Informacja z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Braniewsko-Pasłęckiego Banku Spółdzielczego z siedzibą w Pasłęku

INFORMACJA Z ZAKRESU PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU BRANIEWSKO-PASŁĘCKIEGO BANKU SPÓŁDZIELCZEGO Z SIEDZIBĄ W PASŁĘKU WEDŁUG STANU NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2012 ROKU Pasłęk, maj 2013

Spis treści WSTĘP...3 I. Informacje ogólne...3 II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka...3 RYZYKO KREDYTOWE...4 RYZYKO DETALICZNYCH EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH...8 RYZYKO PORTFELA EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH FINANSUJĄCYCH NIERUCHOMOŚCI ORAZ ZABEZPIECZONYCH HIPOTECZNIE...9 RYZYKO KONCENTRACJI... 10 RYZYKO REZYDUALNE... 11 RYZYKO PŁYNNOŚCI... 13 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ... 15 RYZYKO WALUTOWE... 17 RYZYKO OPERACYJNE... 19 RYZYKO BRAKU ZGODNOŚCI... 21 III. Informacja z zakresu stosowania norm ostrożnościowych... 23 IV. Fundusze własne... 23 V. Adekwatność kapitałowa... 25 VI. Ryzyko kredytowe... 27 VII. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym... 32 VIII. Ryzyko stopy procentowej dla ekspozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego... 34 IX. Polityka zmiennych składników wynagradzania... 35 2 S t r o n a

WSTĘP 1. Niniejszy dokument został opracowany celem spełnienia wymogów wynikających z Uchwały Komisji Nadzoru Finansowego dotyczącej szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu. 2. Informacje te są ogłaszane z częstotliwością roczną, nie później niż w terminie 30 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez Zebranie Przedstawicieli. 3. Informacje są ogólnie dostępne dla wszystkich uczestników rynku w Centrali Banku w formie papierowej. I. Informacje ogólne Braniewsko-Pasłęcki Bank Spółdzielczy z siedzibą w Pasłęku, ul. Westerplatte 17 na podstawie Uchwały 385/2008 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 17 grudnia 2008r. wraz z późniejszymi zmianami oraz ustawy Prawo Bankowe art. 111a przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym z zakresu adekwatności kapitałowej według stanu na 31 grudnia 2012r. II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka 1. B-P BS z/s w Pasłęku stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych: 1) metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego, 2) metodę podstawowego wskaźnika w zakresie ryzyka operacyjnego, 3) metodę podstawowego wskaźnika w zakresie ryzyka walutowego. 2. Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne strategie i procedury, które odnoszą się do identyfikacji, pomiaru monitorowania i kontroli poszczególnych rodzajów ryzyka. 3. Do podstawowych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi, Bank zalicza: ryzyko kredytowe, w tym: o EKZH o EKFN, o DEK, ryzyko koncentracji, ryzyko rezydualne, ryzyko płynności, ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, ryzyko walutowe - w ramach ryzyka rynkowego, ryzyko operacyjne, ryzyko braku zgodności, 4. Strategie zarządzania, cele strategiczne, procesy zarządzania oraz metody pomiaru, ograniczania i zakres raportowania poszczególnych rodzajów ryzyk w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku. 3 S t r o n a

RYZYKO KREDYTOWE Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka kredytowego (w tym: DEK, EKZH, EKFN) jest: 1. wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego, 2. zminimalizowanie zagrożeń występujących w działalności kredytowej Banku poprzez stosowanie standardów zawartych w regulacjach kredytowych, w szczególności dotyczących oceny zdolności kredytowej, wiarygodności klientów i ustanawiania zabezpieczeń oraz prowadzenia monitoringu portfela kredytowego, 3. dostarczanie Zarządowi Banku informacji o portfelu kredytowym umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych i zasadnych decyzji dotyczących działalności kredytowej Banku. Przy realizacji celów strategicznych w zarządzaniu ryzykiem kredytowym należy uwzględnić najważniejsze czynniki ryzyka kredytowego, którymi są: 1. pogorszenie się koniunktury gospodarczej, 2. pogorszenie sytuacji ekonomiczno finansowej kredytobiorcy, 3. pogorszenie sytuacji ekonomiczno finansowej firm w branży, 4. błędy pracowników Banku w ocenie wniosku, 5. ryzyko towarzyszące przedsięwzięciu (np. pojawienie się silnej konkurencji, problemy z dostawcami lub odbiorcami), 6. ryzyko prawne nagła zmiana przepisów, 7. rosnące zapotrzebowanie na kredyt przy niskich kapitałach własnych, 8. brak pełnej informacji o zadłużeniu, 9. brak pełnej informacji o powiązaniach kapitałowych lub organizacyjnych, 10. ograniczone możliwości ubezpieczeń, 11. konkurencja bankowa obniżanie standardów celem zatrzymania kredytobiorcy jako klienta Banku, 12. czynniki losowe (katastrofy, śmierć lub choroba kredytobiorcy), 13. wyłudzenia. Strategia zarządzania ryzykiem kredytowym ma na celu zabezpieczenie Banku przed nadmiernym ryzykiem w działalności kredytowej poprzez odpowiednio prowadzone zarządzanie ryzykiem zarówno w odniesieniu do pojedynczej transakcji, jak i łącznego portfela kredytowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczej transakcji obejmuje: 1. stosowanie standardów kredytowych przy uwzględnieniu rodzaju produktu kredytowego, przy czym standardy kredytowe to określone zasady kredytowania i normy zawarte w odpowiednich regulacjach kredytowych, 2. ograniczanie wysokości kredytu poprzez jednostkowe limity zaangażowań, 3. badanie terminowości spłaty kredytu, ocenę sytuacji ekonomiczno finansowej kredytobiorcy oraz ocenę zabezpieczeń, 4. przegląd ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw, 5. windykację i nadzór nad kredytami zagrożonymi, 6. kontrolę kredytową. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego portfela kredytowego przeprowadzane jest za pomocą: 1. dywersyfikacji oraz monitorowania i raportowania ryzyka kredytowego z tytułu koncentracji, związanego z możliwością zbyt dużego zaangażowania Banku: a. wobec pojedynczych podmiotów oraz podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, b. w ten sam sektor gospodarczy, c. wobec tego samego produktu, d. w ten sam rodzaj zabezpieczenia lub w tego samego dostawcę zabezpieczenia, 4 S t r o n a

