Agnieszka Kowalska Glosa do Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2013 r., sygn. VII SAB/Wa 201 Studia Prawnoustrojowe nr 24, 311-318 2014
UWM Studia Prawnoustrojowe 24 2014 Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2013 r., sygn. VII SAB/Wa 201/12. N ie m a racjonalnego pow odu, aby traktow ać ośw iad czen ie p a cjenta upow ażniające osobę b lisk ą do u zysk iw ania jej dokum entacji jako sporządzone tylko na użytek św iadczeniodaw cy, który założył h istorię choroby, w której ośw iad czen ie takie się znalazło. G losow any w yrok podejm uje b ard zo isto tn e z a g ad n ien ie dotyczące d o stęp u do d o k u m en tacji m edycznej po śm ierci p acjen ta. P raw o p a c je n ta do d o k u m en tacji m edycznej je s t je d n y m z n a jisto tn ie jsz y c h praw, k tó re m u p rz y słu gują. M ożna bow iem tra k to w a ć je ja k o sw oiste p rzed łu żen ie innego, rów nie w ażnego, p ra w a do inform acji. K w estia d o stęp u do d o k u m en tacji za życia p a c je n ta n ie b u d zi w iększych w ątpliw ości. Zgodnie z a rt. 26 u st. 1 u staw y o p ra w a c h p a c je n ta i R zeczn ik u P ra w P a c je n ta 1, d ostęp do d o k u m entacji m oże m ieć on sam, jego p rzed staw iciel u staw o w y b ąd ź osoba p rzez niego upow ażn io n a. Po śm ierci p a c je n ta praw o w g ląd u w d o k u m entację m edyczną m a osoba u p o w ażnio n a p rzez p a c je n ta za życia (a rt. 26 u st. 2 u.p.p.). M im o stosunkow o n ieo stry ch sform ułow ań, n ależy przyjąć, iż k a ta lo g podm iotów u p raw n io n y ch do d o stęp u do d an y ch zaw a rty c h w d o k u m en tacji m edycznej je s t z a m k n ię ty 2. Z p u n k tu w id zen ia p ra k ty k i najw ięcej problem ów i k o n tro w ersji dotyczy p rzypadków d o stęp u do d o k u m en tacji po śm ierci pacjenta. P ow yższa k w e stia będzie p rzed m io tem opracow ania. P o m in ięte z o sta n ą n a to m ia st ro z w a ż a n ia dotyczące z a g a d n ie ń zw iązan y ch z dopuszczaln o ścią sk a rg i oraz m ożliw ością jej ro zpoznania przez W ojew ódzki S ąd A d m in istracy jn y 3. 1 Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz 159 z późn. zm.) dalej: u.p.p. 2 R. Kubiak, Prawo medyczne, Warszawa 2010, s. 255. 3 Za takim rozwiązaniem przemawia m.in. wyrok NSA z dnia 15 lipca 2011 r., sygn. I OSK 667/11 oraz postanowienie NSA z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. II OZ 958/12, wyrok NSA z dnia 19 maja 2003 r., sygn. OSA 1/03, OSP 2003, nr 11, poz. 136. W doktrynie prezentowane jest również stanowisko odmienne, zgodnie z którym w przypadku odmowy udostępnienia dokumentacji medycznej roszczenie o jej udostępnienie mogłoby zostać zrealizowane na gruncie art. 189 k.p.c. w ramach powództwa o ustalenie prawa. Zob. Glosa do wyroku NSA z dnia 19 maja 2003 r., OSA 1/03, Przegląd Sądowy 1994, nr 11 12, s. 173, podobnie D. Karkowska, Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2012, s. 368. Osoba uprawniona ma również możliwość skierowania sprawy do Rzecznika Praw Pacjenta z wnioskiem o wszczęcie postępowania wyjaśniającego, którego następstwem może być złożenie pozwu do sądu cywilnego, zob. T. Filarski, T. Sikora, Zrozumieć prawa pacjenta, Warszawa 2013, s. 45.
