Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.............................................. 13 Wstęp..................................................... 15 1. Uwagi ogólne materialne i procesowe......................... 15 2. Założenia i praktyka instytucji separacji.......................... 22 Rozdział 1. Przesłanki orzeczenia separacji....................... 29 1. Przesłanki separacji spornej................................... 29 1.1. Zupełny rozkład pożycia................................. 30 1.2. Sprzeczność orzeczenia separacji z dobrem wspólnych małoletnich dzieci i (lub) z zasadami współżycia społecznego.............. 37 2. Przesłanki separacji niespornej................................ 52 3. Z orzecznictwa............................................ 55 Rozdział 2. Właściwość i skład sądu............................. 60 1. Zasady ogólne............................................. 60 2. Jurysdykcja krajowa i sąd właściwy dla postępowania o separację małżonków zamieszkałych za granicą........................... 63 3. Wzory pism procesowych.................................... 68 3.1. Wzór wniosku o wyznaczenie sądu właściwego przez Sąd Najwyższy (art. 45 k.p.c.) przed wszczęciem postępowania...... 68 3.2. Wzór wniosku o wyznaczenie sądu właściwego przez Sąd Najwyższy (art. 45 k.p.c.) po wszczęciu postępowania.......... 72 4. Z orzecznictwa............................................ 74 Rozdział 3. Pozew o separację................................. 80 1. Wszczęcie postępowania..................................... 80 2. Warunki formalne pozwu o separację........................... 81 2.1. Warunki formalne pozwu jako pisma procesowego............. 81 2.2. Warunki formalne pozwu jako kwalifikowanego pisma procesowego.. 86 2.3. Warunki szczególne pozwu o separację...................... 88 2.4. Z orzecznictwa........................................ 92 7
3. Żądanie odnośnie do orzeczenia separacji. Rozstrzygnięcie co do winy.... 94 3.1. Zakres związania sądu żądaniem odnośnie do winy rozkładu pożycia 94 3.2. Znaczenie (skutki) orzeczenia o winie rozkładu pożycia......... 99 3.2.1. Z orzecznictwa................................... 106 3.3. Przesłanki przypisania winy w rozkładzie pożycia.............. 113 3.3.1. Związek przyczynowy naganne zachowanie małżonka po nastąpieniu zupełnego rozkładu pożycia............. 114 3.3.2. Zasada nierozróżniania stopnia winy.................. 117 3.3.3. Zawinione i niezawinione przyczyny rozkładu pożycia w orzecznictwie Sądu Najwyższego................... 121 4. Żądanie odnośnie do rozstrzygnięcia o wykonywaniu władzy rodzicielskiej i kontaktach z dzieckiem.......................... 133 4.1. Uwagi ogólne......................................... 133 4.2. Powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców i ograniczenie drugiemu................................. 136 4.2.1. Z orzecznictwa................................... 141 4.3. Pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Porozumienie z art. 58 1a k.r.o........................... 144 4.4. Problem opieki naprzemiennej............................ 145 4.5. Prawo do osobistej styczności i ustalenie kontaktów z dzieckiem.. 146 4.5.1. Z orzecznictwa................................... 157 5. Żądanie pozwu dotyczące alimentów........................... 159 5.1. Z orzecznictwa........................................ 167 6. Żądanie pozwu odnośnie do wspólnego mieszkania oraz podziału majątku 172 6.1. Rozstrzygnięcie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania.. 172 6.1.1. Z orzecznictwa................................... 176 6.2. Orzeczenie eksmisji małżonka............................. 177 6.2.1. Z orzecznictwa................................... 179 6.3. Podział wspólnego mieszkania oraz przyznanie mieszkania jednemu z małżonków.................................. 180 6.4. Żądanie pozwu odnośnie do podziału majątku wspólnego....... 181 7. Elementy fakultatywne pozwu................................. 182 7.1. Uwagi ogólne......................................... 182 7.2. Wniosek o zabezpieczenie postępowanie zabezpieczające..... 187 7.3. Z orzecznictwa........................................ 196 8. Skutki wytoczenia powództwa o separację....................... 198 8.1. Zawisłość sporu........................................ 198 8.2. Niedopuszczalność wszczęcia sprawy o alimenty oraz sprawy w przedmiocie władzy rodzicielskiej i kontaktów (art. 445 i 445 1 k.p.c.)................................... 202 8.3. Z orzecznictwa........................................ 204 9. Wniosek o orzeczenie separacji niespornej....................... 205 8