2. monitorowania i raportowania jakości portfela (badanie udziału kredytów zagrożonych w poszczególnych segmentach klientów, branżach, regionach itp.), 3. monitorowania i raportowania wielkości tworzonych rezerw na należności zagrożone w porównaniu z poziomem tych należności zagrożonych i wielkością wyniku finansowego Banku, 4. monitorowania i raportowania wartości odzysku z zabezpieczeń oraz poziomu pokrycia ekspozycji zabezpieczeniami, 5. analizy migracji ekspozycji kredytowych pomiędzy poszczególnymi kategoriami ryzyka, 6. monitorowania ekspozycji kredytowych zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka, 7. monitorowania ryzyka wynikającego z zaangażowań wobec podmiotów, o których mowa w art. 79a Ustawy Prawo Bankowe. Badanie ryzyka kredytowego portfela kredytowego w cyklu miesięcznym w Banku obejmuje: 1. analizę ilościową z uwzględnieniem: a. dynamiki oraz struktury podmiotowo-produktowej portfela kredytowego, b. poziomu, dynamiki i struktury zobowiązań pozabilansowych ogółem i w podziale na jednostki organizacyjne, c. poziomu, dynamiki i struktury ekspozycji kredytowych zagrożonych, zastosowanych pomniejszeń podstawy tworzenia rezerw oraz wysokości utworzonych rezerw, d. poziomu oraz dynamiki znaczących, indywidualnie istotnych i dużych zaangażowań, e. poziomu i dynamiki ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, f. poziom oraz dynamiki ekspozycji kredytowych udzielonych osobom, o których mowa w art. 79a Ustawy Prawo Bankowe, g. poziom i dynamiki ekspozycji kredytowych zaangażowanych w branżę, region i instrument finansowy, rodzaj zabezpieczenia, h. poziom i dynamiki EKZH, i. poziom i dynamiki EKFN, j. poziom i dynamiki DEK, k. największego zaangażowania Banku w odniesieniu do limitów koncentracji, określonych w Ustawie Prawo Bankowe. 2. analizę wskaźnikową obejmującą w szczególności poniższe wskaźniki udziału : a. ekspozycji kredytowych zagrożonych (ogółem i w poszczególnych kategoriach) w ekspozycjach kredytowych, b. rezerw w ekspozycjach kredytowych zagrożonych ogółem, c. znaczących, indywidualnie istotnych i dużych zaangażowań w portfelu kredytowym, 3. ocenę realizacji limitów zaangażowań, 4. analizę jakościową portfela kredytowego w odniesieniu do grup produktów 5. poziomu i dynamiki ekspozycji kredytowych zaangażowanych w branżę, w rodzaj zabezpieczenia, w grupę podmiotów i instrument finansowy, 6. największego zaangażowania Banku w odniesieniu do limitów koncentracji, określonych w Ustawie Prawo Bankowe, 7. oceny realizacji limitów zaangażowań zaangażowanych w branżę, w rodzaj zabezpieczenia, w grupę podmiotów i instrument finansowy, 8. informacji o 10 największych podmiotach, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmującej poziom ekspozycji kredytowych w grupie podmiotów gospodarczych, 9. informacji o 3 największych podmiotach, zakwalifikowanych do znaczących zaangażowań obejmującej poziom ekspozycji kredytowych w grupie podmiotów samorządowych, 10. informacji o wartości bilansowej i pozabilansowej EKZH w stosunku do portfela kredytowego ogółem, 11. informacji o wartości bilansowej i pozabilansowej EKFN w stosunku do portfela kredytowego ogółem, 12. informacji o wartości bilansowej i pozabilansowej DEK w stosunku do portfela kredytowego ogółem, 13. informację z zakresu ryzyka rezydualnego. 5 S t r o n a

Wyniki analiz opisane powyżej przedstawiane są w raportach sporządzanych przez Samodzielne stanowisko ds. zarządzania ryzykiem kredytowym. Raporty są prezentowane w cyklach miesięcznych Komitetowi ALCO i Zarządowi Banku, a w okresach kwartalnych Radzie Nadzorczej. W cyklach kwartalnych przygotowywane są dodatkowo analizy dotyczące: poziomu i dynamiki EKZH, poziom i dynamiki EKFN, poziomu i dynamiki DEK. Zarządzanie ryzykiem kredytowym jest to proces ciągły, który umożliwić ma zminimalizowanie zagrożeń występujących w działalności kredytowej Banku i dostarczyć informacji o portfelu kredytowym, które umożliwią Zarządowi Banku bieżące podejmowanie decyzji dotyczących działalności kredytowej banku. W procesie zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku uczestniczą: Wiceprezes Zarządu ds. handlu - odpowiadający za zarządzanie ryzykiem kredytowym, Prezes Zarządu odpowiadający za monitorowanie ryzyka kredytowego, Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO), który: 1. opiniuje metody pomiaru i oceny oraz ustalania norm ostrożnościowych dla portfelowego ryzyka kredytowego, w zakresie: a. limitów branżowych, b. koncentracji należności kredytowych, c. ryzyka związanego z produktami generującymi ryzyko kredytowe, d. ryzyka rezydualnego, e. tworzenia, rozwiązania i wykorzystania rezerwy na ryzyko ogólne, f. wysokości limitów wewnętrznych Banku z tytułu ryzyka kredytowego. 2. analizuje poziom ryzyka kredytowego występującego w Banku, 3. analizuje wpływ na ryzyko kredytowe: a. obecnej i przyszłej sytuacji na lokalnym rynku usług finansowych, b. sytuacji ogólnogospodarczej, 4. raportuje poziom ryzyka kredytowego dla Zarządu. Analityk Kredytowy w ramach posiadanych kompetencji określonych w stosownych aktach wewnętrznych, weryfikuje i opiniuje przygotowane do decyzji przez komórki kredytowe wnioski dotyczące ekspozycji kredytowych i zmiany warunków umownych, Komórka zarządzająca (Pracownicy zespołów kredytów, Kierownik Filii, Kierownik Zespołu Kredytów, Dyrektor Oddziału, Samodzielne stanowisko monitoringu kredytowego, Stanowisko windykacji) odpowiada za: 1. administrowanie ekspozycji kredytowych poprzez: a. przygotowanie umów kredytowych, b. weryfikację i gromadzenie danych o klientach, c. uruchamianie kredytów, 2. poprawność dokonanej analizy zdolności i wiarygodności kredytowej i wydanie odpowiedniej rekomendacji decyzji kredytowej, 3. ocenę wartości i jakości zabezpieczeń, 4. badanie terminowości spłaty kredytu, ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy oraz monitoring zabezpieczeń, 5. propozycję klasyfikacji ekspozycji kredytowych, 6. identyfikację podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie. Komórka monitorująca Samodzielne stanowisko ds. zarządzania ryzykiem kredytowym -odpowiada za: 1. opracowanie zasad zarządzania ryzykiem kredytowym, 2. monitorowanie przestrzegania akceptowanego poziomu ryzyka kredytowego, 3. raportowanie w zakresie poziomu ryzyka kredytowego dla Komitetu ALCO. 6 S t r o n a

