Bosch Autospec Nr 2/44 lato 2012 www.motobosch.pl www.bosch-service.pl Żarówki samochodowe firmy Bosch Prawidłowa wymiana klocków i tarcz hamulcowych Proste jak diagnostyka
Bosch Autospec nr 2/44 2012 spis treści Od redakcji Bosch na pokładzie. To tytuł artykułu dotyczącego zaawansowanej technologii hybrydowej w dieslu, którą zastosowano w samochodach Peugeot 3008 HYbrid4 oraz Citroën DS5 Hybrid4. Najważniejsze komponenty obu wersji diesla Full Hybrid pochodzą z firmy Bosch. Bez podzespołów i części produkowanych w zakładach Boscha i trafiających do fabryk samochodów na potrzeby tzw. pierwszego montażu nie powstałaby większość pojazdów. Tych części i podzespołów są ogromne ilości. Tylko w Polce, o czym piszemy w Autospecu, do producentów samochodów trafia ich rocznie kilkadziesiąt milionów sztuk. A przecież znaczny procent produktów Boscha jest przeznaczony dla serwisów, do naprawy już eksploatowanych aut. Do takich produktów należą np. układy hamulcowe, od których zależy bezpieczeństwo osób podróżujących samochodami. Przed sezonem urlopowym firma Bosch Do fabryk samochodów trafiają części i podzespoły z Boscha. zorganizowała kampanię Mocne hamulce, czy mocne nerwy zwracającą uwagę na konieczność kontrolowania i naprawy układów hamulcowych. Produktami mającymi wpływ na bezpieczeństwo jazdy są też żarówki samochodowe. Wszystkie produkowane przez Boscha spełniają najwyższe normy jakości. Porady, jak dobrać właściwe żarówki można znaleźć w tym numerze Autospeca. Spis treści Aktualności 1 Konferencja roczna Grupy Bosch 1 Mocne hamulce, czy mocne nerwy 2 Spotkania regionalne 2012 2 Medale dla Boscha Przemysł 3 Bosch na pokładzie Citroën DS5 Hybrid4 4 Bosch w służbie motoryzacji Porady 6 Diagnostyka wtryskiwaczy piezoelektrycznych Boscha w samochodzie Szkolenia 8 Zautomatyzowane skrzynie biegów AST Układy i komponenty Boscha 9 Prawidłowa wymiana klocków i tarcz hamulcowych 10 Układ hamulcowy samochodu osobowego Bosch Service w Polsce 12 Tajemniczym klientem mógł być każdy Produkty 13 Proste jak diagnostyka 14 Żarówki samochodowe firmy Bosch cztery drogi oświetlenia 16 Masowe przepływomierze powietrza typu HFM6 17 Fiat Grande Punto i Bosch Technika 18 Szerokopasmowa sonda lambda Olimpiada Techniki Samochodowej 21 Finał XII Olimpiady Techniki Samochodowej Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych i Diagnostyki firmy Robert Bosch Sp. z o.o. ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl Zespół redakcyjny: Anna Borsukiewicz, Artur Chrust, Marcin Dynarek, Robert Dzierżanowski, Łukasz Kałucki, Sławomir Kosek, Tomasz Maciejasz, Marcin Kiełczewski, Tomasz Miluski, Tomasz Nowak, Ewa Peresada, Zbigniew Pilewski, Ryszard Polit, Jacek Pochopień, Iwona Rokicka, Marta Surowiec. Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS Opracowanie graficzne: studio CARRY
Konferencja roczna Grupy Bosch aktualności nr 2/44 2012 Bosch Autospec 1 17 maja w Pałacu Sobańskich w Warszawie odbyła się doroczna konferencja prasowa poświęcona wynikom Grupy Bosch w Polsce i na świecie. Spotkanie rozpoczęła Krystyna Boczkowska, prezes spółki Robert Bosch, która przedstawiła wyniki finansowe Grupy w Polsce i na świecie. Zeszły rok w Polsce Grupa zamknęła dwucyfrowym wzrostem sprzedaży i zatrudniła niemal 200 nowych osób. Obroty pięciu spółek Grupy w naszym kraju wyniosły w 2011 roku 813 mln euro, a inwestycje 23 mln euro. Bosch na świecie odnotował w minionym roku wzrost wyższy od oczekiwanego wyniósł on 9%, natomiast obroty firmy 51,5 mld euro. Rozwój biznesu przełożył się na zatrudnienie na koniec 2011 roku po raz pierwszy w historii globalna liczba pracowników koncernu przekroczyła 300 tysięcy osób. Obecni na konferencji szefowie spółek Grupy Bosch w Polsce przekazali szczegółowe dane dotyczące ich obszarów. Dyrektor Volker Schiek omówił sytuację w fabryce układów hamulcowych w Mirkowie i pochwalił się 30-procentowym wzrostem obrotów, który wyniósł 619 mln złotych. Włodzimierz Bramowicz, prezes spółki Bosch Rexroth podał, że spółka Bosch Rexroth AG osiągnęła w 2011 roku obroty na poziomie 6,4 mld euro, co stanowi najwyższą wartość w historii przedsiębiorstwa. W Polsce obroty Bosch Rexroth wzrosły w ubiegłym roku o 17 %. Z kolei Mariusz Wolniak, prezes spółki Buderus i dyrektor działu Bosch Termotechnika zaakcentował 10-procentowy wzrost nakładów na badania i rozwój w tym dziale, co przełożyło się na inwestycje w wysokości 127 mln euro na całym świecie. W Polsce dział Termotechnika zanotował wzrost sprzedaży całkowitej o 7% rok do roku. Pierwszy kwartał 2012 roku był dla Grupy Bosch w Polsce, podobnie jak dla całego koncernu, okresem kontynuacji wzrostu obrotów. Szefowie Grupy przewidują, że taka dynamika utrzyma się przez cały bieżący rok. W konferencji udział wzięli dziennikarze reprezentujący prasę branżową, gospodarczą, dzienniki, portale internetowe i agencje prasowe. Marta Surowiec Mocne hamulce, czy mocne nerwy W czerwcu pod hasłem Mocne hamulce, czy mocne nerwy rozpoczęła się kampania reklamowa hamulców Boscha. Kampania potrwa do sierpnia i będzie realizowana w takich mediach jak prasa i internet. Kampania skierowana jest do kierowców pojazdów samochodowych. Ma ich zachęcić do przeprowadzenia przed wyjazdem na urlopy kontroli najważniejszego, odpowiedzialnego za bezpieczeństwo układu w samochodzie, czyli układu hamulcowego oraz przyczynić się do podniesienia zaufania do wysokiej jakości produktów hamulcowych Boscha. Kampania kieruje zainteresowanych na specjalną stronę internetową www.hamulcebosch.pl. Zebrano na niej informacje o produktach hamulcowych w asortymencie Boscha. Na stronie została umieszczona informacja o ofercie specjalnej na układy hamulcowe Bosch dostępnej w serwisach sieci Bosch Car Service i AutoCrew. W ramach tej oferty serwisy udzielają 10% rabatu na produkty i usługi związane z układem hamulcowym. Dodatkowo bezpłatnie oferują podstawowy przegląd samochodu, zgodny z listą czynności ustaloną przez firmę Bosch. Marcin Kiełczewski Mocne hamulce, czy mocne nerwy Przed wyjazdem wakacyjnym skontroluj hamulce, najważ niejszy dla bezpieczeństwa kierowcy i pasa żerów układ w pojeździe. Zaufaj jakości produktów Bosch, czołowego dostawcy systemów hamulcowych dla producentów samochodów. Skorzystaj z oferty specjalnej, szczegóły na: www.bosch-service.pl oraz www.auto-crew.pl www.hamulcebosch.pl Nie ryzykuj! Wybierz wysokiej jakości hamulce Bosch
