Spis treści 1. Wstęp Podstawy prawne wykonania oceny jakości powietrza Wartości kryterialne obowiązujące w ocenie jakości

Transkrypt

1

2

3 Spis treści 1. Wstęp Podstawy prawne wykonania oceny jakości powietrza Wartości kryterialne obowiązujące w ocenie jakości powietrza Kryteria dla SO 2, NO 2, CO, benzenu, pyłu PM1, pyłu PM2.5, Pb ochrona zdrowia Kryteria dla As, Cd, Ni, B(a)P w pyle PM1 ochrona zdrowia Kryteria dla ozonu ochrona zdrowia i ochrona roślin Kryteria dla SO 2, NO x - ochrona roślin Zasady oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref System oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim Wyniki monitoringu powietrza w województwie podkarpackim Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu, tlenki azotu Tlenek węgla Benzen Pył zawieszony PM Pył zawieszony PM Zanieczyszczenia w pyle PM Metale w pyle PM Benzo(a)piren Zanieczyszczenia wtórne-ozon Wyniki oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref za rok Kryterium ochrony zdrowia Kryterium ochrony roślin Wnioski końcowe Udokumentowanie wyników oceny Spis literatury

4 1. Wstęp Zgodnie z ustawą z 27 kwietnia 21 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 217 r., poz. 519 z późn. zm.) wojewódzki inspektor ochrony środowiska zobowiązany jest do opracowania w terminie do 3 kwietnia 218 r. oceny jakości powietrza w województwie za rok 217. Celem wykonanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 217 jest przekazanie Zarządowi Województwa Podkarpackiego informacji na temat czystości powietrza w regionie na potrzeby zarządzania jakością powietrza, w tym wdrażania opracowanych Programów ochrony powietrza. Na podstawie klasyfikacji stref w poszczególnych województwach w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska opracowywana jest ocena zbiorcza jakości powietrza, przekazywana corocznie do Komisji Europejskiej. W opracowaniu uwzględniono wszystkie zanieczyszczenia, dla których w świetle przepisów prawa krajowego, zgodnych z dyrektywami UE, istnieje obowiązek prowadzenia oceny: dwutlenek siarki (SO 2 ), dwutlenek azotu (NO 2 ), tlenki azotu (NO x ), tlenek węgla (CO), benzen (C 6 H 6 ), ozon (O 3 ), pył PM1, pył PM2,5 oraz ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd),nikiel (Ni) i benzo(a)piren (B(a)P) oznaczane w pyle PM1. Ocena jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 217 opracowana została w oparciu o wyniki pomiarów poziomów stężeń zanieczyszczeń w powietrzu wykonanych w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 217 r. Pomiary przeprowadzone zostały na stacjach monitoringu powietrza, zlokalizowanych w województwie podkarpackim, działających w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Dodatkowo w ocenie jakości powietrza w województwie podkarpackim wykorzystano wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza wykonanego na poziomie krajowym na zlecenie GIOŚ przez firmę ATMOTERM S.A. Modelowanie objęło dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ozon, pył zawieszony PM1, pył zawieszony PM2.5 i benzo(a)piren. Wyniki pomiarów oraz wyniki modelowania stanowiące podstawę oceny spełniają wymagania dotyczące jakości danych, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 września 212 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 212 r. poz. 132). 2

5 2. Podstawy prawne wykonania oceny jakości powietrza Ocena jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 217 opracowana została w oparciu o: 1. Przepisy prawa krajowego, określające obowiązki, zasady i kryteria w zakresie prowadzenia oceny jakości powietrza w Polsce: ustawa z dnia 27 kwietnia 21 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 217 r., poz. 519 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 212 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 212 r., poz. 131), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 212 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 212 r., poz. 132), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 212 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 212 r., poz. 914). 2. Wytyczne do wykonania rocznej oceny jakości powietrza w ch za 217 r. zgodnie z art. 89 ustawy- Prawo Ochrony Środowiska opracowane przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Celem wykonanej oceny jakości powietrza jest uzyskanie informacji o stężeniach zanieczyszczeń na obszarze poszczególnych stref, w zakresie umożliwiającym: 1. dokonanie klasyfikacji stref za rok 217 w oparciu o dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu lub poziomy docelowe, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Dokonana klasyfikacja będzie podstawą dla Zarządu Województwa Podkarpackiego do podjęcia decyzji o potrzebie prowadzenia działań na rzecz poprawy jakości powietrza w ch, w których przekroczone zostały poziomy dopuszczalne bądź docelowe, 2. uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń w 217 r. na obszarze stref, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych. Informacje te są niezbędne do określenia obszarów wymagających podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza, 3. wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w 217 r. w określonych rejonach (w zakresie możliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji). Oceny jakości powietrza dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: 1. ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia, 2. ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Ocena obejmuje wszystkie substancje, dla których w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu określono wartości dopuszczalne lub wartości docelowe stężeń w powietrzu. Lista zanieczyszczeń, jakie należy uwzględnić w ocenie rocznej, dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia, obejmuje: 1. dwutlenek azotu (NO 2 ), 2. dwutlenek siarki (SO 2 ), 3. tlenek węgla (CO), 4. benzen (C 6 H 6 ), 5. ozon (O 3 ) 3

6 6. pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 1 m (PM1), 7. pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 2.5 m (PM2.5), 8. ołów (Pb), 9. kadm (Cd), 1. nikiel (Ni), 11. arsen (As), 12. benzo(a)piren (B(a)P). Do zanieczyszczeń, które należy uwzględnić w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony roślin, zalicza się: 1. dwutlenek siarki (SO 2 ), 2. tlenki azotu (NO x ), 3. ozon (O 3 ). Ocena i wynikające z niej działania odnoszone są do obszarów nazywanych mi, obejmujących teren całego kraju. Zgodnie z art. 87 ustawy Prawo ochrony środowiska, obecnie dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza, strefę stanowią: 1. aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 25 tysięcy, 2. miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 1 tysięcy, 3. pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 1 tys. mieszkańców. Nazwy i kody stref określa rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Liczba stref w Polsce wynosi 46. Oceny jakości powietrza pod kątem ochrony zdrowia ludzi prowadzone są w każdej z 46 stref. W ocenach pod kątem ochrony roślin uwzględnia się 16 stref. Ocenie w kryterium ochrony roślin nie podlegają strefy-aglomeracje o liczbie mieszkańców powyżej 25 tys. i strefy-miasta o liczbie mieszkańców powyżej 1 tys. W województwie podkarpackim ocenie pod kątem ochrony zdrowia podlegają 2 strefy: miasto Rzeszów i. Pod kątem ochrony roślin ocena wykonana jest dla strefy j. 3. Wartości kryterialne obowiązujące w ocenie jakości powietrza Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska, kryteriami oceny i klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza za rok 217 są: 1. dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przypadków przekroczeń poziomu dopuszczalnego, określonej dla niektórych zanieczyszczeń), 2. poziom docelowy substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przypadków przekroczeń, określonej w odniesieniu do ozonu), 3. poziom celu długoterminowego (dla ozonu). Poddawane ocenie dotrzymania w roku 217 poziomy kryterialne zostały zdefiniowane w Dyrektywie 28/5/WE: 1. poziom dopuszczalny - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony na podstawie wiedzy naukowej, w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany. 4

7 2. poziom docelowy - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam, gdzie to możliwe w określonym czasie. 3. poziom celu długoterminowego - oznacza poziom substancji w powietrzu, który należy osiągnąć w dłuższej perspektywie z wyjątkiem przypadków, gdy nie jest to możliwe w drodze zastosowania proporcjonalnych środków w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, na obszarze całego kraju (w tym na obszarach ochrony uzdrowiskowej) obowiązują jednolite wartości normatywne stężeń zanieczyszczeń ustanowione w celu ochrony zdrowia Kryteria dla SO 2, NO 2, CO, benzenu, pyłu PM1, pyłu PM2.5, Pb ochrona zdrowia Kryteriami w rocznej ocenie jakości powietrza dla SO 2, NO 2, CO, C 6 H 6, pyłu PM1 i zawartości ołowiu w pyle PM1, dokonywanej pod kątem ochrony zdrowia, są poziomy dopuszczalne wymienionych substancji. Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla SO 2 - ochrona zdrowia [3] Okres uśredniania stężeń Dopuszczalny poziom SO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym jedna godzina razy 24 godziny razy Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla NO 2 - ochrona zdrowia [3] Okres uśredniania stężeń Dopuszczalny poziom NO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym jedna godzina 2 18 razy rok kalendarzowy 4 nie dotyczy Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla CO - ochrona zdrowia [3] Dopuszczalny poziom Okres uśredniania Dopuszczana częstość przekroczenia CO w powietrzu stężeń [μg/m 3 dopuszczalnego poziomu w roku ] kalendarzowym 8 godzin 1 nie dotyczy Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla benzenu - ochrona zdrowia [3] Okres uśredniania stężeń Dopuszczalny poziom benzenu w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym rok kalendarzowy 5 nie dotyczy Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla pyłu PM1 - ochrona zdrowia [3] Okres uśredniania stężeń Dopuszczalny poziom PM1 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym rok kalendarzowy 4 nie dotyczy 24 godziny 5 35 razy 5

8 Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla ołowiu w pyle PM1 - ochrona zdrowia [3] Okres uśredniania stężeń Dopuszczalny poziom Pb w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym rok kalendarzowy,5 nie dotyczy Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla pyłu PM2.5 - ochrona zdrowia [3] Okres uśredniania stężeń rok kalendarzowy Poziom dopuszczalny PM2.5 w powietrzu [μg/m 3 ] 25 W ocenie rocznej dotyczącej pyłu PM2,5 uwzględnia się ponadto dodatkowe kryterium, zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu - Poziom dopuszczalny określony dla fazy II, równy 2 µg/m 3, z terminem osiągnięcia do 1 stycznia 22 r. Jest to orientacyjna wartość dopuszczalna, która zostanie zweryfikowana przez Komisję Europejską w świetle dalszych informacji, w tym na temat skutków dla zdrowia i środowiska oraz wykonalności technicznej Kryteria dla As, Cd, Ni, B(a)P w pyle PM1 ochrona zdrowia Kryteriami stosowanymi w rocznej ocenie jakości powietrza dla As, Cd, Ni i B(a)P w pyle PM1, dokonywanej pod kątem ochrony zdrowia, są poziomy docelowe. Dyrektywa 24/17/WE w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu, zobowiązuje Państwa Członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych środków, które nie pociągają za sobą niewspółmiernych kosztów, w celu zapewnienia, aby począwszy od 31 grudnia 212 r., stężenia arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w otaczającym powietrzu, nie przekraczały wartości docelowych. Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla As, Cd, Ni, B(a)P, zawartych w pyle PM1 [3] Zanieczyszczenie Okres uśredniania stężeń Docelowy poziom substancji w powietrzu [ng/m 3 ] Arsen rok kalendarzowy 6 Benzo(a)piren rok kalendarzowy 1 Kadm rok kalendarzowy 5 Nikiel rok kalendarzowy Kryteria dla ozonu ochrona zdrowia i ochrona roślin Ocena jakości powietrza w odniesieniu do ozonu, pod kątem ochrony zdrowia opiera się na dwóch wartościach kryterialnych, którymi są: poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego. Terminem osiągnięcia wartości docelowej określonej dla ozonu w celu ochrony zdrowia ludzi był 1 stycznia 21 r. Dla ozonu określony został również poziom celu długoterminowego z terminem osiągnięcia do 22 r. 6

