Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa w Skierniewicach

Transkrypt

1 Gazetka szkolna Wydanie świąteczne Strona 1

2 w numerze: Pierwszy dzień wiosny dawniej i dziś Ozdoby wielkanocne Wiosna czas świąt Prima aprilis - nie wierz, bo się omylisz Święta Wielkanocne Redakcja: Opiekunowie: Magdalena Idrian Anna Lelonkiewicz - Kubik Agata Maciejak Małgorzata Skrobacz Daria Walczak Monika Stachów Strona 2

3 Pierwszy dzień wiosny dawniej i dziś Już w czasach pogańskich dzień równonocy wiosennej wiązał się z hucznymi obchodami. Od lat znane jest tzw. jare święto. To kilkudniowe obrzędy uważane za magiczne związane z pożegnaniem zimy i przywitaniem wiosny, wywodzące się z kultury słowiańskiej. Rozpoczynały się od przygotowania Marzanny słomianej kukły- którą palono lub topiono przy trzaskaniu z batów, terkocie i grzechocie grzechotek, śpiewie i grze na wszystkich dostępnych instrumentach. Później starano się jak najlepiej przywitać nową porę roku. W celu przyspieszenia nadejścia wiosny młodzi mężczyźni chodzili do lasów i na łąki w poszukiwaniu leszczynowych i wierzbowych gałązek, z których budowano wiechy. Starsi rozpalali na wzgórzach ogniska. Nadejście,, nowego życia wiązało się z gruntownymi porządkami. Dokładnie sprzątano domy i podwórka, prano wszystkie ubrania. Popularne było też pieczenie placków, w szczególności wiosennych kołaczy (rodzaj pieczywa). Najważniejszym zwyczajem było malowanie jajek symbolu życia - które miało zapewnić urodzaj i powodzenie oraz wnieść w życie domowników energię i siłę na cały rok. Kulminacją przygotowań były uroczyste uczty na świętych wzgórzach. Towarzyszyły im igrzyska, tańce i śpiewy. To właśnie wtedy obdarowywano się kraszankami. Następnego dnia rankiem obmywano się w świętej wodzie. Był to również dzień Śmigusa. Nie oblewano się jednak wodą, lecz uderzano zielonymi witkami, a wszystko po to, by zyskać zdrowie i pomyślność. Dziś 21 marca kojarzony jest przede wszystkim z DNIEM WAGAROWICZA. To wyjątkowy dzień, gdy uczniowie często zamiast iść do szkoły wybierają wagary, co zazwyczaj nie jest negowane przez nauczycieli i rodziców. Pozostały też niektóre obrzędy z czasów starosłowiańskich, np. topienie Marzanny czy Śmigus choć nie jest to już tak huczne święto jak kiedyś, ze względu na zbliżającą się upragnioną Wielkanoc. Strona 3

