Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji KOM(2008) 313 wersja ostateczna.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 2 czerwca 2008 r. (02.06) (OR. en) 10185/08 TELECOM 87 RECH 193 COMPET 209 PISMO PRZEWODNIE od: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisano przez pana dyrektora Jordiego AYETA PUIGARNAUA data otrzymania: 28 maja 2008 r. do: Pan Javier SOLANA, Sekretarz Generalny/Wysoki Przedstawiciel Dotyczy: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów Udoskonalenie techniki internetowej Plan działania dotyczący wdrażania protokołu internetowego, wersja 6 (IPv6) w Europie Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji KOM(2008) 313 wersja ostateczna. Zał.: KOM(2008) 313 wersja ostateczna 10185/08 ark DG C III PL

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 27.5.2008 r. KOM(2008) 313 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW UDOSKONALENIE TECHNIKI INTERNETOWEJ Plan działania dotyczący wdrażania protokołu internetowego, wersja 6 (IPv6) w Europie PL PL

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW UDOSKONALENIE TECHNIKI INTERNETOWEJ Plan działania dotyczący wdrażania protokołu internetowego, wersja 6 (IPv6) w Europie 1. CEL Celem niniejszego planu działania jest wspieranie powszechnego wprowadzenia kolejnej wersji protokołu internetowego (IPv6) z następujących powodów: Ze względu na fakt, iż wyczerpuje się pula adresów IP w obecnie wykorzystywanej wersji 4 protokołu, wymagane jest szybkie wdrożenie protokołu IPv6; Protokół IPv6, w którym istnieje ogromna przestrzeń adresowa, zapewnia platformę dla innowacji w obszarze usług i aplikacji opartych na protokole internetowym (IP). 2. ZASADNOŚĆ PODJĘCIA DZIAŁAŃ 2.1. Przygotowanie do nasilonego użytkowania Internetu i do przyszłych innowacji Wspólnym elementem architektury Internetu jest protokół internetowy (IP), który nadaje każdemu urządzeniu lub sprzętowi łączącemu się z Internetem numer, czyli adres, w celu umożliwienia komunikacji z innymi urządzeniami i/lub sprzętami. Aby zagwarantować globalną łączność, adres ten co do zasady powinien być jednoznaczny. W obecnej wersji protokołu (IPv4) do dyspozycji jest ponad 4 mld takich adresów 1. Jednak nawet tak duża liczba nie wystarczy, aby dotrzymać kroku ciągłemu rozwojowi Internetu. Zdając sobie sprawę, że w dłuższej perspektywie stanowić to będzie problem, społeczność internetowa opracowała zmodernizowany protokół IPv6, który jest stopniowo wdrażany od końca lat dziewięćdziesiątych 2. W poprzednim komunikacie w sprawie IPv6 3 Komisja Europejska argumentowała za szybkim przyjęciem tego protokołu w Europie. Dzięki temu komunikatowi udało się utworzyć grupy zadaniowe zajmujące się IPv6 4, uruchomić IPv6 w sieciach badawczych, wspierać prace normalizacyjne i podjąć działania w zakresie kształcenia. W następstwie komunikatu sfinansowano ponad 30 europejskich 1 2 3 4 Specyfikacja IPv4 znajduje się w RFC 791, 1981. RFC oznacza Request for Comments ( Zaproszenie do zgłaszania uwag ). Zob. Grupa zadaniowa ds. inżynierii internetowej (Internet Engineering Task Force IETF): http://www.ietf.org. RFC 2460, 1998: http://www.ietf.org/html.charters/old/ipv6-charter.html oraz http://www.ietf.org/html.charters/6man-charter.html. COM(2002) 96 Internet następnej generacji: priorytetowe zadania w zakresie przejścia na nowy protokół internetowy IPv6 : ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/fp7/ict/docs/ipv6-communication_en.pdf. Takie jak http://www.ipv6tf.org. PL 2 PL

