul. Stefana Batorego 5, 02-591 Warszawa Bariery dla realizacji koncepcji "Cyfrowej szkoły" Szybkie studium przypadku Konsekwencje ukrytego błędu w ustawie: Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. z 2004 r. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.) Szybki dokument Bariery Cyfrowej szkoły Czas lektury 40 minut Powstaliśmy po to, by pomagać rozwijać się innym. Faks: +48 (22) 406 79 00 Tel.: +48 603 137 888 Mobile.: +48 697 032 245 e-mail: biuro@fabicki.pl e-mail: fabicki@fabicki.pl Web: http://fabicki.pl Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 1

Spis treści Spis treści... 2 Bariera kluczowa numer 1:... 3 Szkodliwa polityka firm telekomunikacyjnych wynikająca ze źle skonstruowanej i wspierającej ich politykę ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. z 2004 r. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.)... 3 Studium przypadku (1):... 3 Studium przypadku (2):... 4 Studium przypadku (3):... 4 Studium przypadku (4):... 4 Prawne bariery wiekowe... 5 Funkcjonariusze publicznie - nauczyciele... 5 Studium przypadku (5):... 5 Studium przypadku (6):... 6 Studium przypadku (7):... 6 Studium przypadku (8):... 6 Podsumowanie bariery 1:... 7 Bariera kluczowa numer 2:... 8 Brak standardów dotyczących funkcjonowania szkoły w kontekście wykorzystywania nowoczesnych technologii... 8 Szybkie studium przypadku (9):... 8 Szybkie studium przypadku (10):... 8 Szybkie studium przypadku (11):... 8 Szybkie studium przypadku (12):... 8 Przykłady, zagrożeń, które miały i będą miały miejsce... 9 Szybkie studium przypadku (13):... 9 Propozycje zaradcze istniejąca Ustawa o normalizacji... 10 Podsumowanie... 11 Mamy normy na wiele rzeczy w szkole,... 12 Nie mamy jednak norm dotyczących stosowania nowoczesnych technologii... 12 Cyfrowa szkoła to m.in. przecież taka, w której:... 12 Pozostałe podstawy prawne... 13 Komentarz historyczny... 14 Sukcesy:... 14 Porażki... 14 Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 2

Szanowny Panie Ministrze, pragnę przedstawić bariery administracyjne postawione szkołom, które skutecznie uniemożliwiają realizację koncepcji Cyfrowa szkoła. Bariera kluczowa numer 1: Szkodliwa polityka firm telekomunikacyjnych wynikająca ze źle skonstruowanej i wspierającej ich politykę ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. z 2004 r. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.) Przykład: Szkoła/Klient, która chce uzyskać dostęp do Internetu. Polityka firm świadczących usługę powszechnego dostępu do Internetu oraz kryterium ceny decyduje, że szkoła skazana jest na wybór usługi typu pozwalamy korzystać tylko z tego co udostępniają inni, nie pozwalamy zaś abyś innym udostępniał cokolwiek. Jedną z takich popularnych usług jest np. usługa Neostrady, z której masowo muszą korzystać szkoły ponieważ dyscyplina budżetowa nakazuje im wybrać najtańszą usługę, a nie ma narzuconego administracyjnie standardu jakie wymagania ma mieć ta usługa. Cała istota szkoły polega przecież na umiejętnym dzieleniu się treściami i zasobami, co usługa Neostrady skutecznie utrudnia. Studium przypadku (1): W 2008 roku (niebawem minie 4 lata od tego momentu) każda bez wyjątku szkoła podstawowa w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową w ramach projektów EFS - czyli ponad 90% szkół podstawowych w Polsce, otrzymała wraz z pracownią gamę specjalnego oprogramowania edukacyjnego. Jednym z programów, które otrzymały wszystkie szkoły podstawowe, jest webowy serwis do multimedialnej nauki języka angielskiego. Niestety szkoły podstawowe nie mogą go udostępnić swoim uczniom, ponieważ pomijalny odsetek szkół ma taki typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest symetryczne łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów, a nie asymetryczne łącza które służą tylko konsumpcji treści wytworzonych i udostępnianych przez wydawnictwa/portale edukacyjne, domy wydawnicze, portale społecznościowe. Biznesowi jest bardzo na rękę, że szkoły nie posiadają tego typu łączy ponieważ wtedy skazane są na wytwarzane przez nich aplikacje i treści (np. dzienniki elektroniczne, oprogramowanie do zarządzania szkołą, elektroniczne wsparcie podręczników, naukę języków itp.). Mimo to istnieje garstka dyrektorów szkół, którzy podejmują decyzje pod prąd i mimo ponoszenia wyższych kosztów połączenia z siecią Internet, na co niechętnie patrzą organy prowadzące - przecież to one finansują działanie placówki, próbują wdrażać idee Cyfrowej szkoły Pozytywny przykład tylko do wiadomości odbiorcy: http://angielski.zs84.pl Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 3