4 Ozdoby wielkanocne Pięknie zdobione jaja (będące symbolem odradzającego się życia) od wieków zdobią polskie stoły podczas świąt wielkanocnych. Nie powinno ich zabraknąć w koszyku ze święconką. Wprawdzie przez lata sposoby barwienia i dekorowania jaj zmieniły się, ale tradycja pozostała. Tak jest najprościej! Najszybszą metodą barwienia jajek jest zanurzanie ich w gorącej wodzie, w której rozpuszczony został barwnik. Intensywność koloru zależy od tego, ile czasu jajo jest zanurzone w kąpieli oraz od koloru skorupki. Tą metodą można również barwić tylko fragmenty skorupki, kładąc jajo w naczyniu wypełnionym taką ilością rozpuszczonego barwnika, by skorupka była w nim zanurzona tylko do pewnego poziomu. Warto też pamiętać, że kolor możemy utrwalić, zanurzając jajka w occie lub spryskując pisanki lakierem do włosów. Przepis na wydmuszkę Weź jajko, zrób dwie dziurki z obu stron, najlepiej igłą. Dmuchaj w jedną dziurkę. Kiedy z jajka wyleci żółtko, to można je pokolorować. Barwniki z natury Piękne kolory skorupek można uzyskać, stosując naturalne barwniki roślinne. Świeżo wyciśnięty, lekko zakwaszony sok z buraka barwi pisankę na różne odcienie różu i czerwieni, sok z jagód na fioletowo, wywar z suchych łusek cebuli na wszystkie odcienie cieplej żółci aż do rudawego brązu, zaś woda, w której gotował się szczypiorek lub świeża zielona trawa na zielono. Woskowanie Jeśli na czystą skorupkę naniesiemy wzór z roztopionego wosku, a następnie zanurzymy jajo w roztworze barwnika, to zabarwią się tylko odsłonięte fragmenty skorupki. Części ukryte pod woskiem nie zmienią koloru. Po wyjęciu jajka z kąpieli wystarczy zetrzeć wosk miękką ściereczką. Koronkowe wzory Zabarwione na intensywny kolor skorupki można ozdobić misternymi wzorkami. Metoda jest prosta: wystarczy szpilką lub ostro zakończonym nożem wydrapać dowolne motywy. Uzyskany w ten sposób wzór jest tak subtelny, że przypomina delikatną koronkę. To metoda dla wytrwałych. Pisanki oklejanki Tę współczesną metodę zdobienia pisanek polecamy zwłaszcza dzieciom. Mogą one z barwnego papieru, cienkiego materiału o ciekawym wzorze lub kolorowej samoprzylepnej folii wyciąć fantazyjne elementy, a potem nakleić je na skorupkę tak, jak podpowiada im wyobraźnia. Strona 4

5 Malowanie lakierem do paznokci W sklepach można kupić lakier do paznokci we wszystkich niemal kolorach tęczy. Mając do wyboru taką paletą barw, nawet małe dziecko będzie mogło bez problemu namalować na pisance żółtego kurczaczka, błękitne niebo czy zieloną trawkę. Lakier należy nanosić na skorupkę cienkim pędzelkiem, dołączonym do buteleczki z lakierem. Jak zrobić kurczaczka z waty? Z 2 kulek zabarwionej na żółto waty, drucika (najlepiej w czerwonej osłonce), 2 czarnych koralików i kawałeczka dość sztywnego czerwonego materiału można błyskawicznie zrobić sympatycznego kurczaczka. W kuleczki z waty (jedną mniejszą główkę, drugą większą tułów) wkłuwamy drut. Wyginamy go tak, by główka była pod odpowiednim kątem do tułowia. Końce drucika zaginamy, by wata się nie zsuwała. Doklejamy oczka z koralików i dziobek z czerwonego materiału. Nóżki kurczaczka robimy z drutu owiniętego czerwoną przędzą lub materiałem. Baranek z futerka Mały rulonik ze sztywnego papieru oklejamy kawałkiem białego futerka. Z jednej strony przymocowujemy niezbyt duży pompon z białej puszystej włóczki (głowa) i 2 maleńkie pomponiki (uszy). Doklejamy oczy z koralików i pyszczek wycięty z paseczka czarnego lub brązowego materiału. Z drugiej strony rulonika przymocowujemy ogonek z pomponika. Nóżki baranka możemy zrobić z cienkich patyczków lub zapałek oklejonych skrawkami białego futerka. Strona 5

6 Własnoręcznie można robić wiele rzeczy, także ozdoby na Wielkanoc. Dzieciom daje się wydmuszki do malowania, starsze już dziewczynki zaczynają przystrajać koszyczki wielkanocne, można także udekorować stół wielkanocny. Wykonywanie ozdób z okazji tego święta jest mało popularne. By to choć troszkę zmienić, przedstawię parę pomysłów. Pisanki, kraszanki, nalepianki, oklejanki, drapanki to niektóre tradycyjne sposoby zdobienia jaj. Można je wykonywać na jajach kurzych, gęsich, kaczych, a nawet strusich. Kraszanki to barwione jajka Pisanka mogą być też wykonane techniką decoupage Strona 6