312 Glosy W przedm iotow ej sp raw ie żona sk arżąceg o w d n iu 1 czerw ca 2010 r. z o sta ła p rz y ję ta w try b ie n ag ły m do sz p ita la, w k tó ry m kolejnego d n ia p i sem n ie u p o w ażn iła swojego m ęża do u z y sk iw a n ia d o k u m en tacji m edycznej n a w y p ad ek swojej śm ierci. W tra k c ie leczen ia d n ia 20 czerw ca p a c je n tk a z o sta ła p rzew iezio n a h e lik o p te re m do drugiego sz p ita la, gdzie tego sam ego d n ia z m arła. S k arżący d n ia 28 lipca 2010 r. w y stąp ił do d y re k to ra szp itala, do k tórego p rz e tra n sp o rto w a n a b y ła jego żona, o u d o stęp n ien ie d o k u m en tacji m edycznej. P ism em z d n ia 10 sie rp n ia k iero w n ik A rchiw um Z akładow ego n a p o d staw ie p ełnom ocnictw a u zy sk an eg o od d y re k to ra odm ów ił u d o stę p n ie n ia d o k u m en tacji m edycznej, pow ołując się n a cytow any w cześniej a rt. 26 u.p.p. D n ia 6 w rz e śn ia 2010 r. pełnom ocnik sk arżąceg o sk iero w ał kolejne pism o do k iero w n ik a A rch iw u m Zakładow ego z w nioskiem o w y d anie ksero k o p ii p ro to k o łu sekcji zwłok. D n ia 22 w rześn ia, o dpow iadając n a pow yższy w niosek, k iero w n ik A rchiw um Z akładow ego u trz y m a ł sw oje stan o w isk o przed staw io n e w piśm ie z d n ia 10 sie rp n ia 2010 r., tw ierd ząc, że u p o w ażn ien ie żony sk a rż ą cego dotyczy d o k u m en tacji m edycznej w ytw orzonej p rzez podm iot, w k tó ry m owe upow ażn ien ie zostało złożone. S k arżący w sk a z a ł ponad to, że szp ital, do k tórego p rz e tra n sp o rto w an o jego żonę, p rzy jm u jąc przy to m n ą, zdoln ą do sam odzielnego m y ślen ia p a c je n t kę, n ie p o b rał od niej zgody n a podjęcie leczen ia a n i n ie w ypełnił niezw łoczn ie d o k u m en tacji zw iązanej z przyjęciem n a oddział. Pow yższe zaniechan ie ze stro n y sz p ita la sk u tk o w ało ty m, iż p acjen tce uniem ożliw iono p o tw ierd zen ie ośw iad czen ia w oli złożonego we w cześniejszym sz p ita lu, co do k rę g u osób u p ra w n io n y c h do w g ląd u w jej d o k u m entację m edyczn ą po jej śm ierci. W odpow iedzi n a sk a rg ę sz p ita l podniósł, że pełnom ocnictw o udzielone p rzez z m a rłą sw ojem u m ężow i do u z y sk a n ia d o k u m en tacji m edycznej n a w y p ad ek śm ierci m ocodaw cy n ie m a c h a ra k te ru g en eraln eg o, z a te m n ie odn osi się do każdej d o k u m en tacji z jak ieg o k o lw iek sz p ita la czy z a k ła d u opieki zdrow otnej. U dzielone pełnom ocnictw o dotyczyło jed y n ie d o k u m entacji m e dycznej w ytw orzonej w sz p ita lu, w k tó ry m złożono ośw iadczenie. W ty ch okolicznościach S ąd u z n a ł, że ośw iadczenie p a c je n ta o u p o w ażn ie n iu osoby bliskiej do u z y sk iw a n ia d o k u m en tacji m edycznej je s t sk u teczn e rów nież w in n y m podm iocie leczniczym niż te n, w k tó ry m zostało złożone. B iorąc pod u w ag ę s ta n fak ty czn y oraz okoliczności złożonego ośw iadczen ia, n ie sposób nie podzielić tego stanow isk a. Z auw ażyć p rzede w szy stk im należy, że p o jaw iają się rozbieżności w z a k re sie sam ej in te rp re ta c ji o św iad czenia, w k tó ry m p a c je n t upow ażn ia osobę b lisk ą do u z y sk a n ia d o k u m en tacji m edycznej. Z jed n ej strony, co zostało w sk a z a n e w glosow anym w yroku, ośw iadczenie p a c je n ta stanow i ośw iadczenie woli, do którego zasto so w an ie z n a jd u ją p rzep isy k o d eksu