ZESPÓŁ SZKÓŁ GIMNAZJALNO - LICEALNYCH ul. Wyspiańskiego 27 60-751 Poznań

INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO ZESPÓŁ SZKÓŁ GIMNAZJALNO - LICEALNYCH ul. Wyspiańskiego 27 60-751 Poznań Opracowanie : Poznań, listopad 2009 1

Spis treści 1. PODSTAWY OPRACOWANIA...4 2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA...6 3. CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU....7 LOKALIZACJA...7 OPIS BUDYNKU...7 ROZWIĄZANIA TECHNICZNO-KONSTRUKCYJNE...8 TECHNICZNE INSTALACJE UŻYTKOWE WYSTĘPUJĄCE W OBIEKCIE...9 4. KLASYFIKACJA POŻAROWO OBIEKTU...11 STREFY I ODDZIELENIA PRZECIWPOŻAROWE...14 ELEMENTY WYKOŃCZENIA WNĘTRZ...15 5. POTENCJALNE ŹRÓDŁA POWSTANIA POŻARU I DROGI JEGO ROZPRZESTRZENIANIA...16 A. ZAGROŻENIA POŻAROWE...16 B. POTENCJALNE DROGI ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU...18 C. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU...19 D. PROFILAKTYKA POŻAROWA MAGAZYNÓW...19 6. ZASADY ZAPOBIEGANIA MOŻLIWOŚCI POWSTANIA POŻARU...20 A. POSTANOWIENIA OGÓLNE...20 B. OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ...21 Obowiązki Dyrektora...21 Obowiązki pracowników...22 7. ZASADY ZABEZPIECZANIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO...25 8. ETATYZACJA PODRĘCZNEGO SPRZĘTU GAŚNICZEGO...29 9. STAŁE URZĄDZENIA GASNICZE...30 10. DOJAZDY DO BUDYNKU ORAZ ZAOPATRZENIE WODNE...30 2

11. ORGANIZACJA I WARUNKI EWAKUACJI...33 Zasady ogólne...33 Wymagania związane z ewakuacją ludzi w razie pożaru lub innego zagrożenia...34 Środki i sposoby ogłaszania alarmu...34 Powzięcie decyzji o ewakuacji...35 Kierowanie ewakuacją...36 Warunki techniczne ewakuacji...36 12. ZASADY POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POWSTANIA POŻARU...41 A. PODSTAWOWE ZASADY POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POWSTANIA POŻARU...41 B. SPOSÓB ALARMOWANIA JEDNOSTEK STRAŻY POŻARNEJ...41 C. INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA NA WYPADEK POŻARU I PODJĘCIE DECYZJI O EWAKUACJI LUDZI I MIENIA...42 13. ORGANIZACJA I ZASADY ZAZNAJAMIANIA PRACOWNIKÓW Z PRZEPISAMI PRZECIWPOŻAROWYMI...43 14. WYKAZ TELEFONÓW ALARMOWYCH...43 ZAŁĄCZNIKI : ZARZĄDZENIE DYREKTORA...44 DOKUMENTACJA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO...45 PROGRAM SZKOLENIA PRACOWNIKÓW......50 INSTRUKCA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU AWARII INSTALACJI GAZOWEJ...61 3

PODSTAWY OPRACOWANIA. A. Przepisy prawne. 1. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Z 1991 r. Nr 81, poz. 351 z późniejszymi zmianami). 2. Prawo Budowlane o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 106 z 2000 r. poz. 1126 tekst jednolity). 3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2006 r. Nr 80, poz. 563). 4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690) 5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 121, poz. 1139). 6. PN-71/B-02852. Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Obliczanie obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru. 7. PN-86/E-05003/01 i 02. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne. Ochrona podstawowa. 8. PN-92/M-51079/01-/05. Sprzęt pożarniczy. Gaśnice przenośne. 9. PN-92/M-01256/01,/04. Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa. 10. PN-92/M-01256/02. Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja. 11. Ustawa z dnia 10.04.1997 r. Prawo energetyczne (DZ. U. Nr 54 z 1997 r., poz. 348). 12. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16.06.2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 121 poz. 1137). 4

13. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 sierpnia 1998 roku w sprawie aprobat i kryteriów technicznych oraz jednostkowego stosowania wyrobów budowlanych (Dz.U. z 1998 r. Nr 107, poz. 679) B. Wizja lokalna obiektu. C. Dane uzyskane od administratora. 5

PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego dla Zespołu Szkół w Poznaniu została opracowana na podstawie Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej oraz Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2006 r. Nr 80, poz. 563). 1. Celem opracowania jest ustalenie wymagań przeciwpożarowych w zakresie organizacyjno technicznym, jakie należy uwzględnić w czasie eksploatacji pomieszczeń, które są przeznaczone na pobyt ludzi. 2. Do zapoznania się z Instrukcją i przestrzegania jej ustaleń zobowiązani są wszyscy pracownicy Zespołu Szkół w Poznaniu bez względu na rodzaj wykonywanej pracy i zajmowane stanowisko służbowe. 3. Postanowienia Instrukcji obowiązują także wszystkich pracowników firm obcych wykonujących wszelkie prace na terenie Zespołu Szkół w Poznaniu. 4. Obowiązek zapoznania w/w osób z ustaleniami Instrukcji należy do zarządzającego obiektem przy zawieraniu umowy. 5. Ustalenia zawarte w niniejszej Instrukcji nie naruszają przepisów szczegółowych dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz innych przepisów i aktów normatywnych. 6

CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU. Lokalizacja. Budynki eksploatowane przez Zespół Szkół Gimnazjalno Licealnych zlokalizowano w Poznaniu przy ul. Wyspiańskiego 27 (strona północna). Od strony wschodniej znajduje się ul. Jarochowskiego, natomiast strona południowa i zachodnia to tereny Hali Sportowej Arena. Opis budynków. Analizowane obiekty wybudowano w latach 1908 1910, pełniącymi funkcję dydaktyczną. Obiekty szkolne znajdują się w strefie ochronnej konserwatora zabytków. Aktualnie na terenie szkolnym eksploatowanych jest pięć obiektów: budynek dydaktyczny główny A, budynek dydaktyczny C, budynek dydaktyczny Z, budynek dydaktyczny P, sala gimnastyczna. Na terenie zespołu szkolnego uczą się i przebywają dzieci i młodzież w wieku od 13 do 17 lat. Obecnie w Zespole Szkół Gimnazjalno Licealnych uczy się około 650 osób. Zespół Szkół otwarty jest w godzinach od 7 30 do 16 10. Jedynie budynek Sali gimnastycznej czynny jest do godz. 22 00, w którym po zakończeniu zajęć szkolnych przebywają osoby z zewnątrz. Jednocześnie, największa liczba uczniów przebywa na terenie szkolnym w godzinach od 10 00 do 13 00. W obrębie poszczególnych sal lekcyjnych znajduje się maksymalnie około 29 osób. 7

Rozwiązania techniczno konstrukcyjne. Budynek dydaktyczny A Obiekt wolnostojący, czterokondygnacyjny, bez podpiwniczenia. Ściany zewnętrzne oraz wewnętrzne murowane z cegły, stropy wykonane z elementów żelbetowych w obrębie drugiego piętra konstrukcja stropu wykonana z elementów drewnianych, konstrukcja więźby dachowej drewniana, przekrycia dachówka ceramiczna, schody wykonane w konstrukcji żelbetowej. Budynek dydaktyczny C Budynek wolnostojący, trzykondygnacyjny, z poddaszem częściowo podpiwniczony. Ściany zewnętrzne oraz wewnętrzne murowane z cegły, stropy wykonane z elementów żelbetowych, konstrukcja więźby dachowej drewniana, przekrycie dachówka ceramiczna, schody żelbetowe. Budynek dydaktyczny Z Obiekt wolnostojący jednokondygnacyjny, bez podpiwniczenia. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne murowane z cegły, konstrukcja więźby dachowej drewniana, przekrycie dachówka ceramiczna. Budynek dydaktyczny P Obiekt wolnostojący, dwukondygnacyjny, z poddaszem nieużytkowym, częściowo podpiwniczony. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne murowane z cegły, konstrukcja więźby dachowej drewniana, przekrycie dachówka ceramiczna, schody wykonane w konstrukcji żelbetowej. Budynek Sali gimnastycznej Budynek wolnostojący, dwukondygnacyjny, bez podpiwniczenia. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne murowane z cegły, strop wykonany z elementów niepalnych, konstrukcja więźby dachowej drewniana, w części jednokondygnacyjnej konstrukcja stalowa, przekrycie wykonane z dachówki ceramicznej, schody wykonane w konstrukcji stalowej. 8

