Zagrożenia bronią masowego rażenia we współczesnym świecie dr Jan Sarniak
Zagadnienia (treści programowe) 1. Pojęcie i charakterystyka broni masowego rażenia broń nuklearna broń biologiczna broń chemiczna 2. Ochrona przed bronią masowej zagłady 3. Biologiczne i chemiczne zagrożenia we współczesnym świecie przykłady użycia 4. Podsumowanie
Literatura Podstawowa: Gawliczek P., Terroryzm z wykorzystaniem broni masowego rażenia (megaterroryzm) zagrożenie asymetryczne. Formy przeciwdziałania, Wyd. AON, Warszawa 2007. Symonides J., Świat wobec współczesnych wyzwań i Warszawa 2010. jako zagrożeń, Wyd. Naukowe Scholar, Chomiczewski K., Zagrożenia bioterroryzmem, Przegląd Epidemiologiczny nr 2/2003. Koziej S., Strategiczne środowisko bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego w okresie pozimnowojennym, (skrypt internetowy) www.koziej.pl, Warszawa 2010. Madej M., Terroryzm międzynarodowy a kwestia użycia broni masowego rażenia, [w:] Terroryzm w świecie współczesnym, (red) E. Śliwka, Warszawa 2004. Durys P., Broń chemiczna. Działania na rzecz zakupu i eliminacji, Wyd. AON, Warszawa 2008.
Literatura Uzupełniająca: Pawłowski T., Broń masowego rażenia orężem terroryzmu, Wyd. AON, Warszawa 2004. Krauze M., Proliferacja broni masowego rażenia zagrożenia dla bezpieczeństwa globalnego i lokalnego, Wyd. WICHiR, Warszawa 2010. Krauze M., Bezpieczeństwo ekologiczne zagrożenia, skutki i profilaktyka, Zeszyty Naukowe AON nr 4/1994, Warszawa 1994. Madej M., Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego, Warszawa 2007. Pieczywok A., Edukacja dla bezpieczeństwa wobec zagrożeń i wyzwań współczesności, Wyd. AON, Warszawa 2012. Kmiecik P., Zwalczanie terroryzmu w działaniach wojskowych nieregularnych, www.militis.pl.
Pojęcie i charakterystyka broni masowego rażenia Granica między terroryzmem a wojną będzie się zacierać. W konsekwencji zapobieganie i przeciwdziałanie terroryzmowi stanie się o wiele ważniejsze w dziedzinie bezpieczeństwa i polityki obronnej. Siły zbrojne będą musiały przystosować się do nowych okoliczności. Zwiększy się więc rola jaką w zwalczaniu terroryzmu odegrają dowódcy operacji specjalnych i siły, które im podlegają. Priorytetem stanie się tworzenie specjalistycznych jednostek i prowadzenie badań nad neutralizowaniem broni chemicznej i biologicznej. Cyt. za: Francois Heisbourg, Wojny, Wyd. Prószyński i Spółka, Warszawa 1998, s. 32.
Broń masowego rażenia - charakterystyka W skrócie BMR, ABC, NBC, WMD (ang. - Weapon of Mass Destruction) to współczesne środki rażenia śmiertelnego lub obezwładniania organizmów żywych i częściowo sprzętu bojowego działające na ogromną skalę (duże obszary) o potężnej sile rażenia i straszliwych skutkach. BMR to obecnie najgroźniejsze współczesne środki wojskowe. Zagrażające życiu i zdrowiu człowieka czynniki rażenia mogą utrzymywać się od kilkunastu dni aż do kilkudziesięciu lat. Użycie BMR może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w środowisku naturalnym. Nieproliferacja i zakaz użycia broni masowej zagłady, jako bezcelowe zniszczenia i cierpienia, wynika ze zwyczajowych zasad prawa wojny oraz umów międzynarodowych. Współcześnie podejmowane są próby uregulowania tego problemu drogą rokowań, zmierzających do rozbrojenia. Niektóre państwa, mimo podpisania konwencji o zakazie rozszerzania broni jądrowej, posiadania i stosowania broni chemicznej i biologicznej, po cichu ją łamią produkując, posiadając i przeprowadzając kolejne próby.