2 Bosch Autospec nr 2/44 2012 aktualności Spotkania regionalne 2012 Na początku marca odbyło się pierwsze w tym roku spotkanie regionalne sieci Bosch Service. W Andrychowie, malowniczej miejscowości u podnóża Beskidów, spotkali się przedstawiciele serwisów z województw: dolnośląskiego, małopolskiego, mazowieckiego oraz podkarpackiego i lubuskiego. Główny temat spotkania dotyczył oferty produktowej Boscha (części i diagnostyki samochodowej) oraz oferty i nowości z działu technicznego. Zainteresowaniem uczestników cieszyły się przede wszystkim zaprezentowane kampanie marketingowe zarówno te podsumowujące rok 2011 jak i te zaplanowane na rok obecny. Ważnym punktem spotkania było podsumowanie wyników testu tajemniczego klienta oraz audytów jakościowych w sieci. Jest wiele powodów do dumy, ale nad licznymi aspektami trzeba jeszcze popracować podsumował wyniki Robert Dzierżanowski, odpowiedzialny za rozwój sieci w firmie Bosch. Laureatom edycji 2011 (Dąbrowa Auto z Warszawy, Margo z Gdańska, Niwisiewicz z Wołowa oraz Szymecki z Knurowa) wręczono puchary i nagrody. Podczas spotkania przedstawiono również plany działań na najbliższy rok w ramach marketingu serwisowego, z naciskiem na promocję sieci w mediach nietradycyjnych, takich jak internet oraz nawigacje mobilne. Równole- gle z konferencją odbywało się spotkanie grupy roboczej składającej się z przedstawicieli serwisów, podczas którego wypracowano ofertę najbliższej akcji promocyjnej związanej z kampanią filtrów kabinowych. Spotkania regionalne zaplanowane są tak, aby zarówno dla organizatorów jak i uczestników były platformą wymiany spostrzeżeń i doświadczeń. Dyskusje odbywają się nie tylko podczas konferencji, ale również w czasie wieczornych atrakcji. Dzień po konferencji nasi goście mieli możliwość sprawdzenia swoich sił w wielu dziedzinach sportów zimowych, takich jak jazda na skuterach śnieżnych, slalom narciarski, zumba na śniegu, a także nordic walking lub wyścigi zdalnie sterowanych modeli samochodów spalinowych. Kolejne dwa spotkania planowane są w Białowieży i Gdyni. Ewa Peresada Medale dla Boscha Tegoroczne Targi Techniki Motoryzacyjnej przyniosły Boschowi dwa wyróżnienia dla stanowiska probierczego i za ekspozycję wystawienniczą. Złotym Medalem Międzynarodowych Targów Poznańskich nagrodzono stanowisko probiercze systemów Diesla EPS 708. Jest ono przeznaczone do diagnostyki pomp wtryskowych i wtryskiwaczy Common Rail różnych producentów. Innowacyjna technologia pomiaru umożliwia badanie współczesnych układów Diesla i jest przystosowana do testowania przyszłych układów Common Rail. Kapituła konkursu doceniła również stoisko targowe Boscha, przyznając mu medal Acanthus Aureus za uczestnictwo w targach ze stoiskiem najbardziej sprzyjającym realizacji strategii marketingowej. Oprócz nagrodzonego stanowiska probierczego na ekspozycji firmy Bosch znalazły się m.in. podnośniki, wyważarki i montażownice, przyrządy do pomiaru geometrii kół, urządzenia do serwisowania klimatyzacji, diagnoskopy i testery usterek, urządzenia do serwisowania akumulatorów. Podczas targów firma Bosch zaprezentowała również obie sieci autoryzowanych serwisów samochodowych Boscha Bosch Service oraz AutoCrew. Łukasz Kałucki
przemysł nr 2/44 2012 Bosch Autospec 3 Fot. Citroёn Bosch w DS5 Hybrid4 Po modelu Peugeot 3008 HYbrid4 niemiecki rynek podbija teraz Citroën DS5 Hybrid4. Najważniejsze komponenty obydwu wersji diesla Full Hybrid, np. elektronika napędu Axle Split czy wersja specjalna układu ESP, pochodzą z firmy Bosch. Sterownik silnika Czujnik akumulatora Asystent parkowania Alternator Sonda lambda Elektryczny silnik napędowy Elektronika zasilania ABS ESP Bosch na pokładzie Citroën DS5 Hybrid4 Co robi innowacyjny producent samochodów, który chce się wyróżniać na tle konkurencji pod względem mobilności hybrydowej? Szuka dla siebie innowacyjnego dostawcy i wspólnie z nim opracowuje nowoczesną koncepcję napędu Diesla wspomaganego napędem elektrycznym. Rezultat: koncepcja Axle Split autorstwa PSA Peugeot Citroën PSA i firmy Bosch. Czterocylindrowy turbodiesel 2.0 HDi służy tutaj jako główny agregat napędu przedniego. Dodatkową moc zapewnia oś tylna z elektrycznym napędem. Tę innowacyjną technologię wykorzystano już w modelu Peugeot 3008 HYbrid4, a teraz także w nowym Citroënie DS5 Hybrid4. Innowacyjny i oszczędny Citroën DS5 Hybrid4 łączy w sobie silnik Diesla o mocy 163 KM z silnikiem elektrycznym o mocy 37 KM. Największa innowacja tej koncepcji hybrydowej to okresowy napęd na cztery koła. Za pomocą pokrętła nastawczego kierowca może wybrać cztery tryby pracy. W trybie Auto napęd hybrydowy DS5 Hybrid4 automatycznie steruje pracą silnika Diesla oraz silnika elektrycznego. Priorytetem jest przy tym niskie zużycie paliwa: na 100 km napęd hybrydowy zużywa w cyklu mieszanym 3,8 litra oleju napędowego, a emisja CO 2 wynosi 99 g/km. W trybie ZEV napęd DS5 Hybrid4 porusza się, jak długo tylko się da, z napędem wyłącznie elektrycznym. W praktyce wygląda to tak, że może w ten sposób przejechać do czterech kilometrów z maksymalną prędkością 60 km/h optymalnie w ruchu typu miejskim Stop-and-Go. W trybie 4WD, czyli z napędem na cztery koła, napędzana jest także tylna oś, co zapewnia pojazdowi lepszą trakcję na drogach nieutwardzonych. Tryb Sport jest przeznaczony do jazdy z maksymalnym przyspieszeniem. Silnik elektryczny zapewnia tutaj dodatkową rezerwę mocy konieczną przy bardziej dynamicznej jeździe. Nawet przy pustym akumulatorze model DS5 Hybrid4 gwarantuje odpowiednią moc napędu: silnik spalinowy za pośrednictwem alternatora dostarcza przez cały czas do 8 kw mocy na osi tylnej. Asystent parkowania: pomaga uniknąć stłuczek przy parkowaniu Wizerunek nowoczesnych samochodów jest w szczególnym stopniu zdominowany przez ekologię i wzornictwo. Jednak czynniki te mają często wpływ także na komfort codziennej jazdy samochodem, np. poprzez ograniczenie widoczności w trakcie parkowania i manewrów. Pomocą służy w takich sytuacjach asystent parkowania firmy Bosch. Czujniki ultradźwiękowe na zderzakach z przodu i z tyłu rejestrują przeszkody i ostrzegają kierowcę sygnałem akustycznym. Także nowy model Citroëna DS5 Hybrid4 jest wyposażony w tę funkcję. Asystent parkowania Bosch jest atrakcyjny także jako opcja dodatkowa: Bosch dostarcza tego typu systemy o nazwie Parkpilot do wybranych warsztatów serwisowych. Argument dla klientów: dodatkowy montaż systemu opłaca się już przy uniknięciu pierwszej stłuczki parkingowej.
4 Bosch Autospec nr 2/44 2012 przemysł Bosch w służbie motoryzacji Każdego roku zakłady Boscha produkują kilkadziesiąt milionów sztuk części i podzespołów na potrzeby montażu fabrycznego powstających w Polsce samochodów. Bez nich z fabryk w Tychach, Poznaniu czy Gliwicach nie mógłby wyjewany w tyskim zakładzie Fiata Auto na popularny model Panda, produkochać żaden z samochodów mówi Poland. W tym aucie montowane są Anna Kiryłowicz, szefowa Technicznego Działu Sprzedaży w firmie ABS/ESP, czujniki prędkości koła, takie boschowskie podzespoły jak Robert Bosch Sp. z o.o. Spójrzmy np. miernik przepływu powietrza, głośnik systemu parkowania i sterownik parkowania, sonda lambda, zaciski hamulcowe, a także radia. Jednostki ABS/ESP dostarczamy też do innych modeli powstających w Tychach, czyli do Fiata 500, Forda Ka i Lancii Y. W pięćsetce są też boschowskie rozruszniki, centralki wtrysku silnika, zaciski hamulcowe, a w Lancii Y czujniki przyspieszenia Anna Kiryłowicz dla systemu airbag i sterowniki tego systemu. Do poznańskiej fabryki Volkswagena, skąd wyjeżdżają dostawcze Caddy i Transportery T5, trafiają z Boscha takie podzespoły jak pompa paliwowa, alternator, rozrusznik, sonda lambda, sterownik silnika, sterownik poduszki powietrznej, czujnik uderzeniowy, a także napęd i pióra wycieraczek oraz system nawigacji. Techniczny Dział Sprzedaży, którym kieruje Anna Kiryłowicz, współpracuje z prawie czterdziestoma zakładami w całej Polsce, zapewniając im dostawy części i podzespołów produkowanych w 35 zakładach Boscha, głównie europejskich, ale również znajdujących się na innych kontynentach (np. w Meksyku, Australii, Malezji). Najwięksi klienci to polskie filie światowych koncernów motoryzacyjnych, a więc fabryki Volkswagena, Opla, Fiata czy Toyoty.