cyw ilnego4. W ydaje m i się je d n a k, że należy po 4 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Glosy 313 dzielić odm ienne stanow isk o, w sk azu jące, iż upow ażnienie, o k tó ry m m ow a w a rt. 26 u.p.p., stanow i o d rę b n ą in sty tu c ję stw o rzo n ą n a p o trzeby tej u s ta wy. N ie je s t to rodzaj p ełnom ocnictw a w ro z u m ie n iu przepisów k.c. N a jisto t n ie jsz ą k w e stią ro zró żn iającą te dw ie in sty tu c je je s t to, że upow ażn ien ie udzielone p rzez p a c je n ta nie w y g asa w raz z jego śm iercią i n a d a l w yw ołuje s k u tk i p ra w n e, podczas gdy k lasy czn e pełnom ocnictw o w y g asa w raz ze śm iercią m ocodaw cy5. U staw o d aw ca n ie p rzew id ział żadnej form y u p o w ażnienia m oże ono być złożone zarów no w form ie u stn e j, ja k i p isem nej. N a podm iot leczniczy nałożony je s t n a to m ia s t obow iązek d o k o n an ia stosow nego w p isu 6. N ależy zate m podzielić pogląd, iż w ra z ie w ątpliw ości co do d o k o n an ia w pisu, podm io t u d z ie la ją c y św ia d c z e ń zd ro w o tn y ch p o w in ie n być zo b o w iązan y do u p raw d o p o d o b n ienia, że pom im o p odjętych p rzez niego d ziałań, u p o w ażn ienie lu b ośw iadczenie o jego b ra k u n ie zostało złożone7. Z u w ag i n a m ożliw ość u stn eg o u p o w ażn ien ia d o konanie stosow nej ad n o tacji w d o k u m en tacji m edycznej co do osoby upow ażnionej u ła tw ia dow odzenie jej p ra w a do w g ląd u w d o k u m en tację8. Bez w ą tp ie n ia je d n a k, chcąc u n ik n ą ć n iep o ro zu m ień, najprościej je s t dokonać pisem nego u p o w a ż n ie n ia 9. Pow yższe jednoznaczn ie w sk azu je, co p o d k reślił S ąd, iż p a c je n t m oże sp o rz ą dzić stosow ne ośw iadczenie zarów no w ra m a c h, ja k i poza d o k u m en tacją m ed y czn ą i tylko od jego woli zależało będzie, ja k ą tre ść i ja k i zak re s u p o w a ż n ie n ia obejm ie to ośw iadczenie. O becnie obow iązujące ro zp o rząd zen ie M in istra Zdrow ia w sp raw ie rodzajów i z a k re su d o k um entacji m edycznej oraz sposobu jej p rz e tw a rz a n ia 10 w 8 p k t 2 w skazuje, że w dokum en tacji indyw i dualnej w ew nętrznej zam ieszcza się lu b dołącza do niej ośw iadczenie pacjenta o u p o w ażnieniu osoby bliskiej do u zy sk iw an ia d o k um entacji z p odaniem im ien ia i n azw isk a osoby upow ażnionej albo ośw iadczenia o b ra k u takiego upow ażnienia. O dpow iednio 15 p k t 3 przew iduje dołączenie do h isto rii choroby pow yższych ośw iadczeń, jeżeli nie zostały w tej h isto rii zam ieszczone. P o d k reślen ia w ym aga, że ustaw odaw ca o d stąp ił od w cześniejszego rozw iązan ia, któ re przew idyw ało dw a odrębne upow ażnienia: do u d o stę p n ia n ia dokum en tacji za życia p acjenta oraz w g lądu w tę dokum entację po jego śm ierci11. 5 Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 13 lipca 2010 r., sygn. II SAB/Rz 29/10, LEX nr 602398; zob. D. Karkowska, Ustawa o prawach pacjenta..., s. 368. 6 D. Karkowska, Ustawa o prawach pacjenta..., s. 365. 7 Ibidem, s. 369. 8 D. Karkowska, Prawa pacjenta, Warszawa 2009, s. 383 9 M. Kapko, [w:] E. Zielińska (red.), Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, Kraków 2008, s. 595. 10 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. nr 252, poz. 1697). 11 Takie rozwiązanie przewidziane było w 12 pkt 7 i 9 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. nr 247, poz. 1819).