9 Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla ozonu - ochrona zdrowia [3] Kryterium Okres uśredniania stężeń Poziom docelowy i celu długoterminowego dla O 3 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w roku kalendarzowym Poziom docelowy 8-godzin 1) dni 2) Poziom celu długoterminowego 8-godzin 12 nie dotyczy (określana jest wartość max) W przypadku ocen w zakresie ozonu, prowadzonych w odniesieniu do ochrony roślin, ocena jakości powietrza dla ozonu opiera się również na dwóch wartościach kryterialnych: poziomie docelowym oraz poziomie celu długoterminowego. Terminem osiągnięcia wartości docelowej określonej dla ozonu w celu ochrony roślin był 1 stycznia 21 r. Poziom celu długoterminowego dla ozonu powinien zostać osiągnięty do 22 r. Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla ozonu (AOT4) - ochrona roślin [3] Kryterium Okres uśredniania stężeń Dopuszczalna wartość parametru AOT4 dla O 3 w powietrzu Poziom docelowy okres wegetacyjny (1 V 31 VII) 18 2) (μg/m 3 ) h Poziom celu długoterminowego okres wegetacyjny (1 V 31 VII) 6 (μg/m 3 ) h 3.4. Kryteria dla SO 2, NO x - ochrona roślin Kryterium oceny jakości powietrza pod kątem ochrony roślin, dotyczącej SO 2 i NO x, stanowią poziomy dopuszczalne dla stężeń długookresowych tych zanieczyszczeń, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Tab Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla SO 2 i NO x - ochrona roślin [3] Substancja Dwutlenek siarki Poziom dopuszczalny Okres uśredniania stężeń substancji w powietrzu [μg/m 3 ] rok kalendarzowy 2 pora zimowa (okres od 1 X do 31 III) 2 Tlenki azotu rok kalendarzowy 3 4. Zasady oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref Ocena poziomów substancji w powietrzu dokonana jest odrębnie dla każdej substancji w danej strefie, w oparciu o obowiązujące wartości kryterialne (poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu). Klasyfikacja stref dokonana została oddzielnie dla dwóch grup kryteriów: 1. określonych w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju), 2. określonych w celu ochrony roślin (dla obszaru całego kraju z wyłączeniem stref - aglomeracji oraz stref- miast powyżej 1 tys. mieszkańców). Klasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie jego stężeń występujących w rejonach, gdzie stężenia te są najwyższe na obszarze strefy. Wynikiem rocznej oceny jakości powietrza w strefie jest określenie klasy strefy dla zanieczyszczenia. Każdej strefie przypisuje się jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, oddzielnie ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ze względu na ochronę roślin. 7

10 Zaliczenie strefy o dużym obszarze do klasy C oznacza, że jakość powietrza na terenie strefy nie spełniła określonych kryteriów także wówczas, gdy jakość ta jest generalnie dobra na obszarze całej strefy, z wyjątkiem wydzielonych terenów o ograniczonym zasięgu. Nie oznacza to konieczności prowadzenia intensywnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza na obszarze całej strefy. Oznacza natomiast potrzebę podjęcia odpowiednich działań w odniesieniu do wybranych obszarów w strefie (zwykle o ograniczonym zasięgu) w tym opracowanie Programu ochrony powietrza dla danego zanieczyszczenia i obszaru. Zaliczenie strefy do danej klasy wiąże się z określonymi wymaganiami w zakresie działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku, gdy nie są spełnione odpowiednie kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jakości (jeżeli spełnia ona przyjęte standardy). Powiązanie poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w wyniku rocznej oceny jakości powietrza, z klasami stref i wymaganymi działaniami przedstawiono w tab Tab Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom dopuszczalny [1,4] Klasa strefy A C Poziom stężeń zanieczyszczenia nie przekraczający poziomu dopuszczalnego powyżej poziomu dopuszczalnego Wymagane działania - utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej jakości powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem. - określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych; - opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio opracowany); - kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych. Tab Klasy stref i oczekiwane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom docelowy [1,4] Klasa strefy Poziom stężeń zanieczyszczenia Oczekiwane działania A nie przekraczający poziomu docelowego brak - dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego substancji w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych C powyżej poziomu docelowego działań technicznych i technologicznych; - opracowanie programu ochrony powietrza, w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem określonej substancji. Tab Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń ozonu z uwzględnieniem poziomu celu długoterminowego [1,4] Klasa strefy Poziom stężeń ozonu Oczekiwane działania D1 nie przekraczający poziomu celu brak długoterminowego D2 powyżej poziomu celu dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego długoterminowego do roku System oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim Przy sporządzaniu oceny jakości powietrza na terenie województwa go za rok 217 wykorzystano wyniki pomiarów ze stacji monitoringu powietrza działających w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska nadzorowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. 8

11 Przy opracowywaniu oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza analizie poddano wyniki pomiarów poziomów stężeń zanieczyszczeń z 14 stacji pomiarowych włączonych do wojewódzkiej sieci monitoringu powietrza (ryc. 5.1.), w tym: - 11 stacji zlokalizowanych było na obszarach miejskich - 2 stacje umiejscowione były na obszarach ochrony uzrowiskowej (Rymanów-Zdrój, Iwonicz-Zdrój) - 1 stacja zlokalizowana była na terenie Magurskiego Parku Narodowego Podstawę oceny stanowiły serie pomiarowe ze stacji monitoringu powietrza spełniające wymagania dotyczące jakości danych. Wymagania te dotyczą liczby ważnych danych pomiarowych, pokrycia pomiarami roku objętego oceną oraz niepewności pomiaru. Wymagania w zakresie jakości danych dla pomiarów stanowiących podstawę oceny, określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu. Ryc Lokalizacja stacji pomiarowych w województwie w roku 217 [8] 9

12 W ocenie jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 217 wykorzystane zostały wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza wykonanego na poziomie krajowym na zlecenie GIOŚ przez firmę ATMOTERM S.A. Modelowanie objęło dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ozon, pył zawieszony PM1, pył zawieszony PM2.5 i benzo(a)piren. Na obszarze strefy j modelowanie wykonane zostało w siatce 1 km x 1 km, natomiast na terenie strefy miasto Rzeszów w siatce,5 km x,5 km. W wykorzystanej do modelowania bazie emisyjnej zebrano dane o jednostkach, obszarach, źródłach emisji, aktywności źródeł emisji, emitorach i parametrach wprowadzania substancji do powietrza oraz wielkości emisji poszczególnych substancji. Baza emisyjna podzielona została na obszary zestawiające emisję ze źródeł: - powierzchniowych (źródła komunalno-bytowe), - liniowych (źródła związane z transportem, drogi krajowe, wojewódzkie i lokalne, również emisja poza spalinowa i wtórna: ścieranie opon, okładzin hamulcowych, nawierzchni jezdni, unos z jezdni), - punktowych (energetyka zawodowa, procesy technologiczne i inne jednostki organizacyjne), - rolnictwa (w tym pola uprawne i hodowla, maszyny rolnicze), - naturalnych (lasy, emisja biogenna), 6. Wyniki monitoringu powietrza w województwie podkarpackim 6.1. Dwutlenek siarki W 217 r. na obszarze województwa go badania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki w kryterium ochrony zdrowia prowadzone były w 6 punktach pomiarowych, metodą automatyczną z jednogodzinnym czasem uśredniania stężeń (ryc ). We wszystkich punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami. Wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 217. Dodatkowo ocena zanieczyszczenia powietrza SO 2 w regionie poszerzona została o wyniki modelowania. 1

13 Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych SO 2 w województwie podkarpackim w 217 r. w kryterium ochrony zdrowia [8] W 217 r. nie odnotowano przekroczeń ustalonej dla dwutlenku siarki normy 1-godzinnej na stacjach automatycznych zlokalizowanych w województwie podkarpackim. W strefie miasto Rzeszów najwyższe stężenie jednogodzinne SO 2 odnotowane na stacji zlokalizowanej na osiedlu Nowe Miasto wyniosło 93 g/m 3 (27 % normy). Na poszczególnych stacjach pomiarowych w strefie j najwyższe stężenia jednogodzinne SO 2 wyniosły odpowiednio: Mielec 94 g/m 3 (27 % normy), Przemyśl - 91 g/m 3 (26 % normy) Jasło - 85 g/m 3 (24 % normy), Nisko - 56 g/m 3 (16 % normy), Krempna 46 g/m 3 (13 % normy). Maksymalne stężenie średniodobowe dwutlenku siarki obliczone ze stężeń jednogodzinnych, zmierzonych na stacji automatycznej w Rzeszowie wyniosło 36 g/m 3 (29 % normy) (ryc ). 11

14 stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] W strefie j maksymalne stężenia średniodobowe dwutlenku siarki wyniosły: w Jaśle 47 g/m 3 (38 % normy), w Mielcu 38 g/m 3 3 % normy), w Przemyślu 34 g/m 3 27 % normy), w Nisku 26 g/m 3 (21 % normy), w Krempnej 22 g/m 3 18 % normy) (ryc ) Rzeszów-Nowe Miasto stężenie dobowe stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Rzeszowie w 217 r. [8] Jasło-Sikorskiego stężenie dobowe stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Jaśle w 217 r. [8] Nisko-Szklarniowa stężenie dobowe stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Nisku w 217 r. [8] 12

15 stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] Przemyśl-Grunwaldzka stężenie dobowe stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Przemyślu w 217 r. [8] stężenie dobowe Mielec-Biernackiego stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Mielcu w 217 r. [8] stężenie dobowe Krempna stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Krempnej w 217 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenie średnioroczne dwutlenku siarki wyniosło 6 g/m 3. W strefie j stężenia średnioroczne SO 2 kształtowały się na poziomie: w Jaśle i Mielcu 8 g/m 3, w Przemyślu i Nisku 4 g/m 3, w Krempnej 3 g/m 3 (ryc ) 13

16 Rzeszów-Nowe Miasto Nisko-Szklarniowa Jasło-Sikorskiego Przemyśl-Grunwaldzka Mielec-Biernackiego Krempna stężenie SO2 [ug/m 3 ] Ryc Stężenia średnioroczne SO 2 na stanowiskach pomiarowych w 217 r. [8] Wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki, przeprowadzone w województwie podkarpackim dla roku 217 potwierdziły dotrzymanie obowiązujących norm dla tego zanieczyszczenia na obszarze całego województwa. W zakresie stężeń 1-godzinnych dwutlenku siarki, wyniki modelowania za rok 217 wykazały występowanie wartości 25 max. ze stężeń 1-godzinnych w przedziale g/m 3. Najwyższe stężenia 1-godz. SO 2 w granicach % normy wskazane zostały w Sanoku (ryc ). W Rzeszowie wartości 25 max. ze stężeń 1-godzinnych SO 2 zawierały się w przedziale g/m 3 (4-21 % normy). Najwyższe stężenia 1-godzinne określone zostały z modelowania na obszarze obrębów ewidencyjnych miasta: Przybyszówka, Staroniwa, Baranówka, Śródmieście, Nowe Miasto, Wilkowyja, Zwięczyca, Zalesie (ryc ). W zakresie stężeń dobowych dwutlenku siarki wyniki modelowania wykazały występowanie wartości 4 max. ze stężeń 24-godzinnych w zakresie 4-46 g/m 3 (3-37 % normy). Najwyższe stężenia dobowe w granicach % normy wskazane zostały w Dębicy, Sanoku i Mielcu (ryc ). W Rzeszowie stężenia dobowe SO 2 zawierały się w przedziale 1-38 g/m 3 (8-3 % normy). Najwyższe stężenia dobowe określone zostały z modelowania na obszarze obrębów ewidencyjnych miasta: Przybyszówka, Staroniwa, Baranówka, Śródmieście, Nowe Miasto, Wilkowyja (ryc ). 14

17 Ryc Rozkład wartości 25 maksimum ze stężeń 1-godzinnych SO 2 w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 15

18 Ryc Rozkład wartości 4 maksimum ze stężeń dobowych SO 2 w województwie podkarpackim w 217 r. wyniki modelowania [9] 16

19 Średnia roczna wartość stężenia dwutlenku siarki na stacji pomiarowej w Krempnej wynosiła w 217 r. 3 µg/m 3, co stanowi 15 % wartości stężenia dopuszczalnego, ustalonego w kryterium ochrony roślin na poziomie 2 g/m 3. W porze zimowej tj. od 1 X do 31 III, średnia wartość stężenia dwutlenku siarki w tym punkcie monitoringu powietrza wyniosła 6 g/m 3, co stanowi 3 % wartości dopuszczalnej w kryterium ochrony roślin (2 g/m 3 ). Wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki w zakresie stężeń średniorocznych, przeprowadzonego w 217 r. dla województwa go również nie wykazały przekroczenia obowiązującego poziomu dopuszczalnego dla tego zanieczyszczenia w kryterium ochrony roślin. Dla stężenia średniorocznego SO 2 wyniki modelowania za rok 217 wykazały występowanie wartości w przedziale 1-1 g/m 3 stanowiących 5-5 % poziomu dopuszczalnego. Na obszarach pozamiejskich stężenia średnioroczne SO 2 nie przekroczyły 8 g/m 3 (4 % poziomu dopuszczalnego) (ryc ). Ryc Rozkład stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 17

