ZWIĄZKI REHABILITACJI I PROFILAKTYKI CZY MOŻNA ZAPOBIEGAĆ RAKOWI CZYLI SŁÓW KILKA O PREWENCJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ

Podobne dokumenty
Strona 1 z 7 ZWIĄZKI REHABILITACJI I PROFILAKTYKI CZY MOŻNA ZAPOBIEGAĆ RAKOWI CZYLI SŁÓW KILKA O PREWENCJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ

Europejski Kodeks Walki z Rakiem

Europejski Tydzień Walki z Rakiem

Kodeks Walki z Rakiem

Profilaktykę dzielimy na:

Europejski kodeks walki z rakiem

Światowy Dzień Walki z Rakiem

Scenariusz zajęć. Przepis na życie bez raka. Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem.

Scenariusz zajęć. Marzanna Kostecka-Biskupska, Jadwiga Zapała

Styl życia a nowotwory złośliwe w świetle Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Jadwiga Zapała

JAK DBAĆ O ZDROWIE czyli EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM

Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych

Konsekwencje złych nawyków zdrowotnych dzieci i młodzieży dla rozwoju chorób nowotworowych w wieku dorosłym. Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz

Europejski Kodeks Walki z Rakiem

Kodeks zdrowego a Rafał ł Warszawa 2013

PROGRAM SZKOŁA PROMUJĄCA PROFILAKTYKĘ ONKOLOGICZNĄ. Dr n. med. Tomasz Mierzwa

Europejski kodeks walki z rakiem

Kronika zdrowia rodziny

Znaczenie zdrowego odżywiania w profilaktyce nowotworowej

Europejski kodeks walki z rakiem

Szczepienia ochronne elementem zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z

Zachorowania na nowotwory złośliwe we Wrocławiu trendy zmian w latach

Nowotwory złośliwe w województwie pomorskim,

EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM

Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku

Wpływ zanieczyszczenia powietrza benzenem na występowanie niektórych nowotworów złośliwych w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim

Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku

Palenie tytoniu a nowotwory w Polsce na podstawie Krajowego Rejestru Nowotworów

WALCZ Z OTYŁOŚCIĄ I PRZECIWDZIAŁAJ NOWOTWOROM

Kinga Janik-Koncewicz

Krzysztof Krzemieniecki. Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Onkologii Klinicznej. Szpital Uniwersytecki w Krakowie

REGULAMIN. Konkursu na zaprojektowanie plakatu promującego. Kodeks Walki z Rakiem

EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM. Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów

Zdrowo żyjesz - wygrywasz SZKOŁA PROMUJĄCA ZALECENIA EUROPEJSKIEGO KODEKSU WALKI Z RAKIEM

Rak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie

Gimnazjum nr 2 w Andrychowie. Szkoła Promująca Bezpieczeństwo Szkoła z Klasą Szkoła Odkrywców Talentów

Programy polityki zdrowotnej w onkologii. Jerzy Gryglewicz Warszawa 14 grudnia 2017 r.

lek. Łukasz Mądry Oddział urologii Szpital Miejski Nr 4 w Gliwicach

Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej

Materiał i metody. Wyniki

EPIDEMIOLOGIA I PROFILAKTYKA WYBRANYCH NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH

Wioletta Buczak-Zeuschner. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie

Europejski kodeks walki z rakiem. prof. Witold Zatoński

Szkoła Podstawowa nr 28 im. Królowej Jadwigi w Bytomiu. jako szkoła promująca zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem

Nowotwory złośliwe u dzieci w 2003 roku

Hematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska

Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej

EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM. Wielkopolskie Centrum Onkologii Biuro Programu Prewencji Pierwotnej dla Wielkopolski. Konin, 16 maja 2007

Programy przesiewowe w onkologii. Badam się więc mam pewność

Rak największym wyzwaniem zdrowia Europejczyków

EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z NOWOTWORAMI ZŁOŚLIWYMI. został sporządzony, przez Komisję Ekspertów Onkologii

Europejski kodeks walki z rakiem. prof. Witold Zatoński

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM ROK 2008

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM ROK 2009

Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu

,,Lepiej zapobiegać niż leczyć profilaktyka nowotworu jelita grubego

Tomasz Mierzwa, Wiesława Windorbska, Beata Turczyn, Romana Jańczak

WYKŁAD 3 Agnieszka Zembroń-Łacny, Anna Kasperska

RUSZ SIĘ PO ZDROWIE. Skala problemu nowotwory złośliwe

Bank pytań na egzamin magisterski 2013/2014- kierunek Zdrowie Publiczne. Zdrowie środowiskowe