Ogólne dane liczbowe dla budynków Zespołu Szkół Gimnazjalno licealnych: Powierzchnia Wysokość Lp. Nazwa obiektu użytkowa (m 2 ) Kubatura (m 3 ) obiektów (m) 1 Budynek dydaktyczny główny 840 5.220 <12 A 2 Budynek dydaktyczny C 720 4.800 <12 3 Budynek dydaktyczny Z 80 200 <12 4 Budynek dydaktyczny P 400 - <12 5 Budynek Sali gimnastycznej 485 - <12 Techniczne instalacje użytkowe występujące w obiektach. Instalacja elektroenergetyczna, Instalacja odgromowa, Instalacja wewnętrzna hydrantowa (budynki A, C oraz sala gimnastyczna ), Instalacja telefoniczna, Instalacja ściekowo kanalizacyjna. Instalacja CO zasilana z własnej kotłowni gazowej o mocy cieplnej >30 kw, Instalacja gazowa, 9

Układ funkcjonalny pomieszczeń w poszczególnych budynkach: Lp. Nazwa obiektu Kondygnacja Pomieszczenia Parter - pomieszczenia administracyjno biurowe, - sale lekcyjne, - pomieszczenia socjalne, -pomieszczenia sanitarne, - dyżurka, - gabinet dyrektora, 1 Budynek dydaktyczny główny A I piętro - sale lekcyjne, - sklepik uczniowski, - radiowęzeł, - pomieszczenia sanitarne - sale lekcyjne. II piętro - biblioteka, - magazynek podręczny, III piętro - sale komputerowe, -szatnia, Piwnica - kotłownia, - pomieszczenie socjalne, - sale lekcyjne, 2 Budynek dydaktyczny C - dyżurka, Parter - pomieszczenie socjalne, - sale lekcyjne, I piętro - pomieszczenia administracyjno biurowe, - pokój nauczycielski, II piętro - sale lekcyjne, - pomieszczenie czytelni, - sala gimnastyczna A (< 50 Parter osób), - sala gimnastyczna B ( > 50 3 Budynek sali gimnastycznej osób), - szatnie, - pomieszczenia nauczycieli, - siłownia, I piętro - szatnia, - zaplecze socjalne, 4 Budynek dydaktyczny Z Parter - sale lekcyjne 5 Budynek dydaktyczny P Piwnica Parter I piętro - kotłownia, - pomieszczenia techniczne, - salelekcyjne, - pomieszczenia socjalne, - stołówka (< 50 osób) - kuchnia, - sale lekcyjne, - pomieszczenia biurowe. 10

Dla poszczególnych instalacji techniczno użytkowych należy prowadzić oględziny, przeglądy, pomiary i próby eksploatacyjne wynikające z przepisów szczegółowych i dokumentacji techniczno ruchowych urządzeń zasilanych odpowiednim rodzajem instalacji, a w szczególności: 1. Pomiar rezystancji izolacji przewodów roboczych instalacji elektroenergetycznych co najmniej raz na 5 lat, 2. Badanie urządzeń i instalacji piorunochronnych ochrony podstawowej: częściowe (wykonywane są podczas budowy obiektu), odbiorcze (wykonywane są przy oddawaniu budynku do eksploatacji), okresowe (należy wykonywać nie rzadziej niż co pięć lat lub w przypadku przebudowy albo zmiany funkcji budynku). 3. Każdy obiekt wyposażony w urządzenia i instalacje piorunochronne powinien mieć metrykę oraz protokóły badania takiej instalacji. 4. Szkoła wyposażona jest w sieć hydrantów wewnętrznych. Hydranty umieszczone są przy pionach klatek schodowych budynków. Badanie i przeglądy instalacji wodociągowej (hydrantowej) wykonywać należy przynajmniej raz w roku, 4. KLASYFIKACJA POŻAROWA BUDYNKÓW WARUNKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ OBIEKTÓW Zgodnie z 209 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (DZ.U. 2002 r. Nr 75, poz. 690) pomieszczenia eksploatowane w budynkach klasyfikujemy w następujący sposób: Pomieszczenia sal lekcyjnych ( < 50 osób) - ZL III Pomieszczenia administracyjno biurowe - ZL III Pomieszczenia biblioteki i czytelni - ZL III Dyżurka - ZL III Sala gimnastyczna A (< 50 osób ) - ZL III Sala gimnastyczna B (> 50 osób około 150 ) - ZL I Pomieszczenie stołówki (< 50 osób ) - ZL III Pomieszczenia socjalne - ZL III Kuchnia i zaplecze kuchenne - ZL III Pracownie zajęć technicznych i komputerowych - ZL III 11