20 6.2. Dwutlenek azotu, tlenki azotu W 217 r. na obszarze województwa go badania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu w kryterium ochrony zdrowia prowadzone były w 6 punktach pomiarowych metodą automatyczną z jednogodzinnym czasem uśredniania stężeń (ryc ). We wszystkich punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami. Wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 217. Dodatkowo ocena zanieczyszczenia powietrza NO 2 w regionie poszerzona została o wyniki modelowania. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych NO 2 w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenie średnioroczne dwutlenku azotu na stacji pomiarowej w 217 r. wyniosło 18 g/m 3 i stanowiło 45 % normy. W strefie j średnioroczne stężenia dwutlenku azotu wyniosły: w Mielcu 19 g/m 3 (48 % normy), w Przemyślu 13 g/m 3 (33 % normy), w Jaśle i Nisku 12 g/m 3 (3 % normy), w Krempnej 5 g/m 3 (13 % normy) (ryc ). 18

21 stężenie NO2 [ug/m 3 ] stężenie NO2 [ug/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Nisko-Szklarniowa Jasło-Sikorskiego Przemyśl- Grunwaldzka Mielec-Biernackiego Krempna stężenie NO2 [ug/m 3 ] 45 4 stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średnioroczne NO 2 na stanowiskach pomiarowych w 217 r. [8] Dopuszczalne stężenie określone dla 1-godzinnych stężeń NO 2, ustalone na poziomie 2 g/m 3 nie zostało przekroczone. Maksymalne stężenie jednogodzinne stwierdzone w Rzeszowie na stacji na osiedlu Nowe Miasto wyniosło 14 g/m 3 (7 % normy) (ryc ). Maksymalne stężenia godzinowe NO 2, zanotowane na poszczególnych stacjach w strefie j w 217 r. wyniosły: w Mielcu g/m 3 (79 % normy), w Przemyślu - 13 g/m 3 (65 % normy), w Nisku - 94 g/m 3 (47 % normy), w Jaśle - 88 g/m 3 (44 % normy), w Krempnej - 35 g/m 3 (18 % normy) (ryc ) Rzeszów-Nowe Miasto max. stężenie 1-godzinne stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Rzeszowie w 217 r. [8] 25 2 Jasło-Sikorskiego max stężenie 1- godzinne stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Jaśle w 217 r. [8] 19

22 stężenie NO2 [ug/m 3 ] stężenie NO2 [ug/m 3 ] stężenie NO2 [ug/m 3 ] stężenie NO2 [ug/m 3 ] 25 2 Przemyśl-Grunwaldzka max. stężenie 1-godzinne stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Przemyślu w 217 r. [8] 25 2 Nisko-Szklarniowa max. stężenie 1-godzinne stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Nisku w 217 r. [8] 25 2 Mielec-Biernackiego max. stężenie 1-godzinne stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Mielcu w 217 r. [8] 25 2 Krempna max. stężenie 1-godzinne stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Krempnej w 217 r. [8] 2

23 Nisko-Szklarniowa Jasło-Sikorskiego Przemyśl-Grunwaldzka Mielec-Biernackiego Krempna stężenie NOx [ug/m 3 ] Wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu, przeprowadzone w województwie podkarpackim dla roku 217 potwierdziły dotrzymanie obowiązujących norm dla tego zanieczyszczenia w całym regionie. W zakresie stężeń 1-godzinnych dwutlenku azotu wyniki modelowania za rok 217 wykazały występowanie w województwie podkarpackim wartości 19 max. w przedziale g/m 3 (16-54 % normy). Najwyższe wartości 19 max. ze stężenia 1-godz. NO 2 powyżej 5 % normy wskazane zostały w Rzeszowie głównie na obszarach ewidencyjnych miasta: Przybyszówka, Staroniwa, Śródmieście, Nowe Miasto, Wilkowyja, Zalesie, Słocina (ryc ). W zakresie stężeń średniorocznych dwutlenku azotu wyniki modelowania wykazały występowania w województwie podkarpackim wartości w przedziale 2-25 g/m 3 (5-63 % normy). Najwyższe stężenia średnioroczne NO 2 powyżej 5 % normy zostały wskazane przez model w Rzeszowie i w Jarosławiu (ryc ). W Rzeszowie najwyższe średnioroczne stężenia NO 2, powyżej 5 % normy, wskazane w modelowaniu wystąpiły głównie na obszarach ewidencyjnych miasta: Baranówka, Staroniwa, Śródmieście, Staromieście, Pobitno, Załęże, Nowe Miasto, Wilkowyja. Na stacjach tła miejskiego w strefie j stężenia średnioroczne tlenków azotu wyniosły w 217 r. od 17 g/m 3 do 27 g/m 3 i stanowiły 57-9 % normy ustalonej w kryterium ochrony roślin. Na stacji pozamiejskiej stężenie średnioroczne NO x było znacznie niższe, wyniosło ono 6 g/m 3 i stanowiło 2 % normy (ryc ) stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średnioroczne NO x w strefie j w 217 r. [8] 21

24 Ryc Rozkład wartości 19 max. ze stężeń 1-godzinnych NO 2 w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 22

25 Ryc Rozkład stężeń średniorocznych NO 2 w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 23

26 max. stężenie 8-godz. CO [g/m 3 ] max. stężenie 8-godz. CO [g/m 3 ] 6.3. Tlenek węgla W 217 r. na terenie województwa go pomiary zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla prowadzone były na dwóch stacjach pomiarowych w Rzeszowie na osiedlu Nowe Miasto i w Nisku przy ul. Szklarniowej. W punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami. Wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 217. Stężenia jednogodzinne tlenku węgla w 217 r. na stacjach pomiarowych zawierały się w przedziałach: Rzeszów,1-5,4 g/m 3, Nisko,1-3,6 g/m 3. Obliczone maksymalne 8-godzinne kroczące stężenia tlenku węgla na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim nie przekraczały dopuszczalnej normy w żadnej dobie pomiarowej. Maksymalne wartości ze średnich 8-godzinnych kroczących, obliczonych na podstawie pomiarów 1-godzinnych zanotowanych na stanowiskach pomiarowych wyniosły: 1. w strefie miasto Rzeszów na stacji Nowe Miasto - 4 g/m 3 (4 % normy), 2. w strefie j na stacji w Nisku przy ul. Szklarniowej - 2,6 g/m 3 (26 % normy). Na ryc przedstawiono przebieg maksymalnych stężeń 8-godzinnych w poszczególnych dobach pomiarowych na stacjach automatycznych w 217 r Nisko-Szklarniowa max. stężenie 8-godzinne stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia ośmiogodzinne CO w poszczególnych dobach pomiarowych w Nisku w 217 r. [8] 12 1 max. stężenie 8-godzinne Rzeszów-Nowe Miasto stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia ośmiogodzinne CO w poszczególnych dobach pomiarowych w Rzeszowie w 217 r. [8] 6.4. Benzen Pomiary stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego benzenem prowadzone były w 217 r. w województwie podkarpackim w 3 punktach pomiarowych metodą automatyczną z godzinnym uśrednianiem stężeń (Rzeszów, Mielec, Przemyśl). Dodatkowo w 6 punktach pomiarowych w strefie 24

27 j badania zanieczyszczenia powietrza benzenem prowadzone były metodą pasywną (ryc ). Są to pomiary wskaźnikowe wspomagające metodę automatyczną. Wykonano dwanaście miesięcznych serii pomiarowych rozłożonych w ciągu roku. We wszystkich punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami. Wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 217. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych benzenu w województwie podkarpackim w 217 r. [8] Stężenia średnioroczne benzenu w wyznaczonych punktach pomiarowych nie wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy rocznej. Spośród stacji, na których wykonywano pomiary automatyczne, najwyższe stężenie średnioroczne benzenu na poziomie 1,6 g/m 3 (32 % normy) zanotowano w Mielcu (ryc ). Najwyższe stężenie dobowe benzenu na stacji automatycznej w Mielcu wystąpiły w styczniu natomiast w Przemyślu i w Rzeszowie w lutym i wyniosły odpowiednio: Rzeszów - 14,4 g/m 3, Mielec - 14,2 g/m 3 Przemyśl - 11,4 g/m 3 (rys ). Maksymalne stężenia 1-godzinne zanotowane z pomiarów automatycznych w 217 r wyniosły odpowiednio: Mielec - 38,1 g/m 3, Rzeszów - 3,7 g/m 3, Przemyśl - 22,4 g/m 3. 25

28 stężenie C6H6 [ug/m 3 ] stężenie C6H6 [ug/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Przemyśl-Grunwaldzka Mielec-Biernackiego Jasło-Sikorskiego Krosno-Kletówki Mielec-Pogodna Nisko-Szklarniowa Sanok-Sadowa Tarnobrzeg- M.Dabrowskiej stężenie C6H6 [ug/m 3 ] stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne Ryc Średnioroczne stężenia benzenu na stanowiskach pomiarowych w 217 r. [8] Rzeszów-Nowe Miasto Ryc Dobowe stężenia benzenu w Rzeszowie w 217 r. [8] 12 1 Przemyśl-Grunwaldzka Ryc Dobowe stężenia benzenu w Przemyślu w 217 r. [8] 26

29 benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] stężenie C6H6 [ug/m 3 ] Mielec-Biernackiego Ryc Dobowe stężenia benzenu w Mielcu w 217 r. [8] W strefie j w 217 r. najwyższe wartości miesięcznego stężenia benzenu, mierzonego metodą pasywną wystąpiły w styczniu i zawierały się w przedziale 3,4-5,7 g/m 3 (ryc ). 6 Krosno-Kletówki 4 Nisko-Szklarniowa Tarnobrzeg-M.Dąbrowskiej 6 Sanok-Sadowa Jasło-Sikorskiego 6 Mielec-Pogodna Ryc Rozkład stężeń benzenu na stanowiskach z pomiarami pasywnymi w 217 r. [8] 27

30 6.5. Pył zawieszony PM1 W 217 r. badania zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym o średnicy ziaren poniżej 1 m prowadzone były w województwie podkarpackim na 13 stanowiskach pomiarowych (ryc ). Do oceny zanieczyszczenia powietrza za rok 217 wykorzystano wyniki pomiarów pyłu PM1 z 12 wykonane z wykorzystaniem referencyjnej metodyki grawimetrycznej. Z jednej stacji zlokalizowanej w Mielcu przy ul. Biernackiego wykorzystano wyniki pomiarów pyłu PM1 wykonywane metodą automatyczną. W 217 r. pomiarami w zakresie pyłu PM1 objęto dwa uzdrowiska z terenu województwa go: Rymanów-Zdrój i Iwonicz Zdrój. Na wszystkich stanowiskach pomiarowych uzyskano wymagane 9 % pokrycie roku pomiarami. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych pyłu zawieszonego PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W 217 r. na żadnej stacji pomiarowej w województwie podkarpackim nie wystąpiło przekroczenie dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM1. Stężenia średnioroczne pyłu PM1 na stacjach pomiarowych zawierały się w przedziale g/m 3 (53-98 % normy średniorocznej). Stężenie średnioroczne PM1 na stacji pomiarowej w Rzeszowie wyniosło 3 g/m 3 i stanowiło 75 % dopuszczalnej 28

31 normy. W strefie j najwyższe stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM1 wystąpiło w Jarosławiu. (ryc ). 45 stężenie średnioroczne pyłu PM1 norma średnioroczna dla pyłu PM1 4 pył PM1 [ug/m 3 ] PkRzeszRejta PkDebiGrottg PkIwonZdrRab PkJarosPruch PkJasloSikor PkKrosKletow PkMielBierna PkMielPogodn PkNiskoSzkla PkPrzemGrunw PkRymZdrPark PkSanoSadowa PkTarnDabrow Ryc Stężenia średnioroczne pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W 217 r. na stacjach pomiarowych odnotowano od 2 do 72 dni ze stężeniem dobowym wyższym od 5 g/m 3. W Rzeszowie na stacji pomiarowej na Nowym Mieście zarejestrowano 47 dni ze stężeniem dobowym wyższym od 5 g/m 3. W strefie j pomiary wykazały przekroczenie normy dobowej pyłu PM1 na wszystkich stacjach pomiarowych zlokalizowanych na zurbanizowanych terenach miejskich. Najwięcej przekroczeń dobowych pyłu PM1 wystąpiło w Jarosławiu - 72, Mielcu - 71 i Dębicy - 68 (ryc ). 8 liczba przekroczeń dobowych pyłu PM1 dopuszczalna liczba przekroczeń 7 liczba przekroczeń PkRzeszRejta PkDebiGrottg PkIwonZdrRab PkJarosPruch PkJasloSikor PkKrosKletow PkMielBierna PkMielPogodn PkNiskoSzkla PkPrzemGrunw PkRymZdrPark PkSanoSadowa PkTarnDabrow Ryc Przekroczenia dobowe pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. [8] Na stacjach zlokalizowanych w podkarpackich uzdrowiskach dotrzymane zostały normy w zakresie stężenia średniorocznego, jak i stężenia dobowego pyłu PM1. Stężenie średnioroczne pyłu PM1 wyniosło odpowiednio: Rymanów-Zdrój - 21 g/m 3 (53 % normy); Iwonicz-Zdrój - 23 g/m 3 (58 % normy). Liczba dni z przekroczeniem dobowej normy pyłu PM1 wyniosła: w Rymanowie-Zdroju - 2, w Iwoniczu-Zdroju Przekroczenia 24-godzinne pyłu PM1 zanotowano głównie w sezonie grzewczym. Najwięcej przekroczeń wystąpiło w styczniu. Maksymalne wartości stężeń dobowych pyłu PM1 zanotowane na 29

