Wstęp Badania zostały zrealizowane przez WyŜszą Szkołę Gospodarki w miesiącach: lipiec wrzesień 2008 na terenie Gminy Koronowo. Celem badań było pozyskanie opinii turystów w zakresie postrzegania walorów i atrakcji turystycznych gminy, ich oczekiwań i deklaracji co do form spędzania czasu wolnego. Łącznie, przy pomocy kwestionariusza wywiadu (ankiety) zrealizowano 296 wywiadów z turystami i odwiedzającymi Gminę Koronowo. Kwestionariusz składał się zarówno z pytań o charakterze zamkniętym (do wyboru), jak i otwartych umoŝliwiających respondentom swobodne wypowiedzi na temat Ziemi Koronowskiej. 2
Wykres: Czy do Gminy Koronowo przyjechał Pan/i w celach turystycznych? (wartości wyraŝone w procentach) Spośród 296 zapytanych osób niemal 80% zadeklarowało, iŝ przyjechało do Koronowa w celach turystycznych. W grupie tych osób 17% stanowią ci, którzy przebywają w celach turystycznych po raz pierwszy, 76% natomiast bywało juŝ tutaj celem uprawiania turystyki. 6% to osoby, które w przeszłości odwiedziły Gminę Koronowo w innych celach, lecz wróciły dla celów turystycznych. Wykres: Czy w celach turystycznych jest Pan/i pierwszy raz w Gminie Koronowo? 3
(wartości wyraŝone w procentach) Wykres: Jak długi pobyt planuje Pan/i w Gminie Koronowo? (wartości wyraŝone procentowo) 4
Aby dokonać selekcji osób badanych na kategorię turystów oraz odwiedzających, zapytaliśmy badanych jak długi pobyt planują w Gminie Koronowo lub w jej okolicy. Najliczniejszą grupę (43,4%) stanowią osoby które zaliczyć moŝna do kategorii odwiedzających pozostających nie dłuŝej niŝ jeden dzień (bez noclegu). 29,6 % badanych zakwaterowanych jest na jeden bądź dwa noclegi, 15,8 % od trzech do tygodnia, natomiast tylko 11,2 pozostaje na dłuŝej. Wykres: Czy w Gminie Koronowo pozostaje Pan/i w: (wartości wyraŝone procentowo) nie jesteśmy zakwaterowani w Gminie 27,9 własny domek/dacza u znajomych, krewnych 15,5 18,6 camping, pole namiotowe, (namiot, pensjonat/dom wczasowy 11,6 10,9 hotel/motel/zajazd 6,2 gospodarstwo agroturystyczne inne miejsca zakwestarowania wynajęty pokój 1,6 1,6 0,8 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 Zapytaliśmy respondentów w jakiego rodzaju obiektach są zakwaterowani w trakcie pobytu w Gminie Koronowo. Zaskakujący jest fakt, iŝ niemal co trzecia zapytana osoba deklaruje, iŝ nie jest zakwaterowana na terenie gminy. Kolejna pod względem liczebności grupa osób to turyści pozostający na noc we 5
własnym domku lub daczy (18,6%). Najmniejszy odsetek badanych turystów pozostaje natomiast w gospodarstwie agroturystycznym (1,6%), innym miejscu zakwaterowania zbiorowego (1,6%) oraz wynajętym pokoju (0,8). Wykres: Z jakiego źródła czerpał Pan/i informacje o Gminie Koronowo? (wartości wyraŝone procentowo moŝliwość wskazania więcej niŝ jednej odpowiedzi) Znaczącą kwestią jest bez wątpienia sposób, w jaki turyści pozyskują informacje na temat infrastruktury turystycznej czy atrakcji i walorów turystycznych miejsc i obszarów, w których zamierzają spędzić wakacje. Niemal dwie trzecie badanych pozyskało informacje o Gminie Koronowo w drodze tzw. marketingu szeptanego czyli od krewnych lub znajomych. Niemal połowa turystów i odwiedzających jako źródło informacji o Gminie Koronowo wskazało Internet (48,6%), natomiast najmniejszy odsetek badanych skorzystał z Ośrodka Informacji 6