Działania i mechanizmy służące ograniczeniu ryzyka kredytowego polegają na określeniu i przestrzeganiu standardów kredytowych zawartych w regulacjach obowiązujących w Banku wymienionych niżej: 1. polityce kredytowej Banku, wyznaczającej ogólne kierunki rozwoju działalności kredytowej Banku, strategiczne branże i produkty kredytowe, a także strategicznych klientów banku, 2. instrukcjach dotyczących poszczególnych produktów kredytowych, przeznaczonych dla pracowników kredytowych banku, zawierających procedurę postępowania z wnioskiem kredytowym, określające wzorcowe wnioski, umowy, inne załączniki, a także spis dokumentacji niezbędnej do oceny wniosku o dany produkt kredytowy, 3. regulaminach dotyczących poszczególnych produktów kredytowych, przeznaczonych dla klientów, określających podstawowe warunki kredytowania, 4. zasadach oceny wiarygodności kredytowej klientów, 5. zasadach oceny zdolności kredytowej: a. podmiotów gospodarczych prowadzących pełną sprawozdawczość finansową, b. podmiotów gospodarczych prowadzących uproszczoną sprawozdawczość finansową c. podmiotów prowadzących działalność rolniczą, d. jednostek samorządu terytorialnego, e. osób fizycznych, f. innych grup klientów, zawartych w regulacjach kredytowych. 6. regulaminie Analityka Kredytowego, określającym szczegółowy tryb i zasady działania, 7. zasadach monitorowania ekspozycji kredytowych, określających ocenę terminowości spłat, sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz wartości zabezpieczeń dla różnych rodzajów produktów kredytowych dotyczących: a. kredytów konsumenckich, b. kredytów na działalność gospodarczą dla podmiotów prowadzących pełną sprawozdawczość finansową, c. kredytów na działalność gospodarczą dla podmiotów prowadzących uproszczoną sprawozdawczość finansową, d. kredytów na działalność rolniczą, e. kredytów i pożyczek zabezpieczonych hipotecznie udzielonych klientom indywidualnym, f. kredytów dla jednostek samorządu terytorialnego, g. innych grup klientów, 8. regulaminie udzielania przez Bank kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i poręczeń, otwierania rachunków bankowych osobom i podmiotom wymienionym w art. 79 a ustawy Prawo bankowe. Zarządzanie ryzykiem kredytowym portfela kredytowego Banku obejmuje działania polegające na: 1. dywersyfikacji ryzyka i kształtowaniu bezpiecznej struktury portfela, 2. badaniu jakości portfela, 3. przeprowadzaniu testów warunków skrajnych portfela kredytowego. Gdy poziom ryzyka wzrasta w portfelu kredytowym Bank identyfikuje przyczynę wzrostu. Po zidentyfikowaniu przyczyn wzrostu poziomu ryzyka, Bank rozważy podjęcie następujących działań: 1. ograniczenie kwoty zaangażowania poprzez wprowadzenie ostrzejszych limitów na kredyty udzielane określonym kredytobiorcom, na duże zaangażowania kredytowe lub na pewne rodzaje kredytów o wysokim stopniu zbadanego ryzyka, 2. ograniczenie skali całej akcji kredytowej Banku lub w odniesieniu do wybranych jednostek organizacyjnych Banku, 3. zwiększenie wartości zabezpieczeń, 4. restrukturyzowanie zadłużenia, 5. doskonalenie standardów kredytowych i systemu kontroli wewnętrznej, opracowanie odpowiednich procedur wewnętrznych, 6. podejmowanie innych zindywidualizowanych działań zależnych od skali i rodzaju stwierdzonego zagrożenia. 7 S t r o n a

RYZYKO DETALICZNYCH EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH Proces zarządzania ryzykiem DEK obejmuje w szczególności: 1. ustalenie i przestrzeganie limitów ograniczających ryzyko DEK, 2. wymogi dokumentowe w zakresie badania zdolności i wiarygodności kredytowej, 3. korzystanie z wewnętrznych i zewnętrznych baz danych, 4. system uprawnień do akceptacji ryzyka, 5. ograniczanie strat poprzez zabezpieczenie DEK, 6. odpowiednie administrowanie DEK, 7. procesy monitorowania DEK i dochodzenia roszczeń, 8. przeprowadzanie testów warunków skrajnych, 9. zastosowanie narzędzi wspierających ocenę zdolności i wiarygodności kredytowej oraz zarządzanie ryzykiem portfela DEK. Odpowiedzialność za zarządzanie portfelem DEK ponosi Wiceprezes Zarządu ds. handlu w zakresie następujących kluczowych obszarów zasad polityki zarządzania DEK: 1. nadzorowania i stosowania kryteriów przyznawania kredytów, pożyczek i sprzedaży innych produktów i usług DEK, 2. udzielania oraz monitorowania poszczególnych DEK, 3. ustalania, weryfikacji i aktualizacji wartości zabezpieczeń, 4. procedur administrowania portfelem, tj. gromadzenia i archiwizowania dokumentów, wypłaty kolejnych transz. Odpowiedzialność za administrowanie windykacji, pomiar ryzyka oraz monitorowanie i testy warunków skrajnych portfela kredytowego DEK ponosi Prezes Zarządu w zakresie następujących kluczowych obszarów: 1. dochodzenia roszczeń w przypadku naruszenia przez dłużnika warunków umowy. 2. systemu monitorowania portfela DEK w zakresie jakości oraz zagrożeń płynących z nadmiernej koncentracji wokół jednej z cech, np. branży, rodzaju kredytu, rodzaju zabezpieczenia, 3. uwzględniania zmian zachodzących w portfelu w zakresie wielkości i udziału poszczególnych rodzajów ekspozycji oraz jakości i wartości zabezpieczeń, 4. uwzględniania cykliczności gospodarki, 5. zasad uwzględniania ponoszonego przez dłużnika ryzyka stopy procentowej. Pomiarem i raportowaniem ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych w Banku zajmuje się Samodzielne stanowisko ds. zarządzania ryzykiem kredytowym które przygotowuje i przedkłada w cyklach kwartalnych Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami Banku informacje na temat poziomu tego ryzyka. Zasady raportowania DEK obejmują proces: 1) przestrzegania limitów, 2) badania jakości portfeli kredytowych DEK, 3) ocenę skuteczności monitorowania i odzyskiwania należności, 4) ocenę skuteczności zabezpieczeń i poziomu strat kredytowych, 5) analizę skuteczności stosowanych zasad oceny zdolności kredytowej i wiarygodności. Raporty z zakresem opisanym powyżej przygotowywane przez Komitet ALCO i przekazywane są: 1) Zarządowi Banku w okresach kwartalnych, 2) Radzie Nadzorczej w okresach kwartalnych. Bank ogranicza ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych poprzez stosowanie systemu limitów jak też wymogów, które muszą być spełnione w zakresie zdolności kredytowej. W ramach zarządzania detalicznych ekspozycji kredytowych Bank przeprowadza również testy warunków skrajnych nie rzadziej niż raz w roku. 8 S t r o n a