32 stacjach tła miejskiego wyniosły g/m 3 ( % normy). W uzdrowiskach maksymalne wartości stężeń dobowych pyłu PM1 wyniosły g/m 3 ( % normy). Najwyższe stężenia dobowe pyłu PM1 występowały w styczniu lub w lutym w zależności od lokalizacji stacji (ryc ). Styczeń i luty 217 r. charakteryzowały się bardzo niekorzystnymi warunkami meteorologicznymi, sprzyjającymi kumulowaniu się zanieczyszczeń w przyziemnej warstwie atmosfery. W okresie tym wyniki pomiarów wykazały wystąpienie na czterech stacjach dobowych stężeń pyłu PM1 przekraczających wartość 2 g/m 3. Bardzo wysokie wartości dobowe pyłu PM1 wystąpiły odpowiednio: w Dębicy - 3 razy i w Jarosławiu - 3 razy, w Rzeszowie - 1 raz, w Jaśle (pomiar automatyczny) - 1 raz. liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM Rzeszów-Nowe Miasto liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jasło-Sikorskiego liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jarosław-Pruchnicka liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] Nisko-Szklarniowa liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max Ryc Liczba przekroczeń dobowych PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. w rozbiciu na miesiące [8] liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max Przemyśl-Grunwaldzka I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Sanok-Sadowa liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] 3

33 liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM1 Tarnobrzeg-M.Dąbrowskiej liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] Krosno-Kletówki liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Mielec-Biernackiego liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Iwonicz-Zdrój-Księdza Rąba liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM1 liczba przekroczeń dobowych PM Dębica-Grottgera liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Mielec -Pogodna liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max 16 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] Rymanów-Zdrój -Parkowa liczba przekroczeń przekroczenie min. przekroczenie max I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ryc Liczba przekroczeń dobowych PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. w rozbiciu na miesiące c.d. [8] 31

34 Analizując wyniki stężeń pyłu PM1 w kontekście czasu, w którym wystąpiło narażenie na ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 w województwie podkarpackim stwierdzić można, że na terenach miejskich zjawisko takie utrzymywało się przez 1-2 % roku. Na terenie objętych badaniami podkarpackich uzdrowisk narażenie na ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 objęło 6 % roku. W rozbiciu na poszczególne miesiące w analizie rozróżniono warunki niekorzystne gdy stężenia dobowe pyłu PM1 były wyższe od 5 g/m 3, ale nie przekroczyły poziomu 75 g/m 3 oraz warunki bardzo niekorzystne przy stężeniach dobowych powyżej 75 g/m 3. W dniach, w których stężenie dobowe przekracza wartość 75 g/m 3 mogą występować w ciągu doby bardzo wysokie wartości godzinowe pyłu PM1. W 217 r. największy udział warunków niekorzystnych i bardzo niekorzystnych wystąpił w styczniu i w lutym. Na stacjach tła miejskiego stanowiły one łącznie: % dni w styczniu, % dni lutego. W tym warunki bardzo niekorzystne stanowiły % dni stycznia, % dni lutego. W pozostałych miesiącach sezonu grzewczego łączne udziały warunków niekorzystnych i bardzo niekorzystnych były znacznie niższe. Poza sezonem grzewczym incydentalne przypadki warunków niekorzystnych stwierdzono w Jarosławiu. W podkarpackich uzdrowiskach udział warunków niekorzystnych i bardzo niekorzystnych w 217 r. stanowił łącznie: w Rymanowie-Zdroju 29 % dni w styczniu, 25 % dni lutego; w Iwoniczu-Zdroju 26 % dni w styczniu, 29 % dni lutego. W tym warunki bardzo niekorzystne w Rymanowie-Zdroju stanowiły 6 % dni w styczniu, w lutym nie wystąpiły; w Iwoniczu-Zdroju stanowiły 6 % dni w styczniu i 4 % dni lutego. W pozostałych miesiącach sezonu grzewczego warunki bardzo niekorzystne nie wystąpiły, a warunki niekorzystnych występowały rzadko. (ryc ). 1% 9% 8% Rzeszów-Nowe Miasto 1% 9% 8% Nisko-Szklarniowa 7% 6% 5% 4% 3% 2% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 1% % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka [8] 32

35 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Jasło-Sikorskiego % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Przemyśl-Grunwaldzka I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Jarosław-Pruchnicka I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Tarnobrzeg-M.Dąbrowskiej % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Sanok-Sadowa I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Dębica-Grottgera I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Krosno-Kletówki I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka c.d. [8] 1% 33 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Mielec-Pogodna I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%)

36 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Mielec-Biernackiego I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Rymanów-Zdrój-Parkowa I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Iwonicz-Zdrój - Księdza Rąba I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka c.d [8] Wartości stężeń średniorocznych pyłu PM1 w województwie podkarpackim określone w modelowaniu zawierały się w przedziale 12,7-39,8 g/m 3 (32-99 % poziomu dopuszczalnego). Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM1 w strefie j, przekraczające wartość 38 g/m 3, zlokalizowano w Jarosławiu, Dębicy i Mielcu. W Rzeszowie stężenia średnioroczne pyłu PM1 osiągnęły wartość od 18,6 g/m 3 do 35,9 g/m 3 (47-9 % poziomu dopuszczalnego). Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM1 w Rzeszowie wskazane w modelowaniu wystąpiły w Śródmieściu (ryc ). W zakresie stężeń dobowych określono wartość 36 max. wskazującego wystąpienie ponad 35 dni w ciągu roku ze stężeniem dobowym pyłu PM1 wyższym od 5 g/m 3. Na terenie województwa go wartość 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 zawierała się w przedziale 23,4-75,6 g/m 3. Najwyższe wartości 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 w strefie j zlokalizowano w Dębicy, Mielcu, Krośnie, Sanoku i Frysztaku. W Rzeszowie wartości 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 wskazanego w modelowaniu wyniosła od 34,2 g/m 3 do 65,3 g/m 3. Najwyższe wartości 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 w Rzeszowie wskazane w modelowaniu wystąpiły w Śródmieściu (ryc ). Modelowanie potwierdziło, że na obszarze podkarpackich uzdrowisk został dotrzymany zarówno średnioroczny poziom dopuszczalny PM1 jak i dopuszczalna ilość przekroczeń dobowych. Stężenia średnioroczne PM1 wyniosły odpowiednio: Polańczyk 15,3-17,6 g/m 3, Iwonicz- Zdrój 16,1-23,9 g/m 3, Horyniec-Zdrój 14,5-2,2 g/m 3, Rymanów-Zdrój 15,3-22,4 g/m 3. Wartość 36 max. ze stężeń dobowych 34

37 pyłu PM1 wyniosła odpowiednio: Polańczyk 29,2-32,6 g/m 3, Iwonicz- Zdrój 29,9-45,2 g/m 3, Horyniec- Zdrój 26,2-36,4 g/m 3, Rymanów-Zdrój 28,-41,7 g/m 3. Ryc Rozkład średniorocznych stężeń pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 35

38 Ryc Wartość 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 36

39 6.6. Pył zawieszony PM2.5 W 217 r. badania zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym o średnicy ziaren poniżej 2.5 m prowadzone były w województwie podkarpackim na 7 stanowiskach pomiarowych (ryc ). W czterech lokalizacjach (Rzeszów, Jasło, Krosno, Nisko) pomiary pyłu PM2.5 wykonano z wykorzystaniem referencyjnej metodyki grawimetrycznej. Na 3 stacjach w Mielcu, Przemyślu i Rymanowie-Zdroju prowadzono pomiary pyłu PM2.5 z wykorzystaniem metody automatycznej. W 217 r. pomiarami w zakresie pyłu PM2.5 objęto jedno uzdrowisko z terenu województwa go - Rymanów-Zdrój. Na wszystkich stanowiskach pomiarowych uzyskano wymagane 9 % pokrycie roku pomiarami. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych pyłu zawieszonego PM2.5 w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W Rzeszowie średnioroczne stężenie pyłu PM2.5 na stacji pomiarowej wyniosło 24 g/m 3 i stanowiło 96 % normy rocznej. W strefie j średnioroczne stężenia pyłu PM2.5 zawierały się w przedziale 37

40 18-26 g/m 3 (72-14 % normy). Najniższe stężenie pyłu PM2.5 wystąpiło na terenie uzdrowiska Rymanów- Zdrój. Wyniki pomiarów pyłu PM2.5 wykazały przekroczenia dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu PM2.5 na obszarze Krosna (14 % normy) i Przemyśla (14 % normy) (ryc ). 3 stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne stężenie pyłu PM2.5 [ug/m 3 ] PkRzeszRejta PkJasloSikor PkKrosKletow PkMielBierna PkNiskoSzkla PkPrzemGrunw PkRymZdrPark Ryc Stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W rocznej serii pomiarowej liczba dni ze stężeniem dobowym PM2.5 wyższym od 25 g/m 3 wyniosła: w Nisku i Przemyślu - 19, w Mielcu - 14, w Jaśle - 98, w Krośnie - 97, w Rzeszowie - 87, w Rymanowie-Zdroju Maksymalne dobowe stężenia pyłu PM2.5 na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w województwie podkarpackim wystąpiły w styczniu lub w lutym i wyniosły odpowiednio: Rzeszów - 19 g/m 3, Jasło g/m 3, Krosno g/m 3, Nisko - 15 g/m 3, Mielec g/m 3, Przemyśl g/m 3, Rymanów-Zdrój - 91 g/m 3. (ryc ). stężenie miesięczne PM2.5 [ g/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto stężenie miesięczne min stężenie dobowe max.stężenie dobowe I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. stężenie dobowe PMPM2.5 [ g/m 3 ] Ryc Stężenia pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim w 217 r. w rozbiciu na miesiące [8] stężenie miesięczne PM2.5 [ g/m 3 ] Nisko-Szklarniowa stężenie miesięczne min stężenie dobowe max.stężenie dobowe I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. stężenie dobowe PMPM2.5 [ g/m 3 ] 38

41 stężenie miesięczne PM2.5 [ g/m 3 ] stężenie miesięczne PM2.5 [ g/m 3 ] Jasło-Sikorskiego stężenie miesięczne min stężenie dobowe max.stężenie dobowe I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. stężenie dobowe PMPM2.5 [ g/m 3 ] Mielec-Biernackiego stężenie miesięczne min stężenie dobowe max.stężenie dobowe I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. stężenie dobowe PMPM2.5 [ g/m 3 ] stężenie miesięczne PM2.5 [ g/m 3 ] stężenie miesięczne PM2.5 [ g/m 3 ] Krosno-Kletwki stężenie miesięczne min stężenie dobowe max.stężenie dobowe I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. stężenie dobowe PMPM2.5 [ g/m 3 ] Przemyśl-Grunwaldzka stężenie miesięczne min stężenie dobowe max.stężenie dobowe I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. stężenie dobowe PMPM2.5 [ g/m 3 ] stężenie miesięczne PM2.5 [ g/m 3 ] Rymanów-Zdrój - Parkowa stężenie miesięczne min stężenie dobowe max.stężenie dobowe I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII min. i max. stężenie dobowe PMPM2.5 [ g/m 3 ] Ryc Stężenia pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim w 217 r. w rozbiciu na miesiące c.d.[8] Analizując wyniki stężeń pyłu PM2.5 w kontekście czasu, w którym wystąpiły dobowe stężenia PM2.5 przekraczające wartość 25 g/m 3, stwierdzić można, że na terenach miejskich zjawisko takie utrzymywało się przez 24-3 % roku. Na terenie uzdrowiska Rymanów-Zdrój okres z dobowymi stężeniami pyłu PM2.5 objął 18 % roku. W rozbiciu na poszczególne miesiące w analizie rozróżniono warunki niekorzystne gdy stężenia dobowe pyłu PM2,5 były wyższe od 25 g/m 3 ale nie przekroczyły poziomu 5 g/m 3 oraz warunki bardzo niekorzystne przy stężeniach dobowych powyżej 5 g/m 3. W 217 r. największy udział warunków niekorzystnych i bardzo niekorzystnych wystąpił w styczniu i w lutym. Na stacjach tła miejskiego stanowiły one łącznie: % dni w styczniu, % dni lutego. 39