Broń jądrowa To broń masowej zagłady działanie rażące opiera się na energii wyzwalającej się podczas reakcji jądrowych o charakterze wybuchowym. Bojowe wykorzystanie tej broni (II wojna św. - Hiroszima i Nagasaki w sierpniu 1945r.) spowodowało możliwość pokonać przeciwnika bez użycia dużych sił konwencjonalnych i stało się elementem politycznym wywołania zimnej wojny między Zachodem a Wschodem. Sposób użycia: atak powietrzny przy użyciu samolotów (bomba lotnicza) ostrzał artyleryjski (pociski z ładunkiem jądrowym) atak podwodny lub nawodny (z udziałem okrętu wojennego) atak rakietowy z głowicami jądrowymi fugas atomowy (miny jądrowe)
Broń jądrowa Czynniki rażenia: o fala uderzeniowa o promieniowanie przenikliwe o skażenie promieniotwórcze terenu o impuls elektromagnetyczny o promieniowanie cieplne (świetlne) Strefy zniszczeń: I strefa całkowitych zniszczeń - 5% II strefa ciężkich zniszczeń 20% III strefa średnich zniszczeń 75%
Broń biologiczna Rodzaj broni, w której ładunkiem bojowym są mikroorganizmy chorobotwórcze, wirusy i toksyny wytwarzane przez bakterie. Można zastosować podczas ataku na pojedyncze osoby, grupy ludzi, oddziały wojskowe, a także na ludność cywilną. Celem ataku biologicznego mogą być także jednorodne uprawy roślin, bądź zwierzęta hodowlane. Broń B charakteryzuje się małymi kosztami produkcji, krótkim okresem inkubacji, ogromną skutecznością oraz słabą wykrywalnością. Patogen czynnik chorobotwórczy, ciało obce lub mikroorganizm wywołujący chorobę u danego organizmu np. wirusy, pasożyty itp. Same patogeny mogą być użyte w postaci suchej, płynnej, rozprzestrzenić się przez wiatr, wodę, a także przez samoloty oraz pociski kierowane. Również można w sposób niekonwecjonalny stosując dywersję (przez wysyłanie listów, zatruwanie ujęć wody) itp. Zarazki mogą być zaszczepione owadom, gryzoniom i przez nie przenoszone na ludzi. Zakażenie ludzi, zwierząt następuje w wyniku wdychania zarażonego powietrza, picie zatrutej wody, ukąszeń owadów i przedostania się do organizmu bakterii przez śluzówkę, rany i inne uszkodzenia skóry.
Broń biologiczna Jest to najbardziej przerażający rodzaj BMR, użyty masowo byłby niemożliwy do opanowania. Powodowałby powolną, bolesną śmierć. wąglik Przykłady broni biologicznej: wirus Ebola występuje w Afryce, samoogranicza swoje rozszerzenie ospa prawdziwa malaria Salmonella wirus grypy botulina (jad kiełbasiany)
Broń chemiczna Bojowe Środki Trujące (BŚT) - to broń, której czynnikiem rażącym jest toksyczny nadający się ze względu na właściwości do celów militarnych związek chemiczny lub jego mieszanina. BŚT charakteryzuje bezpośrednie oddziaływanie na siłę żywą osłabia i obezwładnia zdolność bojową żołnierzy aż do śmiertelnego rażenia. BŚT mogą występować w postaci gazu, cieczy, proszku także jako aeorozole. Rodzaje bojowych środków trujących: paralityczno-drgawkowe - najgroźniejszy rodzaj BŚT powodują porażenie układu nerw. przykłady: sarin, soman, tabun, v-gazy Ogólnotrujące ogólne zatrucie drogami oddechowymi np. kwas pruski, arsenowodór
Broń chemiczna parzące np. iperyt (gaz musztardowy), luizyt duszące np. fosgen, dwufosgen, cyjanowodór drażniąco-łzawiąco np. adamsyt, chloroacetofenon psychochemiczne związki o narkotycznym działaniu powodującym zaburzenia psych. np. LSD-25, semyl, U-6056