przemysł nr 2/44 2012 Bosch Autospec 5 Są to nie tylko producenci pojazdów mówi Anna Kiryłowicz. Volkswagen Motor Polska ma poza zakładem w Poznaniu również fabrykę silników wysokoprężnych w Polkowicach na Dolnym Śląsku. Fiat Auto Poland to nie tylko zakład w Tychach, lecz również F.A. Powertrain w Bielsku-Białej, gdzie powstają silniki Diesla. W grupie Fiata jest też CNH w Płocku producent maszyn i sprzętu rolniczego. Kolejny ważny klient to Toyota mająca w Polsce dwie fabryki: Toyota Motor Industries Poland w Jelczu-Laskowicach i Toyota Motor Manufacturing Poland w Wałbrzychu. W pierwszej produkowane są silniki Diesla do modeli Avensis, Auris, Verso oraz Corolla montowanych w zakładach koncernu w Europie, a także w Afryce, w drugiej elementy układów paliwowych. Gliwicki zakład Opla natomiast jest nie tylko odbiorcą podzespołów Boscha do produkowanych tam samochodów. Zajmuje się również zamówieniami na części do rosyjskiej fabryki Opla w Sankt Petersburgu dodaje Anna Kiryłowicz. Lista klientów obsługiwanych przez Techniczny Dział Sprzedaży zawiera 39 pozycji. Oprócz wymienionych już zakładów znajduje się więc wiele innych, którzy są ich poddostawcami i do wytwarzania swoich produktów również wykorzystują podzespoły dostarczane z fabryk Boscha. Trudno je wszystkie wymienić, bo ich wykaz zawiera około 300 numerów katalogowych. Rocznie na fabryczne wyposażenie pojazdów do polskich zakładów dociera z boschowskich fabryk kilkadziesiąt milionów różnych części i podzespołów. Najwięcej wśród nich jest starterów, hydroagregatów ABS i ESP, wtryskiwaczy, mechanizmów napędowych i ramion wycieraczek, pomp oraz silników (prądu stałego i przekładniowych). Cała logistyka związana z ich dostarczaniem znajduje się w gestii Anny Kiryłowicz i jej trzech współpracownic: Karoliny Stoltmann, Magdaleny Byliny oraz Joanny Rogulskiej. Praca działu wymaga nie lada umiejętności. Trzeba wiedzieć wszystko o potrzebach poszczególnych klientów, dogadywać się zarówno z polskimi odbiorcami jak i boschowskimi producentami części. Równie ważne są zdolności organizacyjne i umiejętność gaszenia pożarów, jak określa to Anna Kiryłowicz. Części na wyposażenie fabryczne pojazdów nie leżą w magazynach. Dostarczane są bezpośrednio do zakładów produkcyjnych. Muszą tam trafiać w określonych umowami ilościach i asortymencie oraz konkretnych terminach. Wielokrotnie panie z Technicznego Działu Sprzedaży muszą się zajmować np. sprawami transportowymi. Pośredniczą w kontaktach na linii fabryka Boscha odbiorca części. Każdy detal wytwarzany jest dla konkretnego zamawiającego, w określonych ilościach i czasie. Np. na wyprodukowanie komponentów elektronicznych trzeba czekać zwykle 8 tygodni tłumaczy Anna Kiryłowicz. Problemy zaczynają się, gdy nagle klient zmniejszy lub zwiększy zamówienie, lub będzie się domagał wcześniejszej dostawy. Sprawia to wiele kłopotów w organizacji produkcji fabryki Boscha są również uzależnione od swoich dostawców. Dodatkowe, ale nie mniej ważne zadanie działu to zarządzanie płatnościami za dostawy (a o jego skali niech świadczy fakt, że tylko do Fiata Auto Poland bywa z Boscha kilka dostaw dziennie). Trudno to sobie wyobrazić, ale zaledwie czteroosobowy zespół Technicznego Działu Sprzedaży w firmie Robert Bosch Sp. z o.o. czuwa nad prawidłowym przebiegiem dostaw do fabryk motoryzacyjnych w Polsce. Sprawna praca działu przyczynia się do ich płynnej produkcji. Anna Borsukiewicz Klienci Oryginalnego Wyposażenia Andoria Andrychów Delphi Błonie Delphi Ostrów Delphi Krosno Delphi Gdańsk Plastic Components and Modules Sosnowiec F.A. Powertrain Bielsko-Biała FAP - Tychy Faurecia Wałbrzych Faurecia Grójec Inergy Lublin Isuzu Tychy Magna Swarzędz Magna Dąbrowa Górnicza SEWS - Cabind TI POLAND SP ZOO Wyszków TI POLAND SP ZOO Bielsko-Biała SE Bordnetze Gorzów VW Poznań VW Polkowice MAN Star Trucks & Buses Sp. z o.o. GM Polska Gliwice Toyota/Jelcz-Laskowice Toyota/Wałbrzych DENSO Tychy TRW Pruszków Dräxlmaier Jelenia Góra Dr. Schneider Jelenia Góra MAN Kraków (Niepołomice) MAN Tarnowo Podgórne Eaton Tczew Plastic Components Fuel Sosnowiec Winkelmann Legnica TRW Gliwice VALEO Oddział Chłodnic Skawina Cablelettra Valmet Żary Plastic Omnium Auto Wix-Filtron Gostyń CNH Płock
6 Bosch Autospec nr 2/44 2012 porady Diagnostyka wtryskiwaczy piezoelektrycznych Boscha w samochodzie Wiele nowoczesnych samochodów z silnikami Diesla jest wyposażonych we wtryskiwacze piezoelektryczne. W tym artykule poruszymy temat wtryskiwaczy piezo firmy Bosch, omówimy cechy szczególne układu paliwowego i sposoby diagnostyki wtryskiwaczy za pomocą urządzeń diagnostycznych dostępnych w każdym warsztacie samochodowym. Analizując budowę układu paliwowego z wtryskiwaczami piezo firmy działanie elementu łączącego, umiesz- nadciśnieniu możliwe jest prawidłowe Bosch (rys. 1), zauważymy element czonego między piezoelektrycznym niewystępujący w układach z wtryskiwaczami elektromagnetycznymi za- serwo, który steruje dawkowaniem elementem wykonawczym a zaworem równo Boscha jak i innych producentów. Ten element to zawór zwrotny między piezoelektrykiem i kompensu- paliwa. Element łączący kasuje luz (fot. 1) na szynie przelewów z wtryskiwaczy, a jego zadaniem jest utrzymy- połączenie piezoelektryka z zaworem je rozszerzalność wtryskiwacza. Ścisłe wanie w przewodzie powrotnym serwo jest konieczne ze względu na to, nadciśnienia 10 barów. że wydłużenie stosu piezo w momencie zasilenia wtryskiwacza wynosi Jest ono konieczne do prawidłowej pracy wtryskiwacza piezo. To dzięki około 40 µm. Dlatego niedopuszczalny Rys. 1 jest jakikolwiek luz pomiędzy tymi elementami. Diagnostykę układu z piezowtryskiwaczami można podzielić na część hydrauliczną, elektryczną i odczyt wartości rzeczywistych na testerze diagnostycznym KTS. Na KTS możemy odczytać porównanie ilościowe na każdym wtryskiwaczu. Odchyłki mogą nam powiedzieć Fot. 1 Zawór zwrotny o kondycji wtryskiwacza i cylindra, z którym on współpracuje. Dopuszczalne korekty z reguły wynoszą ±5 mm 3 /skok (należy sprawdzić w ESI [tronic] dopuszczalne korekty dla konkretnego silnika!). Jeśli korekty wykraczają poza dopuszczalny zakres, należy przeprowadzić dodatkową diagnostykę w postaci pośredniego pomiaru kompresji (za pomocą testera diagnostycznego, jeśli taka funkcja występuje), lub bezpośredniego pomiaru ciśnienia sprężania manometrem wkręconym w miejsce świecy żarowej. Jeżeli dodatkowa diagnostyka nie wykazuje uchybień w silniku, można przystąpić do dalszego sprawdzenia wtryskiwaczy. Diagnostyka hydrauliczna polega na pomiarze ciśnienia w przewodzie przelewowym i pomiarze wydatku na przelewach wtryskiwaczy. W przypadku nagłych przerw w pracy silnika, nagłego wyłączenia silnika pod dużym obciążeniem i wysokich obrotach, podejrzanym elementem jest zawór zwrotny w przewodzie przelewowym (fot. 2). Aby zmierzyć ciśnienie w przewodzie przelewowym, należy użyć adaptera 0 986 612 980 i manometru o zakresie 0-15 barów, dostępnego w zestawie Diesel Set 1 0 986 613 100 firmy Bosch (fot. 3). Adapter wpinamy w szereg pomiędzy wtryskiwacz a szynę przelewową, a do adaptera podłączamy manometr. Odczytane ciśnienie powinno się zawierać w zakresie 8-12 barów (nominalnie 10 barów). Brak ciśnienia lub zbyt małe ciśnienie może powodować nanoszenie kodów diagnostycznych, świadczących o elektrycznym uszkodzeniu wtryskiwacza. Dlatego przed podjęciem dalszych kroków koniecznie należy zmierzyć ciśnienie w przewodzie powrotnym. Podobne objawy wywołuje zbyt wysokie ciśnienie,
