WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRODROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z PRZYRODY W KLASIE IV Stopień celujący otrzyma uczeń, który: opanował pełen zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania przedmiotu w danej klasie, samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych z programu nauczania danej klasy, proponuje rozwiązania nietypowe, zawsze potrafi zastosować posiadaną wiedzę, samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji, Stopień bardzo dobry otrzyma uczeń, który: wyjaśnia na przykładach zależności między ożywionymi i nieożywionymi elementami przyrody podaje przykłady wpływu człowieka na krajobraz naturalny wyjaśnia znaczenie snu w życiu człowieka oblicza powiększenie obrazu widzianego pod mikroskopem wykonuje rysunek obrazu widzianego pod mikroskopem przeprowadza proste doświadczenia w klasie i w domu potrafi zaplanować obserwacje w terenie potrafi dobrać najlepszy sposób dokumentowania do danej obserwacji lub doświadczenia podaje przykłady stosowania w życiu codziennym umiejętności wyznaczania kierunków świata wyjaśnia sposób wyznaczania kierunku północnego w nocy wyjaśnia, dlaczego śnieg dłużej zalega po północnej stronie stoków górskich definiuje pojęcie pogody wyjaśnia, czym zajmuje się meteorolog wyjaśnia, czym jest i czym się mierzy ciśnienie atmosferyczne wyjaśnia, jak powstają wiatry i od czego zależy kierunek wiatru posługuje się terminami: równonoc wiosenna i jesienna, przesilenie letnie i zimowe charakteryzuje przedwiośnie wyjaśnia, dlaczego przymrozki wiosenne są niebezpieczne dla roślin charakteryzuje przedzimie charakteryzuje na różnych przykładach potrzeby życiowe roślin zna i stosuje zasady bezpieczeństwa przy pielęgnacji roślin trujących identyfikuje komórkę jako formę przestrzenną wyjaśnia pojęcie tkanki wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe i płciowe wie, że łańcuchy budują sieć pokarmową buduje sieć pokarmową z łańcuchów pokarmowych podaje różnice między procesem parowania i wrzenia wyjaśnia, że woda krążąc, zmienia stany skupienia, ale nie zmienia się jej ilość na Ziemi wyjaśnia, dlaczego zimą woda w jeziorze nie zamarza do dna
wyjaśnia, dlaczego część roślin wodnych nie ma wykształconych korzeni wymienia cechy charakterystyczne w budowie wszystkich zwierząt związanych ze środowiskiem wodnym wyjaśnia, dlaczego w dolnym biegu rzeki panują najlepsze warunki do życia organizmów buduje sieć pokarmową z łańcuchów pokarmowych wyjaśnia zależności między wybranymi układami wymienia przykłady produktów, których powinno się unikać w codziennej diecie, uzasadnia wybór i podaje argumenty przemawiające za ograniczeniem ilości soli, cukru i konserwantów w pokarmach wyjaśnia sposób wchłaniania pokarmu do krwi wyjaśnia, na czym polega trawienie pokarmów bada doświadczalnie wpływ wysiłku fizycznego na pracę serca wyjaśnia wpływ stresu na serce człowieka wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa w płucach identyfikuje komórkę jako miejsce, w którym zachodzi proces oddychania komórkowego nazywa substancje budujące kości omawia budowę mięśnia podaje różnice w funkcjonowaniu różnych grup mięśni uzasadnia konieczność stosowania obu form wypoczynku w życiu człowieka umie samodzielnie podjąć wszystkie działania mające na celu skuteczną pomoc osobie poszkodowanej w wypadku omawia budowę komórki nerwowej i mózgu identyfikuje narząd równowagi w uchu człowieka, nazywa go wyjaśnia, że pełną informację o otaczającym nas świecie uzyskujemy dzięki współdziałaniu zmysłów wyjaśnia, z czym związany jest różny wiek dojrzewania dziewcząt i chłopców wyjaśnia, dlaczego każdy człowiek może podobnie, ale jednak w różny sposób przechodzić okres dojrzewania definiuje dojrzałość społeczną człowieka wyjaśnia określenie: człowiek w pełni dojrzały podaje różne przyczyny chorób człowieka wyjaśnia, dlaczego głaskanie nieznanych zwierząt może być groźne dla zdrowia i życia człowieka wyjaśnia, dlaczego kleszcze są bardzo niebezpieczne dla człowieka wyjaśnia związek przyczynowo-skutkowy między jakością spożywanych posiłków a zdrowiem człowieka wyjaśnia rolę i znaczenie wczesnego wykrywania i leczenia chorób