Walory klimatyczne Kościerzyny i powiatu kościerskiego na tle uwarunkowań prawnych dotyczących gmin uzdrowiskowych Leszek Ośródka Kościerzyna, 13 stycznia 214 r.
Uzdrowiska w Polsce 2
Lokalizacja miejscowości 3
Lokalizacja miejscowości 4
Warunki klimatyczne źródło :http://www.pomorskie.eu/res/srodowisko/klimat4.jpg dostęp 26.6.213 5
Charakterystyka miejscowości Kościerzyna Liczba ludności: 23 779 os. [dane GUS za 212 rok] Powierzchnia: 1586 ha [dane GUS]. Gęstość zaludnienia: 1499 os/km 2 [dane GUS za 212 rok]. Odległość od dużych miejscowości: Stargard Gdański 4 km, Gdańsk 5 km, Słupsk 7 km. Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 2, o natężeniu ruchu 19 178 pojazdów/dobę [GDDKiA, 21]. 6
Suma opadu [mm] Prędkość wiatru [m/s] Charakterystyka klimatu (lata 1999-28) Liczba dni Temperatura powietrza [ o C] Kościerzyna - opad atmosferyczny [mm] Kościerzyna - liczba dni z opadem 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Miesiące Miesiące Kościerzyna - średnia prędkość wiatru [m/s] Kościerzyna - średnia temperatura powietrza [ o C] 5, 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Miesiące 2, 15, 1, 5,, -5, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Miesiące 7
Maks. temp. powietrza [ o C] Min. temp. powietrza [ o C] Charakterystyka klimatu (lata 1999-28) Śr. maks. temp. powietrza [ o C] Śr. min. temp. powietrza [ o C] Kościerzyna - maksymalna temperatura powietrza [ o C] Kościerzyna - średnia maks. temperatura powietrza [ o C] 4, 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5,, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Miesiące 25, 2, 15, 1, 5,, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Miesiące Kościerzyna - minimalna temperatura powietrza [ o C] 1, 5,, -5, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -1, -15, -2, -25, -3, Miesiące Kościerzyna - średnia min. temperatura powietrza [ o C] 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2,, -2, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -4, -6, Miesiące 8
Strefa uzdrowiskowa 9
Prawne aspekty otrzymania statusu uzdrowiska Ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. 25 nr 167 poz. 1399) wraz z rozporządzeniami MZ. Normy jakości powietrza określają Rozporządzenia Ministra Środowiska: - w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 212 poz. 131), - w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 212 poz. 132). 1
Prawne aspekty otrzymania statusu uzdrowiska Normy hałasu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska: - w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U.212 poz. 119). 11
Prawne aspekty otrzymania statusu uzdrowiska Normy pól elektromagnetycznych określa Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 23 nr 192, poz. 1883). 12
OCENA WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZYCH KLIMATU KOŚCIERZYNY Wielkość zalecana Wielkość średnia przez Rozp. MZ z określona dn.13.4.26 r. dla uzdrowiska Element Dz.U. Nr 8, poz. z okresu 1999-565 28 Usłonecznienie: liczba godzin ze słońcem w roku 15 godzin 178 godzin Opad atmosferyczny: liczba dni z dobową suma opadu,1 w roku 183 dni 181 dni Mgła: - liczba dni w półroczu zimowym (od X do III) 5 dni 57 dni - liczba dni w półroczu letnim (od IV do IX) 15 dni 26 dni Dzień parny: liczba dni w roku z ciśnieniem pary wodnej 18,8 hpa (z godziny 12 UTC) rzadko 9 dni Wilgotność względna powietrza (z godziny 12 UTC) : - liczba dni w roku z wilgotnością < 55% - liczba dni w roku z wilgotnością > 86% Liczba dni charakterystycznych termicznie w roku: - dni gorące (t max 25 o C ) - dni upalne (t max 3 o C) - dni mroźne (t min -1 o C) - dni bardzo mroźne (t max < -1 o C) mała mała rzadko rzadko rzadko rzadko 9 dni 1 dni 32 dni 3 dni 1 dni 1 dzień Zachmurzenie: liczba dni w roku z zachmurzeniem całkowitym (z godziny 12 UTC) mała 13 dni Charakterystyka anemologiczna: - liczba dni ze średnią dobową prędkością wiatru < 2 m/s wraz z ciszą atmosferyczną (warunki przewietrzania terenu) - liczba dni z prędkością wiatru > 8 m/s (z godziny 12 UTC) Liczba dni w roku z: - burzą - wiatrem halnym Pojawiania się wartości temperatury odczuwalnej w roku: - wysokich (t > 25 o C ) - niskich (t < 1 o C) mała rzadko rzadko rzadko 42 dni 18 dni 25 dni - rzadko 3,1 % 3,7 % 13
