EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z NOWOTWORAMI ZŁOŚLIWYMI. został sporządzony, przez Komisję Ekspertów Onkologii

Transkrypt

1 EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z NOWOTWORAMI ZŁOŚLIWYMI został sporządzony, przez Komisję Ekspertów Onkologii Unii Europejskiej w roku Obecna publikacja stanowi trzecią wersję kodeksu W opracowaniu niniejszej wersji Kodeksu uczestniczyło ponad 100 naukowców z dziedziny medycyny.

2 Mówiąc o Unii Europejskiej (UE), mamy na myśli 15 starych krajów członkowskich: Austria Belgia Dania Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Luksemburg Niemcy Portugalia Szwecja Wielka Brytania Włochy oraz 10 krajów przyjętych w 2004 roku: Cypr Czechy Węgry Estonia Malta Litwa Łotwa Polska Słowacja Słowenia Rozszerzenie Unii Europejskiej zwiększa zróżnicowanie społeczności europejskiej pod względem: stylu życia ryzyka zachorowań

3 WYSTĘPOWANIE NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W UNII EUROPEJSKIEJ 2000 ROK ZACHOROWALNOŚĆ UMIERALNOŚĆ KOBIETY MEŻCZYŹNI OGÓŁEM Dane szacunkowe dotyczące całego obszaru Unii Europejskiej

4 NAJCZĘŚCIEJ ROZPOZNAWANE TYPY NOWOTWORÓW W UE W 2000 ROKU MĘŻCZYŹNI KOBIETY L.p Typ nowotworu Zachorowania Zgony Zachorowania Zgony 1. rak jelita grubego i odbytnicy około nowych przypadków zachorowań Liczba zgonów rak płuca około nowych zachorowań szacunkowa liczba zgonów z powodu raka płuca wyniosła rak żołądka Szacunkowa liczba nowych zachorowań na raka żołądka wyniosła Liczbę zgonów z powodu raka żołądka oszacowano na

5 Poszczególne rekomendacje Europejskiego Kodeksu Walki z Nowotworami Złośliwymi

6 Pierwszą zasadą Europejskiego Kodeksu Walki z Nowotworami Złośliwymi jest: Nie pal. Jeśli palisz rzuć. Jeśli nie uda Ci się rzucić nie pal w obecności niepalących.

7 Do 30% wszystkich zgonów z powodu choroby nowotworowej ma związek z paleniem tytoniu Do 91% zachorowań na raka płuca u mężczyzn i do 86% u kobiet można przypisać paleniu tytoniu.

8 Na skutek palenia tytoniu zwiększa się także ryzyko zachorowania na: raka przełyku, gardła i jamy ustnej raka pęcherza, trzustki, nerki, żołądka, szyjki macicy nosa, białaczkę szpikową.

9 Po zaprzestaniu palenia tytoniu podwyższone ryzyko nowotworów złośliwych gwałtownie spada. Ewidentne korzyści zdrowotne obserwuje się w okresie 5 lat od rzucenia palenia i z każdym rokiem są one wyraźniejsze.

10 Dym tytoniowy wydychany przez palaczy do otoczenia jest przyczyną przymusowego biernego palenia i jest szczególnie szkodliwy dla dzieci, palenie papierosów przez kobiety w ciąży, zwiększa ryzyko porodu martwego, obniża wagę urodzeniową i upośledza rozwój fizyczny, palenie tytoniu przez rodziców dziecka, zwiększa ryzyko śmierci niemowlęcia, infekcji dróg oddechowych, astmy.

11 Palenie cygar, jak również fajki powoduje porównywalne zagrożenie rakiem jamy ustnej, gardła, krtani i przełyku. Ocenia się, że z powodu palenia tytoniu w latach 90. każdego roku na całym świecie umierało 4 miliony ludzi.

12 Sytuacja w Europie jest szczególnie niepokojąca: UE jest drugim po Chinach producentem papierosów (odpowiednio: 749 miliardów w latach 1997/98 i 1675 miliardów w 1998 roku) głównym ich eksporterem (400 miliardów).