Popularyzacja adresu nie wskazana z uwagi na ograniczone możliwości szkolnego łącza. Pozytywny przykład tylko do wiadomości odbiorcy: http://angielski.sp73.waw.pl Popularyzacja adresu nie wskazana z uwagi na ograniczone możliwości szkolnego łącza. Studium przypadku (2): W latach 1998 2008 każda bez wyjątku szkoła w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową czyli ponad 90% szkół w Polsce, otrzymała wraz z pracownią serwery baz danych umożliwiające wsparcie prac takich obszarów szkoły jak biblioteka czy administracja szkolna. Niestety szkoły nie mogą udostępnić swoim uczniom i pracownikom odpowiednich zasobów bazodanowych ponieważ pomijalny odsetek szkół ma taki typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest jak zwykle łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów w przeciwnym wypadku uczniowie z domu nie dostaną się np. do szkolnych zasobów bibliotecznych. Pozytywny przykład tylko do wiadomości odbiorcy: http://biblioteka.zs84.pl Popularyzacja adresu nie wskazana z uwagi na ograniczone możliwości szkolnego łącza. Studium przypadku (3): W latach 1998 2008 każda bez wyjątku szkoła w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową czyli ponad 90% szkół w Polsce, otrzymała wraz z pracownią serwery umożliwiające wolne od opłat nielimitowane udostępnianie dowolnie skomponowanych treści (w tym multimedialnych) wypracowanych przez szkołę, zarówno w formie klasycznej strony sieci Web jak i systemów zarządzania treścią oraz interaktywnego e-learningu. Niestety szkoły nie mogą udostępnić swoim uczniom i pracownikom odpowiednich zasobów tego typu ponieważ pomijalny odsetek szkół ma taki typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów w przeciwnym wypadku uczniowie z domu nie dostaną się np. do szkolnych zasobów takich jak szkolne platformy e-learningowe, system zarządzania treści czy klasyczne strony sieci Web. Pozytywny przykład tylko do wiadomości odbiorcy: http://www.sp73.waw.pl/moodle Popularyzacja adresu nie wskazana z uwagi na ograniczone możliwości szkolnego łącza. Pozytywny przykład tylko do wiadomości odbiorcy: http://www.sp73.waw.pl Popularyzacja adresu nie wskazana z uwagi na ograniczone możliwości szkolnego łącza. Studium przypadku (4): W latach 1998 2008 każda bez wyjątku szkoła w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową czyli ponad 90% szkół w Polsce, otrzymała wraz z pracownią serwery pocztowe wraz z silnymi filtrami antyspamowymi aktualizowanymi w okresach Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 4

dwutygodniowych lub miesięcznych, wolne od opłat umożliwiające obsługę nielimitowanej liczby skrzynek pocztowych dostępnych zarówno z dedykowanych programów pocztowych, przeglądarek internetowych jak i telefonów komórkowych. Szkolne serwery pocztowe mają dodatkowy tryb bezpiecznej izolowanej pracy umożliwiający wymianę listów tylko w obrębie szkoły i jej użytkowników. Niestety szkoły nie mogą udostępnić swoim uczniom i pracownikom darmowych i bezpiecznych skrzynek pocztowych tego typu ponieważ pomijalny odsetek szkół ma typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów w przeciwnym wypadku uczniowie i nauczyciele z domu nie dostaną się np. do szkolnego serwera pocztowego. Prawne bariery wiekowe Warto przypomnieć, że uczniowie poniżej pewnego wieku (12 lat) nie mogą korzystać z portali społecznościowych i ze skrzynek udostępnianych na ogólnodostępnych serwerach. Szkolne serwery dostarczone przez MEN rozwiązują tę sprawę oferując bezpieczną izolowaną pocztę, w której można uaktywnić opcję braku możliwości wysyłania listów poza szkołę i otrzymywania listów z poza szkoły dopóki uczeń nie osiągnie wymaganego wieku. Funkcjonariusze publicznie - nauczyciele Wszyscy funkcjonariusze publiczni (w tym nauczyciele) muszą wykorzystywać do kontaktów służbowych skrzynki pocztowe, nad których bezpieczeństwem i zawartością czuwa administracyjnie instytucja, w której są zatrudnieni. Wykorzystywanie do tych celów skrzynek z portali ogólnodostępnych, szczególnie położonych poza granicami naszego kraju na dodatek w których regulaminie są zapisy na temat analizy ruchu listów i treści całej korespondencji w celach marketingowych jest nieodpowiedzialne. Proszę wyobrazić sobie naczelnika urzędu skarbowego, pracownika banku, prokuratora, którzy do kontaktów służbowych wykorzystują prywatne skrzynki pocztowe założone na ogólnodostępnych portalach. Taka sytuacja nie ma miejsca i jest prawnie wątpliwa. Proszę jednak spróbować się skontaktować ze sekretariatem szkoły, nauczycielem za pośrednictwem ich skrzynek pocztowych. Okaże się że w większości przypadków nad tymi skrzynkami pocztowymi szkoły nie mają żadnej kontroli ponieważ są one na serwerach, do których żadnych praw nie mają dane szkoły. Tylko niewielki odsetek szkół postępuje zgodnie z prawem w tym zakresie. Szkolne serwery dostarczone przez MEN oczywiście rozwiązują tę sprawę (pozwalają założyć nielimitowaną liczbę bezpiecznych skrzynek pocztowych) jednak jest potrzebne łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów w przeciwnym wypadku uczniowie i nauczyciele z domu nie dostaną się do szkolnego serwera pocztowego. Studium przypadku (5): Każda szkoła w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową czyli ponad 90% szkół w Polsce, otrzymała wraz z pracownią serwery umożliwiające na połącznie z nimi poprzez połączenia typu VPN, w ten sposób aby z dowolnego miejsca w sieci Internet bezpiecznie korzystać ze wszystkich zasobów wypracowanych w szkole. Każdy uczeń i nauczyciel może także szybko dostać się do swoich dokumentów dowolnego typu przechowywanych na Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 5