Wyniki monitoringu zanieczyszczeń powietrza Przedstawiono wykresy wartości stężeń mierzonych na stacji monitoringu w Kościerzynie, zestawione z obowiązującymi normami. Klasyfikacja stref L.p. Poziom substancji w powietrzu Klasa strefy 1. Nieprzekraczający wartości dopuszczalnej (docelowej) A 2. Powyżej wartości dopuszczalnej lecz nieprzekraczający wartości dopuszczalnej (docelowej) powiększonej o margines tolerancji B 3. Powyżej wartości dopuszczalnej (docelowej) powiększonej o margines tolerancji C 14
Wyniki monitoringu zanieczyszczeń 25 2 15 1 5 Dwutlenek azotu NO 2 - średnie 1- godzinne 28 29 21 211 212 5 4 3 2 1 Dwutlenek azotu NO 2 - średnie roczne 28 29 21 211 212 Maksymalne stężenie średnie 1-godzinne [μg/m3] Stężenie średnie roczne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie 1-godzinne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie roczne [μg/m3] 4 35 3 25 2 15 1 5 Dwutlenek siarki SO 2 - średnie 1-godzinne 28 29 21 211 212 15 1 5 Dwutlenek siarki SO 2 - średnie 24- godzinne 28 29 21 211 212 Maksymalne stężenie średnie 1-godzinne [μg/m3] Maksymalne stężenie średnie 24-godzinne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie 1-godzinne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie 24-godzinne [μg/m3] 15
Wyniki monitoringu zanieczyszczeń cd. 8 7 6 5 4 3 2 1 Benzen C 6 H 6 - średnie roczne 28 29 21 211 212 12 1 8 6 4 2 Tlenek węgla CO - średnie 8- godzinne 28 29 21 211 212 Stężenie średnie roczne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie roczne [μg/m3] Maksymalne stężenie średnie 8-godzinne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie 8-godzinne [μg/m3] Pył zawieszony PM 2,5 - średnie roczne 35 3 25 2 15 1 5 21 211 212 Stężenie średnie roczne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie roczne [μg/m3] 16
Wyniki monitoringu zanieczyszczeń cd. 4 Pył zawieszony PM 1 - średnie 24- godzinne 6 Pył zawieszony PM 1 - częstość przekroczeń 3 4 2 1 28 29 21 211 212 Maksymalne stężenie średnie 24-godzinne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie 24-godzinne [μg/m3] 2 28 29 21 211 212 Częstość przekraczania dopuszczalnego stężenia średniego 24- godzinnego Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego stężenia średniego 24-godzinnego 5 Pył zawieszony PM 1 - średnie roczne 4 3 2 1 28 29 21 211 212 Stężenie średnie roczne [μg/m3] Dopuszczalne stężenie średnie roczne [μg/m3] 17
Wyniki monitoringu zanieczyszczeń cd. Ołów Pb (w pyle zawieszonym PM 1 ) - średnie roczne Arsen As (w pyle zawieszonym PM 1 ) - średnie roczne,6 8,5,4 6,3 4,2,1 2 28 29 21 211 212 28 29 21 211 212 Stężenie średnie roczne [μg/m3] Stężenie średnie roczne [ng/m3] Dopuszczalne stężenie średnie roczne [μg/m3] Docelowe stężenie średnie roczne [ng/m3] Kadm Cd (w pyle zawieszonym PM 1 ) - średnie roczne Nikiel Ni (w pyle zawieszonym PM 1 ) - średnie roczne 6 25 5 4 3 2 1 2 15 1 5 28 29 21 211 212 28 29 21 211 212 Stężenie średnie roczne [ng/m3] Stężenie średnie roczne [ng/m3] Docelowe stężenie średnie roczne [ng/m3] Docelowe stężenie średnie roczne [ng/m3] 18
Wyniki monitoringu zanieczyszczeń cd. 1 8 6 4 2 Benzo(a)piren BaP (w pyle zawieszonym PM 1 ) - średnie roczne 28 29 21 211 212 Stężenie średnie roczne [ng/m3] Docelowe stężenie średnie roczne [ng/m3] Ozon O 3 - średnie 8-godzinne Ozon O 3 - częstość przekroczeń 14 12 1 8 6 4 2 28 29 21 211 212 Maksymalne stężenie średnie 8-godzinne [μg/m3] Docelowe stężenie średnie 8-godzinne [μg/m3] 3 25 2 15 1 5 28 29 21 211 212 Częstość przekraczania docelowego stężenia średniego 8-godzinnego [dni] Dopuszczalna częstość przekraczania docelowego stężenia średniego 8-godzinnego [dni] 19