314 Glosy W doktry n ie w skazuje się, że obecna w ersja u sta w y o p raw ach p acjen ta i ro zp o rząd zen ia w ykonaw czego p o w in n a być in te rp re to w a n a, zgodnie z z a s a d ą ochrony p ra w a p a c je n ta, ta k ż e po jego śm ierci 12. S ąd, dokonując an alizy przed staw io n eg o s ta n u faktycznego, p o d k reślił, iż n ie p rzed staw io n o d o k u m entacji, z k tó rej w ynikałoby, że p a c je n tk a odw ołała zgodę z n a jd u ją c ą się w d o k u m entacji pierw szego sz p ita la, do k tórego tra fiła. N ależy zw rócić uw agę n a fa k t, iż p a c je n t i jego p rzed staw iciel u staw ow y m a ją nieogran iczo n y d ostęp do d o k u m en tacji m edycznej, w p rz y p a d k u n a to m ia s t osoby upow ażnionej u d zielone u p o w ażn ien ie m oże ograniczyć zak re s dostęp u. W d okum encie zaw ierającym u p o w ażn ien ie p a c je n t m oże zatem w sk azać n ie tylko osobę u p o w ażn io n ą, ale rów nież z a k re s jej u p ra w n ie ń. Isto tn e je st, że p a c je n t nie je s t ograniczony w doborze osób upow ażnionych. M oże z a te m upow ażnić je d n ą lu b więcej osób, d la każdej w sk azu jąc zak res u p o w ażn ien ia. D ecyzja p a c je n ta w pow yższej k w estii n ie m u si być przez niego w ż a d en sposób u z a sa d n ia n a, a le k a rz nie m a u p ra w n ie ń do jej w eryfik acji. U p o w ażn ien ie u d zielo n e p rzez p a c je n ta je s t d la le k a rz a w iążące, z czego w y n ik a, że je s t on u p ra w n io n y i jednocześn ie zobow iązany u d o stę p n ia ć d o k u m e n ta c ję m e d y c z n ą w sk a z a n y m osobom i p o w in ie n to czynić w ta k im zakresie, n a ja k i zezw olił sam p a c je n t13. Z dru g iej stro n y p am iętać należy, że osoba u p o w ażn io n a, podobnie ja k p a c je n t i jego p rzedstaw iciel ustaw ow y, nie m u si u z a sa d n ia ć sw ego ż ą d a n ia u d o stę p n ia n ia d o k u m entacji, co s k u tk u je ty m, że podm ioty u d zielające św iadczeń zdrow otnych nie m a ją p ra w a tego oczekiw ać14. U staw o d aw ca p rzew id ział różne form y d o stęp u do d o k u m en tacji m edycznej. Zgodnie z a rt. 27 u.p.p., d o k u m en tacja m edyczna je s t u d o stęp n ian a: 1) do w g ląd u w siedzibie p o d m io tu u d zielającego św iadczeń zdrow otnych; 2) poprzez sp o rządzenie jej wyciągów, odpisów lu b kopii; 3) poprzez w y d anie o ry g in ału za pokw ito w an iem odbio ru i z z a strz e ż e n iem zw ro tu po w y k o rzy stan iu, jeżeli u p raw n io n y o rg a n lu b podm iot żąd a u d o stę p n ie n ia oryginałów tej dokum en tacji. D ecyzja o sposobie d o stęp u do d o k u m en tacji leży po stro n ie p odm iotu u p raw n io n eg o. K o n tro w ersje b u d zi zapis a rt. 26 u st. 2 u.p.p. o g raniczający po śm ierci p a c je n ta dostęp do d o k u m entacji jed y n ie poprzez w gląd do niej. W d o k try n ie pow yższe ograniczenie je s t szeroko k o m en to w an e. Z jed n ej s tro n y p o d k re śla się, że u staw o d aw ca, w p ro w ad zając w sk a z a n e ograniczenie, p rzy jm u je zasad ę, w m yśl k tó rej z chw ilą śm ierci p a c je n ta upow ażnienie częściowo w ygasa, co je s t b łędem w sam y m założeniu. J e s t to zachow anie 12 D. Karkowska, Ustawa o prawach..., s. 367. 13 R. Kubiak, op. cit., s. 257. 14 D. Karkowska, Prawa pacjenta..., s. 380; zob. M. Dercz, T. Rek, Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej. Komentarz, Warszawa 2007, s. 104.