szkolnym serwerze. Niestety szkoły nie mogą go udostępnić swoim uczniom i pracownikom tej usługi ponieważ pomijalny odsetek szkół ma typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów w przeciwnym wypadku uczniowie i nauczyciele z domu nie dostaną się w bezpieczny sposób do swoich dokumentów. Studium przypadku (6): Każda szkoła w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową czyli ponad 90% szkół w Polsce, otrzymała serwer który został przygotowany do nadzorowania pracy dziennika elektronicznego. Niestety szkoły nie mogą go udostępnić swoim uczniom i pracownikom tej usługi ponieważ pomijalny odsetek szkół ma typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest jak zwykle łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów w przeciwnym wypadku uczniowie, rodzice i nauczyciele z domu nie dostaną się w bezpieczny sposób do dziennika elektronicznego. Szkoły zmuszone są do korzystania z wysoko płatnych usług, kiedy mogłyby zabezpieczać działanie dziennika elektronicznego we własnym zakresie. Studium przypadku (7): Każda szkoła w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową czyli ponad 90% szkół w Polsce, otrzymała serwer który został przygotowany do pełnienia roli centrum wymiany dowolnych wypracowanych przez szkołę treści, przechowywania zakupionych przez szkołę treści edukacyjnych, wsparcia pracy administracyjnej szkoły. Niestety szkoły nie mogą go udostępnić swoim uczniom i pracownikom tej usługi ponieważ pomijalny odsetek szkół ma typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów w przeciwnym wypadku uczniowie i nauczyciele z domu nie dostaną się w bezpieczny sposób do udostępnianych zasobów. Studium przypadku (8): Każda szkoła w Polsce, która dostała od Ministerstwa Edukacji Narodowej pracownię komputerową czyli ponad 90% szkół w Polsce, otrzymała serwer który został przygotowany do pełnienia roli centrum wsparcia i pracy mobilnej. W praktyce oznacza to np. możliwość zdalnej pracy i pełne uczestnictwo w zajęciach przez uczniów wykluczonych w danym momencie z pobytu w szkole (np. w skutek choroby) w salach. Uruchomione są także wszystkie usługi związane ze zdalnym wsparciem pracy szkoły. Niestety szkoły nie mogą go udostępnić swoim uczniom i pracownikom tej usługi ponieważ pomijalny odsetek szkół ma typ łącza do Internetu, który na to pozwala. Potrzebne jest łącze umożliwiające rejestrację domeny i udostępnianie zasobów. W przeciwnym wypadku uczniowie i nauczyciele z domu nie będą mogli skorzystać. Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 6

Podsumowanie bariery 1: Aktualne prawo telekomunikacyjne stwarza przewagę konkurencyjną w dziedzinie udostępniania treści podmiotom, które nie są szkołami. Powoduje to koncentrację i monopolizację na rynku usług związanych z edukacją oraz podnosi jej koszty. Uniemożliwia szkołom sprawne współdzielenie wypracowanych zasobów. Należy walczyć o zrównanie praw związanych z udostępnianiem zasobów. Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 7