10. Wzory pism procesowych................................... 208 10.1. Wzór pozwu o separację z zaniechaniem żądania orzeczenia o winie wraz z wnioskiem o zabezpieczenie................ 208 10.2. Wzór pozwu o separację z zaniechaniem żądania orzekania o winie i propozycją planu wychowawczego (art. 58 1a k.r.o.).................................... 216 10.3. Wzór pozwu o separację z wyłącznej winy pozwanego wraz z wnioskiem o zabezpieczenie...................... 221 10.4. Wzór pozwu o separację z wyłącznej winy pozwanego wraz z wnioskiem o eksmisję i wnioskiem o zabezpieczenie.... 229 10.5. Wzór dotyczący zmiany powództwa wraz z wnioskiem z art. 582 1 3 k.p.c................................... 234 11. Z orzecznictwa........................................... 239 Rozdział 4. Postępowanie po wniesieniu pozwu (wniosku)........... 240 1. Badanie formalne pozwu..................................... 240 1.1. Z orzecznictwa....................................... 243 2. Odpowiedź na pozew i dalsze pisma przygotowawcze. Art. 207 k.p.c... 244 2.1. Z orzecznictwa....................................... 249 3. Rozprawa i postępowanie dowodowe........................... 250 3.1. Wyłączenie jawności rozprawy........................... 250 3.2. Zawieszenie postępowania ze względu na niestawiennictwo powoda na pierwszej rozprawie.......................... 252 3.3. Wyłączenie przymusowego sprowadzenia strony.............. 253 3.4. Obligatoryjne przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony.. 253 3.5. Skuteczność czynności dyspozytywnych stron................ 255 3.6. Zakaz przesłuchiwania małoletniego. Obowiązek wysłuchania dziecka............................................. 256 3.7. Protokół rozprawy. Sprostowanie, uzupełnienie, załącznik do protokołu......................................... 256 3.8. Skierowanie stron na mediację........................... 259 3.9. Zakres postępowania dowodowego........................ 261 3.10. Z orzecznictwa....................................... 265 Rozdział 5. Orzeczenia w sprawach o separację................... 270 1. Uwagi ogólne............................................. 270 2. Orzeczenia niekończące postępowania w sprawie................. 273 2.1. Postanowienie o zawieszeniu postępowania.................. 273 2.1.1. Uwagi ogólne.................................... 273 2.1.2. Postanowienia obligatoryjne......................... 275 2.1.2.1. Zawieszenie postępowania na podstawie art. 440 1 k.p.c.................................. 275 9
2.1.2.2. Zawieszenie postępowania na podstawie art. 598 2 1 k.p.c.................................. 278 2.1.3. Postanowienie dotyczące fakultatywnego zawieszenia postępowania.................................... 282 2.1.3.1. Postanowienie o zawieszeniu postępowania na zgodny wniosek stron....................... 282 2.1.4. Skutki zawieszenia postępowania..................... 284 2.1.5. Postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania.... 284 2.2. Postanowienie o skierowaniu do mediacji.................... 285 2.3. Postanowienie o zabezpieczeniu........................... 288 2.3.1. Uwagi ogólne.................................... 288 2.3.2. Zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych.............. 291 2.3.3. Postanowienia o zabezpieczeniu dotyczące pieczy nad małoletnimi i kontaktu z nimi........................ 298 2.3.4. Inne rodzaje zabezpieczeń.......................... 304 2.4. Skutki postanowień niekończących postępowania.............. 305 3. Orzeczenia kończące postępowanie w sprawie.................... 306 3.1. Orzeczenie o separacji spornej............................ 306 3.1.1. Rozstrzygnięcie o winie............................ 308 3.1.2. Orzeczenie o władzy rodzicielskiej.................... 309 3.1.3. Orzeczenie dotyczące kontaktów rodzica z dzieckiem..... 317 3.1.4. Rozstrzygnięcie o alimentach na rzecz małoletniego dziecka 325 3.1.5. Rozstrzygnięcie o obowiązku alimentacyjnym na rzecz współmałżonka................................... 327 3.1.6. Rozstrzygnięcia dotyczące roszczeń majątkowych......... 330 3.1.6.1. Rozstrzygnięcie o wspólnym mieszkaniu małżonków 330 3.1.6.2. Orzekanie o sposobie korzystania z mieszkania... 331 3.1.6.3. Orzeczenie dotyczące podziału mieszkania...... 332 3.1.6.4. Przyznanie mieszkania jednemu z małżonków za zgodą drugiego.......................... 333 3.1.6.5. Orzekanie o eksmisji małżonka................ 334 3.1.6.6. Orzeczenie o podziale majątku wspólnego....... 334 3.2. Orzeczenia o separacji wydane na zgodny wniosek małżonków... 335 3.2.1. Orzeczenie o zniesieniu separacji..................... 337 3.2.2. Skutki zniesienia separacji.......................... 339 3.3. Inne rodzaje orzeczeń kończących postępowanie w sprawie...... 341 3.3.1. Postanowienie o umorzeniu postępowania.............. 342 3.3.1.1. Uwagi ogólne............................. 342 3.3.1.2. Cofnięcie pozwu........................... 343 3.3.1.3. Postanowienie o umorzeniu zawieszonego postępowania............................. 345 3.3.2. Postanowienie o odrzuceniu pozwu (wniosku)........... 346 10
Rozdział 6. Prawomocność i skuteczność orzeczeń................. 348 1. Prawomocność orzeczeń..................................... 348 2. Skuteczność orzeczeń....................................... 350 Rozdział 7. Zaskarżalność orzeczeń............................. 356 1. Uwagi ogólne............................................. 356 2. Apelacja................................................. 357 3. Zaskarżalność postanowień................................... 357 Rozdział 8. Wzory orzeczeń i wybór orzecznictwa.................. 360 1. Wzory orzeczeń........................................... 360 2. Z orzecznictwa............................................ 366