Glosy 315 n ieracjo n aln e, k tó re p ro w ad zi do n ien ależy tej ochrony dóbr osobistych z m a r łego p a c je n ta oraz n a ru s z a u p ra w n ie n ia procesow e osób b lisk ich pacjentow i, u tru d n ia ją c np. zeb ran ie stosow nego m a te ria łu dow odow ego15. W sk azuje się rów nież, iż p rzy jęte brzm ien ie p rz e p isu je s t n a stę p stw e m n ie fo rtu n n y c h sform ułow ań, a osoba u p o w ażnio n a do d o k u m entacji m edycznej po śm ierci p a cje n ta m a p raw o do u z y sk a n ia jej we w szy stk ich fo rm ach p rzew id zian y ch w a rt. 27 u.p.p.16 N ależy podzielić d ru g ie stan o w isk o i przyjąć, że osoba u p o w ażnio n a m a m ożliw ość d o stęp u do d o k u m en tacji w ta k i sam sposób, ja k p a c je n t za życia b ąd ź jego p rzed staw iciel. P ow yższy p roblem zo stał d o strz e żony rów nież p rzez ustaw o d aw cę, co znalazło o dzw ierciedlenie w Z ałożeniach do p ro je k tu u sta w y o zm ian ie u sta w y o p ra w a c h p a c je n ta i R zeczn ik u P ra w P a c je n ta o raz n ie k tó ry c h in n y ch u s ta w 17. Ze w zględu n a w ątpliw ości in te r p retacy jn e zaproponow ano bow iem doprecyzow anie b rz m ie n ia u staw y, polegające n a jednoznaczn y m w sk a z a n iu, że w ra z ie śm ierci p a c je n ta d o k u m en ta c ja m edyczna je s t u d o stę p n ia n a w e w szy stk ich p rzew id zian y ch w u sta w ie form ach. O becne ro zw iązanie, p rzew id u jące w gląd w d o k u m en tację, nie je s t bow iem zgodne z in te n c ją u staw o d aw cy w ty m zakresie. P ow ołane zało żen ia do p ro je k tu u sta w y p rzew id u ją rów nież in n e zm iany. P ro p o n u je się m.in. o k reślenie w u sta w ie sposobów u d o stę p n ia n ia d o k u m en tacji m edycznej prow adzonej w postaci papierow ej, ja k też elek tro n iczn ej. Ta d ru g a m a być u d o stę p n ia n a przez e le k tro n ic z n ą tra n sm isję d an y ch lu b n a in fo rm aty czn y m n o śn ik u danych. D odatkow o p rzew id ziane je s t w ykonyw a nie p apierow ych w ydruków n a żąd a n ie u p raw n io n y ch organów lub podm iotów. M ożliw y byłby rów nież w gląd w d o k u m entację w m iejscu u d z ie la n ia św iadczeń zdrow otnych. P ro p o n o w an e s ą ta k ż e zm ian y obecnie o bow iązujących przepisów odnoszących się do d o k u m en tacji papierow ej. B yłaby ona u d o stę p n ia n a do w g ląd u lu b p rzez sp o rząd zen ie odpisów albo wyciągów, a w w yjątkow ych sy tu a c ja c h ta k ż e p rzez w ypożyczenie ory g in ału. Z u w ag i n a to, że obecnie w ypożyczenie o ry g in ału b u d zi liczne k o n tro w ersje i często n a strę c z a dodatkow ych tru d n o śc i (m.in. podm iot w ypożyczający d o k u m e n ta cję m a obow iązek sp o rząd zen ia jej kopii d la w łasn y ch potrzeb), p ro jek t z a k ła da, że o ry g in ał d o k u m en tacji byłby w y d aw any tylko w ty ch p rzy p ad k ach, gdy sp o rząd zen ie kopii m ogłoby spow odow ać zw łokę w u d z ie le n iu św iadczen ia zdrow otnego z a g ra ż a ją c ą życiu lu b zdrow iu p acjen ta. N ależy z a te m podkreślić, iż w sk a z a n e ograniczenie u n iem ożliw i o trzy m an ie o ry g in ału d o k u m en tacji osobie upow ażnionej po śm ierci p acjenta. T akie ujęcie zaprzecza zate m w cześniej pow ołanej propozycji, zgodnie z k tó rą w ra z ie śm ierci p a 15 D. Karkowska, Prawa pacjenta..., s. 381. 