nowotworowych wyjaśnia twierdzenie, że miarą kultury człowieka jest jego stosunek do osób niepełnosprawnych wyjaśnia rolę szczepień ochronnych wyjaśnia pojęcie: profilaktyka wyjaśnia, na czym polega proces menstruacji wyjaśnia, co oznacza krzyk dziecka po jego narodzeniu określa różnice potrzeb ludzi znajdujących się w różnych okresach rozwoju określa różnice w warunkach życia na łące i polu oraz w lesie wyjaśnia pojęcie krzewinka wyjaśnia przyczynę rozkwitania wczesną wiosną roślin runa leśnego w lesie liściastym podaje przystosowania roślin łąkowych do przetrwania zimy podaje korzyści wynikające z samotnego lub stadnego trybu życia zwierząt wyjaśnia pojęcie biodegradacji wykonuje plakat/ ulotkę informującą o konieczności dbania o stan środowiska przyrodniczego
Stopień dobry otrzyma uczeń, który: podaje nazwy czynności życiowych organizmów wie, czym jest krajobraz, wymienia elementy charakterystyczne krajobrazów planuje swoje zajęcia w ciągu jednego dnia nauki zna zasady prowadzenia dzienniczka hodowli rozróżnia części optyczne i mechaniczne mikroskopu samodzielnie prowadzi obserwacje mikroskopowe, zna przybory niezbędne przy mikroskopowaniu oraz kolejność czynności podczas mikroskopowania przeprowadza obserwacje przyrodnicze w klasie oraz wie, czym się różni obserwacja od doświadczenia przeprowadza obserwacje przyrodnicze w terenie przestrzega zasad prowadzenia obserwacji w terenie wykonuje opis przeprowadzonego doświadczenia wyjaśnia, czym jest widnokrąg i linia widnokręgu podaje sposoby wyznaczania kierunku północnego na podstawie obserwacji elementów przyrody (drzewo, mrowisko, kamienie) na podstawie analizy prognozy pogody potrafi dobrać właściwy strój rozpoznaje i nazywa osady atmosferyczne rozpoznaje i nazywa rodzaje chmur wyjaśnia, na czym polega pozorna wędrówka Słońca po niebie na wybranych przykładach opisuje procesy zachodzące w świecie roślin i zwierząt wiosną i latem na wybranych przykładach opisuje procesy zachodzące w świecie roślin i zwierzą jesienią i zimą wyjaśnia potrzebę zapoznania się z wymaganiami roślin przed rozpoczęciem ich hodowli wyjaśnia potrzebę zapoznania się z wymaganiami zwierząt przed rozpoczęciem ich hodowli podaje przykłady, w jaki sposób zwierzęta pomagają ludziom podaje przykłady roślin trujących hodowanych w domu lub szkole89 podaje funkcje elementów budowy komórki roślinnej podaje różnice w budowie komórki roślinnej i zwierzęcej podaje przykłady organizmów jedno i wielokomórkowych wyjaśnia rolę i znaczenie poszczególnych czynności życiowych organizmów klasyfikuje wybrane organizmy do rozmnażających się w sposób bezpłciowy i płciowy (jajorodność i żyworodność) wyjaśnia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego wyjaśnia rolę reducentów w przyrodzie tworzy rozbudowany łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw (w łańcuchu występują konsumenci i rzędu, II rzędu i III rzędu) wyjaśnia, na czym polegają procesy: parowania, topnienia, skraplania i krzepnięcia wyjaśnia rolę roślin w obiegu wody w przyrodzie definiuje funkcje poszczególnych układów narządów człowieka wyjaśnia, na czym polega wypoczynek czynny i bierny odróżnia krwotok tętniczy i żylny odróżnia krwotok tętniczy i żylny jest przekonany o tym, że w każdej sytuacji trzeba nieść pomoc osobom poszkodowanym wyjaśnia różnice między odruchami warunkowymi i bezwarunkowymi określa rolę źrenicy, soczewki i siatkówki w oku człowieka podaje cechy obrazu, który powstaje w oku człowieka wie, jakie smaki są odbierane w poszczególnych częściach języka podaje cechy charakterystyczne komórek rozrodczych człowieka
