Strona 1 Stowarzyszenie konserwującej uprawy gleby Uprawa gleby chroniąca jej strukturę na całym świecie, w Europie i w Niemczech Przemowa na rzecz zmiany sposobu myślenia w zakresie zasobów glebowych Dr Jana Epperlein Globalne wyzwania Strona 3 Środowisko gleba, woda, powietrze; bioróŝnorodność, klimat; ochrona krajobrazu Ekonomia dochody gospodarstwa, wkład/plon (stosunek), koszty środowiskowe Uprawa roli Ŝyzność gleby, zagęszczenie gleby, jakość gleby Globalne wyzwania Strona 4 Polityka UE konkurencyjność rolnictwa europejskiego; odłączenie/cc/health cheek; redukcja premii Jakość produkty jakościowe, odpowiednie ceny Energia ekologiczna zapotrzebowanie, konkurencyjność powierzchni Czy tak? ZagroŜenie zasobów glebowych przez: Erozję Zmniejszenie ilości substancji organicznej Zanieczyszczenie gleb Unieruchomienie gleb Zagęszczenie gleb Zmniejszenie bioróŝnorodności w glebach Zasolenie Powodzie, osuwanie się gleby Dlaczego nasze gleby są zagroŝone? Przez wykorzystywanie w celach rolniczych? Strona 5 Strona 6 Strona 7
Strona 8 Podział 1. Klasyfikacja działań w zakresie uprawy gleb 2. Rozpowszechnienie i rozwój na całym świecie 3. Ocena działań w aspekcie ochrony gleb biologia gleb, fizyka gleb ochrona przed erozją ochrona wód gruntowych i ochrona przeciwpowodziowa ochrona klimatu Strona 9 Klasyfikacja działań w zakresie uprawy gleb Niemcy Strona 10 Systemy uprawy gleb Pług Dwa do pięciu zabiegów uprawowych Odwracanie gleby, głębokość pracy 25-30 cm Brak ochrony warstwy wierzchniej Zredukowana uprawa gleby/konserwująca uprawa gleby/siew w materiał mulczowy Jeden do dwóch zabiegów uprawowych Brak odwracania gleby, głębokość pracy 5-20 cm 30-70% powierzchni gleby pokryte resztkami poŝniwnymi Siew bezpośredni / No-Till Brak uprawy gleby 60% lub większa powierzchnia gleby pokryta resztkami roślinnymi Strona 11 Pług: Odwracanie gleby i mieszanie róŝnych horyzontów glebowych Strata humusu spowodowana uprawą mechaniczną Brak stabilizacji gleby w głębszych warstwach Ze względu na mechaniczną uprawę gleba nie ma nośności
Strata bogatej w składniki pokarmowe drobnej frakcji gleby na skutek erozji Strona 12 EROZJA Strona 13 Pole po orce i wałowaniu, gleba nie jest chroniona i wystawiona jest na działanie słońca i deszczu Strona 14 Rowki Spływ Zagęszczenie erozja gleby Strona 16 Hiszpania/Portugalia Dotąd sięgała gleba Zły rozkład resztek poŝniwnych kukurydzy po orce Zamulenie warstwy wierzchniej Strona 17 Strona 18 Strona 19 Zmierzony, szacowany ubytek gruntu spowodowany erozją wodną i Ŝniwami konwencjonalnie konserwująco Erozja powierzchniowa Erozja w ścieŝkach przej. Suma Baza: długość zbocza 200m, nachylenie 10%, less Strona 20 Siew w materiał mulczowy lub bezorkowa uprawa gleby Głębsza lub mniej głęboka uprawa gleby t/ha i rok DuŜo drobnej, nie powiązanej frakcji gleby na powierzchni W wyniku deszczu ta drobna frakcja gleby transportowana jest do głębszych warstw i zatyka pory Porowatość warstwy podornej zamykana jest przez frakcję drobnej gleby z warstwy wierzchniej Przy pomocy sprzętów mechanicznych nie jest moŝliwe uzyskanie trwałej struktury gleby! Tylko korzenie roślin mogą utworzyć i utrzymywać dobrą i trwałą strukturę gleby
Strona 21 Definicja siewu bezpośredniego W systemie siewu bezpośredniego (No-Tillage) nasiona wysiewane są w nieuprawioną glebę. W celu wysiewu otwierany i zamykany jest jedynie wąski rowek, w który wysiewane są nasiona. Oprócz tego nie są przeprowadzane Ŝadne zabiegi uprawowe. Systemy uprawy gleby Strona 22 ZboŜa ozime/ technika wysiewu kraje związkowe, siew 2006 Wszystkie dane na podstawie % udziału powierzchni uprawnych, siew 2006 = 5,5 mln ha Klasyczny siew z zastosowaniem pługa siew bez zastosowania pługa po głębokim spulchn. Siew bez zastosowania pługa po płytkim spulchn. Siew bezpośredni Rozwój konserwującej uprawy gleb w Saksonii Strona 23 Rozwój wspieranych w ramach programu Rolnictwo