16 A. Augustynowicz, A. Budziszewska-Makulska, Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Warszawa 2010, s. 174. 17 Zob. [online] <www.mz.gov.pl>.
316 Glosy c je n ta d o k u m e n ta c ja u d o stę p n ia n a byłab y we w szy stk ich p rzew id zian y ch w u sta w ie form ach. Ze w zględu n a w ątpliw ości in te rp re ta c y jn e p ro ponuje się rów nież d o p recyzow anie przep isó w dotyczących u d o stę p n ia n ia kopii, o d p isu o raz w yciągu d o k u m en tacji m edycznej. U sta w a n ie definiuje ty ch pojęć i podniesiono je d nocześnie zbliżone zn aczen ie w yrazów kopia i odpis. W zw iązk u z ty m zaproponow ano pozo staw ien ie tylko form y odpis, w yciąg n a to m ia s t m a być ro z u m ia n y ja k o sk rótow y te k s t zaw ierający n ajw ażn iejsze d a n e z całości d o k u m en tacji m edycznej. P rzew id zian o rów nież dodatkow y sposób u d o stę p n ia n ia d o k u m en tacji prow adzonej w p o staci papierow ej, tj. jej cyfrow e odw zorow anie (sk an), k tó re byłoby w ykonyw ane n a w n iosek p a cjen ta, a n a s tę p n ie p rzek azy w an e p rzez e le k tro n ic z n ą tra n sm isję lu b n a n o śn ik u. O sta tn i z w ym ienionych sposobów tra k to w a n y m a być ja k o fa k u lta ty w n y i podm iot u d zielający św iadczeń zdrow otnych m ógłby go w prow adzić w sw oim re g u la m in ie organ izacy jn y m, jeżeli b ę d ą n a to pozw alały w a ru n k i organ izacy jn e i tech n iczn e, ja k im i dysponuje. P o d jęte ro z w a ż a n ia w sk a z u ją n a doniosłość p ro b lem u u d o stę p n ia n ia dok u m e n ta c ji m edycznej po śm ierci p acjen ta. P ro b lem te n zo stał zau w ażo n y rów nież p rzez R zecznika P ra w O b y w atelskich, k tó ry p ism em z d n ia 12 styczn ia 2011 r. zw rócił się do G eneraln ego In sp e k to ra O chrony D anych O sobow ych, p odając ja k o p rz y k ła d sy tu ację, w k tó rej osoby b lisk ie po śm ierci p a c je n ta z a m ie rz ają dochodzić od p o d m io tu leczniczego p rzy słu g u jący ch im roszczeń n a podstaw ie a rt. 446 k.c.18 W sk azan o, że a rt. 26 u st. 3 p k t 3 u.p.p., p rz e w id u ją c y u d o stę p n ie n ie d o k u m e n ta c ji m ed y czn ej sąd o m w z w ią z k u z p ro w adzonym p o stęp o w an iem, n ie rozw iązuje pow yższego p ro b lem u, gdyż ju ż n a e ta p ie w n o szen ia pozw u n ależy czynić zadość w aru n k o m p ism a procesowego. W noszący pozew w in ien z a te m w sk azać dow ody potw ierd zające okoliczności w n im w sk azane. W sy tu acji b ra k u d o stęp u do d o k u m en tacji m e d ycznej je s t to n a d e