wymienia elementy budowy układu rozrodczego żeńskiego i męskiego wyjaśnia różnice między zarodkiem i płodem charakteryzuje najważniejsze etapy rozwoju zarodkowego i płodowego wyjaśnia różnice między okresem wzrastania, stabilizacji i starzenia się człowieka definiuje pojęcia: mutacja głosu, polucje nocne wyjaśnia przyczyny trądziku wymienia działania, jakie należy podjąć w celu leczenia trądziku definiuje dojrzałość biologiczną i psychiczną wyróżnia i definiuje różne rodzaje zdrowia człowieka charakteryzuje wybrane choroby zakaźne identyfikuje gorączkę jako reakcję obronną organizmu wyjaśnia pojęcie: pasożyt charakteryzuje zachowania człowieka zapobiegające chorobom pasożytniczym określa miejsca przechowywania produktów żywnościowych w lodówce wymienia czynniki wpływające na rozwój chorób nowotworowych wyjaśnia pojęcia: człowiek niepełnosprawny, sprawny inaczej opisuje sposób szczotkowania zębów wymienia przykłady sytuacji, które mogą zaistnieć w drodze do szkoły, a które mogą zagrażać życiu lub zdrowiu omawia zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych oraz z fajerwerków wyjaśnia rolę błonnika w żywieniu wyjaśnia rolę warzyw i owoców w codziennej diecie człowieka omawia rolę poszczególnych odcinków układu pokarmowego w trawieniu pokarmów nazywa różnice między tętnicami i żyłami omawia rolę poszczególnych narządów układu oddechowego identyfikuje krtań jako narząd głosu człowieka wyjaśnia sposób uzyskiwania energii przez organizm rozróżnia, nazywa i wskazuje przykłady kości człowieka wyjaśnia, na czym polega praca zginaczy i prostowników opisuje sezonowe zmiany w temperaturze wody jeziora omawia na wybranych przykładach przystosowania roślin do życia w poszczególnych strefach wyjaśnia znaczenie pęcherza pławnego w życiu ryby podaje sposoby oddychania zwierząt żyjących w wodzie tworzy rozbudowany łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw (w łańcuchu występują konsumenci I rzędu, II rzędu i III rzędu) wyjaśnia pojęcie plankton charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie porównuje warunki życia na lądzie i w wodzie charakteryzuje warunki panujące w poszczególnych warstwach lasu światła i wody opisuje wyjaśnia sposoby przystosowania się roślin do jak najlepszego wykorzystania sposoby maskowania się zwierząt w środowisku dokonuje podziału skał ze względu na różne kryteria podziału, podaje przykłady 44 wskazuje i charakteryzuje: górny, środkowy i dolny bieg rzeki Stopień dostateczny otrzyma uczeń, który: rozróżnia i wymienia przykłady elementów przyrody ożywionej i nieożywionej
identyfikuje krajobraz stworzony przez człowieka, jako antropogeniczny, opisuje krajobraz w miejscu zamieszkania wymienia podstawowe zasady uczenia się wie, do czego służy lupa, lornetka oraz kiedy można ich użyć wskazuje i nazywa części mikroskopu optycznego z pomocą nauczyciela prowadzi obserwacje mikroskopowe nazywa narządy zmysłów człowieka oraz podaje nazwy odpowiadających im narządów zna zasady bezpieczeństwa podczas prowadzenia obserwacji przyrodniczych w terenie i przestrzega ich wykonuje rysunek, szkic lub schemat dokumentujący przeprowadzoną obserwację wyznacza kierunki za pomocą kompasu posługuje się skrótami literowymi przy opisywaniu kierunków wyznacza kierunek północny za pomocą gnomonu odczytuje prognozę pogody z mapy pogody wykonuje prosty deszczomierz i dokonuje pomiarów opadów deszczu rozpoznaje i nazywa opady atmosferyczne rozróżnia pory roku na podstawie długości trwania dnia i nocy podaje cechy charakterystyczne dla wiosennej i letniej pogody podaje cechy charakterystyczne dla jesiennej i zimowej pogody uzasadnia konieczność dokarmiania zwierząt podczas zimy potrafi przesadzić roślinę doniczkową podaje przykłady korzyści, jakie uzyskuje człowiek z hodowli zwierząt gospodarskich wyjaśnia, czym zajmuje się weterynarz podaje przykłady roślin trujących rosnących w lesie i w ogrodzie wymienia elementy budowy komórki roślinnej podaje definicję komórki wymienia elementy budowy komórki zwierzęcej rozróżnia organizmy samożywne i cudzożywne rozróżnia proces rozmnażania bezpłciowego i płciowego podaje sposoby rozmnażania bezpłciowego nazywa ogniwa łańcucha pokarmowego buduje łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw wyjaśnia, jak powstaje plan np. pokoju lub sali lekcyjnej wymienia układy narządów budujących ciało człowieka przyporządkowuje poszczególne narządy do układów określa funkcje poszczególnych składników pokarmowych podaje przykłady pokarmów bogatych w poszczególne składniki uzasadnia potrzebę jedzenia regularnych i różnorodnych posiłków wskazuje na planszy elementy układu pokarmowego wyjaśnia rolę zębów w trawieniu pokarmu omawia rolę krwi nazywa składniki krwi omawia drogę powietrza w układzie oddechowym wyjaśnia rolę jamy nosowej w pobieraniu powietrza rozróżnia procesy: wymiany gazowej i oddychania komórkowego wymienia rodzaje połączeń kości, podaje przykłady rozróżnia wypoczynek czynny i bierny, podaje przykłady umie sprawdzić i określić stan osoby poszkodowanej określa zasady udzielania pomocy przy skaleczeniu, złamaniu i krwotoku z nosa