7 Pisanka ażurowa jest bardzo trudna do wykonania. Polega na wycinaniu części wydmuszki tak, aby powstał obrazek, na kurs zapraszamy na stronę: Inne sposoby na wykonanie pisanki Strona 7

8 Koszyczek wielkanocny nie musi być nudny! Stroiki wielkanocne zawsze pięknie dopełnią stół zastawiony na świąteczne śniadanie. Strona 8

9 Dostanie jak i wysłanie kartki świątecznej z życzeniami jest zawsze niezwykle ekscytujące i sprawia wiele radości. Oto parę inspiracji: Strona 9

10 Wiosna czas świąt Wiosna to czas, w którym przyroda budzi się do życia. Pewnie dlatego to właśnie ta pora roku bogata jest w najdziwniejsze nie zawsze znane nam święta. Wszystko zaczyna się 9 lutego. Wtedy to obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pizzy. Ci, którzy nie wyleczyli jeszcze zimowego kataru powód do radości mają dwa dni później 11 lutego - w Światowy Dzień Chorego. Wszyscy zapewne znają obchodzone 14 lutego Walentynki. Nie wiedzą jednak, że to również Dzień Chorych na Padaczkę. Zaś pałający miłością do zwierząt cieszą się 17 lutego w Światowy Dzień Kota. W marcu jako pierwsi swoje święto obchodzą pisarze (3 marca), później (5 marca) oczy wszystkich małżonków zwrócone są w kierunku swoich teściowych. Nawet najmniej przyjemni lekarze dentyści- mają swój dzień 6 marca dwa dni przed powszechnie znanym i celebrowanym Dniem Kobiet. Płeć przeciwna swoje święto obchodzi 10 marca. Jednakże jest to też Dzień Spódnicy. Nawet sołtysi mają swoje pięć minut (11 marca). Matematycy powód do radości mają 14 marca - podczas Dnia Liczby π. W marcu możemy też obchodzić m.in.: Międzynarodowy Dzień Słońca (18 marca), Dzień Wędkarza (19 marca), Światowy Dzień bez Mięsa (20 marca), Dzień Poezji, Międzynarodowy Dzień Astrologii oraz Pierwszy Dzień Wiosny (21 marca), Światowy Dzień Windy (23 marca) oraz Dzień Metalowca (29 marca). Kwiecień jest jeszcze bardziej wesołym miesiącem niż marzec. Rozpoczynamy go tzw. Prima aprilis. Później swoje święto mają: leśnicy i drzewiarze (5 kwietnia), ludzie bezdomni (14 kwietnia), kombatanci (15 kwietnia), a nawet saperzy (16 kwietnia). Ponadto obchodzimy: Światowy Dzień Imprezy (3 kwietnia), Dzień Służby Zdrowia (10 kwietnia), Dzień Czekolady (12 kwietnia) i Międzynarodowy Dzień Tańca, zaś w maju do najbardziej popularnych zaliczają się: Dzień Dobrych Uczynków (19 maja), Dzień Piwowara (25 maja) i Dzień bez Papierosa (31 maja). Jak więc widać wiosną mamy mnóstwo powodów do świętowania i imprezowania. Strona 10