RYZYKO PORTFELA EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH FINANSUJĄCYCH NIERUCHOMOŚCI ORAZ ZABEZPIECZONYCH HIPOTECZNIE W Banku funkcjonują następujące mechanizmy identyfikacji i oceny ryzyka EKFN oraz EKZH: 1. dla pojedynczego kredytu, za który odpowiedzialna jest Komórka zarządzająca w odniesieniu do zarządzanych ekspozycji kredytowych: a) analiza wniosku kredytowego dla EKFN oraz EKZH, b) monitoring kredytowy, 2. dla portfela kredytowego EKFN oraz EKZH, za który odpowiedzialna jest Komórka monitorująca: a) kwartalna analiza portfela EKFN oraz EKZH, b) testy warunków skrajnych wykonywane przynajmniej raz w roku. Bank dokonuje weryfikacji, nie rzadziej niż raz w roku, stanu prawnego, faktycznego i wartości przyjętej na zabezpieczenie nieruchomości oraz wskaźnika LtV. W przypadku wzrostu wskaźnika LtV dla ekspozycji kredytowej o co najmniej 30% ponad poziom akceptowany, Bank powinien rozważyć zastosowanie następujących działań: 1. ustanowienie dodatkowych zabezpieczeń, 2. zmianę zabezpieczenia, 3. wypowiedzenie warunków umowy kredytu, 4. renegocjacje warunków umowy kredytu. Bank powyższe działania może uzależnić od: 1) wielkości odchylenia wskaźnika LtV, 2) terminowości spłaty kredytu, 3) sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy, 4) dotychczasowej współpracy z kredytobiorcą, 5) sytuacji majątkowej kredytobiorcy, 6) trendów rynkowych w zakresie wartości nieruchomości. W procesie zarządzania ryzykiem EKFN i EKZH w Banku uczestniczą: Wiceprezes Zarządu ds. handlu - odpowiadający za zarządzanie ryzykiem EKFN i EKZH, Prezes Zarządu odpowiadający za monitorowanie ryzyka EKFN i EKZH, Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO), który: 1. opiniuje metody pomiaru i oceny poziomu ryzyka oraz ustalania limitów dla portfelowego ryzyka EKFN oraz EKZH, w zakresie: a. limitów, b. koncentracji należności kredytowych, c. ryzyka związanego z produktami generującymi ryzyko kredytowe, d. ryzyka rezydualnego, e. tworzenia, rozwiązania i wykorzystania rezerwy na ryzyko ogólne, f. wysokości limitów wewnętrznych banku z tytułu ryzyka kredytowego, 2. analizuje poziom ryzyka EKFN oraz EKZH występującego w Banku, 3. analizuje wpływ na ryzyko EKFN oraz EKZH: a. obecnej i przyszłej sytuacji na lokalnym rynku mieszkaniowym, b. ogólnokrajowej sytuacji na rynku mieszkaniowym, 4. raportuje poziom ryzyka EKFN oraz EKZH dla Zarządu Analityk Kredytowy który, w ramach posiadanych kompetencji określonych w stosownych aktach wewnętrznych, weryfikuje i opiniuje przygotowane do decyzji przez komórki kredytowe wnioski dotyczące ekspozycji kredytowych i zmiany warunków umownych, 9 S t r o n a

Komórka zarządzająca (Pracownicy zespołów kredytów, Kierownik Filii, Kierownik zespołu kredytów, Dyrektor Oddziału, Samodzielne stanowisko monitoringu kredytowego, Stanowisko windykacji) - odpowiada w szczególności za: 1. administrowanie ekspozycji EKFN oraz EKZH poprzez przygotowanie umów kredytowych i ustanowienie zabezpieczeń 2. poprawność dokonanej analizy zdolności,wiarygodności kredytowej 3. ocenę wartości i jakości przedmiotu kredytowania 4. ocenę wartości i jakości zabezpieczeń, 5. badanie terminowości spłaty kredytu, ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy oraz monitoring zabezpieczeń, 6. propozycję klasyfikacji ekspozycji kredytowych ustalanie podstawy tworzenia rezerw, Komórka monitorująca (Samodzielne stanowisko ds. zarządzania ryzykiem kredytowym) odpowiada w szczególności za: 1. opracowanie zasad zarządzania ryzykiem EKFN oraz EKZH, 2. monitorowanie przestrzegania akceptowanego poziomu wskaźnika LTV, 3. monitorowanie przestrzegania ustalonych limitów dla portfela EKFN oraz EKZH 4. monitorowanie jakości portfela EKFN oraz EKZH 5. analizę odzysków z zabezpieczeń 6. raportowanie w zakresie poziomu ryzyka EKFN oraz EKZH dla Komitetu ALCO, Raporty z realizacji polityki zarządzania ryzykiem EKFN oraz EKZH a także poziomu ryzyka z tytułu tych ekspozycji stanowią część raportu ryzyka kredytowego i są sprawozdawane dla Zarządu i Rady Nadzorczej w okresach kwartalnych. Zakres raportowania obejmuje: 1. jakość ekspozycji kredytowych, 2. poziom i adekwatność rezerw, 3. wykorzystanie i przestrzeganie przyjętych limitów, 4. poziom pokrycia ekspozycji zabezpieczeniami, 5. wartość odzysku z zabezpieczeń. Bank ogranicza ryzyko ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie poprzez stosowanie systemu limitów jak też wymogów, które muszą być spełnione w zakresie zdolności kredytowej. W ramach zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Bank przeprowadza testy warunków skrajnych nie rzadziej niż raz w roku. RYZYKO KONCENTRACJI Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka koncentracji jest: 1. przestrzeganie limitów koncentracji wynikających z art. 71 i 79 ustawy Prawo bankowe, 2. ustalanie i przestrzeganie limitów zaangażowań Banku przyjętych w szczególności dla rodzajów zaangażowań, jednorodnych instrumentów finansowych, zaangażowań w branżach gospodarki oraz rodzajów zabezpieczeń, 3. uwzględnianie uwarunkowań związanych z terenem, na którym Bank prowadzi działalność. Zarządzanie ryzykiem koncentracji polega na: 1. zatwierdzeniu przez Zarząd Banku wewnętrznych limitów oraz przestrzeganiu tych limitów przez Kierowników komórek i jednostek organizacyjnych Banku oraz pracowników kredytowych, 2. podejmowaniu decyzji kredytowych przez Zarząd Banku i pełnomocników zgodnie z przyjętymi 10 S t r o n a

procedurami oraz limitami, 3. indywidualnym podejmowaniu w ramach posiadanych kompetencji przez Zarząd Banku decyzji o przekroczeniu ustalonych limitów jednostkowych, 4. stosowaniu przez Bank różnych form zabezpieczeń danej ekspozycji kredytowej. Za nadzór nad ryzykiem koncentracji odpowiada Prezes Banku. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za całościowe monitorowanie i raportowanie ryzyka koncentracji jest Komórka monitorująca - Samodzielne stanowisko ds. zarządzania ryzykiem kredytowym. Komórka zarządzająca - Pracownicy Zespołu Kredytów, Kierownik Filii, Kierownik Zespołu Kredytów, Dyrektor Oddziału, Samodzielne stanowisko monitoringu kredytowego, Stanowisko Windykacji. Do obowiązków Komórki monitorującej należy: 1. weryfikacja Zasad zarządzania ryzykiem koncentracji ( ) co najmniej raz w roku w celu dostosowania ich do zmian profilu ryzyka Banku, 2. opracowanie wewnętrznych metod identyfikacji i pomiaru ryzyka koncentracji dostosowanych do profilu, skali i złożoności ryzyka związanego z działalnością Banku, 3. dokonanie w okresach miesięcznych pomiaru ryzyka oraz ocena ustalonego poziomu limitów koncentracji zaangażowań, 4. dokonanie pisemnych analiz będących podstawą ustalenia limitów, 5. informowanie na bieżąco Zarządu Banku o zagrożeniu przekroczenia oraz o przekroczeniu ustalonych limitów koncentracji zaangażowań, 6. przeprowadzenie testów warunków skrajnych przynajmniej raz w roku, 7. weryfikacja ustalonych limitów wewnętrznych poprzez miesięczne rekomendacje dla ALCO i Zarządu Banku. Do obowiązków Komórki zarządzającej należy: 1. pomiar ryzyka koncentracji zaangażowań przed wydaniem rekomendacji lub przed podjęciem decyzji, 2. przestrzeganie realizacji limitów, inicjowanie zmian w poziomie istniejących limitów, 3. ocena bieżącego i planowanego poziomu ryzyka koncentracji Banku. Powyższe analizy opracowywane są w w/w okresach dla Komitetu ALCO i Zarządu Banku, natomiast dla Rady Nadzorczej Banku odpowiednio w okresach kwartalnych. W przypadku stwierdzenia, że wykorzystanie limitów wobec podmiotów niefinansowych ustalane jako procentowy stosunek do funduszy własnych Banku kształtuje się na poziomie powyżej 95%: 1. Komórka monitorująca przeprowadza ponowną analizę poziomu ryzyka koncentracji, 2. Zarząd może podjąć decyzje o ustaleniu nowych limitów zaangażowań, 3. Zarząd może ograniczyć akcję kredytową Banku lub w odniesieniu do wybranych oddziałów Banku względnie dla określonych rodzajów kredytów. Bank określa sposób postępowania w przypadku przekroczenia limitów odniesieniowych, w tym działania mające na celu wyjaśnienie przyczyn przekroczenia, doprowadzenie do sytuacji przestrzegania limitów oraz środki mające na celu zapobieżenie takim sytuacjom w przyszłości. RYZYKO REZYDUALNE Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka rezydualnego jest: 1. zapewnienie skuteczności stosowanych technik redukcji ryzyka kredytowego, 2. zapobieganie spadkowi efektywności zabezpieczenia poprzez weryfikację wartości i płynności przyjętych zabezpieczeń zarówno podczas oceny wniosku kredytowego jak i w ramach prowadzonego monitoringu, 11 S t r o n a