zrównowaŝone w Saksonii, powierzchni siewu w materiał mulczowy w latach 1994-2005 Rok powierzchnia udział w gruntach ornych w Saksonii W przybliŝeniu 50% powierzchni uprawnych w Saksonii uprawnianych jest metodą siewu w materiał mulczowy, nie jest to jednak proces ciągły Strona 24 Klasyfikacja działań w zakresie uprawy gleb międzynarodowa CONSERVATION AGRICULTURE (CA) Zasady Strona 25 Uprawa roślin z moŝliwie minimalnym naruszaniem gleby Pokrycie gleby (resztki roślinne, międzyplony) ZrównowaŜony płodozmian Strona 26 Minimalne naruszanie gleby/jego brak - resztki poŝniwne/międzyplony róŝnorodność biologiczna/płodozmian pokrycie gleby Strona 27 Rozpowszechnienie siewu bezpośredniego na całym świecie Strona 28 Procentowe zastosowanie siewu bezpośredniego w odniesieniu do powierzchni wykorzystywanej rolniczo
Z danych szacunkowych wynika, Ŝe w ciągu mniej niŝ 10 lat pow. 90% powierzchni uprawnych w Brazylii i Argentynie uprawianych będzie metodą siewu bezpośredniego. Strona 29 Rozpowszechnienie siewu bezpośredniego w USA Siew bezpośredni w Północnej Dakocie Siew bezpośredni w Południowej Dakocie Siew bezpośredni nasion soi w Brazylii Strona 30 Strona 31 Strona 32 Strona 33 Siewnik do siewu bezpośredniego w Argentynie 10 m szerokości Adaptacja siewu bezpośredniego w Australii Siew bezpośredni w Australii Strona 34 Strona 35 Strona 36 Powierzchnia siewu bezpośredniego w innych krajach Kraj powierzchnia siewu bezpośredniego Strona 37 Siew bezpośredni w Europie Strona 38 Siew bezpośredni we Francji z nawoŝeniem nawozem zielonym Strona 39 Siew bezpośredni w Szwajcarii Strona 40 Bezpośredni siew rzepaku u Thomasa Sandera, Saksonia 5 września 2006 listopad 2006 Rzepak właśnie został wysiany
Strona 41 ZagroŜenie gleb przez: Erozję Zmniejszenie ilości substancji organicznej Zanieczyszczenie gleb Unieruchomienie gleb Zagęszczenie gleb Zmniejszenie bioróŝnorodności w glebach Zasolenie Powodzie, osuwanie się gleby Strona 42 Struktura gleby Strona 43 To samo pole, to samo nachylenie zbocza, ta sama uprawa! Strona 44 Pszenica na glebach piaszczystych (grudzień 2003) Pług siew bezpośredni od 6 lat Strona 45 Ewolucja naturalnej struktury gleby Pług siew w materiał mulczowy od 7 lat Strona 46 Podeszwa płuŝna i jej oddziaływanie na wzrost korzeni Strona 47 Struktura gleby i opór w czasie przemieszczania się siew bezpośredni i pług (21 lat zróŝnicowanej uprawy gleby) Gęstość objętościowa rzeczywista Strona 48 śycie glebowe rozmnaŝanie, wspieranie, zachowywanie Uprawa gleby chroniąca jej strukturę Gleba, klimat Aktywność biologiczna Uprawa gleby Gleba, klimat Nacisk na glebę
Korzenie Międzyplony, płodozmian Strona 49 Wskaźniki dobrej struktury gleby Właściwości fizyczne: Gęstość objętościowa rzeczywista Rozmieszczenie porów duŝych Funkcjonalność systemu porów Przepuszczalność powietrza Dostępna pojemność wodna Infiltracja Stabilność agregatów, zamulenie i erozja Opór na odkształcenia Przejezdność Wskaźniki dobrej struktury gleby Właściwości chemiczne: Zawartość C org. Pojemność wymiany kationowej Strona 50 Rozmieszczenie i pobór środków ochrony roślin Właściwości biologiczne: Zawartość substancji organicznej Ilość i aktywność organizmów glebowych Jakość i produktywność roślin Zmniejszenie ilości substancji organicznej Strona 51 Strona 52 To, co widzimy, to kurz, to, czego nie widzimy to strata dwutlenku węgla przy kaŝdym sposobie uprawy Uprawa gleby powoduje straty dwutlenku węgla Strona 53
Strona 54 Spowolnienie obiegu C org. Pozostawienie resztek roślinnych na powierzchni gleby Wolniejsze obumieranie resztek roślinnych Tworzenie stabilnych kompleksów humusowych Mniej dwutlenku węgla w atmosferze Strona 55 Uprawa gleby i emisja węgla Strona 57 Wpływ uprawy gleby na zawartość w niej C Strona 58 Zdrowa gleba biologia gleby Zmniejszenie się bioróŝnorodności/ aktywności biologicznej Strona 59 Sterylizacja gleby w uprawie organicznej Co się dzieje z bioróŝnorodnością i emisją dwutlenku węgla? Strona 60 Uprawę gleby zastąpić biologią! Strona 61 Aktywność dŝdŝownic Strona 62 Dowód aktywności dŝdŝownic Strona 63 Ilość dŝdŝownic i biomasy Strona 64 Korytarze dŝdŝownic przy uprawie z zastosowaniem pługa i uprawie metodą siewu bezpośredniego Strona 65 Struktura gleby: pory biologiczne na głębokości 45 cm Strona 66 Rozmieszczenie porów Konserwująca uprawa gleby Konwencjonalna uprawa gleby