Turystycznej (7,2%), biur podróŝy i agencji turystycznych (7,2%)oraz personelu w róŝnych punktach usługowych (5%). Wykres: Główne motywy przyjazdu do Gminy Koronowo (wartości wyraŝone w procentach - moŝliwość wskazania więcej niŝ jednej odpowiedzi) Wśród motywacji, którymi kierują się turyści przyjeŝdŝający do Gminy Koronowo najbardziej liczebnie reprezentowane są te o charakterze rekreacyjnych aŝ 68% zapytanych wskazuje, iŝ to główny motyw przyjazdu. Sport i turystyka (zarówna piesza jak i wodna 40%)to druga powód dla którego badani odwiedzają 7
gminę. Najmniejszy odsetek stanowią osoby, które przybywają do Gminy Koronowo motywowane spotkaniami biznesowymi (8,5%), rehabilitacją (4,6%)oraz chęcią zrobienia zakupów (3,3%). Wykres: Jaki rodzaj turystyki Pan/i uprawia w Gminie Koronowo i jaki Pana/i zdaniem jest moŝliwe aby uprawiać? (wartości wyraŝone w procentach - moŝliwość wskazania więcej niŝ jednej odpowiedzi) Badani zostali poproszeni takŝe o wskazanie typów i form turystyki, które uprawiają podczas pobytu w Gminie Koronowo oraz rodzajów turystyki, które według zapytanych są moŝliwe do uprawiania. Najbardziej popularna wśród osób badanych jest turystyka wodna: Ŝeglarstwo, kajaki, nurkowanie, sporty motorowodne tę formę turystyki uprawia 45,4% badanych. 8
Kolejne kategorie to turystyka piesza i rowerowa, które odpowiednio uprawia 40,8% oraz 33,3% respondentów. W zakresie katalogu moŝliwych do uprawiania form turystyki na terenie gminy respondenci nie zauwaŝają większych przeszkód w zakresie kaŝdej z wymienionych kategorii, prócz najmniej liczebnej pod względem wskazań kategorii sportów związanych z lotnictwem: spadochroniarstwo, paralotniarstwo czy szybownictwo. Wykres: Czy korzystał Pan/i z usług Informacji Turystycznej w Koronowie? (wartości wyraŝone procentowo) 100 90,2 80 60 40 20 0 7,8 tak nie Wśród zapytanych osób niski odsetek stanowiły te, które korzystały z usług Punktu Informacji Turystycznej w Koronowie. Ponad 90,2% osób zadeklarowało, iŝ nie korzystało z wspomnianego podmiotu. 9
Wykres: Który z niŝej wymienionych obiektów stanowiących atrakcje turystyczną moŝna zwiedzić/zobaczyć w Gminie Koronowo? (wartości wyraŝone w procentach - moŝliwość wskazania więcej niŝ jednej odpowiedzi) Aby zdiagnozować znajomość atrakcji turystycznych funkcjonujących na terenie gminy, poprosiliśmy aby respondenci wskazali te, które ich zdaniem moŝna zobaczyć bądź zwiedzić. Warto zauwaŝyć, iŝ co trzeci zapytany przekonany jest, Ŝe na terenie Gminy Koronowo moŝna zobaczyć Kościółek z X wieku, niemal 23%, iŝ moŝna zwiedzać Zamek KrzyŜacki, a 16% Średniowieczną Studnię. Największa świadomość kształtuje się odnośnie Zalewu Kornowskiego (95,4%) oraz pomniku historycznej bitwy (56,9%). Wykres: Czy zamierza Pan/i wrócić do Gminy Koronowo? 10
(wartości wyraŝone procentowo) Postanowiliśmy takŝe zapytać czy badani zamierzają wrócić do Gminy Kronowo. Niemal 98% respondentów deklaruje, iŝ zamierza powtórnie odwiedzić Ziemię Kornowską, przy czym 50% zamierza to uczynić w perspektywie najbliŝszego pół roku, 30% w perspektywie rocznej, a 18% w dłuŝej niŝ rok perspektywie czasowej. Wykres: Proszę wskazać miesiące, w których Pan/Pani zamierza/chciały wrócić do Gminy Koronowo? 11