3. bieżąca weryfikacja i aktualizacja wartości nieruchomości stanowiących zabezpieczenie kredytów, przestrzeganie limitów wskaźnika LTV i podejmowanie odpowiednich działań w przypadku wzrostu tego wskaźnika ponad określone limity. Podstawowe etapy zarządzania ryzykiem rezydualnym w Banku: 1. wyznaczanie profilu ryzyka Banku, 2. identyfikacja czynników ryzyka, 3. monitorowanie ryzyka, 4. raportowanie, 5. podejmowanie czynności mających na celu ograniczanie ryzyka rezydualnego, 6. wdrożenie systemu kontroli procesu zarządzania ryzykiem rezydualnym w Banku. Monitorowanie ryzyka rezydualnego odbywa się w dwóch obszarach: 1. w zakresie pojedynczej zabezpieczonej ekspozycji kredytowej, 2. w odniesieniu do portfela ekspozycji kredytowych lub w stosunku do rodzajów ekspozycji kredytowych. W zakresie pojedynczej zabezpieczonej ekspozycji kredytowej Bank monitoruje: 1. jakość i wartość przyjmowanych zabezpieczeń przed uruchomieniem kredytu, 2. jakość i wartość rynkową zabezpieczeń w trakcie trwania umowy kredytowej, 3. wartość zabezpieczenia możliwego do uzyskania podczas ewentualnego postępowania windykacyjnego, 4. płynność zabezpieczenia, 5. dodatkowe czynniki uwzględniane w analizie ryzyka: a. rodzaj ustanawianej hipoteki i jej wpływ na ograniczenie ryzyka, b. miejsce hipoteki Banku w kolejności zaspokojenia się z nieruchomości, c. wysokość wcześniejszych wpisów hipotecznych, d. kolejność zaspokajania się w przypadku kredytów konsorcjalnych, e. inne obciążenia wpisane wcześniej w księdze wieczystej, f. zabezpieczenia dokonane przez osoby, które nie są kredytobiorcami, 6. wartość wskaźnika LtV, 7. terminy umów ubezpieczenia zabezpieczeń rzeczowych będących podstawą stosowania technik redukcji ryzyka kredytowego, 8. polisy ubezpieczeniowe na życie kredytobiorcy wykorzystywane w Banku w celu redukcji ryzyka kredytowego, 9. dopasowanie terminów umów ochrony kredytowej z terminami umów kredytowych. W odniesieniu do portfela ekspozycji kredytowych Bank monitoruje: 1. sytuację gospodarczą, zmiany koniunktury mogące mieć wpływ na wartość zabezpieczeń, ze szczególnym uwzględnieniem zmian cen nieruchomości, 2. wskaźniki koncentracji z tytułu jednego rodzaju lub jednego dostawcy zabezpieczenia, zgodnie z Zasadami zarządzania ryzykiem koncentracji w Braniewsko- Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku, 3. wskaźniki jakości kredytów, ze szczególnym uwzględnieniem kredytów zabezpieczonych hipotecznie, 4. wskaźniki pokrycia ekspozycji kredytowych zagrożonych rezerwami, 5. efekty działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych, 6. przestrzeganie wewnętrznych regulacji przez pracowników kredytowych w ramach sprawowania kontroli wewnętrznej, 7. przestrzeganie zasad w zakresie tworzenia rezerw celowych, 8. wewnętrzne regulacje pod kątem ich zgodności z przepisami zewnętrznymi, 9. wyznaczanie wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego. W procesie zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku uczestniczą: Wiceprezes Zarządu ds. handlu - odpowiadający za zarządzanie ryzykiem rezydualnym, Prezes Zarządu - odpowiadający za monitorowanie ryzyka rezydualnego, 12 S t r o n a

Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO), który: 1. opiniuje metody pomiaru i oceny poziomu ryzyka rezydualnego 2. analizuje poziom ryzyka rezydualnego występującego w Banku, 3. raportuje poziom ryzyka rezydualnego dla Zarządu Komórka zarządzająca (Pracownicy zespołów kredytów, Kierownik Filii, Kierownik zespołu kredytów, Dyrektor Oddziału,Samodzielne stanowisko monitoringu kredytowego, Stanowisko windykacji,)- odpowiada za: 1. ocenę wartości i jakości zabezpieczeń, Komórka monitorująca (Samodzielne stanowisko ds. zarządzania ryzykiem rezydualnym) odpowiada w szczególności za: 1. opracowanie zasad zarządzania ryzykiem, 2. monitorowanie przestrzegania akceptowanego poziomu ryzyka, 3. raportowanie w zakresie poziomu ryzyka dla Komitetu ALCO, Raporty obejmujące swoim zakresem ryzyko rezydualne przedkładane są w okresach miesięcznych Komitetowi ALCO i Zarządowi Banku, a w okresach kwartalnych Radzie Nadzorczej. W przypadku wzrostu ryzyka wynikającego z mniejszej niż zakładano skuteczności stosowanych technik ograniczania ryzyka kredytowego, Zarząd Banku może zalecić podjęcie przez wyznaczone komórki organizacyjne Banku następujących działań, takich jak: 1. opracowanie wytycznych dla pracowników kredytowych w zakresie zwiększenia wymagań oraz w sprawie dołożenia należytej staranności w zakresie przyjmowanych zabezpieczeń, 2. zaostrzenie wymagań odnośnie przyjmowanych zabezpieczeń, takich jak zwiększenie wartości przyjmowanych zabezpieczeń w stosunku do udzielonych kwot kredytów, zwiększenie wskaźników korygujących wartość zabezpieczeń, 3. ograniczenie akcji kredytowej w całym Banku lub w poszczególnych jednostkach organizacyjnych, 4. zmiana limitów koncentracji, 5. zmiana kompetencji decyzyjnych obowiązujących w Banku, 6. zwiększenie częstotliwości raportowania ryzyka rezydualnego, 7. szkolenia dla pracowników kredytowych, 8. zwiększenie częstotliwości kontroli w obszarach objętych ryzykiem rezydualnym. RYZYKO PŁYNNOŚCI Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka płynności jest: 1. zapewnienie finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w toku normalnej działalności Banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty, 2. zapewnienie utrzymania płynności bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej oraz długoterminowej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności, 3. minimalizowanie ryzyka przekroczenia zdefiniowanych w Banku limitów płynności, 4. monitorowanie sytuacji płynnościowej Banku pod kątem wystąpienia sytuacji awaryjnej powodującej konieczność uruchomienia planu awaryjnego utrzymania płynności, 5. minimalizowanie ryzyka utraty płynności przez bank w przyszłości, 6. optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Zarządzanie ryzykiem płynności ma charakter skonsolidowany i całościowy. Oznacza to zarządzanie płynnością złotową i walutową, zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Banku. 13 S t r o n a

Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne dostosowywanie się do potrzeb płynnościowych. W tym celu Bank dywersyfikuje swoje aktywa według kryteriów: płynności, bezpieczeństwa, rentowności. Celem Banku jest pozyskiwanie środków uznawanych przez Bank za stabilne źródło finansowania o możliwie długich terminach wymagalności tak, aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem płynności w Banku odpowiada Wiceprezes ds. ekonomicznofinansowych. Zadania związane z utrzymywaniem płynności Banku wykonuje Komórka zarządzająca - Zespół Rachunkowości, Główny Księgowy - odpowiadający, w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, za utrzymanie bieżącej, krótkoterminowej, średnioterminowej i długoterminowej płynności Banku. Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka płynności w Banku wykonuje Komórka monitorująca - Zespół Ekonomiki i Analiz. Oceny bieżącej i planowanej pozycji płynności płatniczej Banku dokonuje Zarząd i Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO). Komórka zarządzająca odpowiada za optymalne zarządzanie środkami Banku oraz za wywiązywanie się Banku z zawartych umów (zarówno kredytowych zabezpieczenie środków na akcję kredytową jak i środków na wypłaty depozytów, których termin wymagalności upłynął. Codzienne czynności wykonywane przez Komórkę zarządzającą mające na celu utrzymanie płynności Banku, dotyczą w szczególności: 1. sprawdzania stanu gotówki w kasach oraz skarbcach na początek dnia, 2. uzyskiwania informacji z Banku Zrzeszającego o stanie rachunku bieżącego, 3. sprawdzania większych planowanych wypłat z rachunku klientów, wypłat kredytów oraz wpłat w danym dniu i w dniu następnym, 4. ustalania stanu gotówki pozostającej w dyspozycji Banku (kasy, skarbiec), 5. ustalania sumy odprowadzeń i zasileń gotówkowych, 6. sporządzania zbiorczych zestawień uznaniowych i obciążeniowych z dokumentów własnych i przyjętych dyspozycji klientów z dnia poprzedniego oraz z dnia bieżącego, 7. wyliczania stanu rachunku bieżącego, 8. lokowania nadwyżek środków, 9. opracowanie prognoz przepływów finansowych banku. Komórka monitorująca ryzyko płynności odpowiada za: 1. opracowywanie i cykliczną weryfikację zasad zarządzania ryzykiem płynności, 2. identyfikacje, pomiar i monitorowanie poziomu ryzyka płynności obejmującego w szczególności: a. lukę płynności i urealnioną lukę płynności, b. nadzorcze miary płynności, c. ustanowione limity, d. wybrane wskaźniki ekonomiczne, e. testy warunków skrajnych, 3. analizę i ocenę nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności, 4. wydawanie rekomendacji dla Komórki zarządzającej mających na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka płynności Banku, 5. raportowanie w zakresie poziomu ryzyka płynności dla Komitetu ALCO, 6. weryfikacje limitów. 14 S t r o n a

Pomiarem i raportowaniem ryzyka płynności w Banku zajmuje się Zespół Ekonomiki i Analiz, który przygotowuje i przedkłada w cyklach miesięcznych Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami Banku informacje na temat poziomu ryzyka płynności. Komitet ALCO z kolei rekomenduje poziom ryzyka płynności Zarządowi Banku w cyklach miesięcznych. Do obowiązków Zespołu Ekonomiki i Analiz w zakresie raportowania ryzyka płynności należy comiesięcznie opracowywanie następujących analiz: 1. zestawienie kalkulacji nadzorczych miar płynności, 2. sporządzenie Raportu stabilności środków uznanych przez Bank za stabilne źródło finansowania, 3. zestawienie terminów płatności aktywów i pasywów zestawienie pierwotne i urealnione, 4. badanie poziomu wybranych wskaźników ekonomicznych, 5. przedstawianie informacji o poziomie koncentracji dużych zaangażowań pasywnych Banku, 6. sporządzenie informacji o źródłach zabezpieczenia płynności, w tym portfela kredytów do odsprzedaży, 7. przeprowadzanie testu warunków skrajnych, 8. uwzględnienie pogłębionej analizy płynności długoterminowej, 9. badanie poziom limitów: a. luki niedopasowania, b. zobowiązań pozabilansowych udzielonych, c. długoterminowych aktywów. 10. badanie maksymalnego okresu (kasowej/bezgotówkowej) obsługi klientów, 11. sporządzenie oceny ryzyka płynności wraz ze stosownymi wnioskami. Zbiorcze zestawienie powyższych informacji w okresach kwartalnych przekazywane jest Radzie Nadzorczej Banku. Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez odpowiednie kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów oraz stosowanie systemu limitów wewnętrznych. Bank dokonuje identyfikacji wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności oraz niebezpieczeństwem ukształtowania się nadzorczych miar płynności poniżej obowiązujących limitów i w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia postępuje według określonych procedur awaryjnych. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej jest: 1. minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian na sytuację finansową Banku, 2. zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z ryzykiem stopy procentowej, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania tym ryzykiem mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych, a przez to na różny poziom zmian przychodów i kosztów, co w konsekwencji ma pozwolić utrzymać zdolność do wywiązywania się w sposób optymalny z bieżących i przyszłych zobowiązań bilansowych, jak i pozabilansowych, przy zapewnieniu pożądanego wyniku finansowego oraz realnej wartości posiadanych kapitałów. Realizacja celów strategicznych w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na następujących zasadach: 1. do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, 2. do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody, np. badania symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmiany w kosztach odsetkowych i w konsekwencji zmiany w wyniku z tytułu odsetek, 15 S t r o n a

3. zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym oraz na kontroli ryzyka opcji klienta oraz na analizie zmian w zakresie krzywej dochodowości (ryzyko krzywej dochodowości) i ewentualnego wpływu tych zmian na wynik odsetkowy, 4. bank ogranicza poziom ryzyka stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych. W celu utrzymania założonego w planach strategicznych i rocznych planach finansowych profilu ryzyka, Bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy procentowej za pomocą działań związanych z: 1. inwestowaniem (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat o stałym oprocentowaniu deponowanych w Banku Zrzeszającym), 2. kredytowaniem (ustalanie parametrów produktów kredytowych), 3. finansowaniem zewnętrznym, 4. ustalaniem oprocentowania, 5. zarządzaniem terminami przeszacowania stóp procentowych dla poszczególnych aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych. Bank ponadto w celu efektywnego zarządzania strukturą pozycji oprocentowanych: 1. prowadzi monitoring kształtowania się najważniejszych rynkowych stóp procentowych, 2. analizuje kształtowanie się oprocentowania poszczególnych, własnych produktów bankowych na tle stóp rynkowych oraz porównywalnej oferty konkurencyjnych banków, 3. zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób, aby zapewnić realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży odsetkowej Banku. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej w Banku odpowiada Wiceprezes ds. ekonomicznofinansowych. Jednostkami uczestniczącymi w procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej są: Zarząd, Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO), Komórka monitorująca, Komórka zarządzająca, pozostałe komórki i jednostki organizacyjne Banku w ramach zadań przypisanych w Regulaminie organizacyjnym Banku oraz w niniejszych Zasadach. W ramach procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej Zarząd: zatwierdza limity określające stopień narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej, oraz ich wysokość dostosowaną do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka, przyjmuje w cyklach miesięcznych ocenę oraz analizę ryzyka stopy procentowej i na jej podstawie podejmuje, w miarę potrzeby, odpowiednie decyzje operacyjne, kontroluje kształtowanie się parametrów związanych z ryzykiem stopy procentowej, odnosząc uzyskane wielkości do ustalonych limitów, przyjmuje prognozy podstawowych stóp referencyjnych, które stanowić będą podstawę do analizy ryzyka stopy procentowej, przekazuje Radzie Nadzorczej informacje zawierające w szczególności dane dotyczące: charakteru i stopnia narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej, możliwych odchyleń wyniku odsetkowego Banku w zależności od kierunku i natężenia zmian stóp referencyjnych, poddaje ocenie stopień narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej z tytułu wprowadzenia nowych produktów kredytowych i depozytowych, wprowadza i regularnie ocenia skuteczność działania mechanizmów kontroli wewnętrznej. Zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem poziomu ryzyka stopy procentowej w Banku wykonuje Komórka monitorująca - Zespół ekonomiki i analiz. Oceny bieżącego i planowanego poziomu ryzyka stopy procentowej Banku dokonuje Zarząd i Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitet ALCO). 16 S t r o n a

Komórka zarządzająca Główny Księgowy, pozostałe komórki i jednostki organizacyjne banku odpowiadające w ramach obowiązującej w Banku struktury organizacyjnej, za kształtowanie pozycji bilansowych i pozabilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych. Komórka monitorująca ryzyko stopy procentowej odpowiada za: 1. zbieranie danych z systemu księgowego oraz danych pomocniczych z pozostałej dokumentacji Banku, służących za podstawę przy analizie ryzyka stopy procentowej, 2. monitorowanie przestrzegania limitów dotyczących ryzyka stopy procentowej oraz okresowe weryfikowanie adekwatności ustanowionych limitów, 3. opracowanie raz w miesiącu raportu przedstawiającego pozycje Banku oraz wpływ zmian stóp procentowych na wynik finansowy oraz fundusze własne Banku, 4. przedkładanie raportów z zakresu oceny ryzyka stopy procentowej na posiedzenia Komitetu ALCO oraz na posiedzenia Zarządu i Rady Nadzorczej, 5. ocenę oprocentowania produktów bankowych na tle kształtowania się stóp rynkowych oraz porównywalnej oferty konkurencyjnych banków na lokalnym rynku finansowym, 6. okresową ocenę stosowanych w Banku Zasad oraz proponowanie ewentualnych zmian, 7. weryfikację zastosowanych metod pomiaru ryzyka stopy procentowej. Komórka monitorująca w ramach analizy ryzyka stopy procentowej sporządza: 1. zestawienie struktury aktywów i pasywów oprocentowanych, według stawek referencyjnych, z wyliczonym średnioważonym oprocentowaniem oraz średnioważonym wskaźnikiem zmian do stawek referencyjnych. 2. zestawienie niedopasowania (luki) w poszczególnych przedziałach przeszacowania, dla aktywów i pasywów sklasyfikowanych według stóp referencyjnych, 3. scenariusze zmian wyniku odsetkowego w okresie 12 miesięcy, 4. obliczenia podstawowych wskaźników związanych z aktywami i pasywami oprocentowanymi, 5. zestawienie poziomu wykorzystania obowiązujących w Banku limitów, ograniczających poziom ryzyka stopy procentowej, 6. prognozę przychodów, kosztów i wyniku odsetkowego, na polecenie Zarządu. Powyższe analizy opracowywane są w okresach miesięcznych i przedkładane Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami Banku oraz Zarządowi, a w cyklach kwartalnych Radzie Nadzorczej Banku. Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów wrażliwych na zmiany stóp procentowych. Bank przeprowadza również test warunków skrajnych w ramach ryzyka stopy procentowej. RYZYKO WALUTOWE Celem strategicznym Banku w zakresie ryzyka walutowego jest: 1. prowadzenie działalności walutowej ukierunkowanej na: a. obsługę klientów Banku w zakresie posiadanych uprawnień walutowych, b. zapewnienie klientom Banku kompleksowej obsługi w zakresie prowadzenia rachunków walutowych bieżących i terminowych, obsługi kasowej, realizacji przelewów otrzymywanych i wysyłanych za granicę oraz wykonywania innych czynności obrotu dewizowego za pośrednictwem Banku Zrzeszającego, 2. dążenie do utrzymania domkniętych indywidualnych pozycji walutowych lub podejmowanie działań ograniczających ekspozycję na ryzyko walutowe przy jednoczesnej maksymalizacji korzyści z zawieranych transakcji, 3. prowadzenie polityki maksymalnie ograniczającej ekspozycję na ryzyko kursowe, 17 S t r o n a

4. założenie, że transakcje wymiany walut z Bankiem Zrzeszającym nie będą miały charakteru spekulacyjnego, a służyć będą zamykaniu pozycji klientowskich. Zarządzanie ryzykiem walutowym polega na kształtowaniu przez Bank odpowiedniej struktury aktywów i pasywów walutowych, ograniczaniu ryzyka kursowego czyli niebezpieczeństwa pogorszenia się sytuacji finansowej Banku na skutek niekorzystnej zmiany kursu walutowego oraz kontroli całkowitej pozycji walutowej i przestrzeganiu ustalonych limitów w tym zakresie. Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem walutowym w Banku odpowiada Wiceprezes ds. ekonomicznofinansowych. Za nadzór nad prowadzeniem ksiąg rachunkowych odpowiada Główny Księgowy. Za zadania związane z zarządzaniem działalnością walutową odpowiada Komórka zarządzająca - Samodzielne stanowisko rozliczeń dewizowych. Za zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka walutowego Banku odpowiada Komórka monitorująca - Zespół ekonomiki i analiz. Za nadzór nad działalnością walutową odpowiada Wiceprezes Zarządu ds. handlowych. Oceny ryzyka walutowego, w tym bieżącej i planowanej pozycji walutowej Banku, dokonuje Komitet ALCO i Zarząd. Komórka zarządzająca odpowiada za: 1. zarządzanie rachunkami walutowymi Nostro Banku w Banku Zrzeszającym, 2. obsługę transakcji walutowych, 3. przestrzeganie limitów w zakresie ryzyka walutowego, 4. lokowanie nadwyżek środków walutowych, 5. wyliczanie bieżącej pozycji walutowej oraz prognozowanie pozycji walutowej Banku, 6. utrzymywanie pozycji walutowej Banku na poziomie zgodnym z obowiązującymi limitami, 7. ustalanie kursów dla rozliczeń gotówkowych, 8. przestrzeganie limitów związanych z kupnem lub sprzedażą walut obcych zawartych przez upoważnionych pracowników, 9. archiwizację Tabel kursowych, 10. współpracę z instytucjami zewnętrznymi, 11. kształtowanie polityki kursów walutowych. Komórka monitorująca odpowiada za: 1. identyfikacje, pomiar i monitorowanie, kontrolowanie poziomu ryzyka walutowego, 2. monitorowanie pozycji walutowych Banku, 3. opracowywanie i cykliczną weryfikację zasad zarządzania ryzykiem walutowym (co najmniej raz w roku) oraz wdrażanie regulacji walutowych, 4. kontrolowanie obowiązujących limitów, 5. ustalania wysokości limitów na podstawie danych historycznych, 6. sporządzanie prognozy dotyczącej przedziału możliwych poziomów zmienności kursu walutowego każdej z walut oraz sporządzenie scenariuszy zmienności kursów. 7. raportowanie w zakresie poziomu ryzyka walutowego dla Komitetu ALCO, Zarządu i Rady Nadzorczej. Bank prowadząc bezpieczne zarządzanie ryzykiem walutowym dokonuje cyklicznego szacowania: 1. ryzyka stopy procentowej zgodnie z obowiązującymi Zasadami zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z siedzibą w Pasłęku, 2. ryzyka płynności zgodnie z obowiązującymi Zasadami zarządzania ryzykiem płynności w Braniewsko-Pasłęckim Banku Spółdzielczym z/s w Pasłęku. 18 S t r o n a