13 2. UNIKAJ OTYŁOŚCI 3. CODZIENNIE ZAŻYWAJ RUCHU I UPRAWIAJ ĆWICZENIA FIZYCZNE

14 OTYŁOŚĆ W krajach zachodnich otyłość stanowi drugi po paleniu tytoniu czynnik ryzyka przewlekłych chorób (cukrzycy, chorób układu sercowo-naczyniowego i nowotworów złośliwych) Problem dotyczy około 30% populacji w niektórych krajach środkowej Europy Szacuje się, że otyłość jest powodem nowotworów jak rak okrężnicy, rak sutka, rak trzonu macicy, gruczolakorak przełyku, rak nerki i rak pęcherza.

15 ĆWICZENIA FIZYCZNE Regularne ćwiczenia fizyczne mają związek z obniżeniem ryzyka zachorowania na raka okrężnicy, raków sutka, trzonu macicy i stercza. Wskazania do ćwiczeń powinny być ograniczone u osób z chorobami układu krążenia. Regularna aktywność fizyczna z elementami ćwiczeń wysiłkowych może być wskazana dla utrzymania odpowiedniej masy ciała, szczególnie u osób prowadzących siedzący tryb życia.

16 Ćwiczenia takie można wykonywać trzy razy w tygodniu po pół godziny. Częstsze, bardziej forsowne ćwiczenia mogą być bardziej korzystne z punktu widzenia profilaktyki chorób nowotworowych.

17 4. SPOŻYWAJ WIĘCEJ RÓŻNYCH WARZYW I OWOCÓW: JEDZ CO NAJMNIEJ 5 PORCJI WARZYW I OWOCÓW DZIENNIE. OGRANICZ SPOŻYCIE PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH TŁUSZCZE ZWIERZĘCE. Dieta i sposób odżywiania jest drugą po paleniu tytoniu najważniejszą, niezależną przyczyną chorób nowotworowych.

18 Prawidłowa dieta: warzywa i owoce z dużych ilościach (5 razy dziennie), produkty zbożowe o wysokiej zawartości błonnika i pełnoziarniste produkty zbożowe dieta uboga w białka i tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i bogata w ryby, oliwy z oliwek, warzywa i owoce umiarkowane spożycie alkoholu.

19 Ograniczanie spożycia alkoholu

20 Ilość alkoholu wypitego w 1996 r., w przeliczeniu na mieszkańca (w litrach)

21 Tradycyjny podział: kraje południa wino kraje środkowej Europy piwo kraje wschodniej Europy alkohole wysokoprocentowe

22 Nadmierne spożywanie alkoholu ma znaczący wpływ na wystąpienie jamy ustnej gardła krtani przełyku nowotworów: jelita grubego i odbytnicy piersi

23 Wzajemny wpływ picia alkoholu i palenia tytoniu na wystąpienie raka alkohol ułatwia działanie karcynogennych czynników, szczególnie palenia tytoniu nałogowi palacze pijący alkohol mają 100-krotnie wyższy wskaźnik ryzyka zachorowania na raka niż abstynenci w przypadku całkowitej abstynencji alkoholowej i tytoniowej przypadki raka jamy ustnej, gardła czy krtani są bardzo rzadkie

24 Rodzaj wypitego alkoholu nie ma znaczenia głównym czynnikiem zwiększonego ryzyka jest ilość spożywanego etanolu! Dzienne limity spożycia alkoholu: dla mężczyzn 20 g etanolu (ok. 2 piwa, 2 lampki wina lub 2 kieliszki mocnego alkoholu dla kobiet - 10 g etanolu (ok. 1 piwo, 1 lampka wina lub 1 kieliszek mocnego alkoholu

25 Unikanie ekspozycji na promienie słoneczne

26 Nowotwory złośliwe skóry: są głównie, choć nie wyłącznie chorobą ludzi białych częstość zachorowań jest szczególnie wysoka u: osób o jasnej karnacji mieszkańców krajów o wysokiej ekspozycji na promieniowanie UV

27 Liczba przypadków czerniaka złośliwego z podziałem na wiek podczas roku (na mieszkańców)

28 Najczęstsze nowotwory skóry: rak płaskonabłonkowy zwykle osoby pracujące na świeżym powietrzu (dawka skumulowana) rak podstawnokomórkowy najczęściej występujący, ogranicza się do zmian miejscowych czerniak złośliwy łatwo tworzy przerzuty i często prowadzi do śmierci