KODEKS ZDROWEGO ŻYCIA. Scenariusz i rysunki Szarlota Pawel

statystyka badania epidemiologiczne

Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej

Zadbaj o zdrowie! SAMODZIELNY PUBLICZNY ZESPÓŁ OPIEKI ZDROWOTNEJ

Jerzy Błaszczyk. Zachorowania na nowotwory złośliwe we Wrocławiu w latach lat obserwacji epidemii

Profilaktyka chorób nowotworowych jelita grubego w celu zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności na terenie podregionu lubelskiego

ZACHOROWANIA I ZGONY NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W 2012 ROKU

Obecny Stan Zwalczania

Nowotwory złośliwe w województwie opolskim w 2016 roku. Kazimierz Drosik Urszula Wojciechowska Teresa Gebauer Danuta Owsiak

Program dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych Szkoła promująca zalecenia Europejskiego kodeksu walki z rakiem w roku Regulamin programu

Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Talerz zdrowia skuteczne


W Gminnym Ośrodku Zdrowia w Konopiskach prowadzone są aktualnie trzy programy profilaktyczne finansowane przez NFZ:

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

LUBUSKIE BIURO REJESTRACJI NOWOTWORÓW W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM. Nowotwory złośliwe w województwie lubuskim rok 2012

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM ROK 2011

Europejski kodeks walki z rakiem

Europejski kodeks walki z nowotworami złośliwymi i jego przesłanki naukowe

zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)

ZACHOROWANIA I ZGONY NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2011 ROKU

EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne

Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Śląskie Centrum Zdrowia Publicznego

25-31 maja 2011 r. Europejskim Tygodniem Walki z Rakiem

Zachorowalność na nowotwory złośliwe w roku 2015 w podregionach województwa dolnośląskiego

Zachorowania na nowotwory złośliwe w podregionach województwa dolnośląskiego w latach


NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM W ROKU 2001 DOLNOŚLĄSKI REJESTR NOWOTWORÓW,

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM W ROKU 2003

Grupa chorób, w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w

Żywność i żywienie a zdrowie Dlaczego w masmediach jest tak dużo błędnych informacji

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM W ROKU 2004

EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W LATACH

DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO PROMOCYJNA PSSE GRODZISK WLKP.

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM ROK 2007

PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY

Nowotwory w województwie kujawsko-pomorskim w latach

ZACHOROWANIA I ZGONY NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2013 ROKU

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM ROK 2006

Transkrypt:

ZWIĄZKI REHABILITACJI I PROFILAKTYKI CZY MOŻNA ZAPOBIEGAĆ RAKOWI CZYLI SŁÓW KILKA O PREWENCJI PIERWOTNEJ I WTÓRNEJ CELE ZADANIA REHABILITACJA PROFILAKTYKA METODY ŚRODKI WPŁYW RÓŻNYCH CZYNNIKÓW NA ZDROWIE CZŁOWIEKA PREWENCJA 21% 53% 16% 10% PIERWOTNA WTÓRNA TRZECIEJ FAZY Dziedziczność Środowisko Opieka zdrowotna Styl życia

OCENIA SIĘ, ŻE 80-90% ZACHOROWAŃ NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W POPULACJACH ZACHODNICH MOŻNA PRZYPISAĆ CZYNNIKOM ŚRODOWISKOWYM OBECNIE ZNANE SĄ CZYNNIKI RYZYKA OKOŁO 50% NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH M.IN. NAWYKOM ŻYWIENIOWYM I ZACHOWANIOM SPOŁECZNO- KULTUROWYM CZYNNIKI RYZYKA CHOROBY NOWOTWOROWEJ CZY PALENIE TYTONIU SZKODZI ZDROWIU? PALENIE TYTONIU NADWAGA I OTYŁOŚĆ DIETA SKAŻENIE ŚRODOWISKA HIPOKINEZA

SKŁAD PAPIEROSA SKŁAD PAPIEROSA ZWIĄZEK PALENIA TYTONIU ZE ZDROWIEM ZWIĄZEK ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Z PALENIEM TYTONIU Rodzaj nowotworu Ryzyko zachorowań Rak płuc 87-91% u mężczyzn 57 86% u kobiet Rak przełyku, gardła, jamy ustnej 43 60% 25 30% zgonów z powodu nowotworów złośliwych ma związek z paleniem tytoniu

ZWIĄZEK NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH Z OTYŁOŚCIĄ OKRĘŻNICY PIERSI TRZONU MACICY NERKI PRZEŁYKU WSKAŹNIK MASY CIAŁA ZWIĄZEK NOWOTWORÓW Z OTYŁOŚCIĄ RODZAJ NOWOTWORU ZWIĄZEK Z OTYŁOŚCIĄ OKRĘŻNICY 11% PIERSI 9% TRZONU MACICY 39% PRZEŁYKU 37% NERKI 25% PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO 24%