11 Prima aprilis - nie wierz, bo się omylisz Wyrażenie prima aprilis pochodzi z łaciny i dokładnie oznacza pierwszy kwietnia. Obyczaj, który jest obchodzony w wielu krajach świata, polega na robieniu żartów, celowym wprowadzaniu w błąd, kłamaniu, konkurowaniu w próbach sprawienia, by inni uwierzyli w coś nieprawdziwego. Geneza Pochodzenie zwyczaju primaaprilisowego nie jest jeszcze wyjaśnione. Prawdopodobnie zaczął być popularny już w średniowieczu, czyli w czasach kiedy na nowo odkryto tradycje starożytne. W wiekach średnich na dobre upowszechnił się także karnawał, a więc podobne święto, przyzwalające na bezkarne wygłupy. Jedna z genez tego zwyczaju ma związek rzymskim zwyczajem Cerialii, obchodzonym na początku kwietnia na cześć bogini Ceres, która to szukając swojej zaginionej córki została oszukana i wprowadzona w błąd. Grecki zwyczaj dotyczył bogini Demeter (matka) i Persefony (córka), którą porwano na początku kwietnia do Hadesu. Córka nawoływała matkę, ale echo jej głosu zawiodło Demeter. Przed wiekami chrześcijanie, nie mogąc się pogodzić z kolejnym pogańskim świętem, zaczęli wiązać Prima Aprilis z Judaszem Iskariotą, który zdradził Jezusa. Miał się urodzić właśnie 1 kwietnia i dlatego dzień kojarzył się z kłamstwem, obłudą, fałszem i nieprawdą. Przypuszcza się, że ostatecznie prima aprilis zaczął być obchodzony 1 kwietnia początkowo we Francji. Najprawdopodobniej, właściwym początkiem tego obyczaju była przeprowadzona w 1564 roku przez króla Karola IX reforma kalendarza, w której zmieniono pierwszy dzień nowego roku z 1 kwietnia na 1 stycznia. Związane z tym zamieszanie powodowało mnóstwo śmiesznych sytuacji i na pamiątkę tego wydarzenia przyjęło się stroić w tym dniu żarty. Prima aprilis w Polsce (dawniej i dziś) Obyczaj ten dotarł do Polski z Europy Zachodniej przez Niemcy w epoce nowożytnej. Upowszechnił się w Rzeczypospolitej w XVII w. Dzień ten uważano za radosny, niepoważny i starano się nie robić w nim żadnych ważnych rzeczy. Przeświadczenie to przeniknęło nawet do najwyższych kręgów państwowych - sojusz antyturecki z Leopoldem I Habsburgiem podpisano 1 kwietnia 1683, ale antydatowano go na 31 marca, aby na dokumencie nie widniała data prima aprilis. Zgodnie z wieloletnią tradycją Prima Aprilis, jest dniem wzajemnego wprowadzania się w błąd, nabierania i oszukiwania dla żartu, jak mówi stare porzekadło: Na prima aprilis nie wierz, bo się omylisz. Ale żart żartowi nierówny. Bywają dowcipy sympatyczne, są też grubiańskie czy wręcz niesmaczne. Ponoć w dawnych wiekach na porządku dziennym były sytuację, kiedy w tym szczególnym - frywolnym dniu, gości częstowano pierogami nadziewanymi trocinami albo kawą parzoną na bazie... gliny. Strona 11

12 Wysyłano również listy ze zmyślonymi wiadomościami, dziwaczne prezenty lub po prostu kartkę z napisem: Prima Aprilis! Dziś ta tradycja nadal jest kultywowana, ale już nie z taką finezją. Drobne oszustwa i kłamstewka, a nawet żarty w mediach są powszechne. Jednak trudno sobie wyobrazić, aby ktoś do jedzenia dodał nietypowy składnik, lub zadał sobie trud wysłania żartobliwego listu. Prima aprilis na świecie Dzisiaj święto obchodzi się niemalże na całym świecie, chociaż nie wszędzie tego samego dnia i pod tą samą nazwą. W krajach anglojęzycznych 1 kwietnia jest nazywany Dniem Głupców (April Fools Day lub All Fools Day). W Wielkiej Brytanii, Australii i RPA wzajemne żartobliwe oszukiwanie jest uprawiane tylko do południa. W innych krajach germańskojęzycznych dzień ten jest nazywany po prostu 1 kwietnia", a żart zrobiony tego dnia Aprilscherz. Francuska nazwa Prima Aprilis - "Poisson d'avril", co dosłownie oznacza: kwietniowa ryba, sugeruje, że związane ono jest z wejściem słońca w zodiakalny znak ryb, a więc związane ono jest ze świętem przywitania wiosny. W Szkocji znane jest jako polowanie na głupca (Hunt the gowk Day), na Litwie Dzień kłamcy (Melagio diena), w Portugalii Dzień kłamstwa (Dia da mentira), a w Rosji Dzień śmiechu (Dien smiecha). W krajach hiszpańskojęzycznych 28 grudnia obchodzony jest Día de los Santos Inocentes, jako katolickie święto Dzień Niewiniątek. Jest on okazją do żartów i kawałów, jest odpowiednikiem prima aprilis. Dowcip na prima aprilis: Przed sądem oskarżony wyjaśnia, dlaczego zabił przechodnia: - Idę sobie spokojnie ulicą, nagle jakiś facet zatrzymuje mnie i mówi: - Dawaj pieniądze! - Dlaczego? - spytałem, a on na to: - He, he! Prima Aprilis! To ja mu naplułam w oko i mówię: - Śmigus Dyngus! Wtedy on zgasił papierosa na moim czole i mówi: - Popielec! To ja go wtedy przydusiłem i powiedziałem: - Zaduszki!!! Strona 12