29 Czerniak złośliwy: podwoiła się częstość zachorowań, spowodowana wzrostem ekspozycji na promienie słoneczne w XX w. bardzo silnym czynnikiem ryzyka zachorowania jest obecność dużej liczby znamion barwnikowych na skórze liczba znamion jest uwarunkowana genetycznie, natomiast narażenie na promienie słoneczne ma udział dodatkowy

30 Czerniak złośliwy:

31 O czym należy pamiętać? o szczególnej ochronie przed nadmiernym słońcem dzieci, młodzieży i osób starszych osoby łatwo ulegające poparzeniom słonecznym powinny unikać działania promieni przez całe życie podczas lata umiejętnie się opalać, a najlepiej unikać słońca od 11 do 15

32 Unikanie ekspozycji na czynniki rakotwórcze

33 Unikanie ekspozycji na czynniki rakotwórcze : Zalecenia Kodeksu w tym zakresie są adresowane do: osób zajmujących się formułowaniem instrukcji osób, które powinny dbać o przestrzeganie tych instrukcji (np. inspektorzy BHP, lekarze zakładowi) obywateli, którzy powinni zwracać baczną uwagę na występowanie rakotwórczych zanieczyszczeń w środowisku (środki ochrony osobistej, przestrzeganie przepisów w miejscu pracy)

34 Ekspozycja zawodowa: na początku lat 90-tych 23% robotników w UE było narażonych na nadmierne działanie czynników rakotwórczych najczęstsze ekspozycje zawodowe: m.in. promienie słoneczne, bierne palenie, gazy z silników Diesla, radon, pył drzewny, azbest, krzem krystaliczny

35 Najlepiej udokumentowano związek z ekspozycją zawodową nowotworu: płuca pęcherza moczowego międzybłoniaka złośliwego naczyniomięsaka wątroby jamy nosa skóry

36 Ekspozycja środowiskowa: ekspozycja środowiskowa to ekspozycja całej populacji na którą pojedyncza osoba nie ma bezpośredniego wpływu m.in. zanieczyszczenia powietrza i wody pitnej, bierne palenie, promieniowanie radonu zawartego w budynkach, substancje chemiczne emitowane przez przemysł oraz skażenia pożywienia (pestycydy, estrogeny czy dioksyny)

37 Promieniowanie jonizujące: karcynogenne są promienie Roentgena, promienie γ oraz neutrony głównym źródłem jest promieniowanie ziemskie i kosmiczne wiele dowodów oddziaływania promieniowania jonizującego na ludzi uzyskano dzięki jego zastosowaniu w medycynie oraz na podstawie obserwacji ludzi, którzy przeżyli wybuch bomby atomowej w Hiroszimie i Nagasaki

38 Radioaktywny izotop jodu, a rak tarczycy: promieniowanie jonizujące jest jedyną ustaloną przyczyną raka tarczycy awaria elektrowni atomowej w Czarnobylu

39 Promieniowanie niejonizujące: Źródła: linie wysokiego napięcia urządzenia elektryczne telefony komórkowe promieniowanie słoneczne

40 Wirusy, bakterie, pasożyty a zachorowania na nowotwory Około 18% nowotworów u ludzi na całym świecie przypisuje się przewlekłym infekcjom wirusowym, bakteryjnym i pasożytniczym. W UE dotyczy to 10% nowotworów, w tym przede wszystkim są to raki szyjki macicy, wątroby oraz żołądka i niektóre nowotwory limfoidalne.

41 Obecnie uważa się, że leczenie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe oraz programy szczepień stały się istotnym środkiem w terapii przeciwnowotworowej.

42 HPV a rak szyjki macicy Każdego roku około kobiet w UE zapada na raka szyjki macicy. W 99% materiałów z biopsji raka szyjki macicy na całym świecie znaleziono wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) Niedawno odkryto bardzo skuteczną szczepionkę, której wprowadzenie może przyczynić się do sporych oszczędności min. dzięki rzadszemu wykonywaniu testów skryningowych i ograniczeniu kosztów leczenia.

43 Kodeks: Bierz udział w programach szczepień ochronnych przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B Każdego roku na obszarze Unii Europejskiej odnotowuje się ok nowych przypadków raka wątroby. Przyczyną większości przypadków raka wątroby w Europie jest przewlekłe zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (WZW B) oraz C (WZW C). Skuteczna szczepionka przeciwko zakażeniu WZW B dostępna jest od 20 lat.

