CZEREMCHA PISMO NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ W TRZEMESNEJ 2011/2012 NUMER 1 1
Wesołych Świ wiąt I mokrego Dyngusa życzy Crzeremcha Nasz stół wielkanocny haftowany w kwiaty. W borówkowej zieleni listeczków skrzydlatych lukrowana baba rozpycha się na nim, a przy babiemazurek w owoce przybrany Palmy pachną jak łąka w samym środku lata. Siada mama przy stole, A przy mamie tata. I my. Wiosna na nas zza firanek zerka, a pstrokate pisanki chcą tańczyć oberka. Wpuśćmy wiosnę. niech słońcem zabłyśnie nad stołem w wielkanocne świętowanie Jak wiosna wesołe! 2
Na stole święcone, a obok baranek, Koszyczek pełny barwnych pisanek I tak znamienne w polskim krajobrazie W bukiecie srebrzyste, wiosenne bazie. Zielony barwinek, fiołki i żonkile - Barwami stroją uroczyste chwile. W dom polski wiosna wchodzi na spotkanie Gdy wielkanocne na stole śniadanie. WIELKANOC Najważniejsze i najstarsze święto chrześcijaństwa, obchodzone na pamiątkę Zmartwychwstania Chrystusa początkowo w dniu żydowskiej Paschy, a od soboru w Nicei (325 r.) w pierwszą po wiosennej pełni Księżyca (tj. między 21 marca a 25 kwietnia). Obchody religijne Wielkanocy rozpoczyna odbywająca się wczesnym rankiem procesja i msza, w Kościele katolickim zwana rezurekcją, w prawosławnym jutrznią. W tym dniu spożywa się uroczyste śniadanie w gronie rodzinnym, poprzedzone składaniem sobie życzeń. Wielkanoc wieńczy okres Wielkiego Postu i poprzedzający ją Wielki Tydzień. Jest czasem radości ( symbolizuje kolor szat liturgicznych). Z Wielkanocą wiążą się liczne religijne i ludowe obrzędy ( święcenie pokarmów, pisanki, śmigus-dyngus). Święta Wielkanocne mają bogatą tradycję. Są niezwykle barwne, towarzyszy im wiele obrzędów. Po wielkim poście kiedyś bardzo ściśle przestrzegany - ludzie z niecierpliwością czekali na odmianę. O wielu wielkanocnych obyczajach pamiętamy do dziś. Dzięki nim świąteczne dni są bardziej radosne. 3
WIELKANOC W 2012 ROKU Pierwszy Dzień Świąt Wielkanocnych 8 kwietnia 2012 Niedziela Drugi dzień Świąt Wielkanocnych 9 kwietnia 2012 (Lany Poniedziałek) ZWYCZAJE I TRADYCJE WIELKANOCNE Palemki na szczęście Wielki Tydzień zaczyna się Niedzielą Palmową. Kiedyś nazywano ją kwietną lub wierzbną. Palemki rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin, porzeczek ozdabiano kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Po poświeceniu palemki biło się nią lekko domowników, by zapewnić im szczęście na cały rok. Połkniecie jednej poświęconej bazi wróżyło zdrowie i bogactwo. Zatknięte za obraz lub włożone do wazonów palemki chroniły mieszkanie przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów. 4
Świąteczne porządki Przed Wielkanocą robimy wielkie świąteczne porządki nie tylko po to, by mieszkanie lśniło czystością. Porządki mają także symboliczne znaczenie wymiatamy z mieszkania zimę, a wraz z nią wszelkie zło i choroby. Topienie Judasza Kolejnym ważnym dniem Wielkiego Tygodnia jest Wielka Środa. Młodzież, zwłaszcza chłopcy, topili tego dnia Judasza. Ze słomy i starych ubrań robiono wielka kukłę, którą następnie wleczono na łańcuchach po całej okolicy. Przy drodze ustawiali się gapie, którzy okładali kukłę kijami. Na koniec wrzucano zdrajcę do stawu lub bagienka. Wymierzanej w ten sposób sprawiedliwości stawało się zadość. Wielkie grzechotanie Kiedy milkły kościelne dzwony, rozlegał się dźwięk kołatek. Obyczaj ten był okazja do urządzania psot. Młodzież biegała po mieście z grzechotkami, hałasując i strasząc przechodniów. Do dziś zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami. Pogrzeb żuru Ostatnie dwa dni postu były wielkim przygotowaniem do święta. W te dni robiono pogrzeb żuru potrawy spożywanej przez cały post., Kiedy więc zbliżał się czas radości i zabawy, sagany żuru wylewano na ziemię. Wieszanie śledzia W równie widowiskowy sposób rozstawano się też ze śledziem kolejnym symbolem wielkiego postu. Z wielką radością i satysfakcją wieszano go, czyli przybijano rybę do drzewa. W ten sposób karano śledzia za to, że przez sześć niedziel wyganiał z jadłospisu mięso. 5
