Wprowadzenie Lekcja języka polskiego w klasie IV Kim jestem? Gdzie żyję? Była lekcją otwartą dla innych nauczycieli. Proponowana lekcja łączy ze sobą treści z zakresu ortografii (pisownia wielką imałą literą niektórych nazw geograficznych oraz utworzonych od nich przymiotników), gramatyki (tworzenie przymiotników od rzeczowników; pisownia a wymowa niektórych wyrazów, np. Europa, Europejczyk, autobus) oraz edukacji regionalnej a także wychowania patriotycznego i obywatelskiego. Uczniowie określali siebie jako członka rodziny, społeczeństwa, przynależności do narodu, Europy i człowieka, czyli obywatela świata. Na mapie Polski wskazywali rodzinną miejscowość. Zastosowana pogadanka heurystyczna pozwoliła uczniom na swobodne odpowiedzi na pytanie Gdzie żyję?, ponadto na karteczkach zapisywali swoje odpowiedzi na pytanie Kim jestem? Zebrany materiał został zapisany w tabeli (np. Gdzie żyję? Ziemia Lubuska; Europa. Kim jestem? Lubuszanin, Lubuszanka; Europejczyk, Europejka), następnie uczniowie utrwalali pisownię wyrazów, w których występują obok siebie głoski a oraz u. Po utworzeniu przymiotników od rzeczowników (Ziemia Lubuska - lubuski, Europa - europejski) uczniowie zapisali wszystkie informacje w formie metaplanu. Było to podsumowaniem lekcji. Jako zadanie domowe otrzymali notatkę do uzupełnienia. Uczniowie na lekcji poznali nowe wyrazy: flora, fauna oraz dowiedzieli się oróżnicy w budowie wyrazów: człowiek, ludzie, ludzki. Poznali również różnicę między pisownią wyrazu ziemia w zależności od znaczenia: Ziemia - nazwa planety; ziemia - gleba. Przeprowadzona ewaluacja lekcji wykazała, że uczniowie bardzo chętnie pracują ze zróżnicowanymi ćwiczeniami, mogą korzystać z mapy. Lekcja nie była trudna. Pojawił się też problem. Dzieci nie rozumieją, dlaczego nazwy mieszkańców kontynentów, państw itp. piszemy wielką literą, a nazwy mieszkańców miejscowości małą. Wytłumaczyłam im, że takie są zasady pisowni, zostały one ustalone dawno temu przez osoby, które zajmują się poprawnością języka polskiego i trzeba tę zasadę zapamiętać. Większość uczniów zadanie domowe wykonała prawidłowo. Wszystkie ćwiczenia przygotowane na lekcję, w tym metaplan oraz ankieta ewaluacyjna są moimi pomysłami. Zachęcam innych nauczycieli do skorzystania z mojej propozycji. Agnieszka Nowicka
mgr Agnieszka Nowicka nauczycielka języka polskiego w Publicznej Szkole Podstawowej w Stypułowie Temat: Kim jestem? Gdzie żyję? Klasa: IV Czas realizacji: 45 minut Cele ogólne: - kształcenie nawyków ortograficznych w zakresie pisowni wielką imałą literą, - wdrażanie do życia w społeczeństwie. Cele operacyjne: - poznanie zasad pisowni wielką literą nazw własnych (Polska, Polak, Polak; Europa, Europejczyk, Europejka; ziemia, Ziemia...) bez formułowania zasad pisowni, - poznanie pisowni niektórych przymiotników utworzonych od nazw własnych (polski, europejski, lubuski) bez formułowania zasad pisowni, - kształcenie umiejętności pisowni wyrazów typu Europa, europejski oraz uświadomienie różnicy między wymową apisownią, - kształcenie umiejętności określania siebie jako człowieka, członka rodziny i społeczności. Środki pomocnicze: mapa świata (lub globus), mapa Polski, karteczki dla uczniów, ćwiczenia przygotowane dla uczniów do pracy na lekcji oraz pracy domowej, cyrkiel i ołówek. Formy i metody pracy: pogadanka heurystyczna, mapa pamięci, metoda problemowa.