44 W Polsce wszystkie dzieci są obowiązkowo szczepione na WZW B kalendarz szczepień

45 Hp a rak żołądka Zakażenie Helicobacter pylori (Hp) wiąże się z ok. 6-krotnym wzrostem ryzyka zachorowania na raka żołądka Ok nowych zachorowań na raka żołądka wykrywanych jest każdego roku na obszarze Unii nowotwór bardzo trudny do wyleczenia

46 Leczenie zakażenia hp antybiotykami i inhibitorami pompy protonowej wymaga od pacjentów ścisłego stosowania się do zaleceń Cały czas trwają prace nad szczepionką przeciwko Hp

47 Programy skriningowe Ważnym czynnikiem obniżającym umieralność z powodu nowotworów złośliwych jest wczesne wykrywanie zmian. A zatem im wcześniej nowotwór zostanie rozpoznany, i im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym wyższe są szanse na całkowite wyleczenie

48 Czym są programy skriningowe?...to zorganizowane wykonywanie testu lub przeprowadzanie wywiadu dla zidentyfikowania osób o zwiększonym zagrożeniu daną chorobą, które mogłyby odnieść korzyść zdrowotną dzięki dalszym badaniom lub działaniom profilaktycznym...

49 Czym powinny charakteryzować się badania przesiewowe. skierowane do dużej części populacji badania powinny być proste, akceptowalne przez pacjentów, nie inwazyjne, tanie wykrycie choroby we wczesnym stadium gwarantuje wyleczenie

50 Ważne programy badań przesiewowych: U noworodków w czwartej dobie życia testy wykrywające fenyloketonurię, wrodzoną niedoczynność tarczycy lub badanie słuchu Nowotwory: Rak szyjki macicy, rak piersi, rak jelita grubego i odbytnicy

51 Badanie przesiewowe rak szyjki macicy Rak szyjki macicy w krajach rozwijających się stanowi 25% wszystkich nowotworów W Polsce w 2004 roku zarejestrowano zachorowań na raka szyjki macicy

52 Kodeks: Kobiety po 25. roku życia powinny poddawać się badaniom przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy (w ramach NFZ zapraszane są Panie w wieku lat) Badanie: cytologia (wymazu z szyjki macicy) jest bezbolesna, powinna być wykonywana co 3-5 lat w trakcie wizyty u ginekologa

53 Badanie przesiewowe rak piersi (sutka) W Polsce rak piersi jest najczęstszym nowotworem występującym u kobiet Kodeks: kobiety powyżej 50. roku życia powinny poddawać się badaniom przesiewowym w kierunku rak piersi

54 Badanie - mammografia najbardziej skuteczna w wieku od rż. (młodsze kobiety USG piersi) NFZ prowadzi specjalny program dla kobiet w wieku lat - darmowa mammografia wykonywana co 2 lata

55 Dlaczego? Mammografia umożliwia wykrywanie klinicznie niewykrywalnych guzów sutka. Wśród kobiet obecnie poddawanych mammograficznym badaniom przesiewowym spadek umieralności wynosi ok. 1/3. Skrining mammograficzny u kobiet w wieku lat skutkuje spadkiem umieralności z powodu raka sutka oszacowanym na 35%.

56 Badanie przesiewowe rak jelita grubego i odbytnicy Kodeks: Kobiety i mężczyźni po 50. roku życia powinni uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego i odbytnicy

57 Badania wykonywane w skriningu raka jelita grubego i odbytnicy. testy na krew utajoną w kale (FOBT) sigmoidoskopia - wziernikowanie esicy i odbytnicy kolonoskopia - wziernikowanie okrężnicy

58 skuteczność skriningu z zastosowaniem testów na krew utajoną w kale (FOBT), wykonywanych raz i dwa razy w roku wynosi 27%

59 Jednymi z bardziej skutecznych badań przesiewowych są: Skrining mammograficzny - u kobiet po 50 roku życia może zmniejszyć umieralność z powodu raka sutka o ok. 30%. Badania przesiewowe wykrywające krew utajoną w kale - mogą zmniejszyć umieralność z powodu raka jelita grubego i odbytnicy o ok. 27%. Przesiewowe badania cytologiczne mogą zmniejszyć umieralność z powodu raka szyjki macicy o ok. 80%. Inne badania przesiewowe nie powinny być w ogóle dostępne. Mimo to istnieją próby wdrożenia badań przesiwowych w kierunku raka płuca oraz raku gruczołu krokowego.