(wartości wyraŝone procentowo moŝliwość wskazań wielokrotnych) Istotnym z punktu widzenia badań jest wskazanie najbardziej poŝądanych dla turystów miesięcy, w których chcieliby przyjechać na teren gminy. Najbardziej popularne są bez wątpienia miesiące letnie i wakacyjne - otrzymały one największą liczbę wskazań, przy czym najchętniej wskazywanym miesiącem był sierpień, dalej kolejno: lipiec, wrzesień, czerwiec i maj. Wykres: Proszę ocenić atrakcyjność zabytków i miejsc turystycznych Gminy Koronowo (wartości wyraŝone w procentach) 12
Poprosiliśmy badanych, aby ocenili atrakcyjność poszczególnych zabytków i atrakcji turystycznych. Aby dać zdiagnozować takŝe poziom odwiedzania owych obiektów, stworzono dodatkową kategorię nie miałem okazji oglądać. Kategoria ta uzmysławia, iŝ odwiedzający i turyści nie są zainteresowani zwiedzaniem atrakcji turystycznych i głównie koncentrują swój pobyt w okolicach akwenów wodnych. Ponad 70 % zapytanych nie widziało ani Synagogi, ani Cmentarza śydowskiego, ani Parku Grabina. TakŜe nieliczni mieli okazję oglądać Most Kolejki Wąskotorowej czy Diabelski Młyn. 13
Zalew Korono wski Most Kolejki Wąskotorowej Diabel ski Młyn Park Grabina Cmentarz śydowski PlaŜa w Pieczyskach Synagoga nie miałem okazji oglądać 15,0 62,0 68,9 77,0 71,3 74,7 31,4 bardzo nieatrakcyjny 0,0 0,7 0,0 0,7 0,0 0,0 2,6 nieatrakcyjny 0,0 0,0 1,3 4,1 0,7 2,7 2,6 trudno powiedzieć 11,1 18,7 7,3 4,1 6,0 8,7 20,9 atrakcyjny 29,4 12,7 15,2 8,8 15,3 10,0 26,1 bardzo atrakcyjny 44,4 19,1 7,3 5,4 6,7 4,0 16,3 Pocieszające wydaje się być, iŝ jednocześnie 90% uznaje Gminę Koronowo za wystarczająco atrakcyjną aby polecić ją jako miejsce pobytu turystycznego swoim przyjaciołom czy rodzinie. Wykres: Czy poleciłby Pan/i Gminę Koronowo jako miejsce pobytu turystycznego swoim przyjaciołom/rodzinie? (wartości wyraŝone w procentach) Wykres: Jakie Pana/i zdaniem odbywają się imprezy w Gminie Koronowo? 14
(wartości wyraŝone w procentach moŝliwość wskazań wielokrotnych) Dla zdiagnozowania świadomości wydarzeń kulturalnych jakie organizowane są w Gminie Koronowo, zapytaliśmy turystów i odwiedzających jakie ich zdaniem odbywają się imprezy w gminie. Najbardziej kojarzone przez zapytanych wydarzenia to Festyn Cysterski (65,44%) oraz Festiwal Piosenki śeglarskiej (54,4%). Badani wskazali równieŝ ta takie imprezy jak Biesiada Cygańska (13,97%) oraz Piknik Country 31,62%. Pytanie : Gdyby Gmina Koronowo była człowiekiem, jaką według Pana/i mogłaby być osobą? 15
Cicha, spokojna, delikatna, łagodna, piękna, otwarta, romantyczna, urokliwa, z charakterem, czarująca, rozwojowa, rozwijająca się, nie zepsuta komercją Dzika, głośna, atrakcyjna, aktywna, bogata, gościnna, kreatywna, spontaniczna, Pełna wspomnień Pospolita, skryta, tajemnicza, skromna. Zbyt spokojna, zbyt skromna, nie umiejąca się zaprezentować, staromodna, zagubiona, zagadkowa Mało ciekawa, nudna, małomówna, mało znana, nieśmiała, nijaka, niezbyt pewna siebie Chciałaby, ale się boi Kusząca zakonnica, Chciałabym ją poznać bliŝej, Nie wykorzystująca swoich moŝliwości, niedostępna, ale zyskuje przy bliŝszym poznaniu Stara, zapyziała, szara, zaniedbany męŝczyzna, ponura, niezbyt rozmowna Pytanie otwarte mające na celu wywołać wśród badanych skojarzenia Gminy Koronowo z osobą, człowiekiem, zostało zadane aby zdiagnozować co o tym miejscu myślą turyści i odwiedzający. Z jednej strony uzyskaliśmy odpowiedzi sugerujące, iŝ w mniemaniu badanych Gmina Koronowo jawi się jako potencjalnie bardzo atrakcyjny turystycznie obszar (z szerokimi moŝliwościami rozwoju), jednak zaniedbany pod względem promocji i reklamy prezentacji swoich walorów i atutów. Respondenci zwracają uwagę, iŝ jest to podmiot: małomówny, nieśmiały czy niezbyt pewny siebie ale teŝ kuszący, zyskujący przy bliŝszym spotkaniu. Dominowały głównie odpowiedzi porównujący Ziemię Kornowską do kobiety: delikatnej, czarującej i urokliwej, ale takŝe takie, która się stara, ale brakuje jej pewności siebie. 16