13 Święta Wielkanocne Wielkanoc to najważniejsze i najstarsze święto chrześcijaństwa, obchodzone na pamiątkę Zmartwychwstania Chrystusa początkowo w dniu żydowskiej Paschy, a od soboru w Nicei w 325r. w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca (tj. między 21 marca a 25 kwietnia). Obchody religijne Wielkanocy rozpoczyna odbywająca się wczesnym rankiem procesja i msza, w Kościele katolickim zwana rezurekcją, w prawosławnym jutrznią. W tym dniu spożywa się uroczyste śniadanie w gronie rodzinnym, poprzedzone składaniem sobie życzeń. Wielkanoc wieńczy okres Wielkiego Postu i poprzedzający ją Wielki Tydzień. Jest czasem radości (symbolizuje ją biały kolor szat liturgicznych). Z Wielkanocą wiążą się liczne religijne i ludowe obrzędy (święcenie pokarmów, pisanki, śmigusdyngus).święta Wielkanocne mają bogatą tradycję. Są niezwykle barwne, towarzyszy im wiele obrzędów. Po wielkim poście kiedyś bardzo ściśle przestrzegany ludzie z niecierpliwością czekali na odmianę. O wielu wielkanocnych obyczajach pamiętamy także dzisiaj. Dzięki nim świąteczne dni są bardziej radosne. Dawne zwyczaje i tradycje wielkanocne Palemki na szczęście Wielki Tydzień zaczyna się Niedzielą Palmową. Kiedyś nazywano ją kwietną lub wierzbną. Palemki rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin, porzeczek ozdabiano kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Po poświeceniu palemki, biło się nią lekko domowników, by zapewnić im szczęście na cały rok. Połkniecie jednej poświęconej bazi wróżyło zdrowie i bogactwo. Zatknięte za obraz lub włożone do wazonów palemki chroniły mieszkanie przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów. Strona 13