Z uwagi na nieznaczną skalę prowadzenia działalności dewizowej (do 1% sumy bilansowej) Bank dokonuje oceny ryzyka płynności i stopy procentowej łącznie z działalnością Banku prowadzoną w PLN. Bank dokonuje bieżącego pomiaru wielkości ryzyka walutowego w drodze monitorowania stanu wykorzystania limitów, w tym: 1. otwartej pozycji walutowej w poszczególnych walutach, 2. całkowitej pozycji walutowej, 3. alokacji funduszy własnych na wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego, 4. poziomu straty z tytułu rewaluacji pozycji walutowych. Pomiarem i raportowaniem ryzyka walutowego w Banku zajmuje się Zespół Ekonomiki i Analiz, który przygotowuje i przedkłada Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitetowi ALCO), a ten Zarządowi miesięczne informacje na temat: 1. pozycji walutowej, 2. walutowego obliga depozytowego, 3. opłacalność i wyniku ekonomicznego działalności dewizowej, 4. aktywów i pasywów walutowych Banku, 5. wykorzystania limitów, 6. testów warunków skrajnych, 7. transakcji na rynku walutowym, 8. ustalania zasad podejmowania decyzji w sytuacjach niestandardowych lub kryzysowych. W okresach kwartalnych sytuacja w zakresie kształtowania się ryzyka walutowego raportowana jest Radzie Nadzorczej Banku. W celu ograniczenia ryzyka walutowego w Banku ustalono limity na: 1. wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego w odniesieniu do funduszy własnych Banku, 2. otwartą pozycje walutową w poszczególnych walutach, 3. pozycję walutową całkowitą, 4. poziomu straty z tytułu rewaluacji pozycji walutowych. Bank przeprowadza testy warunków skrajnych w ramach ryzyka walutowego. W zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia w obszarze ryzyka walutowego Bank postępuje według określonego trybu postępowania. RYZYKO OPERACYJNE Celem strategicznym w zakresie ryzyka operacyjnego jest: 1. optymalizacja efektywności gospodarowania poprzez zapobieganie i minimalizowanie strat operacyjnych oraz wyeliminowanie przyczyn ich powstawania, racjonalizacja kosztów, jak również zwiększenie szybkości oraz adekwatności reakcji Banku na zdarzenia od niego niezależne, 2. wdrożenie efektywnej struktury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym określenie ról i odpowiedzialności w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku obejmuje: 1. identyfikację procesów, 2. identyfikację ryzyka, 3. pomiar i ocenę ryzyka, 4. stosowanie narzędzi redukcji ryzyka, 5. monitorowanie ryzyka, w tym: a. raportowanie zdarzeń operacyjnych, b. raportowanie strat operacyjnych, 19 S t r o n a

c. analizę kluczowych wskaźników ryzyka (KRI). Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na: 1. zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności Banku, w procesach wewnętrznych oraz systemach przy zastosowaniu mechanizmów kontrolnych adekwatnych do skali generowanego ryzyka, 2. podejmowaniu działań zmierzających do ograniczenia liczby i skali występujących zagrożeń w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu, 3. likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych, 4. rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach operacyjnych w programie RIRO. W celu zapewnienia efektywnego zarządzania ryzykiem operacyjnym Zarząd powołał Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego. Pełni on funkcje analityczne, doradcze i wspomagające w stosunku do Zarządu w obszarze zarządzania ryzykiem operacyjnym. Komitet jest odpowiedzialny za ograniczanie ryzyka operacyjnego, w szczególności poprzez: 1. inicjowanie oraz koordynowanie działania w zakresie identyfikacji, pomiaru i monitorowania ryzyka operacyjnego, 2. nadzorowanie działań zmierzających do utrzymania ryzyka operacyjnego na akceptowalnym poziomie, Komitet analizuje i ocenia zawartość otrzymanych informacji, a w przypadku podwyższonego poziomu ryzyka formułuje rekomendacje dla Zarządu Banku, niezbędne do prawidłowego zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku. 1. szczegółowy skład i kompetencje Komitetu KRO określa Zarząd. Za zarządzanie ryzykiem operacyjnym odpowiada Wiceprezes ds. ekonomiczno-finansowych. Monitorowaniem oraz koordynowaniem wykonanych w banku zadań z zakresu ryzyka operacyjnego zajmuje się Analizator, który przygotowuje i przedkłada miesięcznie dla KRO oraz kwartalnie dla Zarządu Banku informacje na temat zarejestrowanych zdarzeń operacyjnych i strat poniesionych w ich wyniku. Raz na pół roku o charakterze i wielkości ryzyka operacyjnego informowana jest Rada Nadzorcza Banku. Analizator odpowiada w szczególności za : 2. opracowanie i wdrożenie wewnętrznych metod oceny ryzyka operacyjnego, 3. określenie (w miarę potrzeb) jednolitego wzoru arkusza służącego do dokonania samooceny ryzyka operacyjnego, 4. monitorowanie procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku, 5. gromadzenie danych o zidentyfikowanym ryzyku, 6. gromadzenie danych i raportów o zdarzeniach i stratach operacyjnych, 7. analizę, monitorowanie i raportowanie KRI, 8. obliczanie kapitału wewnętrznego na ryzyko operacyjne, 9. sporządzanie i przedstawianie raportów w zakresie ryzyka operacyjnego: a. KRO - miesięcznie, b. Zarządowi kwartalnie c. Radzie Nadzorczej - półrocznie Pomiar ryzyka operacyjnego jest przeprowadzany z wykorzystaniem: 1. wyników samooceny ryzyka operacyjnego, 2. wyników kontroli wewnętrznej funkcjonalnej, 3. wyników audytu wewnętrznego, 4. zgromadzonych danych o zdarzeniach i stratach operacyjnych, 5. kluczowych wskaźników ryzyka. 20 S t r o n a