Święconka Wielka Sobota była dniem radosnego oczekiwania. Koniecznie należało tego dnia poświęcić koszyczek (a wielki kosz) z jedzeniem. Nie mogło w nim zabraknąć baranka (symbolu Chrystusa Zmartwychwstałego), mięsa i wędlin (na znak, że kończy się post). Święcono też chrzan, bo gorycz męki Pańskiej i śmierci została zwyciężona przez słodycz zmartwychwstania, masło oznakę dobrobytu i jajka symbol narodzenia. Święconkę jadło się następnego dnia, po rezurekcji. Tego dnia święcono też wodę. Specjalnie dla dziewcząt Uwaga dziewczyny, jeżeli w Wielką Sobotę obmyjecie twarz w wodzie, w której gotowały się jajka na święconkę, to znikną piegi i inne mankamenty urody! Wielka Niedziela dzień radości W Wielką Niedzielę poranny huk petard i dźwięk dzwonów miał obudzić śpiących w Tatrach rycerzy, poruszyć zatwardziałe serca skąpców i złośliwych sąsiadów. Po rezurekcji zasiadano do świątecznego śniadania. Najpierw dzielono się jajkiem. Na stole nie mogło zabraknąć baby wielkanocnej i dziada, czyli mazurka. Lany poniedziałek Lany poniedziałek, śmigus-dyngus, święto lejka to zabawa, którą wszyscy doskonałe znamy. Oblewać można było wszystkich i wszędzie. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. A jeśli któraś się obraziła to nieprędko znalazła męża. Wykupić się można było od oblewania pisanką stąd każda panna starała się, by jej kraszanka była najpiękniejsza. Chłopak, wręczając tego dnia pannie pisankę, dawał jej do zrozumienia, że mu się podoba. Szukanie zajączka Wyrazem wielkanocnej radości rodziny może być po zakończeniu śniadania, wspólna zabawa zwana szukaniem zajączka, czyli małej niespodzianki dla każdego. 6
Wielkanocne jajo Jajo króluje na wielkanocnym stole, jest symbolem życia i odrodzenia. Tradycja pisanek i dzielenia się święconym jajkiem sięga daleko w przeszłość. Już starożytni Persowie wiosną darowali swoim bliskim czerwono barwione jaja. Zwyczaj ten przyjęli od nich Grecy i Rzymianie. Rumuńskie przysłowie ludowe mówi:, Jeśli my, chrześcijanie zaprzestaniemy barwienia jaj na czerwono, wówczas nastąpi koniec świata. Czerwone pisanki mają ponoć moc magiczną i odpędzają złe uroki, są symbolem serca i miłości. Jajko jest formą najbardziej doskonałą. Zawiera wszystkie konieczne dla odżywienia organizmu składniki: białko tłuszcz, sole mineralne i witaminy. Ma około 100 kalorii. Tradycyjny koszyk wielkanocny 7
Dawną tradycją kościoła katolickiego jest święcenie pokarmów podczas porannej mszy w Wielką Sobotę.. Dobór produktów żywnościowych w koszyku nigdy nie był przypadkowy. Do zestawu darów bożych, które obowiązkowo powinny się znaleźć w koszyku wielkanocnym należą: chleb, jajko, sól, wędlina, ser, chrzan, babka wielkanocna, baranek oraz woda. Ilość produktów w koszyku może być oczywiście znacznie rozszerzona, jednak o tym nie powinniśmy zapomnieć. Koszyk wielkanocny tradycyjnie przyozdobiony jest gałązkami borówki oraz koronkowymi serwetkami. Chleb lub Pascha Dawniej zamiast chleba święcono wyłącznie Paschę (Paska). Pascha to wypiek złożony z mąki pszennej, żytniej, lub gryczanej, drożdży lub zakwasu, imbiru, liści bobkowych i szafranu. Wypiek ten można udekorować krzyżem lub koroną cierniową wykonaną z gałązek. Zwyczajowo pascha miała kształt okrągły. Jajka wielkanocne kolorowe pisanki, wydmuszki, kraszanki, wyklejanki. Jajko jest symbolem początku nowego życia, narodzin oraz zmartwychwstania 8