porady nr 2/44 2012 Bosch Autospec 7 Fot. 2 Pomiar ciśnienia w przewodzie przelewowym Fot. 3 Zestaw Diesel Set 1 Fot. 4 Obciążenie zastępcze zamiast wtryskiwacza piezo 0 986 610 039 które ściska piezoelektryk i uniemożliwia jego prawidłową pracę. Kolejnym sprawdzianem jest pomiar przelewów z wtryskiwaczy. Pomiar menzurkami wykonujemy przy nadciśnieniu na przelewie 10 barów, łącząc króciec przelewowy każdego wtryskiwacza z menzurkami poprzez adapter z zaworem 10 barów, np. Bosch 0 986 612 922. Przed pomiarem można sprawdzić, czy z przewodu przelewowego wydostaje się paliwo, kiedy wtryskiwacz jest niewysterowany. Zamiast wtryskiwacza podłączamy obciążenie zastępcze (fot. 4) Bosch 0 986 610 039, uruchamiamy silnik i sprawdzamy, czy z króćca przelewu wydostaje się paliwo dopuszcza się jedną kroplę na minutę. Pomiar menzurkami (fot. 5) wymaga więcej czasu niż przy wtryskiwaczach elektromagnetycznych, a napełnienie menzurek może trwać nawet kilka minut. Dopuszcza się różnicę dwóch działek pomiędzy poszczególnymi wtryskiwaczami. Jak wspomnieliśmy, uszkodzenie zaworu zwrotnego (fot. 6) może powodować nanoszenie kodów diagnostycznych świadczących o elektrycznym uszkodzeniu wtryskiwacza. Toteż poza sprawdzeniem ciągłości obwodu wtryskiwacz-sterownik silnika, należy sprawdzić rezystancję wtryskiwacza i izolację do obudowy. Typowa rezystancja wtryskiwacza piezo to 150-210 kω. Konieczne jest zastosowanie narzędzia, które podczas pomiaru podaje napięcie zbliżone do napięcia sterującego wtryskiwaczem, to jest 100-150 V. Można użyć testera izolacji stosowanego przez elektrotechników lub testera do samochodów hybrydowych Bosch FSA 050. Zastosowanie multimetru daje zafałszowane wyniki, na podstawie których można podjąć niewłaściwą decyzję o wymianie wtryskiwacza. Jest to często popełniany błąd w przypadku występowania kodów diagnostycznych wywołanych zbyt niskim ciśnieniem w przewodzie przelewowym wtryskiwaczy. Na zdjęciach widać, jaka jest różnica przy pomiarze tego samego sprawnego wtryskiwacza przy użyciu multimetru (fot. 7) i FSA 050 (fot. 8) proszę zwrócić uwagę na napięcie podczas pomiaru. Pomiar za pomocą FSA 050 wykazuje właściwą rezystancję, a wynik pomiaru multimetrem kwalifikuje wtryskiwacz do wymiany. Kolejny problem z wtryskiwaczami piezo to przybywanie oleju w silnikach (rozcieńczanie oleju silnikowego paliwem), spowodowane przez nieszczelne rozpylacze. W warunkach warsztatowych trudno to ustalić. Należy więc wtryskiwacze wysłać do Bosch Diesel Service, gdzie zostaną one poddane weryfikacji. Tomasz Miluski Fot. 5 Pomiar przelewów Fot. 6 Zawory zwrotne na przewodach do menzurek Fot. 7 Rezystancja wtryskiwacza pomiar multimetrem Fot. 8 Rezystancja wtryskiwacza pomiar FSA 050
8 Bosch Autospec nr 2/44 2012 szkolenia Zautomatyzowane skrzynie biegów AST Prezentowany materiał stanowi fragment szkolenia Diagnostyka automatycznych skrzyń biegów. Elektroniczne układy sterujące w samochodach umożliwiły wykorzystanie klasycznych skrzyń biegów do stworzenia tzw. zautomatyzowanych stopniowanych skrzyń biegów, które mogą być oznaczane skrótem AST (Automated Shift Transmission) lub AMT (Automated Manual Transmission). Każdy producent pojazdu stosuje różne rozwiązania techniczne oraz nazwy własne. Przykładem rozwiązania skrzyni biegów AST, stosowanego przez firmę Opel, jest układ Easytronic, który składa się z dwóch silników elektrycznych umożliwiających automatyzację zmiany biegów (fot. 1) oraz układu elektrohydraulicznego (fot. 2) do sterowania wyprzęgnikiem sprzęgła. W silnikach elektrycznych układu Easytronic do wybierania i załączania biegów zintegrowane są czujniki hallotronowe, które umożliwiają sterownikowi rozpoznanie rzeczywistego położenia wybieraka skrzyni biegów. Sprawdzenie działania tych czujników jest możliwe przy użyciu np. testera usterek KTS, lub przez pomiar sygnału wyjściowego z czujnika przy użyciu oscyloskopu ewentualnie multimetru na podstawie informacji zawartej w dokumentacji programu ESI[tronic]. Uszkodzony czujnik położenia wybieraka może być wymieniony tylko z silnikiem elektrycznym, który po wymianie musi zostać zaadaptowany przez specjalistyczne oprogramowanie (fot. 3) z punktu Wyuczanie parametrów przekładni. W układzie automatycznego sprzęgła zastosowany został silniczek elektryczny. Jego ruch obrotowy przetworzony jest przez przekładnię ślimakową na ruch posuwisty, umożliwiający wytworzenie ciśnienia przez tłok pompy hydraulicznej (rys. 1) w układzie wyprzęgnika. W przypadku wymiany sprzęgła lub komponentów związanych z obsługą należy przeprowadzić adaptację (fot. 3) przez wybór punktu Wyuczanie punktu zasprzęglania. Opisany przykład zautomatyzowanej skrzyni biegów jest tylko zasygnalizowaniem tematu bardziej obszernego, jakim są systemy elektronicznego sterowania skrzyń biegów. Obejmuje on oprócz wspomnianych rozwiązań inne, bardziej znane na rynku układy automatycznych skrzyń biegów jakimi są: Dwusprzęgłowe skrzynie biegów (DSG Direct Shift Gearbox) (fot. 4) Automatyczne skrzynie biegów (AT Automatic Transmission) (fot. 5) Bezstopniowe automatyczne skrzynie biegów (CVT Continuously Variable Transmission) (fot. 6). Jacek Pochopień Silnik elektryczny Przekładnia ślimakowa Dopływ płynu ze zbiornika Tłoczony płyn pod ciśnieniem do wyprzęgnika Tłok pompy hydraulicznej Fot. 1 Fot. 2 Rys. 1 Fot. 3 Fot. 4 Fot. 5 Fot. 6