potrafi samodzielnie sformułować komunikat wzywający służby ratunkowe do wypadku podaje przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych człowieka omawia funkcje pełnione przez układ nerwowy wyjaśnia, w jaki sposób możemy chronić narządy wzroku i słuchu wymienia przykłady wrażeń odbieranych przez skórę podaje nazwy komórek i narządów rozrodczych człowieka wskazuje narządy rozrodcze na schemacie wyjaśnia funkcję pępowiny i wód płodowych w rozwoju zarodkowym i płodowym człowieka charakteryzuje pozostałe etapy rozwoju człowieka podaje przykłady zmian zachodzących podczas dojrzewania w organizmie dziewcząt i chłopców wymienia przykłady środków higienicznych służących utrzymaniu codziennej higieny osobistej podaje przykłady działań człowieka, które świadczą o osiągnięciu przez niego różnych dojrzałości podaje krótkie definicje zdrowia i choroby określa drogi wnikania zarazków chorobotwórczych do organizmu człowieka charakteryzuje wybraną chorobę pasożytniczą wymienia zasady, którymi należy kierować się, kupując produkty żywnościowe charakteryzuje alergie, podaje przykłady alergenów podaje przykłady niepełnosprawności ludzi wyjaśnia, jak należy przygotować swoją skórę do przebywania na słońcu w upalne dni podaje przykłady występowania wody w trzech stanach skupienia omawia obieg wody w przyrodzie, posługując się schematem charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie wymienia strefy życia w jeziorze rysuje schematycznie pantofelka na podstawie obserwacji mikroskopowej wymienia nazwy organizmów cudzożywnych żyjących w jeziorze zaznacza na schematycznym rysunku narząd ruchu pantofelka rysuje schematycznie stułbię rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 3 gatunki zwierząt żyjących w jeziorze podaje przykłady roślin żyjących w poszczególnych strefach podaje przykłady innych zwierząt i ich przystosowania do życia w wodzie lub blisko wody rozróżnia grupę ryb i ssaków wodnych (delfiny, wieloryby) buduje łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw, samodzielnie proponując organizm rozróżnia wybrane rodzaje skał podaje przykłady zastosowań różnych skał omawia powstawanie gleby przeprowadza doświadczenie ilustrujące wpływ gleby na różne substancje wymienia czynniki warunkujące życie na lądzie podaje przykłady roślin i zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu rozpoznaje rośliny rosnące w lesie, na łące i na polu omawia na wybranych przykładach przystosowania roślin żyjących w lesie, na łące i na polu rozpoznaje zwierzęta żyjące w lesie, na łące i na polu omawia na wybranych przykładach przystosowania zwierząt żyjących w lesie, na łące i na polu dzieli zasoby przyrody na odnawialne i nieodnawialne, podaje przykłady podaje przykłady działań proekologicznych we własnym domu lub szkole Stopień dopuszczający otrzyma uczeń, który, korzystając z pomocy nauczyciela: wie, że przyroda składa się z elementów ożywionych i nieożywionych
wie, że są dwa typy krajobrazów: naturalny i stworzony przez człowieka opisuje warunki, w jakich uczy się w domu i w szkole wie, że przyrządy optyczne ułatwiają prowadzenie obserwacji przyrodniczych wie, do czego służy mikroskop potrafi przygotować miejsce do mikroskopowania i mikroskop do pracy podaje przykłady przedmiotów obserwacji przyrodniczych w klasie podaje przykłady przedmiotów obserwacji przyrodniczych w terenie zna różne sposoby dokumentowania wyników obserwacji lub doświadczeń podaje nazwy kierunków głównych i pośrednich wyznacza kierunek północny w dowolny sposób rozpoznaje i nazywa podstawowe symbole na mapie pogody nazywa składniki pogody potrafi zmierzyć i odczytać temperaturę powietrza za pomocą termometru potrafi określić stan zachmurzenia nieba zna daty pierwszych dni: wiosny, lata, jesieni, zimy dzieli rok na cztery kalendarzowe pory roku podaje przykłady zmian zachodzących