14 Świąteczne porządki Przed Wielkanocą robimy wielkie świąteczne porządki nie tylko po to, by mieszkanie lśniło czystością. Porządki mają także symboliczne znaczenie wymiatamy z mieszkania zimę, a wraz z nią wszelkie zło i choroby. Topienie Judasza Kolejnym ważnym dniem Wielkiego Tygodnia jest Wielka Środa. Młodzież, zwłaszcza chłopcy, topili tego dnia Judasza. Ze słomy i starych ubrań robiono wielką kukłę, którą następnie wleczono na łańcuchach po całej okolicy. Przy drodze ustawiali się gapie, którzy okładali kukłę kijami. Na koniec wrzucano zdrajcę do stawu lub bagienka. Wymierzanej w ten sposób sprawiedliwości stawało się zadość. Wielkie grzechotanie Kiedy milkły kościelne dzwony, rozlegał się dźwięk kołatek. Obyczaj ten był okazja do urządzania psot. Młodzież biegała po mieście z grzechotkami, hałasując i strasząc przechodniów. Do dziś zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami. Pogrzeb żuru Ostatnie dwa dni postu były wielkim przygotowaniem do święta. W te dni robiono pogrzeb żuru potrawy spożywanej przez cały post., Kiedy więc zbliżał się czas radości i zabawy, sagany żuru wylewano na ziemię. Wieszanie śledzia W równie widowiskowy sposób rozstawano się też ze śledziem kolejnym symbolem wielkiego postu. Z wielką radością i satysfakcją wieszano go, czyli przybijano rybę do drzewa. W ten sposób karano śledzia za to, że przez sześć niedziel wyganiał z jadłospisu mięso. Święconka Wielka Sobota była dniem radosnego oczekiwania. Koniecznie należało tego dnia poświęcić koszyczek z jedzeniem. Nie mogło w nim zabraknąć baranka (symbolu Chrystusa Zmartwychwstałego), mięsa i wędlin (na znak, że kończy się post). Święcono też chrzan, bo gorycz męki Pańskiej i śmierci została zwyciężona przez słodycz zmartwychwstania, masło oznakę dobrobytu i jajka symbol narodzenia. Święconkę jadło się następnego dnia, po rezurekcji. Tego dnia święcono też wodę. Specjalnie dla dziewcząt Uwaga dziewczyny, jeżeli w Wielką Sobotę obmyjecie twarz w wodzie, w której gotowały się jajka na święconkę, to znikną piegi i inne mankamenty urody! Wielka Niedziela dzień radości W Wielką Niedzielę poranny huk petard i dźwięk dzwonów miał obudzić śpiących w Tatrach rycerzy, poruszyć zatwardziałe serca skąpców i złośliwych sąsiadów. Po rezurekcji zasiadano do świątecznego śniadania. Najpierw dzielono się jajkiem. Na stole nie mogło zabraknąć baby wielkanocnej i dziada, czyli mazurka. Strona 14

15 Lany poniedziałek Lany poniedziałek, śmigus-dyngus, święto lejka to zabawa, którą wszyscy doskonałe znamy. Oblewać można było wszystkich i wszędzie. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. A jeśli któraś się obraziła to nieprędko znalazła męża. Wykupić się można było od oblewania pisanką stąd każda panna starała się, by jej kraszanka była najpiękniejsza. Chłopak, wręczając tego dnia pannie pisankę, dawał jej do zrozumienia, że mu się podoba. Szukanie zajączka Wyrazem wielkanocnej radości rodziny może być po zakończeniu śniadania, wspólna zabawa zwana szukaniem zajączka, czyli małej niespodzianki dla każdego. Wielkanocne jajo Jajo króluje na wielkanocnym stole, jest symbolem życia i odrodzenia. Tradycja pisanek i dzielenia się święconym jajkiem sięga daleko w przeszłość. Już starożytni Persowie wiosną darowali swoim bliskim czerwono barwione jaja. Zwyczaj ten przyjęli od nich Grecy i Rzymianie. Rumuńskie przysłowie ludowe mówi:, Jeśli my, chrześcijanie zaprzestaniemy barwienia jaj na czerwono, wówczas nastąpi koniec świata. Czerwone pisanki mają ponoć moc magiczną i odpędzają złe uroki, są symbolem serca i miłości. Jajko jest formą najbardziej doskonałą. Zawiera wszystkie konieczne dla odżywienia organizmu składniki: białko, tłuszcz, sole mineralne i witaminy. Ma około 100 kalorii. Strona 15

16 Życzenia radosnych Świąt Wielkanocnych pełnych wiary, nadziei i miłości, Wypełnionych nadzieją budzącej się wiosny. Pogody w sercu i radości płynącej z faktu Zmartwychwstania Pańskiego, oraz smacznego święconego w gronie najbliższych życzy Zespół Redakcyjny. Strona 16