Słabe i mocne strony Gminy Koronowo Słabe strony Baza noclegowa, baza turystyczna, BRAK INFORMACJI, brak infrastruktury, brak reklamy, mało informacji o gminie, brak promocji wydarzeń, brak kawiarni, zbyt mało policji, Brak toalet na polach namiotowych, brak małej gastronomii na plaŝy, słabe zaopatrzenie w sklepach, z małe plaŝe, woda w kanale, zanieczyszczona woda, brak koszy na śmieci Dojazd, drogi, drogowskazy, brak ścieŝek rowerowych, hałas, oznakowanie dróg (!), słabe połączenia komunikacyjne, brak parkingów Mocne strony Bliskość duŝych miast, dogodny dojazd, połoŝenie, lokalizacja, komunikacja, Zalew, dziewicze tereny, krajobrazy, cisza, czyste powietrze, lasy, ładna okolica, środowisko naturalne, szlaki turystyczne, inwestycje w Pieczyskach, MoŜliwość uprawiania sportów wodnych, historia miasta, widoki, most wąskotorowy, moŝliwość relaksu, Ŝeglowania, W kwestionariuszu zawarliśmy takŝe takie pytanie, które umoŝliwiło badanym subiektywne wskazanie mocnych i słabych stron Gminy Koronowo. W ramach kategorii słabych stron respondenci wyliczali głównie kwestie związane z promocją, reklama, informacją i oznakowaniem dróg i atrakcji turystycznych. Badani najliczniej wskazywali, iŝ negatywną stroną jest takŝe zła infrastruktura turystyczna głównie skromna baza noclegowa oraz mała liczebność lokali gastronomicznych. Głównym jednak problemem pozostaje brak informacji o dziejących się wydarzeniach i moŝliwościach spędzania czasu wolnego. Wśród mocnych stron turyści wymieniają głownie lokalizację połoŝenie w pobliŝu aglomeracji miejskich oraz wszelkie walory naturalne i szeroki wachlarz moŝliwości uprawiania róŝnorodnych form turystyki. Wykres: Jak Pan/i ocenia jakość usług świadczonych w Gminie Koronowo? (wartości wyraŝone w procentach) 17
W jednym z pytań pozwoliliśmy badanym ocenić jakość poszczególnych usług, warunków jakich doświadczają w gminie. 18
Najwięcej wskazań pozytywnych otrzymała kategoria: moŝliwość spędzania czasu wolnego 31% zapytanych ocenia bardzo dobrze, 35% dobrze. Wysoko ocenione zostało takŝe zaopatrzenie sklepów (45,2 % ocen dobrych i 19,9% ocen bardzo dobrych). Oceny pozytywne poszczególnych elementów przewaŝają nad negatywnymi wskazaniami, jednak nadal zaskakuje wysoki odsetek osób nie korzystających z Punktu Informacji Turystycznej czy imprez kulturalnych. Wykres: Z jakiego źródła czerpał Pan/i informacje o Gminie Koronowo? (wartości wyraŝone procentowo moŝliwość wskazania więcej niŝ jednej odpowiedzi) Tablica: Z jakiego źródła czerpał Pan/i informacje o Gminie Koronowo? 19
(wartości wyraŝone procentowo moŝliwość wskazania więcej niŝ jednej odpowiedzi media (prasa, radio, telewizja) Internet informacje od krewnych lub znajomych Ośrodek Informacji Turystycznej 16-25 18,2 21,4 23,2 33,7 25-35 27,3 7,1 46,4 28,3 36-45 9 14,3 14,5 9,8 46-55 45,5 7,1 14,5 14,1 56-65 0 35,7 1,4 7,6 66-75 0 14,3 0 5,4 Charakterystyka społeczno-demograficzna badanej zbiorowości Wykres: Badana zbiorowość według płci (wartości wyraŝone w procentach) 20