Bariera kluczowa numer 2: Brak standardów dotyczących funkcjonowania szkoły w kontekście wykorzystywania nowoczesnych technologii Szybkie studium przypadku (9): Wizyta z laptopem w galerii handlowej, dowolnej z sieci fastfood, stacji benzynowej pozwala uzyskać dostęp do sieci Internet. Udaje się to w znakomitej większości przypadków. Wizyta z laptopem w szkole, nie pozwala uzyskać bezprzewodowego bezpiecznego dostęp do Internetu i zasobów szkoły. Udaje się to w znakomitej mniejszości przypadków. Szybkie studium przypadku (10): Bankrutuje dostawca najpopularniejszego dziennika elektronicznego OnLine. Syndyk masy upadłościowej wyłącza serwery firmy udostępniającej dziennik elektroniczny OnLine. W jakiej sytuacji znajduje się szkoła? Czy może przenieść szybko dane swojego dziennika elektronicznego do innego dostawcy tego typu usługi? Szybkie studium przypadku (11): Bankrutuje popularne wydawnictwo, które zapewnia elektroniczne wsparcie podręczników. Syndyk masy upadłościowej wyłącza serwery firmy udostępniającej zasoby elektroniczne. W jakiej sytuacji znajduje się szkoła i klient kluczowy czyli uczeń? Czy może dalej korzystać ze wsparcia elektronicznego zakupionych podręczników? Szybkie studium przypadku (12): Czy szkoła, która przechowuje na zewnątrz swoje zasoby edukacyjne i ma je poza swoją ścisłą kontrolą będzie mogła w sposób nieprzerwany i bezpieczny prowadzić proces edukacyjny? Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 8

Przykłady, zagrożeń, które miały i będą miały miejsce 16 sierpnia 2003 Na północnym-wschodzie USA i w południowej Kanadzie nie ma prądu. W mroku pogrążają się m.in. Nowy Jork, Detroit, Toronto, New Jersey, Ottawa, Cleveland i Toledo wpływa to znacząco na poziom dostępu do usług internetowych firm operujących w tym rejonie. Wielka awaria magistrali podmorskiej SEA-ME-WE 4, 19 grudnia 2008 i potężne zakłócenia w transmisji danych pomiędzy Europą a Stanami Zjednoczonymi uniemożliwiają sprawne korzystanie z usług internetowych W lipcu 2008 roku Terry Childs, zablokował dostęp do miejskiej FiberWAN obawiając się zwolnienia z pracy, odmówił przekazania haseł administratora do sieci. Jako, że był głównym jej administratorem, miasto na 12 dni straciło do niej dostęp i wydało 900 000 dolarów, by zrekonfigurować rutery i odzyskać dostęp. SONY Playstation, przez ponad miesiąc nie mogło przywrócić płatnego dostępu do zasobów dla swoich użytkowników po włamaniu do sieci SONY Wielodniowa blokada sieci Internet w całym Egipcie podczas arabskiej wiosny, Zbliżający się protest firmy Wikipedia, Google i Facebook celem uniknięcia wprowadzenia niektórych zapisów ustawy o prawach autorskich, którego forma może polegać na blokadzie dostępu do niektórych usług. Szybkie studium przypadku (13): Aktualnie nauczyciel nie ma możliwości sprawnego przygotowania spójnych interaktywnych materiałów e-learningowych i umieszczenia ich na szkolnej platformie w oparciu o zakupione przez szkołę różnorodne zasoby elektroniczne. Mimo, że od roku 2007, systematycznie przekazywane były Ministerstwu Edukacji Narodowej informacje mówiące o tym jak ważne jest aby dokonać zmian, które będą dotyczyły formalnych wymagań jakie muszą spełniać szkolne podręczniki w kontekście SCORM (ang. Sharable Content Object Reference Model - to standard (specyfikacja) zapisu danych w formie elektronicznej mogący być z dużą łatwością wykorzystany w edukacji) sprawa nie jest rozwijana w tym kierunku. Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 9