RYZYKO NOWOTWORU ZŁOŚLIWEGO U OSÓB OTYŁYCH DIETA Rodzaj nowotworu Wszystkie BMI > 30 vs. 23> Ryzyko zachorowania 50 100% wyższe 30% ZGONÓW Z POWODU NOWOTWORÓW ZWIĄZANYCH JEST Z NAWYKAMI ŻYWIENIOWYMI Rak okrężnicy Rak piersi Rak trzonu macicy > 30 > 28 > 25 75% wyższe u mężczyzn 25% wyższe u kobiet 30% wyższe 2-3-krotnie wyższe PODWOJENIE ILOŚCI SPOŻYWANEGO BŁONNIKA MOŻE ZMNIEJSZYĆ RYZYKO RAKA JELITA GRUBEGO O 40% Rak nerki > 30 2-3-krotnie wyższe DIETA NALEŻY SPOŻYWAĆ WARZYWA I OWOCE 5 RAZY DZIENNIE MINIMALNE SPOŻYCIE POWINNO WYNOSIĆ 400 G DZIENNIE (2 SZTUKI OWOCÓW I 200 G WARZYW) DIETA SPOŻYWANIE DUŻYCH ILOŚCI WARZYW I OWOCÓW ZMNIEJSZA RYZYKO ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY PRZEŁYKU ŻOŁĄDKA OKRĘŻNICY ODBYTNICY TRZUSTKI

ZDROWIE AKTYWNOŚĆ -------------------------------- ODPOCZYNEK (BEZRUCH) NADMIERNA AKTYWNOŚĆ PRZECIĄŻENIA NIEDOSTATECZNA AKTYWNOŚĆ HIPOKINEZA XX WIEK OBNIŻENIE UDZIAŁU MIĘŚNI W CZYNNOŚCIACH CODZIENNYCH O 80%!

WIEK XXI WIEK HIPOKINEZY NASTĘPSTWA HIPOKINEZY SĄ DOBRZE ZNANE CHOROBY CYWILIZACYJNE ZWIĄZEK NISKIEJ AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ Z RYZYKIEM ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE UKŁADU KRĄŻENIA UKŁADU RUCHU PRZEMIANY MATERII UKŁADU ODDECHOWEGO NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Związek Pewny Przypuszczalny Niepewny Rodzaj nowotworu Rak jelita grubego Rak piersi, prostaty i macicy Rak jajnika, jądra, trzustki, tarczycy, nerki, czerniak Zerowy Rak skóry, nowotwory układu krwiotwórczego

WSKAŹNIK WYSTĘPOWANIA RAKA JELITA GRUBEGO ZALEŻNIE OD AKTWYNOŚCI RUCHOWEJ CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH U KOBIET ZALEŻNIE OD UPRAWIANIA SPORTU 25 20 Rodzaj nowotworu Piersi Częstość zachorowań na 1000 kobiet Trenujące Nie trenujące 9,2 16,2 15 Układ rozrodczy 3,4 10,1 10 Układ pokarmowy Tarczyca 0 1,1 1,8 2,2 5 Układ krwiotwórczy 1,1 2,2 0 Niska Średnia Wysoka Czerniak Skóry 3,1 14,5 3,6 16,6 Gajewski, 1998 CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA RAKA PIERSI MECHANIZM OCHRONNEGO ODDZIAŁYWANIA AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ KOBIETY O NISKIEJ AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ PO MENOPAUZIE WZROST RYZYKA O 1/3 KOBIETY AKTYWNE RUCHOWO REDUKCJA O 30-40% KOBIETY POWYŻEJ 50 ROKU ŻYCIA O WYSOKIEJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ REDUKCJA O 67%! RODZAJ NOWOTWORU WSZYSTKIE RAK JELITA GRUBEGO RAK PIERSI, MACICY, JAJNIKA, PROSTATY MECHANIZM WZROST LICZBY I AKTYWNOŚCI MAKROFAGÓW, LIMFOCYTÓW NK I INDUKOWANEJ MITOGENNIE PROLIFERACJI LIMFOCYTÓW; OBNIŻENIE STĘŻENIA INSULINY I CZYNNIKA INSULINOPODOBNEGO 1(IGF-1), STYMULATORÓW MITOZY NORMALNYCH KOMÓREK I INHIBITORÓW APOPTOZY; WZROST STĘŻENIA BIAŁKA WIĄŻĄCEGO IGF SKRÓCENIE CZASU KONTAKTU JELITA GRUBEGO Z KSENOBIOTYKAMI; HAMOWANIE PROLIFERACJI ENTEROCYTÓW JELITA GRUBEGO PRZEZ WZROST PROSTAGLANDYNY F; HAMOWANIE STĘŻENIA KWASÓW ŻÓŁCIOWYCH OBNIŻENIE SYNTEZY I WYRZUTU HORMONÓW PŁCIOWYCH ORAZ ZMNIEJSZENIE WRAŻLIWOŚCI TKANKI NA TE HORMONY; ZWIĘKSZENIE SYNTEZY GLOBULINY WIĄŻĄCEJ HORMONY PŁCIOWE