42 W tym warunki bardzo niekorzystne stanowiły % dni stycznia, % dni lutego. W pozostałych miesiącach sezonu grzewczego łączne udziały warunków niekorzystnych i bardzo niekorzystnych były znacznie niższe. Poza sezonem grzewczym pojedyncze przypadki warunków niekorzystnych stwierdzono na stacjach tła miejskiego zlokalizowanych w strefie j. W Rymanowie-Zdroju udział warunków niekorzystnych i bardzo niekorzystnych w 217 r. stanowił łącznie: 87 % dni w styczniu, 5 % dni lutego. W tym warunki bardzo niekorzystne w Rymanowie-Zdroju stanowiły 29 % dni w styczniu, 18 % dni w lutym. W pozostałych miesiącach sezonu grzewczego warunki bardzo niekorzystne nie wystąpiły, a warunki niekorzystne stanowiły 7-26 %. Poza sezonem grzewczym incydentalnie w maju w jednym dniu zanotowano stężenie dobowe pyłu PM2.5 wyższe od 25 g/m 3 (ryc ). 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Rzeszów-Nowe Miasto -pył PM2.5 % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Nisko-Szklarniowa - pył PM2.5 % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Jasło-Sikorskiego - pył PM2.5 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Krosno-Kletówki - pył PM2.5 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Mielec-Biernackiego - pył PM2.5 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Przemyśl-Grunwaldzka - pył PM2.5 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2.5 w województwie podkarpackim w 217 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka [8] 4

43 Rymanów-Zdrój-Parkowa - pył PM2.5 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) warunki bardzo niekorzystne (%) Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2.5 w województwie podkarpackim w 217 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka c.d.[8] W zakresie poziomu dopuszczalnego określonego dla tzw. fazy II, równego 2 μg/m 3, z terminem osiągnięcia do 1 stycznia 22 r. wyniki pomiarów za rok 217 wykazały dotrzymanie tej wartości tylko na stacji w Rymanowie-Zdroju. Na pozostałych stacjach pomiarowych stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 stanowiły % poziomu dopuszczalnego fazy II. Wartości stężeń średniorocznych pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim określone w modelowaniu zawierały się w przedziale g/m 3 ( % poziomu dopuszczalnego). Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 powyżej 3 g/m 3 zlokalizowano w Jarosławiu, Dębicy, Mielcu i Krośnie. W Rzeszowie średnioroczne stężenia pyłu PM2.5 wyniosły od 16 g/m 3 do 28 g/m 3. Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 w Rzeszowie wskazane w modelowaniu wystąpiły głównie na obszarach ewidencyjnych miasta: Śródmieście i Staroniwa oraz częściowo w obszarach Nowe Miasto, Wilkowyja (ryc ). Modelowanie potwierdziło, że na obszarach podkarpackich uzdrowisk został dotrzymany średnioroczny poziom dopuszczalny pyłu PM2.5. Stężenia średnioroczne PM2.5 wyniosły odpowiednio: Polańczyk 14-15,5 g/m 3, Iwonicz- Zdrój g/m 3, Horyniec-Zdrój g/m 3, Rymanów-Zdrój g/m 3. 41

44 Ryc Rozkład stężeń średniorocznych pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 42

45 6.7. Zanieczyszczenia w pyle PM Metale w pyle PM1 W 217 r. WIOŚ w Rzeszowie prowadził badania zawartości arsenu, kadmu, niklu, ołowiu w pyle PM1 na 5 stanowiskach pomiarowych, z których wyniki uwzględniono w ocenie rocznej ( ryc ). Cztery stanowiska pomiarowe zlokalizowane były na obszarach miejskich (Rzeszów, Jasło, Krosno, Przemyśl). W 217 r. pomiarami w zakresie arsenu objęto jedno uzdrowisko z terenu województwa go - Rymanów-Zdrój. Na wszystkich stanowiskach pomiarowych uzyskano wymagane pokrycie roku pomiarami. Arsen Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych metali w województwie podkarpackim w 217 r. [8] Z badań prowadzonych w 217 r. w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wynika, że stężenia arsenu na całym obszarze województwa go utrzymywały się na niskim poziomie. Na terenach miejskich średnioroczne stężenia arsenu zawierały się w przedziale,92-1,37 ng/m 3 (15-23 % 43

46 poziomu docelowego). Najwyższe stężenie arsenu odnotowano w Krośnie. W uzdrowisku Rymanów-Zdrój średnioroczne stężenie arsenu stanowiło 12 % poziomu docelowego (ryc ). 7 stężenie średnioroczne stężenie docelowe stężenie As [ng/m 3 ] ,92 1,2 1,37 1,4,71 PkRzeszRejta PkJasloSikor PkKrosKletow PkPrzemGrunw PkRymZdrPark Ryc Stężenia średnioroczne arsenu w województwie podkarpackim w 217 r. [8] stężenie tygodniowe As [ng/m 3 ] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe arsenu uzyskane na stacji na Nowym Mieście kształtowały się w przedziale,5-4,2 ng/m 3. Podwyższone stężenia As, w stosunku do całej serii pomiarowej, zanotowane zostały głównie w okresie styczeń-luty. Najwyższe tygodniowe stężenie arsenu w Rzeszowie wystąpiło w styczniu (ryc ). 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Rzeszów-Nowe Miasto Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Rzeszowie w 217 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe arsenu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,5-5,23 ng/m 3. Podwyższone stężenia arsenu zanotowane zostały na stacjach pomiarowych głównie w sezonie zimowym. Na stacjach pomiarowych najwyższe stężenia tygodniowe arsenu w 217 r. zanotowano w styczniu i wyniosły one odpowiednio: Jasło 3,99 ng/m 3 ; Krosno 5,23 ng/m 3 ; Przemyśl 4,6 ng/m 3 ; Rymanów-Zdrój 2,3 ng/m 3 (ryc ). 44

47 stężenie tygodniowe As [ng/m 3 ] 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Jasło-Sikorskiego stężenie tygodniowe As [ng/m 3 ] 6, 5, 4, 3, 2, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Jaśle w 217 r. [8] Krosno-Kletówki 1, stężenie tygodniowe As [ng/m 3 ], 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Krośnie w 217 r. [8] Przemyśl-Grunwaldzka Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Przemyślu w 217 r. [8] stężenie tygodniowe As [ng/m 3 ] 2,5 2, 1,5 1, Rymanów-Zdrój - Parkowa,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Rymanowie-Zdroju w 217 r. [8] 45

48 Kadm Badania prowadzone w 217 r. w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wykazały dotrzymanie średniorocznego poziomu docelowego kadmu na obszarze województwa go. Na terenach miejskich średnioroczne stężenia kadmu zawierały się w przedziale,39-,72 ng/m 3 (8-14 % poziomu docelowego). Najwyższe stężenie kadmu odnotowano w Krośnie. W uzdrowisku Rymanów-Zdrój średnioroczne stężenie kadmu stanowiło 6 % poziomu docelowego (ryc ). 6 stężenie średnioroczne stężenie docelowe ,39,46,72,42,29 PkRzeszRejta PkJasloSikor PkKrosKletow PkPrzemGrunw PkRymZdrPark stężenie Cd [ng/m 3 ] Ryc Stężenia średnioroczne kadmu w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe kadmu uzyskane na stacji na Nowym Mieście kształtowały się w przedziale,14-1,16 ng/m 3. Podwyższone stężenia Cd, w stosunku do całej serii pomiarowej, zanotowane zostały głównie w okresie styczeń-luty. Najwyższe tygodniowe stężenie arsenu w Rzeszowie wystąpiło w lutym (ryc ). stężenie tygodniowe Cd [ng/m 3 ] 1,4 1,2 1,,8,6,4 Rzeszów-Nowe Miasto,2, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Rzeszowie w 217 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe kadmu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,11-6,9 ng/m 3. Podwyższone stężenia kadmu zanotowane zostały na poszczególnych stacjach pomiarowych w różnych okresach. Na stacjach pomiarowych najwyższe stężenia tygodniowe kadmu w 217 r. wyniosły odpowiednio: Jasło 1,32 ng/m 3 (listopad); Krosno 6,9 ng/m 3 (kwiecień); Przemyśl 1,79 ng/m 3 (czerwiec); Rymanów-Zdrój,78 ng/m 3 (maj) (ryc ). 46

49 stężenie tygodniowe Cd [ng/m 3 ] 1,4 1,2 1,,8,6,4,2 Jasło-Sikorskiego stężenie tygodniowe Cd [ng/m 3 ], 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Jaśle w 217 r. [8] Krosno-Kletówki Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Krośnie w 217 r. [8] 2, Przemyśl-Grunwaldzka stężenie tygodniowe Cd [ng/m 3 ] 1,6 1,2,8,4, stężenie tygodniowe Cd [ng/m 3 ],9,8,7,6,5,4,3,2,1, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Przemyślu w 217 r. [8] Rymanów-Zdrój-Parkowa Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Rymanowie-Zdroju w 217 r. [8] 47

50 Nikiel Wyniki wykonanych w 217 r. badań w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wykazały bardzo niskie stężenia niklu na obszarze województwa go. Na terenach miejskich średnioroczne stężenia niklu zawierały się w przedziale,93-1,23 ng/m 3 (5-6 % poziomu docelowego). Najwyższe stężenie niklu odnotowano w Przemyślu. W uzdrowisku Rymanów-Zdrój średnioroczne stężenie niklu stanowiło 3 % poziomu docelowego (ryc ). 25 stężenie średnioroczne stężenie docelowe stężenie Ni [ng/m 3 ] ,4,93 1,9 1,23 PkRzeszRejta PkJasloSikor PkKrosKletow PkPrzemGrunw,59 PkRymZdrPark Ryc Stężenia średnioroczne niklu w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe niklu uzyskane na stacji na Nowym Mieście kształtowały się w przedziale,5-3,71 ng/m 3. Od kwietnia do października okresowo występowały podwyższone stężenia niklu w stosunku do całej serii pomiarowej. Najwyższe tygodniowe stężenie niklu w Rzeszowie wystąpiło w kwietniu (ryc ). stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1, Rzeszów - Nowe Miasto,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Rzeszowie w 217 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe niklu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,5-7,13 ng/m 3. Podwyższone stężenia niklu zanotowane zostały na poszczególnych stacjach pomiarowych w różnych okresach. Na stacjach pomiarowych najwyższe stężenia tygodniowe niklu w 217 r. wyniosły odpowiednio: Jasło 3,45 ng/m 3 (październik); Krosno 3,32 ng/m 3 (lipiec); Przemyśl 7,13 ng/m 3 (kwiecień); Rymanów-Zdrój 1,54 ng/m 3 (grudzień)(ryc ). 48

51 stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Jasło-Sikorskiego Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Jaśle w 217 r. [8] stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Krosno-Kletówki stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, 1,8 1,6 1,4 1,2 1,,8,6,4,2, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Krośnie w 217 r. [8] Przemyśl-Grunwaldzka Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Przemyślu w 217 r. [8] Rymanów-Zdrój - Parkowa Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Rymanowie-Zdroju w 217 r. [8] 49

52 Ołów Wyniki wykonanych w 217 r. badań w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wykazały bardzo niskie stężenia ołowiu na obszarze województwa go. Na terenach miejskich średnioroczne stężenia ołowiu zawierały się w przedziale,1-,2 g/m 3 (2-4 % poziomu dopuszczalnego). Najwyższe stężenie ołowiu odnotowano w Jaśle. W uzdrowisku Rymanów-Zdrój średnioroczne stężenie ołowiu było stanowiło 2 % poziomu dopuszczalnego (ryc ).,6 stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne stężenie Pb [ug/m 3 ],5,4,3,2,1,,1,2 PkRzeszRejta PkJasloSikor,1,1,1 PkKrosKletow PkPrzemGrunw PkRymZdrPark Ryc Stężenia średnioroczne ołowiu w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe ołowiu uzyskane na stacji na Nowym Mieście kształtowały się w przedziale,3-,45 g/m 3. Wyższe stężenia ołowiu odnotowano w sezonie grzewczym obejmującym miesiące styczeń-luty. Najwyższe tygodniowe stężenie ołowiu w Rzeszowie wystąpiło w styczniu (ryc ). stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ],5,45,4,35,3,25,2,15,1,5, Rzeszów-Nowe Miasto Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Rzeszowie w 217 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe ołowiu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,2-,5 g/m 3. Podwyższone stężenia ołowiu zanotowane zostały w okresie grzewczym głównie w styczniu i w lutym. Na stacjach pomiarowych najwyższe stężenia tygodniowe ołowiu w 217 r. wyniosły odpowiednio: Jasło,5 g/m 3 (styczeń); Krosno,4 g/m 3 (luty); Przemyśl,3 g/m 3 (styczeń); Rymanów-Zdrój,2 g/m 3 (luty)(ryc ). 5