Na podstawie 209 ust. 5 powyższego rozporządzenia strefy pożarowe zaliczone, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, do więcej niż jednej kategorii zagrożenia ludzi, powinny spełniać wymagania określone dla każdej z tych kategorii. Pomieszczenia warsztatowe, techniczne i magazynowe zaliczamy do zagrożonych pożarem w zależności od występującego obciążenia ogniowego ( obliczenia takie przeprowadza się na podstawie wykazu ilościowego i rodzajowego składowanych materiałów). Gęstość obciążenia ogniowego w części technicznej i magazynowej budynków wynosi do 500 MJ/m 2. W budynkach nie występują pomieszczenia zagrożone wybuchem. Na podstawie postanowień określonych w 8 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. budynki o wysokości do 12 m włacznie nad poziomem terenu zaliczamy do budynków niskich ( N ) Zgodnie z 212 ust. 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - budynki eksploatowane przez Zespół Szkół Gimnazjalno Licealnych kwalifikujemy do następujących klas odporności pożarowej budynków: Budynek główny dydaktyczny A ZL III, niski czterokondygnacyjny klasa C odporności pożarowej budynku, Budynek dydaktyczny C ZL III, niski trzykondygnacyjny klasa C odporności pożarowej budynku, Budynek Sali gimnastycznej ZL I i ZL III, niski, częściowo dwukondygnacyjny klasa D odporności pożarowej budynku, Budynek dydaktyczny Z ZL III, niski jednokondygnacyjny klasa D odporności pożarowej budynku, Budynek dydaktyczny P ZL III, niski, dwukondygnacyjny, poddaszem nieużytkowym klasa D odporności pożarowej budynku. 12

Klasa odporności pożarowej budynku Elementy budynku, odpowiednio do jego klasy odporności pożarowej, powinny w zakresie klasy odporności ogniowej spełniać, co najmniej wymagania określone w poniższej tabeli: główna konstrukcja nośna Klasa odporności ogniowej elementów budynku konstrukcja dachu strop ściana zewnętrz na ściana wewnętrzna przekrycie dachowe C R 60 R 15 REI 60 EI 30 EI 15 E 15 D R 30 ( - ) REI 30 EI 30 ( - ) ( - ) gdzie: R nośność ogniowa w minutach, E szczelność ogniowa w minutach, I izolacyjność ogniowa w minutach, ( - ) nie stawia się wymagań Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. elementy budynku o których mowa w powyższej tabeli powinny być nierozprzestrzeniające ognia. Drewniane elementy konstrukcyjne więźby dachowej analizowanych budynków, oraz stropu w obrębie drugiego piętra budynku A powinny zostać zabezpieczone ogniowo do stopnia niezapalności. Jednocześnie zaleca się przeprowadzenie stosownej ekspertyzy, stwierdzającej wymaganą klasę odporności ogniowej dla drewnianych elementów konstrukcyjnych więźby dachowej, w budynkach zakwalifikowanych do klasy C odporności pożarowej, a także drewnianych elementów konstrukcyjnych stropu w obrębie drugiego piętra budynku dydaktycznego A. Biorąc pod uwagę powyższe wymagania, można stwierdzić, że pozostałe elementy konstrukcyjne budynków spełniają wymagania cytowanego powyżej rozporządzenia, w zakresie klasy odporności ogniowej i stopnia rozprzestrzeniania ognia. Zgodnie z 241 ust. 1 Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności ogniowej wymaganą dla ścian wewnętrznych, nie mniejszą jednak niż EI 15. W analizowanym przypadku powyższy wymóg jest zachowany. 13