Prawidłowa wymiana klocków i tarcz hamulcowych układy i komponenty Boscha nr 2/44 2012 Bosch Autospec 9 Jednym z najważniejszych układów w samochodzie jest układ hamulcowy. Wpływa on na bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów. Dlatego tak istotna jest dbałość o najdrobniejsze szczegóły podczas prac związanych z tym układem. Wszystkie podzespoły układu hamulcowego należy systematycznie kontrolować, a w razie stwierdzenia jakichkolwiek uszkodzeń niezwłocznie wymienić. Ważne, aby wymiany poszczególnych elementów, zwłaszcza takich jak klocki czy tarcze hamulcowe, przebiegały według ustalonych zasad. Najważniejszą rzeczą jest zachowanie idealnej współpracy pomiędzy klockiem a tarczą. Nie chodzi tu tylko o całkowite doleganie klocka do tarczy ale także o to, aby siły nacisku powstające na powierzchni klocka były rozłożone równomiernie. Należy więc starannie oczyścić i posmarować cieniutką warstewką smaru Superfit (nr Bosch 5 000 000 163) tak, aby nie wyciekł na tarczę hamulcową, następujące elementy: płaszczyzny zewnętrzne współpracujące z tłoczkiem oraz wewnętrzne, dociskające klocek hamulcowy (fot. 1); prowadnice oraz osłony prowadnic, zwłaszcza w zaciskach aluminiowych (fot. 1). Fot. 1 Strzałki wskazują najczęściej pomijane elementy podczas obsługi zacisku hamulcowego: przylgnia wewnętrzna (strzałka górna), otwór osłony prowadnicy (strzałka dolna). Często już niedługo po wymianie ponownie dochodzi do nierównomiernego zużycia, a nawet zniszczenia tarczy hamulcowej (fot. 2). Widoczne są na niej rysy lub delikatne niebieskie przebarwienia. Nierów- Fot. 2 Wyraźne ślady nierównomiernej współpracy klocka z tarczą hamulcową. nomierne rozłożenie sił nacisku może być spowodowane zanieczyszczonymi lub uszkodzonymi jarzmami. Należy je zdemontować i dokładnie wyczyścić z brudu i korozji, a w szczególności przylgnie montażowe zacisk-jarzmo oraz jarzmo-zwrotnica (fot. 3). Sworznie zacisków oraz płaszczyzny prowadzące klocki hamulcowe w jarzmie również wymagają starannego oczyszczenia i posmarowania (fot. 4a i 4b). Uchroni to przed zbyt szybkim zużyciem się elementów ciernych układu hamulcowego, a także zapobiega nadmiernemu hałasowi czy wręcz piskom. Aby opisać powody piszczenia, należałoby zagłębić się w mechanikę drgań. Ponieważ nie jest ona tematem artykułu, wspomnę tylko, że to właśnie drgania powstałe przez nierównomierne przyleganie klocka do tarczy są głównym powodem piszczenia, zwłaszcza w końcowej fazie hamowania, gdy prędkość Fot. 3 Strzałka górna: przylgnia montażowa zacisk-jarzmo, strzałka dolna: jarzmo-zwrotnica. pojazdu jest już znikoma. Wystarczy wcisnąć mocniej pedał hamulca, a piszczenie ustaje dlatego, że klocki zostały dociśnięte prawidłowo do tarczy całą swoją powierzchnią cierną. Warto przy wymianie hamulców poświęcić więcej czasu na należyte oczyszczenie i posmarowanie niezbędnych elementów, aby klient był zadowolony z usługi. Więcej informacji na temat układów hamulcowych oraz wskazówki i porady można znaleźć na stronie www.hamulcebosch.pl. Marcin Kiełczewski Fot. 4 a Fot. 4 b
Układ hamulcowy samochodu Hydrauliczny, dwuobwodowy układ hamulcowy z urządzeniem przeciwblokującym 1. czujniki prędkości obrotowej kół 2. hamulec koła (hamulec tarczowy, przy osi tylnej możliwy także hamulec bębnowy) 3. zespół hydrauliczny (układu przeciwblokującego ABS lub układu stabilizacji toru jazdy ESP) 4. urządzenie uruchamiające z urządzeniem wspomagającym i dwuobwodową pompą hamulcową 5. elektroniczny sterownik (możliwe bezpośrednie zamontowanie na zespole hydraulicznym) 6. lampka kontrolna układu ABS Urządzenie uruchamiające Dwuobwodowa pompa hamulcowa z zaworem centralnym w drugim obwodzie Podciśnieniowe urządzenie wspomagające 1. obudowa pompy 2. przestrzeń tłoczna 3. króciec tłoczny do obwodu hydraulicznego 4. dopływ ze zbiornika płynu hamulcowego 5. tłok z popychaczem (siła wejściowa z urządzenia wspomagającego) 6. tłok pośredni 7. zawór centralny 8. zderzak zaworu centralnego 9. pierścień uszczelniający pierwszego obwodu 10. pierścień uszczelniający rozdzielający 11. otwór kompensacyjny 1. popychacz (siła wyjściowa do pompy hamulcowej) 2. komora podciśnieniowa z króćcem 3. przepona 4. tłok roboczy 5. zawór podwójny 6. filtr powietrza 7. tłoczysko (przekazuje siłę nacisku pedału hamulca) 8. komora robocza 9. element reakcyjny
osobowego Hamulec koła Hamulec tarczowy o zacisku przesuwnym z wbudowanym mechanizmem hamulca postojowego 1. obudowa zacisku 2. osłona przeciwpyłowa 3. uszczelniacz tłoka 4. sprzęgło 5. tłok 6. trzpień gwintowany 7. odpowietrznik 8. mechanizm hamulca postojowego 9. króciec łączący z pompą 10. dźwignia hamulca postojowego 11. sprężyna 12. wałek 13. krzywka tarczowa 14. wewnętrzna wkładka cierna 15. tarcza hamulcowa 16. zewnętrzna wkładka cierna Hamulec bębnowy typu simplex z wbudowanym hamulcem postojowym 1. cylinderek hamulcowy 2. okładzina cierna 3. sprężyna ściągająca szczęki 4. sprężyna mechanizmu samoczynnej regulacji 5. szczęka przeciwbieżna 6. bęben hamulcowy 7. dźwignia hamulca postojowego 8. linka hamulca 9. kierunek obrotu bębna 10. termoelement (mechanizm samoczynnej regulacji) 11. nakrętka regulacyjna z dźwignią kątową 12. szczęka współbieżna 13. tarcza nośna 14. sprężyna ściągająca szczęki 15. podpora szczęk 2012 Robert Bosch GmbH (AA/COM) 0125-1-1104-Pol
12 Bosch Autospec nr 2/44 2012 Bosch Service w Polsce Tajemniczym klientem mógł być każdy Bosch Service Margo z Gdańska jest jednym z czterech serwisów, które zdobyły najwięcej punktów w ubiegłorocznym teście tajemniczego klienta. Nie wiemy, kto nim był mówi Tomasz Kuźmicki, współwłaściciel firmy, zajmujący się w niej serwisem samochodów. Obsługujemy dziennie od 25 do 30 aut i choć znamy większość stałych klientów, to przypadkowi nie są rzadkością. A że spełniliśmy wymagane procedury, to dla nas nic dziwnego. Staramy się, by ich przestrzeganie było oczywiste, wręcz automatyczne. Sukces w teście tajemniczego klienta jest tym większy, że firma Margo, mieszcząca się w Gdańsku przy ul. Nad Jarem 28, należy do sieci Bosch Car Service dopiero od dwóch lat. Wprawdzie na rynku motoryzacyjnym działa od 1993 roku, gdy firmę założyli Halina i Dionizy Kuźmiccy, ale wcześniej zajmowała się ona tylko sprzedażą i obsługą samochodów Hyundai oraz Mitsubishi. Postanowiono rozszerzyć zakres usług, a ponieważ, jak tłumaczy Tomasz Kuźmicki, od początku działalności firmy stawiano na jakość obsługi i zadowolenie klientów, nawiązano kontakty z siecią Boscha Tomasz Kuźmicki: patrzymy od strony klienta Ludzie mają coraz mniej czasu, również na zajęcie się swoimi pojazdami. Dla tych zapracowanych uruchomiliśmy usługę door-to-door, czyli odbieranie samochodu od klienta i dostarczenie mu po przeglądzie. Ta nowość coraz bardziej się przyjmuje, tym bardziej, że jej cena jest przystępna. Od 6 lat klienci mogą też przyprowadzać do nas auta w nocy i w specjalnej wrzutce pozostawić kluczyki oraz kartkę z opisem usterki. Potem nasz pracownik telefonicznie kontaktuje się z właścicielem auta i ustala zakres usługi. gwarantującą wiedzę i narzędzia, które pozwalają obsługiwać pojazdy w sposób profesjonalny. Ze spełnieniem wymogów sieci Bosch Car Service nie było kłopotów. W Margo już wcześniej mieli wiele boschowskich urządzeń, wystarczyło więc dokupić tester KTS, firmowe kombinezony dla pracowników, nakładki na fotele i błotniki obsługiwanych samochodów oraz wprowadzić system informacji wizualnej. Ważne też było przekonanie klientów do tego, że w warsztacie Bosch Service naprawa pojazdów jest na równie wysokim poziomie co w zakładach dealerskich, a jej koszty są niższe. Promujemy się przy okazji różnych akcji, wręczamy klientom wizytówki, a przede wszystkim rozmawiamy mówi Tomasz Kuźmicki. Proponujemy im pełen zakres usług. Nawet jeśli nie zajmujemy się blacharstwem i lakiernictwem, czy specjalistycznymi naprawami diesli, to nie zostawiamy klientów samych z ich problemami. Współpracujemy od lat z warsztatem blacharsko-lakierniczym i z boschowskim serwisem Diesla w Bydgoszczy. Wysyłamy tam, oczywiście po uzgodnieniu z klientem, do naprawy uszkodzony podzespół, potem montujemy go, przeprowadzamy diagnostykę, jazdę próbną i oddajemy samochód. BS Margo dysponuje dwiema halami z ośmioma stanowiskami naprawczymi uniwersalnymi, jak podkreśla Tomasz Kuźmicki, bo i ośmiu mechaników jest fachowcami wszechstronnymi. Dzięki temu, spotykając się z różnymi usterkami, nie tracą ciekawości mechanicznej. Pracownicy wciąż się dokształcają, korzystając również ze szkoleń prowadzonych w sieci Boscha. Zadaniem czterech pracowników Biura Obsługi Klienta jest opiekowanie się nie tylko samochodami, lecz i ich właścicielami. Znają większość osób stale przyjeżdżających do serwisu (wiedzą nawet jaki zapach