60 Badania przesiewowe w kierunku raka gruczołu krokowego Do niewątpliwych plusów tej metody przesiewowej można zaliczyć: - prostotę, niski koszt, łatwość dostępu i powszechną akceptację testu na stężenie PSA, - wzrost wykrywalności zachorowań na raka gruczołu krokowego, - obniżenie średniego wieku chorych w momencie rozpoznania, - zmniejszenie się zaawansowanych, odsetka nowotworów - wzrost odsetka guzów średniozróżnicowanych.

61 Badania przesiewowe w kierunku raka płuca Rokowanie w przypadku raka płuca rozpoznanego klinicznie jest złe, 5 letnie przeżycia wynoszą do 16%. Niewątpliwie rak płuca rozpoznany w pierwszym stopniu zaawansowania daje lepsze rokowanie, które wynosi ponad 70%. Dlatego zaczęto rozważać, czy osoby o podwyższonym ryzyku zachorowania na raka płuca mogą odnieść korzyści z wczesnego wykrywania. Jedną ze skutecznych metod jest: Spiralna tomografia komputerowa (CT) wykorzystująca niskie dawki promieniowania umożliwia wykrycie raka płuca w niskich stopniach zaawansowania.

62 Wyzwania dotarcie do jak największej liczby osób, które mogą skorzystać z badań przesiewowych włączenie do badań przesiewowych odpowiedniej kohorty wiekowej (np. w mammografii skriningowej kobiety w wieku lat), Prowadzenie przez władze odpowiedzialne za ochronę zdrowia racjonalnej polityki wdrażania programów przesiewowych. Wprowadzenie programów badań przesiewowych powinno zależeć od warunków ekonomicznych oraz od poziomu zachorowalności na daną chorobę nowotworową.

63 CHEMIOPREWENCJA W obserwacyjnych badaniach epidemiologicznych próbuje dowieść się skuteczności chemioprewencji na obniżenie zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe. Mimo braku całkowitego potwierdzenia w badaniach epidemiologicznych - można stwierdzić, iż: W przypadku Selenu i Wapnia istnieją słabe dowody wykazujące korzystne znaczenie suplementacji diety tymi pierwiastkami.

64 Błonnik - wykazano, że jedynie u osób, które spożywają błonnik w bardzo dużych ilościach i przez dłuższy czas można zaobserwować jego ochronne działanie. Tamoksyfen - Mimo, iż istnieją jednoznaczne dowody, że tamoksyfen może obniżać ryzyko zachorowania na raka sutka równocześnie stwierdzono jednak częstsze występowanie powikłań zakrzepowo- zatorowych w układzie żylnym.

65 Hormony egzogenne Doustne środki antykoncepcyjne Od kilkudziesięciu lat publikowane są wyniki badań epidemiologicznych dotyczących związku między stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych a ryzykiem rozwoju nowotworów złośliwych.

66 Najważniejsze, związki między stosowaniem doustnej antykoncepcji a występowaniem nowotworów: Wykazano, że u kobiet, które stosują lub do niedawna stosowały doustne środki antykoncepcyjne istnieje umiarkowany wzrost ryzyka zachorowania na: raka sutka (do 10 lat po zaprzestaniu stosowania tej formy antykoncepcji), raka szyjki macicy (kobiety z dodatnim wynikiem testu na HPV), raka wątroby. Stwierdzono jednak tendencję do powrotu do poziomu przeciętnego w zakresie zachorowania na nowotwory w kilka lat od zaprzestania stosowania doustnej antykoncepcji.

67 Z drugiej strony antykoncepcja doustna: obniża ryzyko zachorowania na raka trzonu macicy i raka jajnika (efekt ochronny utrzymuje się nawet po zaprzestaniu stosowania antykoncepcji doustnej) Obniża ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i odbytnicy, sprzyja długotrwałemu efektowi ochronnemu, który utrzymuje się nawet jeszcze 20 lat po zaprzestaniu jej stosowania.