Ponadto na podstawie 2 ust. 1 Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących lub ich części wymagania techniczno budowlane określone mogą być w sposób inny niż podany w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo rozwojowej oraz rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy. Dla budynków lub obszarów objętych ochroną konserwatorską, ekspertyza, o której mowa powyżej, podlega również uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Strefy i oddzielenia przeciwpożarowe. Strefa pożarowa, jest to przestrzeń wydzielona w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni. Strefę pożarową może stanowić budynek albo jego część, oddzielona od innych części budynku elementami oddzieleń przeciwpożarowych bądź też pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalne odległości od innych obiektów budowlanych. Dopuszczalna powierzchnia strefy pożarowej dla budynków szkolnych zakwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZL - I i ZL - III, o wysokości do 12 m wynosi 8000m 2. Wymagania w niniejszym zakresie są zachowane. Na podstawie 220 ust. 1 Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. pomieszczenie kotłowni gazowej o mocy cieplej pieca > 30 kw, zlokalizowane w budynku dydaktycznym C, zostało wydzielone od pozostałej części budynku ścianami wewnętrznymi i stropem o klasie odporności ogniowej EI 60. Drzwi do przedmiotowego pomieszczenia prowadzą z zewnątrz budynku. Ponadto pomieszczenie kotłowni gazowej o mocy cieplnej > 30 kw zlokalizowane w budynku dydaktycznym P nie zostało wydzielone od pozostałej części budynku drzwiami w klasie odporności ogniowej EI 30. Zgodnie z 250 Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. piwnice powinny być oddzielone od pozostałej części budynku stropami i ścianami o klasie odporności ogniowej co najmniej REI 60, i zamknięte drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30. W związku z powyższym kondygnacja 14

piwniczna w budynku dydaktycznym P powinna zostać zamknięta drzwiami posiadającymi klasę odporności ogniowej EI 30. Jednocześnie na podstawie 251 cyt. Rozporządzenia wyjścia z klatek schodowych, analizowanych budynków, prowadzące na strych lub poddasze powinny być zamykane drzwiami lub klapą wyjściową o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 15. Elementy wykończenia wnętrz. W pomieszczeniach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest zabronione. Na drogach komunikacji ogólnej, służących celom ewakuacji, stosowanie materiałów łatwo zapalnych jest zabronione. Okładziny sufitów oraz sufity podwieszone należy wykonywać z materiałów niepalnych lub niezapalnych, nie kapiących i nie odpadających pod wpływem ognia. Wymagania w tym zakresie są spełnione. 15

5. POTENCJALNE ŹRÓDŁA POWSTANIA POŻARU I DROGI JEGO ROZPRZESTRZENIANIA. A. Zagrożenia pożarowe: a. Urządzenia i instalacje elektryczne. Instalacja elektryczna wykonana prawidłowo, zgodnie z obowiązującymi przepisami, właściwie konserwowana i użytkowana nie stwarza niebezpieczeństwa powstania pożaru. W praktyce jednak mogą zaistnieć poważne braki, zaniedbania, wykroczenia które powodują, że urządzenia elektryczne mogą być przyczyną powstania pożaru. Najczęstsze usterki to: Przeciążenia instalacji i odbiorników prądu, Zwarcie przewodów i urządzeń, Iskrzenie silników elektrycznych, Niewłaściwa instalacja elektryczna dla danego typu pomieszczenia, Stosowanie prowizorycznych instalacji, Eksploatacja uszkodzonych urządzeń i instalacji, Prowadzenie przewodów zasilających przez miejsca narażające je na przetarcie (ościeżnice okien, drzwi), Korzystanie z uszkodzonego osprzętu instalacji np. poluzowanych lub rozbitych włączników, gniazdek, itp. Naprawianie we własnym zakresie instalacji elektrycznych, reperowanie przepalonych bezpieczników topikowych, Ustawianie elektrycznych elementów grzejnych na podłożu palnym oraz pozostawianie ich bez dozoru, Osłanianie żarówek materiałami łatwo zapalnymi, Brak okresowych kontroli i konserwacji urządzeń elektrycznych, Brak lub złe działanie aparatów pomiarowych urządzeń elektrycznych. oraz wskaźników kontrolnych lub b. Urządzenia oświetleniowe. Przy oświetleniu elektrycznym źródłem powstania pożaru może być: 16