r u tru d n io n e b ą d ź w ręcz n iem o żliw e. W z w ią z k u z o p isa n ą sy tu a c ją R zecznik zw rócił się z z ap y tan iem, czy w przedm iotow ej sp raw ie w y sta rc z a jącą p o d sta w ą do u d o stę p n ie n ia d o k u m en tacji m edycznej osobom n ajb liższym m oże być a rt. 27 u st. 2 p k t 5 u sta w y o ochronie d an y ch o so b o w y ch 19, k tó ry d o p u szcza p rz e tw a rz a n ie d a n y c h o s ta n ie z d ro w ia w p rz y p a d k u, gdy są one n iezb ęd n e do dochodzenia p ra w p rzed sądem. W odpow iedzi podkreślono, iż u s ta w a o ochronie d an y ch osobow ych nie m a zasto so w an ia do inform acji o osobach zm arłych. P rz e m a w ia za ty m przede w szystk im a rt. 2 u st. 1 pow ołanej ustaw y, k tó ry w sk azu je jej przedm iotow y zakre s, tj. ochronę d an y ch osób fizycznych, czyli tylko i w yłącznie żyjących. 18 Pismo z dnia 12 stycznia 2011 r., znak RPO-632759-V-II/ST. 19 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r., nr 101, poz. 926 z późn. zm.).
Glosy 317 D ostęp do d o k u m en tacji m edycznej po śm ierci p a c je n ta m ieści się rów nież w o bszarze z a in te re so w ań R zecznika P ra w P a c je n ta, do którego z g łaszanych je s t w iele p rzy p ad k ó w n a ru s z e n ia tego p raw a. Pow yższe sp raw iło, iż w ystosow ał on w niosek do M in istra Z drow ia, w k tó ry m zasy g n alizo w ał ro z w ażen ie m ożliw ości dosto so w an ia p ra w a polskiego do ro zw iązań przyjęty ch w in n y ch k ra ja c h U E, k tó re są b ard ziej elasty czn e i łatw iej je stosow ać do sy tu acji losow ych20. Z d aniem R zecznika stw o rzen ie odpow iednich reg u lacji p raw n y ch zap ew n i p o d trzy m an ie istn iejąceg o obecnie w ysokiego s ta n d a rd u ochrony d an y ch osobow ych z rów noczesnym u w zg lęd n ien iem w oli p acjen ta. W w iększości k rajó w U E dostęp do d o k u m en tacji m edycznej po śm ierci p a cje n ta z m ocy p ra w a m a ją osoby spokrew n io n e z p acjen tem i m ałżo n ek 21. M in isterstw o Z drow ia, u sto su n k o w u jąc się do w n io sk u R zecznika, w skazało, że obow iązujący s ta n p raw n y w w y starczający m sto p n iu zab ezpiecza in te re sy p acjen ta, ja k rów nież jego b lisk ich i n ie m a u z a sa d n ie n ia d la d okonyw ania zm ian legislacyjnych w o m aw ianym z a k re sie 22. W u z a sa d n ie n iu podano, iż ustaw o w e o g ran iczen ia w sk azu jące k rą g podm iotów u p raw n io n y ch do d o k u m en tacji są re a ln y m zabezpieczeniem tajem n icy le k a rsk ie j oraz słu ż ą p o szan o w an iu w oli zm arłego p acjen ta. P o d kreślono rów nież, że d ostęp do d o k u m en tacji m edycznej je s t p ra w e m p a c je n ta, a n ie osób b liskich. W zw iązku z ty m obow iązujące regulacje p ra w n e c h ro n ią i zabezp ieczają w pierw szej kolejności in te re sy p a c je n ta, rów nież po jego śm ierci. N ie je s t to je d n a k rów noznaczne z bezw zględnym p o zbaw ieniem osoby b liskiej d o stęp