Propozycje zaradcze istniejąca Ustawa o normalizacji Realizowany model dotyczący wyznaczania standardów edukacyjnych paraliżuje jakiekolwiek efektywne działania. Należy rozdzielić funkcje określania standardów od odpowiedzialności za ich wprowadzanie. Ta sama instytucja nie może równocześnie określać standardów, wprowadzać ich oraz nadzorować ich stosowania. Taki model z definicji jest nieskuteczny, ponieważ zależy od subiektywnej jakości działań tylko jednej instytucji. W Polsce jest już ustawa, która doskonale się do tego nadaje i każda gałąź przemysłu (poza edukacją) korzysta z niej skutecznie. Ustawa ta, umożliwia bezstronne wprowadzenie potrzebnych standardów. Ustawa o normalizacji została powołana do (za treścią ustawy): a) racjonalizacji produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych b) usuwania barier technicznych i zapobieganiu ich powstawania c) zapewnienia ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy d) poprawy funkcjonalności, kompatybilności i zamienności wyrobów, procesów i usług oraz regulowania ich różnorodności e) zapewnienia jakości i niezawodności wyrobów, procesów i usług f) ułatwiania porozumiewania się przez określanie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania g) jawności i powszechnej dostępności h) uwzględniania interesu publicznego i) dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm j) zapewnienia możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych w procesie opracowywania norm k) konsensu jako podstawy procesu uzgadniania treści norm l) niezależności od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów m) jednolitości i spójności postanowień norm n) wykorzystywania sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki o) zgodności z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej Zgodnie z Ustawą o normalizacji można w jasno zdefiniowany sposób powołać komitety techniczne zarówno do opracowania norm przejściowych oraz norm docelowych, które następnie zastosowane w rozporządzeniach wykonawczych właściwych ministerstw pozwolą uniknąć: a) budowania szkół w oderwaniu od nowoczesnych technologii b) nie podejmowania działań w celu modernizacji szkół c) modernizowania szkół w oderwaniu od nowoczesnych technologii d) pracy szkół w oderwaniu od nowoczesnych technologii e) pogłębiania niedopuszczalnych różnic w dostępnie do nowoczesnych technologii nauczania f) braku wytycznych dotyczących standardów zabezpieczenia ciągłości procesu nauczania bez względu na warunki otoczenia Komitetom technicznym powołanym na podstawie Ustawie o normalizacji powinien przewodniczyć przedstawiciel Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 10

Podsumowanie Technologie mają ogromny wpływ na sposób dostępu do treści. Jednak tylko odpowiednio zastosowane technologie pozwalają także w zrozumieniu udostępnionych treści, czyli zdobyciu wiedzy. Należy pamiętać, że dostęp do treści nie jest tożsamy ze zdobywaniem wiedzy. Barbarzyńca wpuszczony do biblioteki aleksandryjskiej zawierającej wspaniałe treści nie mógł z nich skorzystać w celu zdobycia wiedzy ponieważ jego przygotowanie było nieodpowiednie. Wykorzystał więc udostępnione treści tak jak potrafił, czyli skutecznie poddał je obróbce cieplnej. Technologie w szkole są niezbędne i kluczowe do tego, aby wytworzyć odpowiednie kompetencje nieuświadomione wśród uczniów, bez których nie będą sprawnie funkcjonować w nowoczesnym społeczeństwie. Przykład kompetencji nieuświadomionej dla pokolenia rodziców, których dzieci kończą teraz studia było pisanie i czytanie. Kompetencją nieuświadomioną, którą teraz muszą opanować uczniowie będzie zdobywanie wiedzy poprzez wielokierunkowy i dynamiczny dostęp do różnych form treści. Technologie w sposób nieunikniony prowadzą do modelu zwiększającego bezpieczeństwo oraz poświadczania kompetencji na żądanie. Przykładowo, kiedy chcemy zdobyć prawo jazdy, poświadczamy kompetencje poprzez uczestnictwo w egzaminie, którego formę narzucona jest z góry ale termin możemy już swobodnie dobrać w określonych granicach. Podobnie może wyglądać np. matura. To, że matura teraz odbywa się w ściśle ograniczonych terminach i rocznych okresach wynika tylko z prymitywnej logistyki i technologii egzaminowania jaką dysponujemy. Przy zmianie technologii każdy będzie mógł zdawać maturę w dogodnym dla siebie bezpiecznym terminie. Ważne jest także zapewnienie większego bezpieczeństwa w przestrzeni publicznej. Jeżeli osoby o nieczystych intencjach znają konkretny termin (tak jak to się odbywa teraz) w jakim odbywa się egzamin po szkole podstawowej, gimnazjalny, maturalny i mają pewność co do lokalizacji przeprowadzania takiego egzaminu (jak to się odbywa teraz) mogą wykorzystać to do realizacji swoich partykularnych interesów (akt terroru, sabotaż, dezinformacja itp.) Wyjątki potwierdzające regułę dotyczącą wykorzystywanie nowoczesnych technologii są zarówno w dużych miastach jak i małych miejscowościach. Szkoły w Jarocinie, Szkoła Podstawowa w Zalesiu Górnym, Szkoła w Nowym Tomyślu, Szkoła Podstawowa nr 33 w Katowicach, Szkoła Podstawowa w Międzyborowie i wiele innych. Niestety to wyjątki gdzie motorem zmian nie są rozwiązania systemowe tylko wybitnie zaangażowani nauczyciele, dyrektorzy, rodzice oraz przedstawiciele organów prowadzących szkoły i lokalnego biznesu. Ostatnich 5 lat po zakończeniu centralnych dostaw dla szkół to powolna systematyczna degradacja osiągnięć ostatnich 20 lat wynikająca z systemowego zatrzymania transferu nowoczesnych przemyślanych technologii do szkół. Nawet jeżeli jakaś gmina odłożyła pieniądze z myślą na spożytkowanie ich celem wprowadzenia nowoczesnych technologii w swoich szkołach, stąpa po omacku z uwagi braku standardów, jedyną szansą dla niej jest skorzystanie z dobrych praktyk innych szkół, których jest niewiele i są bardzo różnorodne. Działanie więc wymaga zdwojonego wysiłku ze strony gminy i poniesienie ryzyka związanego z potencjalnym brakiem kompatybilności przyjętych standardów (kłania się oczywiście brak standardów i norm w tym zakresie). Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 11