produkty i AutoCrew w Polsce nr 2/44 2012 Bosch Autospec 13 włożyć do konkretnego samochodu po jego naprawie), przypominają o terminach przeglądu, sugerują co należałoby zrobić w aucie w przyszłości, prowadzą komputerowe konta pojazdów. Wśród pojazdów obsługiwanych przez BS Margo połowę stanowią auta firmowe, a wśród klientów indywidualnych 75% to osoby korzystające stale z usług BS Margo. Poza mieszkańcami Trójmiasta są to również cudzoziemcy zwłaszcza Szwedzi przypływający promami do Gdańska na zakupy, a przy okazji przeprowadzający w warsztacie Bosch Service przeglądy swoich aut. Dlatego w BS Margo klienci są obsługiwani również w językach angielskim i szwedzkim. Anna Borsukiewicz Proste jak diagnostyka Nowa wersja programu warsztatowego ESI[tronic] firmy Bosch z uproszczoną obsługą. ESI[tronic] firmy Bosch, czołowy program dla warsztatów, otrzymał zmienioną, przejrzyściej uporządkowaną koncepcję obsługi. Nowy interfejs programu ESI[tronic] 2.0 pozwala użytkownikowi szybciej dojść do celu, po zaledwie kilku kliknięciach myszy. Po jednoznacznym zidentyfikowaniu pojazdu, użytkownik przechodzi poprzez punkty menu Diagnoza/ Przegląd systemów bezpośrednio Przykładem jest przejście z poziomu diagnozy sterowników do poziomu do diagnostyki pojazdu. W oknie z wyszukanymi systemami zobaczy wyszukiwania usterek i w drugą on wszystkie, uporządkowane stronę. Ponadto pakiety oprogramowania ESI[tronic] dla samochodów tematycznie sterowniki oraz przypisane im zapamiętane usterki. Istnieje osobowych i pojazdów ciężarowych teraz możliwość szybkiego przechodzenia za pomocą bezpośrednich interfejsem. Update programu pracują teraz z ujednoliconym linków, tzw. shortcuts, między różnymi typami informacji, które oferuje wykonywać przez interenet, co ESI[tronic] 2.0 można regularnie dany pakiet oprogramowania sprawia, że warsztat pracuje zawsze Boscha. z najbardziej aktualnymi danymi. Oszczędność czasu pracy przy diagnozowaniu i wyszukiwaniu usterek Posługiwanie się testerem KTS z programem ESI[tronic] 2.0 jest wyraźnie prostsze, szczególnie przy pracach serwisowych, a tym samym ekonomiczniejsze. Także diagności uznają funkcje ESI[tronic], potrzebne przy szukaniu usterki i naprawie elektronicznych systemów, za łatwiejsze do zlokalizowania. Użytkownik może przejść z diagnozy sterowników, gdzie odczytał zapisane usterki, bezpośrednio do poziomu wyszukiwania niesprawności, a stąd do poziomu badania komponentów. Mechanik otrzymuje więc odpowiednie informacje na temat uszkodzenia lub systemu, którym się zajmuje. Jednym kliknięciem może przechodzić między poszczególnymi informacjami. Gdy przejdzie do katalogu części, by wyszukać część zamienną, to dane identyfikacyjne pojazdu zostają przekazane, ponieważ nawet katalog pracuje z tym samym interfejsem. Tomasz Nowak
14 Bosch Autospec nr 2/44 2012 produkty Opakowanie kartonowe. Wszystkie informacje zawarte na pudełku: typ żarówki, napięcie, ilość W, linia, numery konkurencji, oznaczenie kolorystyczne linii, rysunek dla łatwiejszej identyfikacji, informacje o właściwościach użytych materiałów. Opakowanie typu blister. Dodatkowo oprócz informacji zawartych na opakowaniach kartonowych zawie- Żarówki samochodowe firmy Bosch cztery drogi oświetlenia Żarówki samochodowe to jeden z tych produktów, które wpływają na bezpieczeństwo na drodze, a o których istnieniu kierowcy często zapominają szczególnie jeśli samochód używany jest głównie w dzień. Po zmianie przepisów, nakładających na kierowców obowiązek jazdy na światłach 12 miesięcy w roku przez 24 godziny na dobę, niesprawne żarówki udaje się zauważyć również w dzień. Z reguły widzimy je jednak w pojazdach nadjeżdżających z naprzeciwka, a nie w prowadzonych przez nas samych. Sprawnie działające oświetlenie, w dużej mierze zależy od dobrej jakości żarówek, zapewniających odpowiednią ilość światła oświetlającego drogę, właściwy zasięg czy odpowiednio długą żywotność. Wszystkie żarówki Boscha spełniają najwyższe normy jakości, wpływając na komfort podróżowania i bezpieczeństwo. Żarówki samochodowe firmy Bosch to grupa produktów stworzonych do różnego rodzaju zastosowań i preferencji kierowców, zarówno tych podróżujących autami osobowymi jak i ciężarówkami. Czytelne i intuicyjne oznakowanie opakowań Żarówki Bosch pakowane są w blistry zapewniające doskonałą prezentację, a także w kartonowe opakowania warsztatowe zajmujące dużo mniej miejsca. Opakowania wykonane są z ekologicznego materiału (w przypadku blistrów można łatwo oddzielić plastik od kartonowej podkładki). Podział na opakowania kartonowe i blistrowe jest widoczny w systemie numeracji zamówień: opakowania blistrowe mają numerację rozpoczynającą się od cyfr 1.987.301.XXX, opakowania kartonowe od cyfr 1.987.302.XXX. Dzięki kolorystyce opakowań, która odpowiada każdej linii oraz dodatkowo koncepcji gwiazdek definiującej cechy żarówki (system gwiazdek jest tylko na opakowania w blistrach), znalezienie odpowiedniej żarówki lub dobór źródła światła o najbardziej interesujących nas właściwościach jest bardzo prosty. Cztery linie łatwość wyboru oraz skuteczność sprzedaży Cztery główne linie żarówek 12V pozwalają szybko i łatwo odnaleźć produkt idealnie spełniający oczekiwania kierowców. Użytkownicy mają do wyboru jedną spośród 4 linii żarówek: Pure Light, Longlife Daytime, Plus 90 oraz Xenon Silver. Linia żarówek Pure Light (oznaczenie linii: niebiesko-szare) to standardowy program żarówek o jakości OEM, stosowanych w reflektorach oraz pozostałym oświetleniu. Bardzo szeroka liczba referencji (ponad 50) pozwala na odnalezienie niemalże każdej żarówki z wyposażenia pojazdu. Wysokiej jakości żarówki linii Pure Light zyskały wyjątkową popularność dzięki atrakcyjnej relacji jakości do ceny. Połączenie takich cech jak jakość gwarantowana marką Bosch oraz wysoka niezawodność wpływają na uznanie tej linii żarówek przez wielu użytkowników.