Stosowanie przenośnych punktów oświetleniowych z nieosłoniętą żarówką w pomieszczeniach takich jak np. archiwum, Zetknięcie się włókna wolframowego żarówki z materiałem palnym (przy pęknięciu, rozbiciu), Nieprawidłowo dobrana moc żarówki do osłony (klosza). c. Urządzenia ogrzewcze i dymowe. Mogą stać się źródłem powstania pożaru w przypadku: prowadzenia w pobliżu przewodów i grzejników materiałów łatwo zapalnych oraz niedostatecznej i niewłaściwej konserwacji instalacji ogrzewczej. d. Magazynowanie. Źródłem powstania pożaru może być niewłaściwe magazynowanie gdy: Wspólnie magazynuje się materiały wchodzące ze sobą w reakcje chemiczne, Przechowywanie materiałów palnych i łatwo zapalnych w nieszczelnych naczyniach i pojemnikach powodujących wycieki, Niewłaściwe przygotowanie pomieszczeń magazynowych (brak wentylacji) i nie zabezpieczenie ich przed dostępem osób postronnych, e. Wyładowania atmosferyczne i elektryczności statycznej. Powodem powstania pożaru mogą być: Niesprawność urządzeń ochrony odgromowej (brak ciągłości zwodów lub uziemienia, skorodowane zwody itp.), Niewłaściwa oporność uziemienia, Brak konserwacji urządzenia odgromowego nie prowadzenie badań i pomiarów, Stosowanie materiałów gromadzących ładunki elektryczności statycznej przy pracach z cieczami łatwo zapalnymi. 17

f. Nieostrożność. Do najczęstszych nieostrożności mogących spowodować powstanie pożaru należy: g. Podpalenia. Używanie ognia otwartego lub światła z płomieniem otwartym w pomieszczeniach, w których robić tego nie wolno, Palenie papierosów, w których obowiązuje zakaz palenia, Wyrzucanie niedopałków do koszy z papierami, Wykonywanie prac niebezpiecznych pożarowo (spawanie, cięcie) bez należytego zabezpieczenia, Przelewanie cieczy łatwo zapalnych, używanie ich do czyszczenia maszyn i odzieży, zmywania podłóg itp. Oraz ich podgrzewanie, Suszenie lub przechowywanie materiałów palnych np. odzieży w bliskim sąsiedztwie źródeł ognia i ciepła lub na nich bezpośrednio Brak ogólnego porządku oraz czystości. Ze względu na charakter obiektu nie można wykluczyć podpalenia, które może być m. in. wynikiem: Wybryku chuligańskiego, Napadu rabunkowego, Akcji terrorystycznej. B. Potencjalne drogi rozprzestrzeniania się pożaru. Drogi rozprzestrzeniania się pożaru uzależnione są od: Lokalizacji pomieszczeń w których powstał pożar, Warunków budowlanych oraz wystroju wnętrz poszczególnych pomieszczeń: - powierzchni i kubatury, - stopnia zapalności elementów budynku, - sposobu zabezpieczenia przed zadymieniem, - funkcji pomieszczeń. 18

C. Czynniki wpływające na szybkość rozprzestrzeniania się pożaru. Rozważając kolejno powyższe czynniki można stwierdzić, że możliwość rozprzestrzeniania się pożaru jest tym większa, im większe jest nagromadzenie materiałów palnych w pomieszczeniu, jak również: - późne zauważenie pożaru, - zbyt długi czas alarmowania jednostek straży pożarnej, - niedostateczna ilość lub nieodpowiedni rodzaj podręcznego sprzętu gaśniczego, - nieumiejętna obsługa sprzętu gaśniczego przez osoby podejmujące pierwsze działania przed przybyciem jednostek ratowniczych. D. Profilaktyka pożarowa w magazynowaniu. Podczas procesu magazynowania należy przestrzegać poniższych zasad: wszelkie materiały palne powinny się znajdować w odległości nie mniejszej, niż: - 0,5 m od urządzeń ogrzewczych, których powierzchnia nagrzewa się powyżej 100 0 C, - 0,5 m od grzejników i przewodów centralnego ogrzewania, - 0,5 m od punktów świetlnych. palety i półki powinny być wykonane z materiałów niepalnych, odległość między rzędami regałów nie powinna być mniejsza niż wynika to ze stosowanych środków transportowych, lecz nie mniej niż 0,75 m, przerwy między sekcjami jednorazowych materiałów powinny posiadać jednometrową szerokość, przejście główne w magazynach i drogi ewakuacyjne nie mogą być zastawione materiałami, opakowaniami, lub wózkami, dolne półki z regałami lub podkładki ażurowe powinno się układać na wysokości 0,2 m od podłogi, 19