w przyrodzie wiosną i latem podaje przykłady zmian zachodzących w przyrodzie jesienią i zimą podaje przykłady roślin hodowanych w szkole i w domu podaje przykłady zwierząt hodowanych w szkole i w domu wie, że część roślin jest trująca i nie znając rośliny, nie można jej jeść wie, że wszystkie organizmy zbudowane są z komórek odróżnia komórkę zwierzęcą od roślinnej na schemacie wymienia przykłady czynności życiowych organizmu identyfikuje proces rozmnażania, jako niezbędny to trwania życia na Ziemi podaje przykłady prostych zależności pokarmowych funkcjonujących w przyrodzie (roślinożercy, drapieżniki) buduje łańcuch pokarmowy z podanych organizmów wskazuje kierunki świata na mapie wskazuje szkołę na planie swojej miejscowości doskonali nabyte umiejętności podaje przykłady podaje trzy stany skupienia wody wie, że woda jest w ciągłym ruchu wymienia czynniki, które warunkują życie w wodzie wymienia nazwy stref roślin wodnych podaje przykłady roślin żyjących w jeziorze wymienia strefy życia w jeziorze rysuje schematycznie pantofelka na podstawie obserwacji mikroskopowej wymienia nazwy organizmów cudzożywnych żyjących w jeziorze zaznacza na schematycznym rysunku narząd ruchu pantofelka rysuje schematycznie stułbię podaje przystosowania ryby do życia w wodzie podaje przykłady producentów i konsumentów wśród organizmów wodnych wymienia przykłady środowisk lądowych, np. las, pole, łąka nazywa warstwy roślinności w lesie wymienia przykłady charakterystycznych roślin rosnących w lesie, na łące, na polu wyjaśnia, czym są chwasty wymienia przykłady charakterystycznych zwierząt żyjących w lesie, na łące, na polu
rozróżnia podstawowe gatunki grzybów jadalnych i trujących podaje przykłady zasobów przyrody uzasadnia konieczność segregacji odpadów identyfikuje człowieka jako organizm zbudowany z układów narządów wymienia nazwy poszczególnych składników pokarmowych wymienia pięć zasad prawidłowego odżywiania się wymienia nazwy narządów budujących układ pokarmowy człowieka wymienia nazwy elementów budujących układ krwionośny człowieka określa położenie serca określa położenie płuc wymienia przykłady działań człowieka wymagających dużych i mniejszych nakładów energii wymienia elementy układu narządu ruchu człowieka podaje funkcje szkieletu człowieka wymienia rodzaje mięśni człowieka określa rolę, jaką odrywają mięśnie podaje przykłady wypoczynku człowieka uzasadnia konieczność udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej osobom poszkodowanym określa czynności, które należy podjąć, aby ocenić stan osoby poszkodowanej w wypadku wymienia przykłady najczęściej występujących urazów zna numery telefonów alarmowych określa położenie mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów wie, jakie funkcje pełni oko i ucho wie, jakie funkcje pełni nos, język i skóra wymienia różnice w budowie kobiety i mężczyzny definiuje proces zapłodnienia nazywa i wskazuje na schemacie narządy, w których dochodzi do zapłodnienia wie, jak długo trwa ciąża u człowieka nazywa etapy rozwoju człowieka od narodzin do starości charakteryzuje etap szkolny definiuje okres dojrzewania podaje przykłady działań mających na celu utrzymanie higieny osobistej wymienia nazwy rodzajów dojrzałości człowieka wymienia przykłady chorób człowieka wymienia przykłady chorób zakaźnych wymienia typowe objawy grypy podaje dwa lub trzy przykłady pasożytów człowieka rozróżnia pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne człowieka podaje przykłady produktów, których nie powinniśmy kupować (przeterminowane, rozmrożone itp.) wymienia przykłady chorób, które nie są zaraźliwe podaje przykłady zachowań w stosunku do ludzi niepełnosprawnych wymienia przykłady działań profilaktycznych, które pomagają zachować zdrowie wyjaśnia zasady przechodzenia przez ulicę przy braku sygnalizacji świetlnej oraz wie, po której stronie jezdni należy iść, gdy nie ma chodnika wymienia przykłady sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu dziecka w jego domu
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą, nie posiada podstawowych wiadomości i umiejętności niezbędnych do kontynuowania nauki oraz przyswajania nowych treści w klasie wyższej.