Ochrona przed bronią masowego rażenia Obrona przed bronią jądrową Najszybszym sposobem ochrony przed skutkami broni jądrowej jest położenie się twarzą do ziemi, zakrycie rękami twarzy i otwarcie ust, pamiętając o wykorzystaniu ukształtowania terenu; wzniesienia, doły. Zachowanie w terenie skażonym: Osoby, które ukryły się w budowlach ochronnych (bunkrach) nie powinny wychodzić na otwartą przestrzeń do czasu odwołania alarmu przez służby ratownicze Oznaki użycia broni biologicznej Pojawienie się mgły, kurzu, dymu po przelocie nieprzyjacielskiego samolotu Głuche odgłosy wybuchów Masowy pomór zwierząt Masowe występowanie niezwykle rzadkich chorób Pojawienie się nagle dużej ilości gryzoni, insektów, lub organizmów rzadko spotykanych na danym terenie Krople cieczy i dużo odłamków w miejscach wybuchów pocisków
Ochrona przed bronią masowego rażenia Ochrona przed bronią biologiczną utrzymanie higieny profilaktyka medyczna wykorzystanie dostępnych środków ochrony odkażanie i leczenie Ochrona przed bronią chemiczną Oznaki użycia broni chemicznej użycie amunicji innej niż wybuchowa po przelocie nieprzyjacielskiego samolotu pojawił się dym, obłok mgły lub nieznana ciecz na liściach zauważono martwych (porażonych) ludzi, padłe zwierzęta bez oznak urazów mechanicznych zniszczona roślinność nieprzyjacielscy żołnierze w maskach i odzieży ochronnej
Ochrona przed bronią masowego rażenia wyczuwalny jest charakterystyczny zapach nieznanego pochodzenia u wielu osób daje się zauważyć trudności z oddychaniem, łzawienie oczu, zawroty głowy, mdłości, uczucie pieczenia skóry Indywidualne środki ochrony przed skutkami broni chemicznej maska przeciwgazowa ogólnowojskowa odzież ochronna lekka odzież ochronna filtracyjna odzież ochronna indywidualny pakiet przeciwchemiczny
Biologiczne i chemiczne zagrożenia we współczesnym świecie (ćwiczenia konwersacyjne) Zagadnienia do ćwiczeń 1. Charakterystyka terroryzmu państwowego na przykładzie konfliktu rosyjsko-ukraińskiego 2. Profilaktyka antyterrorystyczna w Polsce i krajach Unii Europejskich 3. Przygotowanie służb państwowych do działań kontrterrorystycznych 4. Ochrona placówek oświatowych przed aktami o charakterze terrorystycznym 5. Charakterystyka ważniejszych organizacji i grup ekstremistycznych w świecie 6. Działania nieregularne sił zbrojnych w walce z terroryzmem 7. Użycie broni masowego rażenia w świecie i jej skutki 8. Obrona Cywilna w usuwaniu skutków BMR 9. Charakterystyka środków ochrony przed działaniem BMR 10. Zasady postępowania nauczyciela i uczniów podczas zamachu terrorystycznego w szkole
Summa summarum Ze względu na skuteczność działania współczesne rodzaje broni masowego rażenia stanowią poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Także terroryści zakładają zastosowanie takich środków przeciwko ludności cywilnej i wojsku. Prawo międzynarodowe zabrania produkowania i stosowania broni masowej zagłady. Zostało to określone w protokole podpisanym w 1925 roku w Genewie zawierającym uniwersalne standardy zakazu użycia broni chemicznej. Również Konwencja o broni biologicznej z 1972 r. wprowadziła ograniczenie dotyczące doskonalenia, produkcji i rozpowszechniania broni biologicznej. W 1983 r. 127 państw podpisało konwencję o zakazie stosowania broni chemicznej. Jednak pomimo tego zakazu w wielu krajach jest ona nadal produkowana oraz prowadzone są badania nad jej rozwojem. Ważnym wydarzeniem w dziedzinie ograniczenia rozprzestrzeniania się broni masowego rażenia było podpisanie 1lipca 1968 r. Układu o nieproliferacji broni jądrowej. Ten międzynarodowy traktat zabraniał państwom posiadającym technologię produkcji broni jądrowej udostępniania jej innym krajom. Ponadto zobowiązywał państwa nieposiadające tej broni do zaprzestania prób jej rozwoju. Istotne znaczenie dla zachowania pokoju w świecie jest zwiększenie skuteczności międzynarodowej kontroli nad zasobami broni masowej zagłady