53 stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ] stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ] stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ],5,45,4,35,3,25,2,15,1,5,,4,35,3,25,2,15,1,5,,4,35,3,25,2,15,1,5, Jasło-Sikorskiego Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Jaśle w 217 r. [8] Krosno-Kletówki Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Krośnie w 217 r. [8] Przemyśl-Grunwaldzka Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Przemyślu w 217 r. [8] stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ],25,2,15,1 Rymanów-Zdrój - Parkowa,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Rymanowie-Zdroju w 217 r. [8] 51

54 Benzo(a)piren W 217 r. WIOŚ w Rzeszowie prowadził badania zawartości benzo(a)pirenu w pyle PM1 na 12 stanowiskach pomiarowych, z których wyniki uwzględniono w ocenie rocznej. W 217 r. pomiarami w zakresie pyłu B(a)P objęto dwa uzdrowiska z terenu województwa go: Rymanów- Zdrój i Iwonicz Zdrój. Na wszystkich stanowiskach pomiarowych uzyskano wymagane 9% pokrycie roku pomiarami. (ryc ). Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych B(a)P w województwie podkarpackim w 217 r. [8] Badania benzo(a)pirenu prowadzone w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza w 217 r. wykazały przekroczenie wartości docelowej we wszystkich punktach pomiarowych. Spośród monitorowanych obszarów miejskich najwyższe średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu wynoszące 9,1 ng/m 3 (91 % poziomu docelowego) odnotowano w Dębicy. W pozostałych punktach pomiarowych w podkarpackich miastach średnioroczne stężenia benzo(a)pirenu zawierały się w przedziale 3,8-5,7 ng/m 3 (38-57 % poziomu docelowego). W objętych monitoringiem uzdrowiskach średnioroczne stężenia 52

55 stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] benzo(a)pirenu wyniosły odpowiednio: Iwonicz-Zdrój -1,8 ng/m 3 (18 % poziomu docelowego); Rymanów- Zdrój 2,1 ng/m 3 (21 % poziomu docelowego) (ryc ). stężenie B(a)P [ng/m 3 ] 1, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, 9,1 PkDebiGrottg 1,8 PkIwonZdrRab 5,7 PkJarosPruch stężenie średnioroczne 4,1 4,3 4,5 4,3 PkJasloSikor PkKrosKletow Ryc Stężenia średnioroczne B(a)P w województwie podkarpackim w 217 r. [8] PkMielPogodn PkNiskoSzkla stężenie docelowe 3,9 PkPrzemGrunw 2,1 PkRymZdrPark 4,2 PkRzeszRejta 3,8 PkSanoSadowa 4,2 PkTarnDabrow Wysokie stężenia tygodniowe benzo(a)pirenu notowane są corocznie w okresie zimowym przy wzmożonej emisji z sektora komunalno-bytowego. W okresie letnim stężenia tygodniowe B(a)P sporadycznie przekraczają wartość 1 ng/m 3. W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe B(a)P uzyskane w 217 r. na stacji zlokalizowanej na osiedlu Nowe Miasto kształtowały się w przedziale,1-26 ng/m 3. Maksymalne stężenie tygodniowe B(a)P w Rzeszowie zanotowano w styczniu (ryc ) Rzeszów -Nowe Miasto Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Rzeszowie w 217 r. [8] W strefie j na stacjach tła miejskiego stężenia średniotygodniowe benzo(a)pirenu zawierały się w przedziale,1-63 ng/m 3. Najwyższe zanotowane z pomiarów w 217 r. stężenia B(a)P w miastach kształtowały się na poziomie 22,2-63 ng/m 3. Wartość maksymalna benzo(a)pirenu wystąpiła w Dębicy (ryc ). W poddanych badaniom, na poziom zanieczyszczenia powietrza benzo(a)pirenem uzdrowiskach, średniotygodniowe stężenia tego zanieczyszczenia zawierały się w przedziale: Iwonicz-Zdrój,1-8,4 ng/m 3 ; Rymanów-Zdrój,1-11,8 ng/m 3. (ryc ). Pomimo znacznie niższych stężeń niż na obszarach miejskich, w uzdrowiskach w okresie zimowym stężenia benzo(a)pirenu przekraczają poziom 1 ng/m 3. W 217 r wzrost wartości tygodniowych wystąpił szczególnie w okresach związanych z występującymi w regionie warunkami smogowymi, obejmującymi okresowo również obszary 53

56 stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] uzdrowiskowe. Najbardziej niekorzystne warunki meteorologiczne, wpływające na jakość powietrza również w uzdrowiskach w 217 r. wystąpiły w miesiącach styczeń-luty. 25 Jasło-Sikorskiego Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Jaśle w 217 r. [8] Krosno-Kletówki Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Krośnie w 217 r. [8] 25 Mielec-Pogodna Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Mielcu w 217 r. [8] 54

57 stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] 3 25 Nisko-Szklarniow a Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Nisku w 217 r. [8] Przemyśl-Grunw aldzka Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Przemyślu w 217 r. [8] Jarosław -Pruchnicka Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Jarosławiu w 217 r. [8] Sanok-Sadow a Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Sanoku w 217 r. [8] 55

58 stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniow e B(a)P [ng/m 3 ] 25 Tarnobrzeg-M.Dąbrow skiej Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Tarnobrzegu w 217 r. [8] Dębica-Grottgera Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Dębicy w 217 r. [8] Iw onicz-zdrój-księdza Rąba Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Iwoniczu-Zdroju w 217 r. [8] Rymanów -Zdrój-Parkowa Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Rymanowie-Zdroju w 217 r. [8] 56

59 Wartości stężeń średniorocznych B(a)P określone w modelowaniu zawierały się w przedziale,35-8,42 ng/m 3 (4-84 % poziomu docelowego). Najwyższe stężenie średnioroczne B(a)P powyżej 6 % poziomu docelowego zlokalizowano w Rzeszowie, Mielcu, Jarosławiu, Dębicy i Frysztaku. W Rzeszowie stężenia B(a)P osiągnęły wartości od 1,48 ng/m 3 do 6,5 ng/m 3 ( % poziomu docelowego) (ryc ). Na obszarze podkarpackich uzdrowisk średnioroczne stężenia B(a)P wyniosły odpowiednio: Polańczyk,85-1,38 ng/m 3, Iwonicz-Zdrój 1,-2,5 ng/m 3, Horyniec-Zdrój,68-1,7 ng/m 3, Rymanów- Zdrój,87-2,1 ng/m 3. Ryc Rozkład stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu w województwie podkarpackim w 217 r. - wyniki modelowania [9] 57

60 6.8. Zanieczyszczenia wtórne-ozon W 217 r. na terenie województwa go pomiary stężeń ozonu w powietrzu atmosferycznym, w kryterium ochrony zdrowia, prowadzone były na sześciu stacjach pomiarowych, metodą automatyczną z 1-godzinnym czasem uśredniania stężeń (ryc ). Na wszystkich stacjach pomiarowych uzyskano wymagane 9% pokrycie roku pomiarami. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych O 3 w województwie podkarpackim w 217 r. [8] W Rzeszowie pomiary ozonu, prowadzone na stacji na osiedlu Nowe Miasto wykazały 7 dni z przekroczeniem poziomu docelowego ozonu, określonego w kryterium ochrony zdrowia (ryc ). Dopuszczona ilość dni ze stężeniem wyższym od 12 µg/m 3 wynosi 25 na rok. 58

61 max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto max.stężenie 8-godzinne stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Rzeszowie w 217 r. [8] W strefie j na poszczególnych stanowiskach pomiarowych liczba dni z przekroczeniem poziomu docelowego ozonu wyniosła odpowiednio: Przemyśl - 18 dni, Mielec i Nisko - 13 dni, Jasło - 6 dni, Krempna - 4 dni, (ryc ) Jasło-Sikorskiego max. stężenie 8-godzinne stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Jaśle w 217 r. [8] Nisko-Szklarniowa max.stężenie 8-godzinne stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Nisku w 217 r. [8] 59

62 max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max.stężenie 8-godzinne Mielec-Biernackiego stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Mielcu w 217 r. [8] Przemyśl-Grunwaldzka max.stężenie 8-godzinne stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Przemyślu w 217 r. [8] Krempna max.stężenie 8-godzinne stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Krempnej w 217 r. [8] Dotrzymanie poziomu docelowego ozonu w kryterium ochrony zdrowia określane jest na podstawie średniej z trzech lat. Na poszczególnych stacjach średnia liczba dni z przekroczeniami z lat wyniosła odpowiednio: Krempna- 2,7; Nisko-16,3; Przemyśl-1,7, Jasło-8,7;Rzeszów 8. Dla stacji w Mielcu przy ul Biernackiego działającej od 217 r. nie obliczono średniej trzyletniej liczby dni z przekroczeniami poziomu docelowego ozonu. Wyniki modelowania stężeń ozonu troposferycznego na potrzeby oceny jakości powietrza wykazały, że w 217 r. liczba dni z przekroczeniem wartości docelowej na obszarze województwa wyniosła od 5 do 15. Na obszarze województwa nie została przekroczona dopuszczalna liczba dni z maksymalną 8-godzinną średnią kroczącą wyższą od 12 μg/m 3 (ryc ). 6

63 Na obszarze Rzeszowa liczba dni z przekroczeniem stężenia 8-godzinnego wyniosła od 7 do 13. Wyniki modelowania uśrednione dla trzech lat ( ) nie wykazały przekroczenia dopuszczonej liczby dni z maksymalną 8-godzinną średnią kroczącą wyższą od 12 μg/m 3. Liczba dni z przekroczeniem wartości docelowej za 3 lata na obszarze województwa wyniosła od 8 do 2. Dla danych trzyletnich najwięcej dni z przekroczeniami poziomu docelowego w kryterium ochrony zdrowia (2 dni) zlokalizowano w powiecie leskim, bieszczadzkim, tarnobrzeskim, stalowowolskim i kolbuszowskim (ryc ). Nie został osiągnięty w 217 r. na obszarze województwa poziom celu długoterminowego, wyznaczonego dla ozonu na poziomie 12 g/m 3 dla ośmiogodzinnego okresu uśredniania wyników. Osiągnięcie celu długoterminowego ozonu powinno być dokonane za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych w ramach wojewódzkich programów ochrony środowiska. Ryc Liczba dni z przekroczeniami wartości docelowej ozonu w województwie podkarpackim wyniki modelowania dla 217 r. [1] 61

64 Ryc Średnia liczba dni z przekroczeniami wartości docelowej ozonu w województwie podkarpackim za lata wyniki modelowania [1] 62

65 Pomiary stężeń ozonu ze względu na ochronę roślin prowadzone były w 217 r. dla stacji automatycznej w Krempnej. Poziom docelowy dla ozonu w kryterium ochrony roślin został określony jako wartość AOT4 równą 18 g/m 3. h. Poziom ten uznaje się za dotrzymany jeżeli nie zostanie przekroczona jej średnia wartość AOT4 z ostatnich pięciu lat. W przypadku braku pomiarów z pięciu lat dotrzymanie poziomu docelowego określa się na podstawie minimum trzyletniego okresu pomiarowego. Wartość AOT4 w 217 r w Krempnej wyniosła g/m 3. h i była niższa od wartości określonej dla średniej pięcioletniej AOT (18 g/m 3. h). Wyniki modelowania ozonu troposferycznego za rok 217 wykonane na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza wykazały wartości AOT4 w województwie podkarpackim w zakresie μg/m 3 h. (ryc ). Wyniki modelowania wartości AOT4 uśrednione dla pięciu lat ( ) wykazały wartości w przedziale od μg/m 3 h. Poziom docelowy został dotrzymany. Najwyższe wartości, wystąpiły w południowej części województwa (ryc ). 63