Wyniki monitoringu zanieczyszczeń podsumowanie Klasa strefy Substancja monitorowana Rok 21 Rok 211 Rok 212 Benzen C 6 H 6 - - A Dwutlenek azotu NO 2 - - A Dwutlenek siarki SO 2 - - A Tlenek węgla CO - - A Pył zawieszony PM2,5 - - B Pył zawieszony PM1 C C C Ołów Pb (w pyle PM1) A A A Arsen As (w pyle PM1) A A A Kadm Cd (w pyle PM1) A A A Nikiel Ni (w pyle PM1) A A A Benzo(a)piren BaP (w pyle PM1) C C C Ozon O 3 - - C 2
Podsumowanie stężenia zanieczyszczeń Jakość powietrza na obszarze Kościerzyny nie we wszystkich parametrach odpowiada obowiązującym normom prawnym. Konieczne są działania na rzecz redukcji emisji zanieczyszczeń pyłowych i BaP. Zaleca się dalszy monitoring jakości powietrza, w szczególności poziomów stężeń pyłu zawieszonego (PM 1 i PM 2,5 ) oraz benzo(a)pirenu. 21
Pomiary hałasu Analizę oparto o dostępne mapy akustyczne poziomu hałasu dróg krajowych w Polsce, w ramach których zbadano również DK 2 na odcinku przebiegającym przez miejscowość Kościerzyna [GDDKiA, kwiecień 212]. Poziom hałasu mierzony był w ciągu dnia i w porze nocnej, w odległości 1 m od skraju drogi. Poziomy odniesiono do norm ustalonych w rozporządzeniu z 27 roku. 22
Podsumowanie hałas Występują przekroczenia wartości dopuszczalnych wskaźnika hałasu: - dla pory dziennej, wieczornej i nocnej L DWN, - wskaźnika hałasu dla pory nocnej L N, Stan warunków akustycznych wzdłuż drogi krajowej nr 2 na odcinku w powiecie kościerskim oceniono jako niedobry i zły. 23
Lp. 1 2 3 4 Rodzaj terenu a) Strefa ochronna A uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 1 tys. Mieszkańców Podsumowanie hałas cd. Z uwagi na zmianę dopuszczalnych poziomów hałasu przez rozporządzenie z 212 roku, w tabeli przedstawiono aktualne poziomu, a nawiasach wartości dotychczas obowiązujące jeśli były inne. Dopuszczalny poziom hałasu w [db] Drogi lub linie kolejowe L Aeq D przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom L Aeq N przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu L Aeq D przedział czasu L odniesienia równy 8 najmniej Aeq N przedział czasu odniesienia równy 1 korzystnym godzinom dnia najmniej korzystnej kolejno po sobie godzinie nocy następującym 5 45 45 4 61 (55) 56 (5) 5 4 65 (6) 56 (5) 55 45 68 (65) 6 (55) 55 45 24
Podsumowanie pola elektromagnetyczne Na podstawie pomiarów przeprowadzonych przez WIOŚ w 211 roku na terenie Kościerzyny nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów wartości pól elektromagnetycznych. 25
Dalsze działania 1. Wyznaczenie na obszarze miasta potencjalnej strefy uzdrowiskowej w oddaleniu od centrum miasta i głównych traktów komunikacyjnych. 2. Wybudowanie automatycznej stacji meteorologicznej przeznaczonej do pomiarów warunków bioklimatycznych w strefie A uzdrowiska. 3. Bonitacja bioklimatyczna strefy uzdrowiskowej. 4. Podjęcie działań organizacyjnych i merytorycznych dla poprawy jakości powietrza w Kościerzynie. 26
Wnioski 1. Kościerzyna i powiat kościerski charakteryzują się warunkami klimatycznymi sprzyjającymi uprawianiu sportu i rekreacji. 2. Warunki klimatu lokalnego Kościerzyny dla większości parametrów odpowiadają kryteriom RMZ w sprawie właściwości leczniczych klimatu. 3. Jakość powietrza Kościerzyny nie spełnia standardów RMŚ w sprawie oceny substancji w powietrzu w zakresie PM1, B(a)P i ozonu. 4. Konieczne jest wyznaczenie potencjalnej lokalizacji strefy A uzdrowiska oraz wykonanie tam badań dotyczących klimatu lokalnego stałych pomiarów meteorologicznych. 5. Należy pamiętać, że walory klimatu są jednym z kryteriów oceny możliwości otrzymania statusu uzdrowiska obok innych 27 wymienionych w Ustawie o gminach uzdrowiskowych.
Podziękowania W pracy wykorzystano wyniki pomiarów i badań: - Państwowej Służby Hydrologiczno Meteorologicznej IMGW-PIB, - Państwowego Monitoringu Środowiska GIOŚ w Warszawie: WIOŚ w Gdańsku Fundacji ARMAAG (Agencja Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej) http://airpomerania.pl 28
Dziękuję za uwagę Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Zakład Monitoringu i Modelowania Zanieczyszczeń Powietrza 4-45 Katowice, ul. Bartków 1 leszek.osrodka@imgw.pl Tel. (32) 35-71-135 www.imgw.pl www.pogodynka.pl