bezwzględnie przestrzegać zakazu używania ognia otwartego i palenia tytoniu, nie pozostawiać nie wyłączonego dopływu prądu elektrycznego po zakończeniu pracy z wyjątkiem potrzeb technologicznych, nie używać uszkodzonych instalacji i osprzętu elektrycznego, oznakować drzwi znakami ostrzegawczymi i informacyjnymi zgodnie z aktualną Polską Normą, wyposażyć pomieszczenia magazynowe w odpowiedni podręczny sprzęt gaśniczy. 6. ZASADY ZAPOBIEGANIA MOŻLIWOŚCI POWSTANIA POŻARU. A. Postanowienia ogólne. Ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu przede wszystkim ochronę życia i zdrowia ludzi przed pożarem. Zapewniając ochronę przeciwpożarową dla omawianych pomieszczeń należy w szczególności: przestrzegać przeciwpożarowych wymagań budowlanych i instalacyjnych, wyposażyć obiekt w sprzęt gaśniczy zgodnie z wymaganiami określonymi w Rozporządzeniu MSW i A z dnia 21 kwietnia 2006 r, zapewnić osobom przebywającym w budynku bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji na wypadek pożaru, ustalić sposoby postępowania w przypadku powstania pożaru, zapoznać wszystkich pracowników z przepisami przeciwpożarowymi, szczególnie w zakresie podejmowania pierwszych działań ratowniczych przed przybyciem jednostek straży pożarnej: - gaszenia pożaru podręcznym sprzętem gaśniczym, - prowadzenia ewakuacji ludzi i mienia, - alarmowania jednostek ratowniczych. Szczegółowe wymagania dotyczące zabezpieczenia przeciwpożarowego określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Stosowanie tych wymagań w praktyce, zarówno w sferze organizacyjnej jak i technicznych 20

środków zabezpieczeń przeciwpożarowych, odbywa się przez określenie zadań poszczególnym komórkom organizacyjnym, stosownie do podziału kompetencji. Egzekwowanie realizacji tych obowiązków dokonuje - Dyrektor osobiście lub poprzez upoważnione osoby. Zatem optymalna organizacja ochrony przeciwpożarowej i sprawne systemy techniczne stanowią rękojmię bezpieczeństwa osób przebywających w obiekcie i dobrze przygotowują do realizacji akcji ratowniczej z zewnątrz. B. Obowiązki pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Obowiązki Dyrektora Szkoły W świetle ustawy o ochronie przeciwpożarowej Dyrektor Szkoły ponosi bezpośrednią odpowiedzialność za stan zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektu a w szczególności: zapewnienia przestrzegania przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych, warunków bezpieczeństwa przebywających wewnątrz ludzi oraz możliwość ewakuacji, zaopatrzenia obiektu w odpowiednią ilość i rodzaj sprzętu gaśniczego oraz jego prawidłową konserwację, zaznajomienia podległych pracowników z obowiązującymi przepisami przeciwpożarowymi oraz zapewnienia nadzoru nad ich przestrzeganiem, wykonywania decyzji administracyjnych wydawanych przez uprawnione organy administracji państwowej w wyniku czynności kontrolnych przeprowadzonych na terenie szkoły. podejmowania wszelkich przedsięwzięć zmierzających do poprawy zabezpieczenia przeciwpożarowego budynków szkolnych. 21