Mamy normy na wiele rzeczy w szkole, m.in. instalację elektryczną, na ilość światła jakie pada na biurko ucznia, kolor ścian, temperaturę jaka ma być w sali, ilość i wysokość pisuarów, wysokość i szerokość drzwi, powierzchnię biurka, wysokość krzesła, długość lekcji, długość przerw, ilość kalorii w posiłku szkolnym, temperaturę wody w kranie i społeczeństwo uważa za oczywiste istnienie takich norm. Nie mamy jednak norm dotyczących stosowania nowoczesnych technologii. Zaniechaniem, z którego rozliczą nas następne pokolenia jest m.in. brak norm określających: Możliwość rozpoczęcia zaprezentowania materiału wideo/audio w każdej klasie lekcyjnej zarówno w trybie indywidualnym jak i zbiorowym. Możliwość zaprezentowania materiału interaktywnego w każdej klasie lekcyjnej zarówno w trybie indywidualnym jak i zbiorowym. Możliwość pełnej archiwizacji zawartości wytworzonej w każdej klasie lekcyjnej (np. na tablicy) celem jej późniejszego samodzielnego wykorzystania przez uczniów/nauczyciela w innej sali lekcyjnej oraz poza szkołą. Dostęp do wszystkich treści wypracowanych w szkole i należących do szkoły z poziomu klas lekcyjnych, ciągów komunikacyjnych szkoły, otoczenia szkoły, miejsc przebywania uczniów poza szkołą. Możliwość zdalnej interaktywnej pracy w trybie 1:1 pomiędzy uczniem i nauczycielem, uczniem i uczniem, nauczycielem i nauczycielem, uczniem i rodzicem, rodzicem i nauczycielem, rodzicem i rodzicem. Możliwość przeniesienia wypracowanych treści danego ucznia do kolejnego poziomu edukacyjnego (ze szkoły podstawowej do gimnazjum, z gimnazjum do szkoły ponadgimnazjalnej, ze szkoły ponadgimnazjalnej na studia itd.). Pełne bezpieczeństwo procesu edukacji i treści edukacyjnych w przypadku awarii dostępu do zewnętrznych zasobów wykorzystywanych w procesie nauczania powstałych np. w skutek klęsk żywiołowych, aktów sabotażu i terroru. Cyfrowa szkoła to m.in. przecież taka, w której: Każdy nauczyciel będzie miał pewność, że bez względu na to, do której szkoły w Polsce uda się w celu nauczania innych, ma do dyspozycji wsparcie, materiały i technologie na identycznym poziomie, których minimalny poziom wyznaczają wysokiej jakości normy, za których to przestrzeganie odpowiedzialne są niezależne instytucje. Szkoła będzie w stanie kontynuować w sposób nie zaburzony proces nauczania na tym samym wysokim poziomie, bez względu na rodzaj utrudnień/zapaści generowanych przez dostawców m.in. takich usług jak: zasilanie, umieszczanie, udostępnianie, pobieranie, przetwarzanie danych. Każda ze szkół będzie w stanie niezależnie zorganizować życie lokalnej społeczności oraz kontynuować proces nauczania bez względu na stopień jej izolacji od reszty regionów (np. w skutek klęski żywiołowej, ataku terrorystycznego, innych zagrożeń). Każda ze szkół będzie mogła zabezpieczyć zasoby cyfrowe innej szkoły lub instytucji (szpital, dowolne urzędy itp.) na wypadek ich potencjalnego odłączenia (np. w skutek klęski żywiołowej, ataku terrorystycznego, innych zagrożeń). Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 12