Strona 67 Minimalne wzruszenie gleby Pozostałości poŝniwne międzyplony międzyplony i resztki poŝniwne Strona 68 Podsumowanie (uprawa gleby) Poprawa struktury gleby & zwiększenie aktywności dŝdŝownic Lepsza infiltracja, lepsze gromadzenie wody, mniejsza erozja Zwiększenie zawartości humusu Zmniejszone wymywanie środków ochrony roślin i substancji odŝywczych, mniejsze koszty dla środowiska Lepsza przejezdność i nośność gleby Plony, zysk & wydajność BioróŜnorodność & ochrona krajobrazu Strona 69 śyzność gleby mniej powodzi Mniejsza erozja gleby & zagęszczenie gleby Strona 70 Najbardziej efektywny sprzęt do uprawy gleby! Dziękuję bardzo! Strona 71 ECAF Gdzie jesteśmy? Federacja europejskich organizacji narodowych wspierających uprawę konserwującą Strona 72 Strona internetowa Strona 74 Ekonomiczne zalety siewu w materiał mulczowy Zmniejszenie kosztów wynagrodzenia i kosztów maszyn Potrzeba czasu pracy zredukowana ilość przejazdów roboczych większa wydajność z hektara przy uprawie gleby i technice siewu Mniejsze zuŝycie paliwa
Lepsze dotrzymanie terminów agrotechnicznych Zwiększona elastyczność: redukcja momentów z największą ilością pracy Uprawa gleby i siew w warunkach optymalnych Strona 75 Jaka głębokość uprawy jest optymalna? 1 cm głębokości uprawy oznacza poruszenie 150 ha gleby na ha! KaŜdy 1 cm głębokości uprawy oznacza ok. 1l oleju napędowego/ha! Czas energia materiał koszty Strona 76 Chwasty Przestrzegać płodozmianu (zmiana rośliny liściaste zboŝa) Zniszczenie zielonego mostu herbicydy totalne Higiena brzegów pól Strona 77 Kontrola ilości ślimaków Monitoring po zbiorach Aplikacja trucizny przed siewem Monitoring pod obumarłym materiałem roślinnym Przy uprawie rzepaku zapobiegawczo wykładanie trucizny Problemy ze ślimakami zmniejszają się po 3-4- latach (antagoniści) Strona 78 WaŜne aspekty wprowadzania Płodozmian Gospodarowanie słomą Niszczenie zielonych mostów Wybór odmian Zarządzanie glebą, Ŝyzność gleby i nawoŝenie Siew PrzejeŜdŜanie po glebie chroniące jej strukturę Zwalczanie chwastów
Zwalczanie szkodników Ochrona przed chorobami roślin Strona 79 Warunki siewu w materiał mulczowy Brak zagęszczeń gleby rozluźniać Sucha, równa, zagęszczona gleba Równomierne rozłoŝenie słomy Dobrze rozdrobnione resztki roślinne przedplonu (krótka sieczka mulczowanie ścierniska) Równomierna 1-2 krotna uprawa ścierniska Typ gleby Dobrze nadające się gleby: Strona 80 Gleby o stabilnej strukturze gliny, gliny ilaste, gliny cięŝkie, gleby zwietrzelinowe wapienne Gleby, które mniej się nadają: Gleby o mało stabilnej strukturze gleby piaszczyste i ilaste, gleby silnie piaszczyste z niewielką warstwą humusu, gleby z wodą stagnującą gleby wilgotne zagęszczone Rodzaje uprawy Warunki korzystne: mało resztek poŝniwnych optymalne warunki zbioru gleba w dobrej strukturze ZboŜe ozime po rzepaku lub motylkowych ZboŜe ozime po okopowych Strona 81 Siew kukurydzy i buraków cukrowych w materiał mulczowy Bardziej wymagające: ZboŜe po zboŝu Rzepak po zboŝu
Ewolucja trwałego systemu siewu bezpośredniego Strona 82 Faza początkowa: budowa agregatów, mało resztek poŝniwnych, ponowne tworzenie masy mikrobiologicznej Faza przejściowa: zwiększenie gęstości gleby, zwiększenie ilości resztek poŝniwnych, Faza konsolidacyjna: więcej resztek poŝniwnych, duŝe wartości C, obieg substancji pokarmowych Faza zachowawcza: duŝa akumulacja resztek poŝniwnych, bardzo duŝe ilości C, obieg składników pokarmowych & mniejsze nawoŝenie N&P