Wśród badanych osób przewaŝali męŝczyźni, stanowiąc 57% badanej zbiorowości. Najbardziej liczebną grupę stanowili respondenci w wieku 26-35 lat (30,3%) oraz 16-25 lat (25,7%). Wykres: Badana zbiorowość według wieku (wartości wyraŝone w procentach) Pod względem kategorii wykształcenia najbardziej liczebną grupę stanowiły osoby z wykształceniem wyŝszym (49%), najmniej natomiast osoby z wykształceniem zawodowym (5,4%). Wykres: Badana zbiorowość według wykształcenia (wartości wyraŝone w procentach) 21
Wykres: Badana zbiorowość według miejsca zamieszkania (wartości wyraŝone w procentach) Największy odsetek badanych odwiedzających i turystów zamieszkuje miasto 100 500 tys. mieszkańców (59,3%). Nie jest to zaskakujące, gdyŝ 45% zapytanych deklarowało, iŝ przyjechało do Gminy Koronowo właśnie z Bydgoszczy. Znaczna większość respondentów przyjechała własnym samochodem (64%). 15% zdecydowało się natomiast na 22
transport publiczny. Tak samo liczną kategorię stanowiły osoby, które zabrały się samochodem ze znajomymi. Wykres: W jaki sposób najczęściej dostaje się Pan/i do Gminy Koronowo? (wartości wyraŝone w procentach) Niemal co trzeci badany przyjechał z małŝonkiem lub partnerem (28,8%), natomiast co piąty wybrał się do Ziemi Koronowskiej z rodziną wraz z dziećmi. Warto takŝe zaznaczyć, iŝ 91,2% to osoby, które przyjechały ramach wyjazdów indywidualnych, tylko niespełna 9% to osoby, które przyjechały w grupie zorganizowanej. 23
Wykres: Z kim przybył Pan(i) do Gminy Koronowo? (wartości wyraŝone w procentach) Wykres: Forma organizacji wyjazdu 24
Wykres: Badana zbiorowość według kategorii społecznozawodowej(wartości wyraŝone w procentach) Zadziwiające jest, iŝ niemal 40 % badanych zadeklarowało, iŝ naleŝy do kategorii społeczno-zawodowej robotnik. Fakt jest o tyle zastanawiający, iŝ niemal 50 % deklarowało, iŝ ma wykształcenie wyŝsze. Z jednej strony świadczyć to moŝe o średnim wykształceniu osób deklarujących się jako robotnicy, z drugiej, iŝ studenci stanowić mogą grupę z wyŝszym wykształceniem poprzez uzyskanie juŝ tytułu licencjata (wykształcenie zawodowe wyŝsze, przy załoŝeniu, Ŝe nadal studiują. 25
Statystyki opisowe Ile średnio wydaje Pan/i na noclegi podczas pobytu w Gminnie Koronowo? Ile średnio wydaje Pan/i na wyŝywienie podczas pobytu w Gminie Koronowo? Maksimum Średnia 1000 53,56 600 68,22 Ile średnio wydaje Pan/i na inne wydatki podczas pobytu w Gminie Koronowo? 700 54,83 Średnia kwota wydawana na noclegi podczas pobytu w Koronowie na osobę (bez kosztów podróŝy) obejmuje 53 zł. Średnie koszty wyŝywienia podczas pobytu w Koronowie wynoszą około 70 zł. Maksymalne kwoty wskazane przez respondentów to odpowiednio 1000 zł noclegi i 600zł wyŝywienie. 26
Wykres: Źródło informacji o Koronowie a wiek respondentów (wartości wyraŝone w procentach) informacje od krewnych lub znajomych 5,4 7,6 9,8 14,1 28,3 33,7 Internet 0 1,4 14,5 14,5 23,2 46,4 media (prasa, radio, telewizja) 7,1 7,1 14,3 14,3 21,4 35,7 Ośrodek Informacji Turystycznej 0 0 9 18,2 27,3 45,5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 66-75 56-65 46-55 36-45 25-35 16-25 27
Wykres: Źródło informacji o Koronowie a wykształcenie respondentów (wartości wyraŝone w procentach) informacje od krewnych lub znajomych 14,3 42,9 42,9 Internet 3,4 31 66 wyższe media (prasa, radio, telewizja) 23 32 45 średnie zawodowe Ośrodek Informacji Turystycznej 0 38 62 0 10 20 30 40 50 60 70 Wykres: Źródło informacji o Koronowie a płeć respondentów (wartości wyraŝone w procentach) informacje od krewnych lub znajomych 45 55 Internet media (prasa, radio, telewizja) 28 45 55 72 mężczyzna kobieta Ośrodek Informacji Turystycznej 45 55 0 10 20 30 40 50 60 70 80 28