ALKOHOL WZROST RYZYKA NOWOTWORÓW GÓRNEGO ODCINKA PRZEWODU POKARMOWEGO I UKŁADU ODDECHOWEGO PALENIE TYTONIU + PICIE ALKOHOLU = 10-100 RAZY WIĘKSZE RYZYKO RAKA ALKOHOL 10 LAT PO ZAPRZESTANIU PICIA ALKOHOLU RYZYKO ZACHOROWANIA NA RAKA PRZEŁYKU ZMNIEJSZA SIĘ O 60% LIMIT DZIENNY DLA MĘŻCZYZN = 20 G ETANOLU LIMIT DZIENNY DLA KOBIET = 10 G ETANOLU PROMIENIE SŁONECZNE ZWIĘKSZONE RYZYKO ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY SKÓRY LUDZI RASY BIAŁEJ ZWŁASZCZA O JASNEJ KARNACJI CZĘSTOŚĆ ZACHOROWANIA NA CZERNIAKA SKÓRY W AUSTRALII JEST OD 3 DO 7 RAZY WIĘKSZA NIŻ W KRAJACH EUROPEJSKICH I USA PROMIENIE SŁONECZNE NAJLEPSZYM ZABEZPIECZENIEM JEST PRZEBYWANIE POZA ZASIĘGIEM SŁOŃCA PODCZAS LATA UNIKANIE SILNEJ EKSPOZYCJI NA SŁOŃCE I OPARZEŃ SŁONECZNYCH NIE NALEŻY KORZYSTAĆ Z ŁÓŻEK OPALAJĄCYCH

DZIAŁANIE SUBSTANCJI RAKOTWÓRCZYCH ZWIĄZEK Z SUBSTANCJAMI KARCINOGENNYMI RAK PŁUCA RAK KRTANI RAK PĘCHERZA MOCZOWEGO BIAŁACZKA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE JAMY NOSOWEJ I SKÓRY DZIAŁANIE SUBSTANCJI RAKOTWÓRCZYCH 66 SUBSTANCJI LUB PROCESÓW PRODUKCYJNYCH UZNANO ZA PRAWDOPODOBNIE RAKOTWÓRCZE 200 SUBSTANCJI LUB PROCESÓW PRODUKCYJNYCH UZNANO ZA POTENCJALNIE SZKODLIWE NA POCZĄTKU LAT 90. XX WIEKU 32 MLN ROBOTNIKÓW UE NARAŻONYCH NA KARCINOGENY 23% ZATRUDNIONYCH! DZIAŁANIE SUBSTANCJI RAKOTWÓRCZYCH PYŁ ZAWIERAJĄCY WOLNĄ KRZEMIONKĘ GAZY SPALINOWE Z SILNIKÓW DIESLA PRODUKTY ROZPADU RADONU PYŁ DRZEWNY BENZEN AZBEST FORMALDEHYD WIELOPIERŚCIENIOWE WĘGLOWODORY AROMATYCZNE ZWIĄZKI CHROMU, KADMU I NIKLU SZCZEPIENIA OCHRONNE RAK WĄTROBY SZCZEPIONKA PRZECIWKO WZW TYPU B RAK SZYJKI MACICY SZCZEPIONKA PRZECIWKO WIRUSOWI BRODAWCZAKA LUDZKIEGO RAK ŻOŁĄDKA LECZENIE ANTYBIOTYKAMI NOWOTWORY UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO WIRUSY EPSTEIN I BARR, HIV, WIRUS OPRYSZCZKI

EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM NIE PAL WYSTRZEGAJ SIĘ OTYŁOŚCI BĄDŹ AKTYWNY RUCHOWO JEDZ WARZYWA I OWOCE, OGRANICZ TŁUSZCZE ZWIERZĘCE WDROŻENIE ZASAD EUROPEJSKIEGO KODEKSU WALKI Z RAKIEM OGRANICZ SPOŻYCIE ALKOHOLU UNIKAJ NADMIERNEJ EKSPOZYCJI NA PROMIENIE SŁONECZNE CHROŃ SIĘ PRZED SUBSTANCJAMI RAKOTWÓRCZYMI BIERZ UDZIAŁ W SZCZEPIENIACH OCHRONNYCH SPADEK O 9% ZGONÓW Z POWODU NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W 2000 ROKU