68 Hormonalna terapia zastępcza Istnieją doniesienia na temat wzrostu zagrożenia rakiem sutka u kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą (HTZ). W 51 badaniach epidemiologicznych, którymi objęto ponad: kobiet chorych na raka sutka i kobiet zdrowych, wykazano: wzrost ryzyka zachorowania na raka sutka o ok. 2,3% za każdy rok stosowania HTZ spadek ryzyka po zaprzestaniu terapii. Prawdopodobnie stosowanie HTZ wiąże się ze: wzrostem ryzyka zachorowania na raka jajnika spadkiem ryzyka zachorowania na raka jelita grubego i odbytnicy

69 Skojarzona hormonalna terapia zastępcza wiąże się z umiarkowanym wzrostem ryzyka zachorowania na raka sutka, ujawniającym się po kilku latach stosowania terapii oraz prawdopodobnie ze wzrostem ryzyka zachorowania raka jajnika HTZ ma wyraźny wpływ na wzrost liczby chorób układu sercowonaczyniowego dlatego też nie powinna być rekomendowana jako metoda profilaktyki chorób HTZ jest wskazana do krótkotrwałego stosowania dla łagodzenia dokuczliwych objawów okresu menopauzy

70 Genetyka Badania zmian genetycznych towarzyszących rozwojowi różnych typów nowotworów są prowadzone od ponad 40 lat, a ich wyniki mają podstawowe znaczenie w diagnostyce i leczeniu wielu nowotworów. W ostatnich 10 latach odkryto wiele genów odpowiedzialnych za dziedziczne postacie nowotworów. Badania te budzą ogromne zainteresowanie i stanowią szansę dla dokładnej diagnostyki, a w niektórych przypadkach umożliwiają rozpoznanie nowotworu jeszcze przed wystąpieniem objawów (przykładem jest dominujący gen odpowiedzialny za dziedziczenie gruczolaków jelita grubego i odbytu. Ma to wielkie znaczenie kliniczne, ponieważ umożliwia identyfikację innych członków rodziny, którzy będą musieli regularnie poddawać się endoskopii i profilaktycznym zabiegom chirurgicznym).

71 Niektórzy są obciążeni mutacjami występującymi w każdej komórce organizmu, które predysponują do rozwoju nowotworu. Takie zmiany są dziedziczone i może to prowadzić do rodzinnego występowania nowotworów. Klasycznymi przykładami genów należących do tej kategorii to geny BRCA1 i BRCA2, których mutacje predysponują do rozwoju raka sutka czy raka jajnika. Badaniom genetycznym należy poddawać osoby pochodzące z rodzin, w których stwierdzono co najmniej trzy przypadki nowotworów złośliwych u osób spokrewnionych, przy czym jedna z nich musi być krewnym pierwszego stopnia pozostałych dwóch, np. kobieta, jej syn i jej brat.

72 Ocenia się, że co najmniej 5% najczęściej występujących nowotworów złośliwych, jest związanych z mutacjami pojedynczych genów, które mogą mieć znaczenie prognostyczne i stwarzać możliwości lepszej prewencji czy leczenia. Z czysto ekonomicznego punktu widzenia korzyści z wykrycia niezaawansowanego guza litego, który stwarza szanse na wyleczenie, w porównaniu z długotrwałym leczeniem paliatywnym zaawansowanych nowotworów złośliwych, są oczywiste.

73 Trendy umieralności z powodu nowotworów złośliwych Według ogólnych przewidywań przyszłych wskaźników umieralności na nowotwory w poszczególnych grupach wiekowych w większości państw UE można oczekiwać zmniejszenia standaryzowanych wskaźników umieralności, przy czym czas ujawnienia i skala spadku umieralności w poszczególnych krajach są różne. Ogólne tendencje zmian zależą głównie od spadku umieralności na raka płuca u mężczyzn i raka gruczołu sutkowego u kobiet. Najbardziej wiarygodna prognoza przewiduje w 2015 roku zgonów z powodu nowotworów złośliwych, co stanowi o ponad zgonów więcej niż w roku Wzrost przewidywanej liczby zgonów na nowotwory w 2015 r. jest proporcjonalnie większy u mężczyzn i w nowych krajach Unii Europejskiej.