produkty nr 2/44 2012 Bosch Autospec 15 rają system oznaczenia gwiazdkami informujący o długości użytkowania, zasięgu światła, jasności. Zestawy zapasowe: wersja MiniBox oraz Maxi Box. Ksenon: lampy wyładowcze Bosch, D2S, D2R, D1S. Jazda z włączonymi światłami również w ciągu dnia może wpływać na częstsze przepalanie się żarówek. Idealnym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest oferta linii Longlife Daytime (oznaczenie linii: żółte) zapewniająca do trzech razy dłuższą żywotność oraz dostarczająca do 10% więcej światła niż żarówki standardowe. Linia Longlife Daytime to idealne rozwiązanie dla osób pokonujących duże ilości kilometrów. Dla osób poszukujących dłuższego strumienia światła na drodze idealnym rozwiązaniem będzie linia Plus 90 (oznaczenie linii: fiolet) zapewniająca do 90% lepsze oświetlenie drogi (w porównaniu do standardowych żarówek) oraz lepszą widoczność szczególnie zauważalną podczas jazdy nocą. Dzięki temu kierowca ma więcej czasu na reakcję w sytuacjach niebezpiecznych. Intensywne, białe, relaksujące światło zmniejsza zmęczenie nawet podczas długich podróży co znacząco wpływa na poziom bezpieczeństwa. Linia żarówek Xenon Silver (oznaczenie linii: niebiesko-zielone) to żarówki emitujące białe światło, zbliżone do światła dziennego. Żarówki halogenowe Xenon Silver to również do 50%, w porównaniu ze standardowymi żarówkami, więcej światła na drodze. Dzięki temu zapewniają zarówno lepszą widoczność na drodze jak również lepsze rozpoznanie pojazdu wyposażonego w te żarówki przez kierowców jadących z naprzeciwka Uzupełnieniem oferty są żarówki do aut z instalacją 24V. Żarówki do samochodów ciężarowych (24V) to linia o jakości produktów OEM, zapewniająca bezpieczne światło w ciągu całego okresu eksploatacji. Dzięki wysokiej trwałości oraz doskonałej relacji cenowej linia Trucklight Bosch zapewnia ekonomiczną eksploatację oraz optymalną jasność i niezawodność. Lampy wyładowcze Odrębnym produktem z dziedziny oświetlenia są lampy wyładowcze marki Bosch, popularnie nazywane ksenonami. W autach wyposażonych w instalację do tego typu lamp, gwarantują lepszą widoczność w porównaniu ze zwykłymi żarówkami, generując 2,5 razy więcej światła, dodatkowo oświetlając miejsca niedostępne dla strumienia świetlnego zwyklej żarówki. Ksenony Boscha charakteryzują się również mniejszym zużyciem energii w porównaniu ze zwykłymi żarówkami oraz dłuższym czasem użytkowania dzięki nowoczesnej technologii stosowanej przy ich produkcji. Światło emitowane przez lampy wyładowcze jest porównywalne do światła dziennego, dzięki czemu kierowca nie odczuwa takiego zmęczenia, jak w przypadku zwykłych żarówek. Żarówki na zapas W ofercie Boscha nie może zabraknąć zestawów zapasowych żarówek w wielu krajach europejskich wymaganych jako obowiązkowe wyposażenia pojazdu. Dwa rodzaje oferowanych zestawów MiniBox (w wersji H1, H4, H7) oraz Maxi BOX (H1, H4, H7, H1/ H7) to wybór żarówek oraz bezpieczników najczęściej występujących w pojazdach. Niewielkie, plastikowe opakowanie typu Box pozwala na przechowywanie zestawu zapasowego w każdym aucie, a w sytuacji awaryjnej, kiedy jedna z żarówek ulegnie przepaleniu zapewnia bezpieczną jazdę i duże oszczędności, dzięki możliwości szybkiej wymiany żarówki. Zestaw zapasowy Bosch można śmiało określić mianem apteczki pierwszej pomocy w kategorii oświetlenia samochodowego. Marcin Dynarek
16 Bosch Autospec nr 2/44 2012 produkty Masowe przepływomierze powietrza typu HFM6 od masy doprowadzonego powietrza. Wprowadzony do produkcji seryjnej w 2002 roku przepływomierz HFM6 przekazuje informacje do sterownika w postaci cyfrowej. W porównaniu do poprzedniej generacji przepływomierze HFM6 zostały poddane optymalizacji, dzięki czemu znacząco zwiększyła się żywotność czujnika oraz zmniejszyła się wrażliwość przepływomierza na zanieczyszczenia. Masa zasysanego powietrza jest jednym z najważniejszych parametrów dla obecnie produkowanych samochodów. W systemach wtrysku benzyny dzięki informacji z przepływomierza powietrza sterownik silnika może obliczyć czas trwania wtrysku i moment zapłonu. Masa zasysanego powietrza jest także wielkością referencyjną umożliwiającą sterowanie regeneracją filtra z węglem aktywowanym oraz ogranicznikiem momentu obrotowego. W silnikach Diesla informacja o ilości zasysanego powietrza wykorzystywana jest miedzy innymi do sterowania recyrkulacją spalin, wyznaczania dawek maksymalnych, a także jako korekta przy obliczaniu czasu trwania wtrysku. Generacje czujników typu HFM Pierwsza generacja, HFM2 (produkowana od 1990 roku), była wyposażona w ceramiczny element pomiarowy. Na potrzeby pierwszomontażowe producentów pojazdów sprzedano 8 milionów sztuk tego produktu. Przełomem było wprowadzenie przepływomierza HFM5 w 1996 roku, który został sprzedany w 76 milionach sztuk. Produkt ten ma czujnik pomiarowy w postaci bardzo cienkiej membrany, zwanej również filmem, z naniesionymi odpowiednimi obwodami pomiarowymi. Dzięki temu możliwe jest również rozpoznawanie przepływów wstecznych zasysanego powietrza. Przepływomierz typu HFM5 przekazuje informacje do sterownika w postaci analogowej. Sygnał ma napięcie od 0 do 5 V w zależności Porady dla warsztatów: masowe przepływomierze powietrza Jeśli pojazd wykazuje objawy takie, jak nierówna praca silnika, obniżona moc czy podwyższone zużycie paliwa, winny może być uszkodzony masowy przepływomierz powietrza. Aby ustalić, czy rzeczywistą przyczyną zakłóceń jest przepływomierz HFM, należy zwrócić uwagę na kilka ważnych kwestii. Masowe przepływomierze powietrza z gorącym filmem to delikatne konstrukcje, których prawidłowe działanie mogą zakłócać zanieczyszczenia obecne w powietrzu w postaci wilgoci lub cząsteczek pyłu. Efektem może być nierówna praca silnika, zmniejszone osiągi pojazdu, a także zwiększone zużycie paliwa. Przed wymontowaniem lub wymianą przepływomierza HFM należy skontrolować układ zasysania powietrza. Następnie należy wykonać przedstawione czynności: Diagnostyka HFM6 w warsztatach Aby skontrolować prawidłowość działania przepływomierza HFM6, warsztat musi dysponować urządzeniem diagnostycznym, multimetrem lub oscyloskopem z odpowiednim adapterem diagnostycznym. Identyfikacja błędów rozpoczyna się standardowo od odczytu pamięci błędów. Także porównanie wartości rzeczywistej i obliczonej masy powietrza zassanego może dostarczyć sporo wskazówek na temat możliwych usterek. Z wyjątkiem nielicznych numerów zamówieniowych czujniki przepływomierzy typu HFM6 są zintegrowane z obudową, zatem nie można już wymienić ich osobno. Preparaty do czyszczenia hamulców oraz inne produkty chemiczne nie nadają się do czyszczenia i korekty wartości mierzonych przepływomierzy także w przypadku starszego typu przepływomierzy HFM5 mechanik nie powinien używać tego rodzaju preparatów. Na początek trzeba przeprowadzić diagnozę sterowników np. przy użyciu testera KTS. Umożliwia on odczyt pamięci błędów oraz wykonanie innych testów, takich jak sprawdzenie wartości rzeczywistych, test recyrkulacji spalin i pomiar ciśnienia doładowania, a także porównanie wartości referencyjnych z rzeczywistymi. Jeżeli wartości rzeczywiste znacząco odbiegają od dopuszczalnego zakresu tolerancji, a także zostały wyeliminowane inne przyczyny powstawania odchyleń parametrów, należy wymienić przepływomierz HFM. Jeżeli porównanie wartości rzeczywistych i referencyjnych albo wręcz diagnoza sterowników nie są możliwe, można skontrolować działanie przepływomierza przewodem diagnostycznym także po wymontowaniu.