66 Ryc AOT4 w województwie podkarpackim za rok 217 r.- wyniki modelowania [1] 64

67 Ryc AOT4 w województwie podkarpackim za lata wyniki modelowania [1] Wynik AOT4 w 217 r obliczony z wartości stężeń ozonu rocznej serii pomiarowej ze stacji w Krempnej wykazał przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu - wartość wskaźnika AOT4 przekroczyła 6 μg/m 3 h. Wyniki modelowania wykazały przekroczenie w 217 r. poziomu celu długoterminowego ozonu na całym obszarze województwa go - wartość wskaźnika AOT4 przekroczyła 6 μg/m 3 h. Osiągnięcie celu długoterminowego ozonu powinno być dokonane za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych w ramach wojewódzkich programów ochrony środowiska. 65

68 7. Wyniki oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref 7.1. Kryterium ochrony zdrowia Dwutlenek siarki Wyniki pomiarów dwutlenku siarki ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania wykonane dla SO 2 za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązujących dla tego zanieczyszczenia poziomów dopuszczalnych dla stężeń 1-godzinnych i dobowych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Dwutlenek azotu Wyniki pomiarów dwutlenku azotu ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania wykonane dla NO 2 za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązujących dla tego zanieczyszczenia poziomów dopuszczalnych dla stężeń 1-godzinnych i średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Tlenek węgla Wyniki pomiarów tlenku węgla ze stacji monitoringu powietrza za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń 8-godzinnych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Benzen Wyniki pomiarów benzenu ze stacji monitoringu powietrza za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Ozon Wyniki pomiarów ozonu ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania wykonane dla O 3 za rok 217 oraz za lata wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń 8-godzinnych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Nie został dotrzymany poziom celu długoterminowego dla ozonu w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy D2. Ołów w pyle PM1 Wyniki pomiarów ołowiu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Arsen w pyle PM1 Wyniki pomiarów arsenu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu docelowego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). 66

69 Kadm w pyle PM1 Wyniki pomiarów kadmu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu docelowego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Nikiel w pyle PM1 Wyniki pomiarów niklu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu docelowego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ). Ryc Klasyfikacja stref w województwie podkarpackim z zakresie SO 2, NO 2, CO, benzenu, ołowiu, arsenu, kadmu i niklu za rok 217 [8,9,1] 67

70 Pył zawieszony PM1 Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM1 ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania rozkładu stężeń średniorocznych PM1 za rok 217 wykazały dotrzymanie średniorocznego poziomu dopuszczalnego PM1 w powietrzu na terenie województwa go. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy A (ryc ) Ryc Klasyfikacja stref w województwie podkarpackim z zakresie stężenia średniorocznego pyłu PM1 za rok 217 [8,9] Na terenie stref miasto Rzeszów i j pomiary pyłu PM1 wykazały przekroczenie dopuszczalnego stężenia dobowego PM1. Strefy miasto Rzeszów i w zakresie tego parametru otrzymały klasę C. W oparciu o wyniki pomiarów wsparte modelowaniem rozkładu 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 wyznaczono obszary przekroczeń dla dopuszczalnego dobowego stężenia PM1 (ryc ). 68

71 Ryc Klasyfikacja stref w zakresie dobowego stężenia pyłu PM1 za rok cel ochrona zdrowia [8,9] W strefie miasto Rzeszów wyznaczony obszar przekroczenia objął swoim zasięgiem 19 km 2 (16 % miasta) zamieszkałe przez mieszkańców. W strefie j wyznaczono 31 obszarów przekroczeń w zakresie dopuszczalnego stężenia dobowego pyłu PM1 obejmujących swoim zasięgiem 212,8 km 2 (1,2 % strefy) zamieszkałe przez mieszkańców. Sumarycznie na terenie województwa go obszary przekroczeń objęły 231,8 km 2 (1,3 % regionu) zamieszkałe przez 576 mieszkańców. Zestawienie obszarów przekroczeń dobowego poziomu dopuszczalnego pyłu PM1 w województwie podkarpackim za rok 217 zestawiono w tabeli

72 Tab Zestawienie obszarów przekroczeń dobowego poziomu dopuszczalnego pyłu PM1 w województwie podkarpackim za rok 217 [8,9] Strefa Gmina Obręby ewidencyjne miasto Rzeszów miejska Rzeszów Przybyszówka, Baranówka, Staroniwa, Staroniwa II, Śródmieście, Staromieście, Pobitno, Wilkowyja Pn., Wilkowyja Płd., Nowe Miasto Pow. [km 2 ] Liczba ludności miejska Stalowa-Wola Centrum, Rozwadów 6, miejska Tarnobrzeg Tarnobrzeg, Mokrzyszów 5, miejsko-wiejska Nisko Nisko miasto, Racławice 8, miejsko-wiejska Kolbuszowa Kolbuszowa miasto, Kolbuszowa Dolna,25 53 miejska Mielec, wiejska Mielec, wiejska Tuszów Narodowy Mielec miasto: Stare Miasto, Osiedle, Przemysłowy, Mościska, Lasy, Smoczka, Wojsław; Mielec: Chorzelów, Książnice, Złotniki, Rzędzianowice, Wola Mielecka, Podleszany, Trześń, Szydłowiec; Tuszów Narodowy: Ławnica; 43, miejska Przeworsk Przeworsk miasto: Obręby nr 1,nr 3,nr miejska Jarosław, wiejska Jarosław miasto: Obręby nr 2, nr 3,nr 4, nr 5; Jarosław, wiejska Pawłosiów, Jarosław: Munina; 21, wiejska Wiązownica Pawłosiów: Tywonia, Pawłosiów, Kidałowice; wiejska Dębica Pustków, Pustków Osiedle, Brzeźnica;, wiejska Dębica Pustków Osiedle, Brzeźnica;, miejsko-wiejska Sędziszów Młp. Sędziszów Małopolski miasto;, miejska Radymno, Radymno miasto; wiejska Radymno Radymno: Skołoszów;, miejska Radymno Radymno miasto;,25 25 miejsko-wiejska Ropczyce Ropczyce;,25 51 miejska Dębica, wiejska Dębica, wiejska Żyraków Dębica miasto; Dębica: Kędzierz, Pustynia, Nagawczyna, Zawada, Latoszyn; Żyraków: Straszęcin, Zawierzbie, Żyraków; 37, wiejska Czudec Babica, Wyżne;,25 4 Czudec: Babica; wiejska Czudec, wiejska Lubenia Lubenia: Lubenia, Siedliska;, wiejska Wielopole Skrzyńskie Wielopole Skrzyńskie; 1,1 382 miejska Przemyśl Przemyśl miasto; 6, wiejska Wiśniowa Kalembina, Kożuchów;,25 33 wiejska Jodłowa Jodłowa; 1,6 27 Frysztak, Pułanki, Glinik Dolny, Twierdza, wiejska Frysztak Kobyle; 6, miejsko-wiejska Kołaczyce Kołaczyce, Nawsie Kołaczyckie, Bieździedza; 3, miejsko-wiejska Brzozów Brzozów miasto, Stara Wieś, Humiska; 6, miejsko-wiejska Brzozów Humiska;, wiejska Skołyszyn, Skołyszyn: Przysieki; wiejska Jasło Jasło: Trzcinica;,25 71 wiejska Skołyszyn Kunowa;,15 19 Jasło miasto: Bryły, Podzamcze, Kaczorowy, Kowalowy, Ulaszowice, PGR, Błonie, miejska Jasło, Zachód, Centrum, Gądki, Południe, Górka, wiejska Jasło Sobniów, Wędoły, Żółków, Niegłowice; 16, Jasło: Jareniówka, Kowalowy, Grajowice Turaszówka, Polanka, Białobrzegi, miejska Krosno Przemysłowa, Śródmieście, Krościenko Niżne, 19,

73 Suchodół; Sanok miasto: Wójtostwo, Dąbrówka, miejska Sanok, Śródmieście, Olchowce, Posada; wiejska Sanok, Sanok: Trepcza; miejsko-wiejska Zagórz Zagórz: Zahutyń; 19, wiejsko-miejska Ustrzyki Dolne Ustrzyki Dolne miasto;, wiejsko-miejska Ustrzyki Dolne Ustjanowa Górna;,25 21 Rzeszów Brzozów Lubenia, Czudec Dębica, Pustków Ryc Obszary przekroczeń dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 217- cel ochrona zdrowia [8,9] 71

74 Frysztak Jarosław Jodłowa Kolbuszowa Kołaczyce Krosno Ryc Obszary przekroczeń dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 217 c.d.- cel ochrona zdrowia [8,9] 72

75 Mielec Nisko Przemyśl Przeworsk Radymno Ropczyce Ryc Obszary przekroczeń dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 217 c.d.- cel ochrona zdrowia [8,9] 73

76 Sanok Sędziszów Młp. Skołyszyn Stalowa Wola Ustrzyki Dolne Tarnobrzeg Ryc Obszary przekroczeń dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 217 c.d.- cel ochrona zdrowia [8,9] 74

77 Wielopole Skrzyńskie Wiśniowa Jasło Ryc Obszary przekroczeń w zakresie dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 217 c.d.- cel ochrona zdrowia [8,9] Pył zawieszony PM2.5 Na terenie strefy miasto Rzeszów wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM2.5 za rok 217 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefa miasto Rzeszów zakwalifikowana zostały do klasy A (ryc ). Wyniki modelowania wskazały obszary w Rzeszowie, na których mogło wystąpić średnioroczne stężenie pyłu PM2.5 przekraczające 25 g/m 3. Główny obszar, na którym stężenie dobowe pyłu PM2.5 mogło przekroczyć poziom 25 g/m 3 zlokalizowany jest w dzielnicy Śródmieście. W celu zweryfikowania wyników modelowania planowane jest uruchomienie w tej części miasta stacji monitoringu powietrza (komunikacyjnej) z pomiarami pyłu PM2.5 od 219 r. Na terenie strefy j wyniki pomiarów wykazały przekroczenie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia na terenie Krosna i Przemyśla. Na pozostałych stacjach stężenie średnioroczne pyłu PM2.5 osiągnęło poziom 1 % normy. Wyniki modelowania wskazały dodatkowe obszary przekroczenia normy średniorocznej dla pyłu PM2.5. Strefa zakwalifikowana zostały do klasy C (ryc ).Wyznaczono 13 obszarów przekroczeń w zakresie pyłu PM2.5 obejmujących 59,8 km 2 (,33 % regionu), zamieszkałych przez mieszkańców. Zestawienie obszarów przekroczeń dobowego poziomu dopuszczalnego pyłu PM1 w województwie podkarpackim za rok 217 zestawiono w tabeli

78 Ryc Klasyfikacja stref w województwie podkarpackim w zakresie stężenia średniorocznego pyłu PM2.5 za rok 217 [8,9] Tab Zestawienie obszarów przekroczeń średniorocznego poziomu dopuszczalnego pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim za rok 217 [8,9] Pow. Liczba Strefa Gmina Obręby ewidencyjne [km 2 ] ludności miejsko-wiejska Nisko Nisko miasto, miasto Mielec: Stare Miasto, Osiedle, Przemysłowy, miejska Mielec; Mościska, Lasy, Smoczka, Wojsław; wiejska Mielec Mielec: Podleszany; miejska Jarosław, wiejska Jarosław, wiejska Pawłosiów miasto Jarosław: Obręby 4, 3, 5; Jarosław: Munina; Pawłosiów: Pawłosiów; miejska Dębica, miasto Dębica: Obręby1,2,3,4,6; wiejska Dębica Dębica: Pustynia, Nagawczyna; 12, miejska Dębica miasto Dębica: Obręb 5;, wiejska Jodłowa Jodłowa;,25 28 wiejska Frysztak Frysztak, Pułanki, Kobyle, Twierdza, Glinik Dolny; 1,75 14

79 miejsko-wiejska Kołaczyce Kołaczyce, Nawsie Kołaczyckie;,25 36 miejsko-wiejska Brzozów Brzozów miasto;, miejska Jasło Południe, Górka, Żółków;, Białobrzegi, Przemysłowa, Śródmieście, Suchodół, miejska Krosno Krościenko Niżne; 6, Dąbrówka, Wójtowstwo, Śródmieście, Olchowice, miejska Sanok Posada; 5, miejska Przemyśl Przemyśl miasto; Brzozów Dębica Frysztak Jarosław Jasło Jodłowa Ryc Obszary przekroczeń średniorocznego stężenia pyłu PM2.5 za rok cel ochrona zdrowia [8,9] 77