u do dok u m e n ta c ji m edycznej zm arłego p acjen ta. W b ra k u stosow nego u p o w ażn ien ia będzie to m ożliw e w drodze postępow ania sądow ego. P o d jęta a n a liz a szereg u z a g a d n ie ń zw iązan y ch z d o stępem do d o k u m en tacji m edycznej po śm ierci p a c je n ta jed n o zn aczn ie w sk azu je n a doniosłość ro zstrzygnięcia podjętego przez W ojew ódzki S ą d A d m in istracy jn y w glosow a- n y m w yroku. S y tu acja o p isa n a w przedm iotow ej sp raw ie z d a rz a się bardzo często. W p ra k ty c e zazw yczaj p rzy jm u je się, że k ażd y podm iot leczniczy zobow iązany do p ro w ad zen ia d o k u m en tacji m edycznej w in ien odbierać od p a c je n ta stosow ne ośw iadczenie dotyczące osób u pow ażnionych do tej d o k u m en tacji. Zgodnie ze stan o w isk iem M in iste rstw a Z drow ia23, n ie m o żn a p rz y jąć, że ośw iadczenie o u p o w ażn ien iu do d o k u m entacji m edycznej złożone w je d n y m zak ład zie opieki zdrow otnej obow iązuje ta k ż e w in n y ch placów kach. Z ak res św iadczeń zdrow otnych u d zielan y ch w różn y ch placów kach m oże bow iem być różny i w olą p a c je n ta m oże być u ja w n ie n ie osobom blisk im tylko n iek tó ry ch sw oich problem ów zdrow otnych. P o d k reślić je d n a k należy, 20 Pismo z dnia 2 marca 2011 r., znak RzPP-ZPR-076-7-1/JK/11 21 I. Jeleń, Dokumentacja medyczna i dane osobowe pacjenta. Praktyczne wskazówki, Warszawa 2011, s. 26. 22 Pismo z dnia 26 kwietnia 2011 r., znak MZ-OZZ-0201-24146-6/AWI/11. 23 Ibidem.
318 Glosy iż w p rzed m io to w ej sp ra w ie chodziło o tę s a m ą je d n o s tk ę chorobow ą, a św iadczeniodaw ca, do którego z o sta ła p rz e tra n sp o rto w a n a p a c je n tk a, m iał k o n ty n u o w ać jed y n ie leczenie podjęte w cześniej. W ta k ie j sy tu acji n ależy u zn ać za w ażn e i sk u teczne upow ażnienie, k tórego u d zielił p a c je n t poza z a k ła d e m opieki zdrow otnej. D opuszczalność u d o stę p n ie n ia d o k u m entacji m edycznej w k o n k re tn e j sy tu acji zależy w ów czas od z a k re su udzielonego u p o w ażnienia, tzn. czy dotyczy ono pełnej dokum entacji, czy tylko d o k u m e n ta cji z konkretn eg o leczenia. W opisanym p rzy p ad k u nie było żadnego ograniczen ia w dostępie do dokum entacji m edycznej. W zw iązku z tym, co słusznie p odniósł S ąd, nie m o żn a w nioskow ać, że z m ia n a dostaw cy u słu g m edycznych sk u tk u je jednocześn ie u n ie w a ż n ie n iem w cześniej złożonych p rzez p a c je n ta ośw iadczeń w oli o c h a ra k te rz e generaln y m. M ając n a uw adze pow yższe arg u m en ty, tezę, że n ie m a racjonalnego pow odu, aby tra k to w a ć ośw iadczenie p a c je n ta upow ażniające osobę b lisk ą do u z y sk iw a n ia jej d o k u m en tacji ja k o sporządzone tylko n a u ż y te k św iadczeniodawcy, k tó ry założył h isto rię choroby, w ja k ie j ośw iadczenie ta k ie się z n a la zło, u w ażam za tra fn ą. A g n ie szk a K ow a lska