produkty nr 2/44 2012 Bosch Autospec 17 Fiat Grande Punto i Bosch Firma Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudziesięciu marek samochodów produkowanych w Europie. Warto sobie uświadomić jak wiele elementów z logo Bosch znajduje się w każdym modelu. W naszym cyklu prezentujemy kolejny model Fiat Grande Punto z silnikiem benzynowym o pojemności 1368 cm³ 8V i mocy 57 kw/77 KM będący od październi- ka 2005 r. na rynku wraz z wykazem niektórych części zamiennych produkowanych do niego przez firmę Bosch. Obok nazwy produktów umieszczamy numery katalogowe. W przypadku niektórych elementów są to tylko przykłady, gdyż producent dokonywał zmian konstrukcyjnych, a wraz z nimi zmieniały się numery katalogowe. Dlatego dobór odpowiednich części możliwy jest przy użyciu katalogu Boscha. 14 13 28 20 27 26 24 10 25 19 23 22 15 8 2 21 1 6 18 7 4 3 12 11 16 5 9 1 Świeca zapłonowa Super plus (YR 7 DC+) Nr 0 242 135 515 2 Komplet przewodów zapłonowych (B 287) Nr 0 986 357 286 3 Czujnik wałka rozrządu (PG-3-8) Nr 0 232 103 048 4 Czujnik ciśnienia w kolektorze ssącym Nr F 01C 600 070 5 Uniwersalna sonda regulacji lambda (LSF-4.23) Nr 0 258 986 615 6 Jednostka tłocząca paliwo (TEE) (EKPT-14-2) Nr 0 580 314 137 7 Akumulator rozruchowy, S4 (12V 42Ah 390A) Nr 0 092 S40 000 8 Wkład filtra powietrza; silnik Nr F 026 400 036 9 Filtr oleju Nr 0 986 452 041 10 Filtr, wnętrze pojazdu Nr 1 987 432 188 11 Pasek zębaty rozrządu (CPPN 1032 S8M 22) Nr 1 987 949 624 12 Zestaw rozrządu z pompą cieczy chłodzącej komplet Nr 1 987 948 889 13 Pióra wycieraczki Aerotwin Multi-Clip Spoiler, zestaw Nr 3 397 007 466 14 Pióro wycieraczki, tył Nr 3 397 004 629 15 Linka hamulcowa Nr 1 987 477 976 lewa Nr 1 987 477 975 prawa 16 Pompa hamulcowa Nr 0 204 123 682 17 Wzmacniacz siły hamowania Nr 0 204 125 850 18 Agregat hydrauliczny/sterownik układów, ABS/ASR/ESP Nr 0 265 235 232 19 Czujnik prędkości obrotowej koła, przód (DF 11) Nr 0 265 007 671 20 Czujnik prędkości obrotowej koła, tył (DF 11) Nr 0 265 007 896 21 Czujnik przyspieszeń poprzecznych oraz kątowych pojazdu Nr 0 265 005 823 22 Klocki hamulcowe, komplet, przód Nr 0 986 424 597 23 Zaciski hamulcowe przód Nr 0 986 473 487 lewy Nr 0 986 474 487 prawy 24 Tarcza hamulcowa, przód Nr 0 986 479 223 25 Elastyczny przewód hamulcowy, przód Nr 1 987 476 451 26 Zestaw szczęk hamulcowych, tylnych Nr 0 986 487 703 27 KIT SUPERPRO, zestaw szczęk hamulcowych tył + cylinderek, wstępnie zmontowany Nr 0 204 114 655 28 Cylinder hamulca koła tylnego Nr 0 986 475 936
18 Bosch Autospec nr 2/44 2012 technika Szerokopasmowa sonda lambda Rozwój silników z bezpośrednim wtryskiem benzyny nie byłby możliwy bez szerokopasmowej sondy lambda. W przeciwieństwie do sondy dwustanowej ( jednowoltowej ), sondą szerokopasmową można mierzyć w sposób ciągły stężenie tlenu w spalinach w szerokim zakresie. Można więc kontrolować pracę silnika pracującego na mieszance ubogiej lub bogatej. Sonda szerokopasmowa dokonuje ciągłego pomiaru stężenia tlenu w spalinach w zakresie współczynnika składu mieszanki λ od 0,65 wzwyż. Ze względu na ciągły i szeroki zakres pomiarowy sondy szerokopasmowe są wykorzystywane także w silnikach zasilanych gazem oraz w silnikach z zapłonem samoczynnym. Budowa i działanie sondy szerokopasmowej Zasadę działania sondy szerokopasmowej można prześledzić na rys. 1. Sonda ta zawiera w swoim wnętrzu komorę pomiarową, przez którą przepływają spaliny. Pomiaru ilości tlenu w komorze dokonuje tzw. ogniwo Nernsta znana nam sonda jednowoltowa. Jej cechą charakterystyczną jest sygnał napięciowy 0,45V dla λ =1. Sonda szerokopasmowa wyposażona jest także w tzw. pompę jonów tlenu napędzaną przez sterownik silnika. W zależności od potrzeby, może ona pompować tlen do komory pomiarowej lub wypompowywać go. Zadaniem sterownika jest takie sterowanie pompą jonów tlenu, aby ogniwo Nernsta generowało sygnał napięciowy 0,45V (aby koncentracja tlenu w komorze odpowiadała spalonej mieszance λ =1). Co jest więc informacją o składzie spalonej mieszanki? Informacją tą jest prąd wykorzystywany przez sterownik do napędzania pompy jonów tlenu. Na przykład, jeśli silnik pracowałby na bardzo ubogiej mieszance, sterownik musiałby znacznym prądem zasilać pompę jonów tlenu, by nadążyć wypompowywać nadmiar tlenu z komory pomiarowej. Dążymy bowiem do sytuacji, w której ilość tlenu w komorze odpowiadałaby λ =1, a ogniwo Nernsta wskazywało 0,45V. Jeżeli mieszankę, na której pracuje silnik, będziemy powoli wzbogacać, prąd konieczny do wypompowywania nadmiaru tlenu będzie malał (patrz rys. 3 charakterystyka sondy) Gdy silnik będzie pracował na mieszance λ =1, prąd użyty do napędzenia pompy jonów tlenu będzie równy zeru, ponieważ ilość tlenu w komorze pomiarowej nie będzie wymagała korekty. Bogata mieszanka (λ <1) w komorze pomiarowej wymaga, by tym razem nie wypompowywać ale dopompować tlenu do komory. Zmiana kierunku przepływu tlenu wymaga zamiany kierunku przepływu prądu napędzającego pompę jonów. Im bogatsza mieszanka, tym więcej tlenu musimy dopompowywać do komory. Wartość prądu rośnie, lecz tym razem posiada indeks. W rzeczywistości pompa jonów tlenu składa się z dwóch elektrod (rys. 2 poz. 6), podobnie jak ogniwo Nernsta (rys. 2 poz. 7), które również zawiera dwie elektrody znajdujące się w dwutlenku cyrkonu. Między nimi znajduje się przegroda dyfuzyjna (rys. 2 poz. 5) o szerokości ok. 35 μm. Na ogniwo Nernsta z jednej strony oddziałuje powietrze z komory odniesienia (rys. 2 poz. 2), a z drugiej strony spaliny (rys. 2 poz. 4). Układ podgrzewania (rys. 2 poz. 1) służy do szybkiego ogrzania sondy do temperatury pracy, ok. 650 C. Zwykła sonda dwustanowa ma 4 przewody 2 białe do grzałki, szary (masa sygnałowa) i czarny (sygnał). W sondzie szerokopasmowej jest 5 przewodów tylko o jeden więcej, gdyż jeden z przewodów ogniwa Nernsta Rys. 1 Zasada działania szerokopasmowej sondy lambda O 2 spaliny O 2 O 2 pompa jonów tlenu O 2 spaliny O 2 sterownik O 2 O 2 O 2 komora pomiarowa O 2 O 2 sonda 0,45V