Obowiązki pracowników Odpowiedzialność za osiągnięcie i utrzymanie właściwego stanu bezpieczeństwa pożarowego ciąży na wszystkich pracownikach szkoły bez względu na miejsce i charakter wykonywanej pracy oraz formę zatrudnienia. Do obowiązku powyższych osób należy: utrzymanie stanowiska pracy w ładzie i czystości, przestrzeganie aby nie były zastawione dojścia i dostęp do sprzętu gaśniczego oraz dróg ewakuacyjnych, a po zakończeniu pracy sprawdzenie czy nie występuje niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych oraz znajomość instrukcji o sposobach alarmowania na wypadek powstania pożaru i sposobu użycia podręcznego sprzętu gaśniczego, zawiadomienie przełożonych o występujących uszkodzeniach i usterkach w urządzeniach energetycznych i innych oraz o potencjalnych utrudnieniach w ewakuacji, branie udziału w szkoleniach z zakresu ochrony przeciwpożarowej organizowanych przez kierownictwo, ścisłe stosowanie się do wytycznych zabezpieczenia pożarowego na stanowiskach pracy, systematyczne sprzątanie swojego stanowiska pracy każdorazowo przed zakończeniem pracy, w przypadku powstania pożaru, awarii lub innego miejscowego zagrożenia pracownicy zobowiązani są w szczególności do: - natychmiastowego zaalarmowania osób przebywających w najbliższym otoczeniu lub pomieszczeniu, straży pożarnej oraz przełożonych, - podjęcie przed przybyciem straży pożarnej akcji ratowniczo gaśniczej przy użyciu dostępnego sprzętu gaśniczego, - wykonywania czynności ratowniczo gaśniczych zgodnie z poleceniami osoby kierującej akcją ratowniczą, - pracownikom nie wolno oddalać się od budynku bez zezwolenia osoby kierującej akcją ratowniczo gaśniczą (przełożonego) jeżeli pozostawanie na miejscu nie zagraża ich zdrowiu i życiu, 22

znać rozmieszczenie podręcznego sprzętu przeciwpożarowych, gaśniczego i urządzeń znać zagrożenie pożarowe występujące w obiekcie, na swoim stanowisku pracy oraz znać sposoby przeciwdziałania powstania i rozprzestrzeniania się pożarów. Branie bezpośredniego udziału w akcjach ratowniczych i ewakuacyjnych w przypadku pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, podporządkowując się w tym zakresie kierownikowi akcji ratowniczo gaśniczej. Obowiązki pracowników administracji nadzór nad bezpieczną eksploatacją instalacji użytkowych i technicznych zastosowanych w szkoły, zapewnienie sprawności technicznej urządzeń przeciwpożarowych takich jak: instalacja wodociągowa wewnętrzna przeciwpożarowa, instalacja oświetlenia ewakuacyjnego, planowanie remontów wszelkich urządzeń technicznych, planowanie w porozumieniu modernizacji itp. budynku, z kierownictwem szkoły przebudowy, powodowanie natychmiastowego usuwania wad w instalacjach i urządzeniach eksploatowanych w szkole, sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych przez podległy personel. Obowiązki Pracowników Dyżurki Pracownicy dyżurki są zobowiązani: znać rozmieszczenie i przeznaczenie pomieszczeń w Szkole, znać instrukcję alarmowania i zasady postępowania w przypadku powstania pożaru oraz użycie sprzętu podręcznego, sprawdzić przed podjęciem obowiązków służbowych sprawność urządzeń telefonicznych, klucze zapasowe do pomieszczeń, dostęp do drzwi ewakuacyjnych, znać rozmieszczenie sprzętu gaśniczego, lokalizację głównego wyłącznika prądu, wyjść ewakuacyjnych, 23

współdziałać z dowódcą jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej. Obowiązki osób sprzątających Do obowiązków osób sprzątających należy: wykonywanie pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa pożarowego, odbywanie szkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej, opróżnianie koszy, pojemników przeznaczonych na składowanie odpadków, papieru, makulatury bezpośrednio po zakończeniu pracy i usuwanie tych odpadków do odpowiednich zasobników poza teren sprzątanych pomieszczeń, dokonywanie przeglądu pomieszczeń po zakończeniu pracy i sprawdzenie, czy nie został zaprószony ogień w pomieszczeniach, czy na przewodach grzewczych nie pozostawiono materiałów palnych, czy drzwi i okna zostały dokładnie zamknięte, znajomość instrukcji alarmowych, zachowania się na wypadek pożaru lub innego zagrożenia, 24