Sól, pieprz Sól jest symbolem trwałości, nieśmiertelności oraz ochrony życia ludzkiego (osobistego i społecznego) od rozkładu i popsucia. Tak jak sól zabezpiecza pokarmy, które ludzie spożywają tak też zabezpiecza zdrowie duchowe ludziom oraz całemu społeczeństwu. Pieprz jest również symbolem gościnności oraz przymierza między człowiekiem a Bogiem. Sól przypisuje się również właściwości Wędlina szynka, kiełbasa Mięso oraz wędliny są symbolem dobrobytu, dostatku Ser Ser jest symbolem przyjaźni między człowiekiem a zwierzętami. Chrzan Kiedyś rozpoczynano śniadanie wielkanocne od zjedzenia całej laski chrzanu, po to, aby ustrzec się od bólu zębów oraz dolegliwości żołądkowych. Chrzan jest symbolem pokonania goryczy męki Chrystusa. Baranek albo króliczek wielkanocny ( z masła, ciasta, cukru, czekolady, gipsu) Baranek wielkanocny jest symbolem Baranka Bożego, ofiary. Chrystus umarł na krzyżu za grzechy ludzi. Swoją śmierć przyjął pokornie baranek. Stąd też w Chrystusie dopatruje prawdziwego baranka 9
Woda Woda jest symbolem Ducha Świętego. Duch Święty obmywa nas z win grzechu. Woda zatem jest symbolem nowego narodzenia człowieka oraz życia. Babka wielkanocna Babka wielkanocna jest symbolem umiejętności oraz doskonałości. Tradycyjnie powinien być to wypiek własny a nie kupiony. 10
Jestem Kolorowe żółty, jajka, mały, puszysty i barwne z jajka się malowanki. wykluwam. Czy Nie już ma wiecie, na nich kto wzorków, ja jestem? bo to są... Upiecze go mama dla synka, upiecze go mama dla córek, na Wielkanocnym stole musi być pyszny... W jakim dniu, czy wiecie, chociaż słońce świeci, biega po podwórku dużo mokrych dzieci? J Już białą serwetę ścielę zieleń się owsie, zieleń. jakim Rośnij dniu, wysoko, czy wiecie, nie zwlekaj, bo cukrowy ktoś już czeka. Kto? 11
1. Malowane, kraszone, ozdabiają święcone. 2. Jak się nazywa skorupka od jajek co na Wielkanoc się przydaje? 3. Nie miauczą, lecz kwitną, białe albo szare. Znajdziesz je na wierzbie, gdy się kończy marzec. 4. Upleciony ze słomy, z wikliny, chętnie nosi owoce, jarzyny. Podwieczorek też weźmie czasem, a i grzyby przyniesie z lasu. 5. Żółciutkie kuleczki za kurą się toczą. Kryją się pod skrzydła, gdy wroga zobaczą. 6. Nie ma nóg, tylko skoki, nie ma oczu tylko trzeszcze, śpi w kotlinie niegłębokiej, kocha lasy i pól przestrzeń. 7. Przeważnie jestem biały i na stole leżę. Kładą na mnie sztućce, stawiają talerze. 8. Jak się nazywa wróbli śpiewanie? Każdy odpowie to jest 9. Jak nazywa się ta pora roku, która spotyka się z zimą w marcu? 10. Święcimy je na tydzień przed Wielkanocą. Są barwne kolorowe, zrobione z żywych gałązek wierzby, bazi, bukszpanu, lub sztucznych kwiatów. 11. Wysyłamy je tym, z którymi nie możemy być w święta razem, a których darzymy szczególną miłością i sympatią, życząc zdrowych, pogodnych świąt. 12. Może być migdałowa, luksusowa, lukrowana, z rodzynkami, a każda zapachem kusi. 12
Krzyżówka: PYTANIA: 1. Malowane jajko 2. Wkładasz ją do garnka podczas gotowania jajek, aby nabrały ładnego koloru. 3. Cukrowy, wkładany do koszyczka. 4. Nazwa święta, podczas którego obchodzimy zmartwychwstanie Jezusa. 5. "Kotki rosnące na drzewach. 6. Wielkanocny, z długimi uszami. 7. Trwa 40 dni przed świętami. 8. Ciasto wielkanocne. 9. Wkładasz do niego pokarmy, by poświecić je w kościele 13
Czeremcha Zespół redakcyjny: Siedlik Martyna BUDZIK BERNADETTA BUDZIK JOANNA NIEMIEC ALEKSANDRA STANIEC PATRYCJA 14
15