Pozostałe podstawy prawne w jakich musi i powinna funkcjonować Cyfrowa szkoła, na co zwraca jednak uwagę bardzo niewiele organów prowadzących szkoły: Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie środków bezpieczeństwa fizycznego stosowanych do zabezpieczania informacji niejawnych. Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych. Projekt wymagań dotyczących Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21.04.2011 roku w sprawie szczegółowych warunków organizacyjnych i technicznych, które powinien spełniać system teleinformatyczny służący do identyfikacji użytkowników (Dz.U.2011.93.545). Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20.07.2011 roku w sprawie wzoru świadectwa akredytacji bezpieczeństwa systemu teleinformatycznego Dz.U.2011.156.926. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20.07.2011 roku w sprawie podstawowych wymagań bezpieczeństwa teleinformatycznego (Dz.U.2011.159.948). Ustawa z dnia 30 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o stanie wojennym Rządowy Program Ochrony Cyberprzestrzeni RP na lata 2011-2016. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planów ochrony infrastruktury krytycznej. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. O OCHRONIE INFORMACJI NIEJAWNYCH (Dz.U.2010.182.1228). Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29.04.2004 roku w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz.U.2004.100.1024). Ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o ochronie baz danych (Dz.U.2001.128.1402). Ustawa o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 883 z późn. zmianami). Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U.2005.145.1221). Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 13

Komentarz historyczny Sukcesy: a. Program Internet dla Szkół, Uniwersytetu Warszawskiego (rozpoczęcie działalności 9 marca 1995 r.), który jako pierwszy pozwolił uzyskać polskiej szkole dostęp do Internetu w atrakcyjnej formie. IDS zapewnił modemy, refundował czas połączeń z Internetem (10 godzin tygodniowo), podręczniki i szkolenia dla nauczycieli. Z programu skorzystało blisko 1400 szkół średnich w całej Polsce. b. W ciągu 2 lat od pojawienia się w Polsce uproszczonej możliwości dostępu do sieci Internet (w kwietniu 1996 roku TP S.A. uruchomiła dostęp anonimowy do Internetu przez modemy) w Polsce uruchomiono dużo centralne programy (rok 1998) mające upowszechnić Internet polskiej szkole. c. TP S.A. zrealizowała zobowiązania opisane 14 października 1999 z Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz Sejmową Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży w liście intencyjnym dotyczącym wspomagania edukacji poprzez wprowadzenie preferencji dla szkolnych pracowni komputerowych. Telekomunikacja Polska S.A. zobowiązała się w nim, że zaproponuje szkolnym pracowniom komputerowym możliwość korzystania z Internetu na specjalnych warunkach. Szkolne pracownie internetowe dostały możliwość zainstalowania dodatkowej linii telefonicznej w cenie 1,22 zł (z VAT). d. 10 lat centralnych programów dostawy sprzętu komputerowego dla szkół (1998-2008), umożliwił szkołom powszechny dostęp do Internetu poprzez komputery znajdujące się w dedykowanych salach informatycznych i bibliotekach. Porażki e. Przez 15 lat nie udało się wprowadzić powszechnego dostępu do Internetu w salach lekcyjnych innych niż ściśle przeznaczonych do nauczania przedmiotów informatycznych lub pełniących rolę biblioteki. f. Przez 15 lat nie udało się usunąć kluczowej bariery poprzez wprowadzenie rozwiązań systemowych dotyczących zasobów ludzkich, jakie obligatoryjnie należy przydzielić do wspierania funkcjonowania technologii na terenie szkoły. Mimo, iż w szkołach znajduje się po kilkadziesiąt komputerów i jest w miarę rozbudowana lokalna infrastruktura nie ma etatu technicznego dla osoby, która powinna na bieżąco zajmować się technologią. Co ciekawe wszystkie organy prowadzące szkoły i jednostki administracji publicznej mają takie etaty więc dostrzegły ich niezbędność na swoje potrzeby, ale w żaden sposób nie uważają aby taki etat należał się szkole mimo iż infrastruktura szkoły jest o wiele bardziej złożona niż ich własna gdzie taki etat przewidzieli. g. Powiększyła się lista czynników degradujących wykorzystywanie technologii w edukacji i. Zainicjowano i zawieszono centralny program Komputer dla ucznia (rok 2008), marnując potencjał przeprowadzonych w tym programie szkoleń dla tysięcy nauczycieli (listopad grudzień 2008). ii. Zainicjowano i zawieszono centralny program Komputer dla pierwszaka (rok 2010), wprowadzając kolejny lekceważący dysonans w środowiskach edukacyjnych zawiedzionych już brakiem postępu w programie z roku 2008 iii. Zaniechanie polityki systematycznego centralnego wspierania szkół w nowoczesny sprzęt komputerowy spowodował, że blisko 50% sprzętu komputerowego w szkołach ma ponad 7 lat. W przypadku podjęcia natychmiastowych kroków zaradczych (np. uruchomienie jakiegokolwiek programu centralnego musi trwać minimum 2 lata) i tak ponad 50% sprzętu komputerowego osiągnie wiek 9 lat zanim proporcja będzie mogła być zmieniona na bardziej korzystną. Jesteśmy więc o krok przed zapaścią związaną z wykorzystywaniem nowoczesnych technologii w szkołach. Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 14