Aby dowiedzieć się jaki jest profil społecznodemograficzny osób korzystających z poszczególnych źródeł informacji na temat Koronowa przeprowadzono analizę krzyŝową czterech źródeł informacji oraz kategorii: wykształcenie, płeć i wiek. Z Informacji Turystycznej, jako źródła informacji o Koronowie częściej korzystają kobiety, osoby z wykształceniem średnim, przy czym około połowa tych osób jest w wieku 46 55 lat. Media (prasa, telewizja, radio)to źródło informacji bardziej popularne wśród męŝczyzn, osób z wykształceniem średnim i wyŝszym, po 50- tym roku Ŝycia. W Internecie natomiast informacji o Koronowie poszukują głównie męŝczyźni (70 % wskazujących na to źródło informacji to męŝczyźni), w duŝej mierze przewaŝają osoby z wykształceniem wyŝszym (66%), co druga osoba wskazująca na to źródło informacji jest w wieku 25-35 lat. Informacje od krewnych i znajomych pozyskują częściej męŝczyźni, w takim samym zakresie osoby z wykształceniem wyŝszym i średnim, przy co trzecia osoba korzystająca z tego źródła informacji jest w wieku 16 25 lat. Znaczące wydaje się być wykorzystanie poszczególnych kanałów komunikacji dla zwiększenia przekazu informacji o moŝliwościach turystycznych jakie stwarza Koronowo w szczególność Internet jest tutaj medium szeroko wykorzystywanym w poszukiwaniu wiedzy, w szczególności przez ludzi młodych. Osoby z wyŝszym wykształceniem, po dwudziestym roku Ŝycia najchętniej w ten sposób poszukują 29
informacji o Gminie Koronowo, warto zatem sprofilować i w zbogacić informacje internetowe dla tych osób. Podsumowanie: Rezultaty badań wskazują, iŝ Gmina Koronowo to miejsce raczej krótkotrwałych pobytów zarówno odwiedzających jak i turystów, którzy przyjechali w to miejsce raczej z większych aglomeracji miejskich (niemal połowa z Bydgoszczy), głównie ze względu na istniejące akweny wodne i moŝliwości uprawiania turystyki pieszej i wodnej. Walory naturalne to główna zachęta dla turystów. Nie interesują się oni zbytnio pozostałymi atrakcjami turystycznymi i czas wolny spędzają zasadniczo w pobliŝu Zalewu. Badane osoby nie orientowały się dobrze w oferowanych przez gminę atrakcjach turystycznych (np. zabytkach), traktując wyjazdy raczej rekreacyjnie. W Gminie Koronowo odnajdują ciszę, spokój, piękno przyrody, ale teŝ nudę i małą liczbę alternatyw dla spędzania czasu wolnego rozrywka w szczególności dla osób młodych. Narzekania turystów koncentrują się głównie na braku informacji, oznakowań i słabej infrastrukturze turystycznej (baza noclegowa!). Turyści i odwiedzający nie korzystają z Punktu Informacji Turystycznej w Koronowie, niestety nie wiemy czy w ogóle o nim wiedzą, czy zwyczajnie w trakcie owych chwilowych pobytów nie znajdują czasu aby tam wstąpić. Koniecznym wydaje się być prowadzenie promocji miasta dwutorowo, tak aby utrzymać weekendowych gości a jednocześnie tak uatrakcyjnić pobyt, aby decydowali się na dłuŝszy pobyt. Jak wskazały analizy większość turystów 30
i odwiedzających to przede wszystkim osoby zamieszkujące Bydgoszcz, zasadnym zatem jest podjęcie działań promocyjnych właśnie w tym mieście tak aby pokazać Gminę Koronowo nie tylko przez pryzmat wyjazdów jednodniowych. 31