Obecność ścieżki edukacyjnej: Wychowanie patriotyczne i obywatelskie; Edukacja regionalna dziedzictwo kulturalne w regionie. Praca domowa: Ćwiczenie do uzupełnienia. Przebieg lekcji 1. Rozdanie uczniom karteczek i postawienie pierwszego problemu lekcji: Kim jestem? Dzieci zapisują swoje odpowiedzi, potem je odczytują (wiele z nich się powtarza). Najczęstsze odpowiedzi to: jestem Polakiem, człowiekiem, córką, kolegą. Przeprowadzenie pogadanki na temat podobieństw i różnic wypowiedzi. 2. Postawienie drugiego problemu: Gdzie żyję? Uczniowie odpowiadają spontanicznie, a odpowiedzi można zapisać na tablicy. Uczniowie uzupełniają ustnie odpowiedzi na poprzednie pytanie (jestem Europejczykiem, Lubuszaniniem itp.) W zależności od tego, na co dzieci najpierw zwrócą uwagę, uczniowie na mapie (globusie), mapie Polski pokazują: Europę, Polskę, swoją miejscowość. 3. Zapisanie tematu lekcji. 4. Rozdanie uczniom karteczek z wydrukowaną tabelą do uzupełnienia. To ćwiczenie jest zapisem uzyskanych wiadomości. Jednocześnie dzieci poznają zasady pisowni wielką i małą literą nazw geograficznych oraz mieszkańców (mieszkanek) regionu, kraju itp. (Załącznik 1.)
GDZIE ŻYJĘ? Świat Ziemia (planeta) Europa Polska Ziemia Lubuska KIM JESTEM? Człowiek Ziemianin (mieszkaniec planety) Europejczyk, Europejka Polak, Polka Lubuszanin, Lubuszanka Należy zwrócić uwagę na pisownię iwymowęwyrazów Europa, Europejczyk, Europejka. Uczniowie powinni podać podobne przykłady, czyli auto, autobus, autostop. 5. Kolejnym ćwiczeniem jest utworzenie przymiotników od nazw własnych: (co?) Ziemia ziemski (jaki?) Europa europejski Polska polski Ziemia Lubuska lubuski Atakże: człowiek ludzie (jaki?) - ludzki świat światowy Ćwiczenie to powinno utrwalić pisownię małą literą przymiotników utworzonych od nazw geograficznych. Ponadto nauczyciel wskazuje różnicę między pojedynczą i mnogą liczbą w wyrazu człowiek oraz utworzonego od tego wyrazu przymiotnika.
6. Podsumowaniem lekcji jest wspólne wykonanie mapy pamięci na tablicy i w zeszytach. Uczniowie otrzymują ćwiczenie na kartce do uzupełnienia, które wklejają do zeszytu. (Załącznik 2.) świat - człowiek Europa Europejczyk Polska Polak Ziemia Lubuska - Lubuszanin Łukasz syn ja chłopiec uczeń dziecko 7. Ostatnim etapem lekcji jest zadanie pracy domowej i jej dokładne objaśnienie. (Załącznik3.) Uzupełnij ćwiczenie: Nazywam się... Urodził...m się w... w województwie... Mieszkam w kraju nad Wisłą, jestem... W szkole uczę się języka... Mój kraj można znaleźć na kontynencie..., więc jestemrównież...
W szkole na lekcji historii poznaję przeszłość..., a na przyrodzie uczę się o... florze i faunie. (flora rośliny; fauna zwierzęta) Ewaluacja lekcji: Rozdanie uczniom ankiety, zawierającej 6 punktów. Dwa punkty ankiety są pytaniami zamkniętymi, uczeń ma do wyboru trzy odpowiedzi: Tak; Trochę oraz Nie. Jeśli zostaną zaznaczone dwie ostatnie, uczniowie muszą uzasadnić swój wybór. Otwarte dla wszystkich są dwa ostanie pytania ankiety: Czego nie zrozumiałaś / nie zrozumiałeś? Czego się nauczyłeś / nauczyłaś? Ankieta jest anonimowa. Po skończonej lekcji uczeń: - potrafi poprawnie zapisać poznane nazwy geograficzne, - potrafi tworzyć przymiotniki od poznanych na lekcji nazw geograficznych, - określa siebie jako człowieka oraz członka rodziny i społeczności.
Załącznik 1. ja /Opracowanie: Agnieszka Nowicka/ Załącznik 2. GDZIE ŻYJĘ? KIM JESTEM? /Opracowanie: Agnieszka Nowicka/
Załącznik 3. Uzupełnij ćwiczenie: Nazywam się... Urodził...m się w... w województwie... Mieszkam w kraju nad Wisłą, jestem... W szkole uczę się języka... Mój kraj można znaleźć na kontynencie..., więc jestemrównież... W szkole na lekcji historii poznaję przeszłość..., a na przyrodzie uczę się o... florze i faunie. (flora rośliny; fauna zwierzęta) /Opracowanie: Agnieszka Nowicka/ ------------------------------------------------------------------------------------------ Uzupełnij ćwiczenie: Nazywam się... Urodził...m się w... w województwie... Mieszkam w kraju nad Wisłą, jestem... W szkole uczę się języka... Mój kraj można znaleźć na kontynencie..., więc jestemrównież... W szkole na lekcji historii poznaję przeszłość..., a na przyrodzie uczę się o... florze i faunie. (flora rośliny; fauna zwierzęta) /Opracowanie: Agnieszka Nowicka/