80 Kołaczyce Krosno Mielec Nisko Przemyśl Sanok Ryc Obszary przekroczeń średniorocznego stężenia pyłu PM2.5 za rok 217 c.d. - cel ochrona zdrowia [8,9] Dodatkowa klasyfikacja stref dla pyłu PM2.5 obejmuje stężenie średnioroczne fazy II wyznaczone na poziomie 2 μg/m 3. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM2.5 ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania rozkładu stężeń średniorocznych PM2.5 za rok 217 wykazały przekroczenie wartości dopuszczalnej ustalonej dla PM2.5 w powietrzu dla fazy II na obszarze województwa go. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy C1. Poziom ten powinien zostać osiągnięty do 1 stycznia 22 r. 78

81 W zakresie stężeń średniorocznych pyłu PM2.5 fazy II na obszarze województwa wyznaczono 95 obszarów przekroczeń. W strefie miasto Rzeszów wyznaczony obszar przekroczenia objął swoim zasięgiem 34,7 km 2 (29 % miasta) zamieszkałych przez 1446 mieszkańców. W strefie j wyznaczone obszary przekroczeń objęły swoim zasięgiem 489,6 km 2 (2,8% strefy) zamieszkałych przez mieszkańców. Łącznie w województwie podkarpackim obszary przekroczeń objęły 524,3 km 2 (3 % województwa) zamieszkałych przez mieszkańców (ryc ). Zestawienie obszarów przekroczeń średniorocznego poziomu dopuszczalnego pyłu PM2.5 fazy II w województwie podkarpackim za rok 217 zestawiono w tabeli Ryc Klasyfikacja stref w zakresie średniorocznego stężenia pyłu PM2.5 fazy II za rok cel ochrona zdrowia [8,9] 79

82 Tab Zestawienie obszarów przekroczeń średniorocznego poziomu dopuszczalnego pyłu PM2.5 fazy II w województwie podkarpackim za rok 217 [8,9] Strefa Gmina Obręby ewidencyjne Pow. Liczba [km 2 ] ludności miasto Rzeszów miejska Rzeszów Rzeszów miasto;,12 22 miasto Rzeszów miejska Rzeszów Rzeszów miasto; 34, miejska Tarnobrzeg miasto Tarnobrzeg; 12, miejska Stalowa Wola, miejsko-wiejska Nisko, wiejska Pysznica miejsko-wiejska Nowa Sarzyna miejsko-wiejska Nowa miasto Stalowa Wola; Nisko: Nisko, Racławice, Zarzecze; Pysznica: Chłopska Wola; 4, miasto Nowa Sarzyna, Sarzyna;,25 14 miasto Nowa Sarzyna, Sarzyna, Ruda Łańcucka; 1, Sarzyna miejska Leżajsk Leżajsk miasto;, miejska Lubaczów Lubaczów miasto; 1, wiejska Czermin Czermin;,25 55 miejsko-wiejska Kolbuszowa Kolbuszowa miasto, Kolbuszowa Dolna, Kolbusza Górna; 4, miejska Mielec, Mielec miasto; 61, wiejska Mielec, wiejska Tuszów Narodowy Mielec: Boża Wola, Książnice, Podleszany, Wola Mielecka, Rzędzianowice, Złotniki, Chorzelów, Trześń, Wola Chorzelowska, Szydłowiec; Tuszów Narodowy: Malinie, Ławnica; miejska Mielec Rzochów;,25 84 miejsko-wiejska Radomyśl Radomyśl Wielki, Radomyśl Wólka Dul.;, Wielki miejsko-wiejska Radomyśl Radomyśl Wielki;,25 64 Wielki wiejska Przeworsk Rozbórz;, wiejska Przeworsk Rozbórz;,25 4 miejska Przeworsk, wiejska Przeworsk Przeworsk miasto; Przeworsk: Gorliczyna, Grzęski, Gwizdaj, Studzian, Chałupki; 13, wiejska Przeworsk Mirocin;,25 41 miejska Łańcut, Łańcut miasto; 5, wiejska Łańcut Łańcut: Głuchów, Sonina; miejska Jarosław, wiejska Jarosław, wiejska Wiązownica, wiejska Pawłosiów Jarosław miasto; Jarosław: Koniaczów, Sobiecin, Munina; Wiązownica: Szówsko; Pawłosiów: Wierzbna, Tywonia, Pawłosiów, 35, Kidałowice; wiejska Ostrów Kozodrza;,25 32 wiejska Ostrów Kozodrza;,25 35 wiejska Markowa Markowa;,25 28 miejsko-wiejska Sędziszów Kawęczyn Sędziszowski, Krzywa;,25 64 Młp. wiejska Krasne Krasne, wiejska Markowa Markowa;,25 34 wiejska Iwierzyce Iwierzyce;,25 34 miejsko-wiejska Sędziszów Sędziszów Małopolski, Wolica Piaskowa, Wolica Młp. Ługowa, Kawęczyn Sędziszowski; miejsko Radymno, Radymno miasto; 2, wiejska Radymno Radymno: Skołoszów; miejsko-wiejska Sędziszów Młp. Góra Ropczycka;,

83 miejsko-wiejska Boguchwała Nosówka;,13 31 wiejska Czarna (dębicka) Jaźwiny;,25 22 miejsko-wiejska Ropczyce, Ropczyce: Ropczyce; 13, wiejska Ostrów Ostrów: Ostrów; wiejska Krasne Krasne;, wiejska Iwierzyce Iwierzyce, Wiercany;,25 35 wiejska Czarna (dębicka) Czarna;, miejsko-wiejska Pruchnik Pruchnik;, miejska Dębica, Dębica miasto; 69, wiejska Dębica, wiejska Żyraków, miejsko-wiejska Ropczyce Dębica: Latoszyn, Gumiska, Kędzierz, Kozłów, Brzeźnica, Pustków osiedle, Pustków, Paszczyna, Pustynia, Zawada, Nagawczyna; Żyraków: Straszęcin, Zawierzbie, Żyraków; Ropczyce: Lubzina, Brzezówka; miejsko-wiejska Pilzno Parkosz;,25 45 wiejska Wielopole Skrzyńskie Glinik;,25 5 wiejska Czudec Czudec;, wiejska Wielopole Skrzyńskie Glinik;,25 31 miejsko-wiejska Boguchwała, wiejska Czudec, wiejska Lubenia Boguchwała: Zarzecze; Czudec: Babica, Wyżne; Lubenia: Siedliska, Lubenia; 81 5, miejsko-wiejska Pilzno Pilzno;, miejsko-wiejska Pilzno Pilzno;,25 99 wiejska Wielopole Skrzyńskie Wielopole Skrzyńskie, Brzeziny; 4,5 768 miejsko-wiejska Pilzno Słotowa, Strzegocice, Bielowy, Jaworze Dolne, 5,5 691 Jaworze Górne; wiejska Dubiecko Dubiecko, Wybrzeże;,25 81 miejsko-wiejska Strzyżów Strzyżów, Dobrzechów;,25 58 miejsko-wiejska Strzyżów Strzyżów;, miejsko-wiejska Strzyżów Strzyżów;, miejska Przemyśl Przemyśl miasto;,25 28 miejska Przemyśl, Przemyśl miasto; 22, wiejska Przemyśl Przemyśl: Ostrów; wiejska Wiśniowa Korzuchów, Tułkowice, Kalembina; 1,5 218 wiejska Niebylec Lutcza;,25 33 wiejska Jodłowa Jodłowa; 6,5 828 wiejska Frysztak Frysztak, Pułanki, Glinik Dolny, Twierdza, Kobyle; 11, wiejska Domaradz Domaradz;,25 74 wiejska Nozdrzec Nozdrzec, Siedliska; 1 53 wiejska Brzyska Brzyska;,25 47 wiejska Brzyska Brzyska;,75 27 wiejska Brzyska Brzyska;,25 56 wiejska Jasienica Rosielna Blizne;,25 28 miejsko-wiejska Kołaczyce, Kołaczyce: Kołaczyce, Nawsie Kołaczyckie, 8, wiejska Brzyska Bieździedza; Brzyska: Kłodawa, Ujazd; wiejska Wojaszówka Odrzykoń;,25 11 miejska Jasło Jasło miasto;,25 46 wiejska Dydnia Dydnia;,25 22 wiejska Skołyszyn Siepietnica;,25 42 wiejska Skołyszyn Siepietnica, Skołyszyn;,25 41 miejsko-wiejska Brzozów Zmiennica;,25 89 miejsko-wiejska Brzozów Grabownica Starzeńska;,25 57 wiejska Skołyszyn, wiejska Jasło Skołyszyn: Przysieki; Jasło: Trzcinica; 1,5 431

84 miejsko-wiejska Brzozów Brzozów miasto, Stara Wieś, Przysietnica, 22, Humiska, Grabownica Starzeńska; wiejska Skołyszyn Skołyszyn, Sławęcin, Kunowa, Harklowa, Pusta 4, Wola; miejska Jasło, Jasło miasto; 31, wiejska Jasło Jasło: Jareniówka, Trzcinica, Niegłowice, Żółków, Sobniów, Łaski, Wolica, Kowalowy, Gorajowice; wiejska Haczów Haczów;,25 53 miejsko-wiejska Brzozów Górki;,25 36 miejska Krosno, Krosno miasto; 48, wiejska Wojaszówka, miejsko-wiejska Jedlicze, wiejska Chorkówka, wiejska Miejsce Piastowe, wiejska Krościenko Wyżne, wiejska Korczyna Wojaszówka: Odrzykoń; Jedlicze: Potok, Dobieszyn; Chorkówka: Świerzowa Polska, Szczepańcowa; Miejsce Piastowe: Głowienka; Krościenko Wyżne: Krościenko Wyżne; Korczyna: Korczyna; wiejska Dębowiec Zarzecze;,25 11 wiejska Nowy Żmigród Łężyny, Gorzyce;,25 27 miejsko-wiejska Iwonicz- Iwonicz;,25 77 Zdrój wiejska Zarszyn Długie;, miejsko-wiejska Iwonicz- Iwonicz;,25 52 Zdrój miejsko-wiejska Dukla Równe;,25 35 miejsko-wiejska Rymanów Rymanów;,25 74 miejsko-wiejska Rymanów Rymanów;,25 7 miejska Sanok, wiejska Sanok, miejsko-wiejska Zagórz miejsko-wiejska Iwonicz- Zdrój, miejsko-wiejska Rymanów Sanok miasto; Sanok: Zabłotce, Czerteż, Srogów Dolny, Trepcza, Sanoczek; Zagórz: Zahutyń; Iwonicz-Zdrój: Iwonicz-Zdrój; Rymanów: Klimkówka; 25, , miejsko-wiejska Dukla Dukla;,25 32 miejsko-wiejska Dukla Dukla;, miejsko-wiejska Dukla Jasionka;,25 36 miejsko-wiejska Lesko Lesko, Lesko-Posada Leska;,25 59 miejsko-wiejska Ustrzyki Dolne miejsko-wiejska Ustrzyki Dolne miejsko-wiejska Ustrzyki Dolne Ustrzyki Dolne; 2, Ustjanowa Górna;,5 41 Ustrzyki Dolne;, Benzo(a)piren w pyle PM1 Wyniki pomiarów benzo(a)pirenu ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania rozkładu stężeń średniorocznych B(a)P za rok 217 wykazały przekroczenie średniorocznego poziomu docelowego ustalonego dla B(a)P w powietrzu w kryterium ochrony zdrowia na obszarze województwa go. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy C. W zakresie stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu na obszarze województwa wyznaczono 112 obszarów przekroczeń. Łącznie w województwie podkarpackim obszary przekroczeń objęły 7464,7 km 2 (42% województwa) zamieszkałe przez mieszkańców (ryc ). Wyznaczone obszary przekroczeń średniorocznego poziomu docelowego B(a)P przedstawione zostały w tabeli

85 Ryc Klasyfikacja stref w zakresie benzo(a)pirenu za rok cel ochrona zdrowia [8,9] Tabela Zestawienie obszarów przekroczeń średniorocznego poziomu docelowego B(a)P w województwie podkarpackim za rok 217 [8,9] Powierz. Liczba Strefa Gmina Obręby ewidencyjne [km 2 ] ludności miasto Rzeszów Miejska Rzeszów Rzeszów miasto 111, miejsko-wiejska Zaklików Zdziechowice Drugie,25 2 miejsko-wiejska Zaklików Zaklików 3, miejsko-wiejska Zaklików Lipa 5, wiejska Radomyśl nad Sanem Radomyśl nad Sanem,25 2 wiejska Zaleszany Skowierzyn,25 47 wiejska Radomyśl nad Sanem Żabno,25 27 wiejska Jarocin Domostawa,