iv. Brak systemowego zorganizowanego wsparcia dla nauczycieli na terenie szkoły dotyczącego metodyki wykorzystywania nowoczesnych technologii. Dostępność doradców metodycznych związanych z wykorzystywaniem nowoczesnych technologii została ograniczona przez zmianę modelu ich dostępności. Nie ma już doradców metodycznych na terenie szkoły. Znajdują się w specjalnych ośrodkach, do których dostępność jest nieporównywalnie mniejsza dla zwykłego nauczyciela. v. Polska szkoła utraciła poprzednio wywalczoną swoją pozycję w wykorzystywaniu nowoczesnych technologii. vi. Wraz z nierównomiernym samodzielnym odtwarzaniem zasobów sprzętowo technologicznych przez polskie szkoły, następuje szybkie pogłębianie różnic pomiędzy wyposażaniem poszczególnych szkół. Różnice pomiędzy szkołami pogłębiają się w bardzo szybkim tempie. vii. Nie określono sposobów wyznaczania standardów dotyczących funkcjonowania szkoły w kontekście wykorzystywania nowoczesnych technologii viii. Nie określono sposobów wyznaczania standardów dotyczących kontynuacji funkcjonowania szkoły w kontekście zapaści dostępu do technologii Z poważaniem Dariusz Fabicki Szybki dokument Bariery Cyfrowej szkoły Czas lektury 40 minut Powstaliśmy po to, by pomagać rozwijać się innym. Faks: +48 (22) 406 79 00 Tel.: +48 603 137 888 Mobile.: +48 697 032 245 e-mail: biuro@fabicki.pl e-mail: fabicki@fabicki.pl Web: http://fabicki.pl Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 15

Skrócona nota osobowa. Dariusz Fabicki Absolwent Politechniki Warszawskiej (specjalizacja: automatyka i robotyka), niezależny doradca i ekspert; autor programów nauczania i materiałów dla administratorów szkolnych laboratoriów, dostarczanych do polskich szkół w ramach projektów centralnych; Super Trener edukacyjnego programu Intel Nauczanie ku przyszłości ; Trener Intel Learning Series for 1:1 e-learning in the classroom; Certyfikowany trener technologii tablic interaktywnych firmy SMART; Zdobywca wielu prestiżowych nagród m.in. MVP (Most Valuable Professional) w kategorii Microsoft Small Business Server; Egzaminator ECDL, ECDL e-citizen, ECDL WebStarter; Prowadził wykłady i ćwiczenia na kilku wyższych uczelniach m.in. z takich dziedzin jak projektowanie aplikacji internetowych czy sieci komputerowe. Współpracownik Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie. Autor raportów oraz publikacji opisujących jak wykorzystywać w edukacji przesyłanie obrazu, dźwięku czy tekstu za pośrednictwem nowych technologii. Od wielu lat jest także głównym współorganizatorem ogólnopolskich zjazdów dla szkolnych opiekunów pracowni internetowych dbając o to, aby w każdym roku na tej prestiżowej konferencji nauczyciele poznali ciekawych ludzi z całego świata oraz mogli zapoznać się z najnowszymi dostępnymi lub zupełnie premierowymi na świecie technologiami. Jego praca, materiały, wypowiedzi od wielu lat spotykają się z ogromnym uznaniem zarówno nauczycieli, dyrektorów szkół, organów samorządowych i rządowych. Prezentowane przez niego rozwiązania funkcjonalne dla szkolnych pracowni internetowych stały się standardami, dzięki którym można znacznie szybciej i prościej wdrażać różnorodne przedsięwzięcia edukacyjne w skali całego kraju. Szczególne wyróżnienia: Medal Komisji Edukacji Narodowej (od: Minister Edukacji Narodowej), (rok przyznania: 2006) Brązowy Krzyż Zasługi dla Polski (od: Prezydent Polski) (rok przyznania: 2011) Wersja dokumentu: 1.2 z dnia 10 stycznia 2012 r. - F a b i c k i. P L Strona 16