projektów badawczo-rozwojowych związanych z IPv6. Europa posiada teraz wielu ekspertów z doświadczeniem we wdrażaniu IPv6. Jednakże pomimo poczynionych postępów, przyjęcie nowego protokołu nadal się opóźnia. Natomiast kwestia wyczerpywania się puli adresów IP staje się coraz bardziej nagląca. 2.2. Utrzymanie konkurencyjności Europy Nadszedł czas, żeby nasilić podejmowane działania. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko, że wiele podmiotów nie będzie gotowych, aby dotrzymać kroku coraz szybszemu wdrażaniu IPv6. Wstrzymanie się od podjęcia działań może również dalej opóźnić przyjęcie IPv6, co spowoduje niedogodności dla wszystkich użytkowników i osłabi pozycję przemysłu europejskiego wśród konkurencji. W niniejszym komunikacie przedstawiono analizę obecnej sytuacji i określono szereg działań mających na celu powszechne wdrożenie IPv6 w Europie do 2010 r. 2.3. Wkład w realizację celów strategii lizbońskiej Niniejszy plan działania stanowi część strategii lizbońskiej, realizowanej w ramach inicjatywy i2010 5. Przyczyni się on do oceny wyników UE w sektorze Internetu oraz jej gotowości do podjęcia przyszłych wyzwań, która ma być przedmiotem wiosennego szczytu Rady w 2009 r. 3. OBECNA SYTUACJA 3.1. Zmniejszające się zasoby adresów IPv4 trudności dla użytkowników, przeszkoda dla innowacji Wszystkimi adresami internetowymi początkowo faktycznie dysponuje internetowy organ rejestracyjny IANA (Internet Assigned Numbers Authority) 6, następnie duże bloki adresów przyznawane są pięciu regionalnym rejestrom internetowym (RIR) 7, które z kolei przyznają je w mniejszych blokach tym, którzy ich potrzebują, w tym dostawcom usług internetowych (ISP). Przydział adresów, począwszy od IANA przez RIR do ISP, przebiega na podstawie wykazanych potrzeb. Adresy nie są przyznawane wstępnie. Przestrzeń adresowa IPv4 została już w znacznym stopniu wykorzystana. Pod koniec stycznia 2008 r. pozostało około 16 % puli IANA, tj. około 700 mln adresów IPv4. Istnieją powszechnie przytaczane i regularnie aktualizowane oceny, z których wynika, że wyczerpanie nieprzyznanych adresów z puli IANA nastąpi około roku 2010 lub 2011 8. Nowi użytkownicy końcowi nadal będą mogli otrzymywać adresy 5 6 7 8 COM(2005) 229 wersja ostateczna i2010 Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia. Funkcje IANA pełni obecnie ICANN Internetowa Korporacja ds. Nadawania Nazw i Numerów (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers): http://www.icann.org/general/iana-contract- 17mar03.htm. AfriNIC (dla Afryki), APNIC (dla regionu Azji i Pacyfiku), ARIN (Ameryka Północna i Karaiby), LACNIC (Ameryka Łacińska) oraz RIPE NCC (Europa, Środkowy Wschód i część środkowej Azji). http://www.potaroo.net/tools/ipv4/index.html http://www.tndh.net/~tony/ietf/ipv4-pool-combined-view.pdf. PL 3 PL

od swoich dostawców usług internetowych przez jakiś czas po tym terminie, ale będzie to coraz trudniejsze. Nawet w momencie, kiedy IANA lub RIR nie będą mogły przyznawać adresów IPv4, Internet nie przestanie działać adresy, które zostały już przyznane, mogą być i prawdopodobnie będą wykorzystywane przez długi czas. Jednakże brak odpowiedniego rozwiązania będzie stanowić przeszkodę dla rozwoju, a także dla zdolności do innowacji w sieciach opartych na protokole IP. W społeczności internetowej, a w szczególności w kręgach RIR, toczy się obecnie dyskusja na temat tego, w jaki sposób przeprowadzić transformację. Wszystkie RIR wydały ostatnio publiczne oświadczenia, w których zachęcają do przyjęcia IPv6. 3.2. IPv4 jest jedynie rozwiązaniem na krótką metę, które prowadzi do bardziej skomplikowanych procedur Obawy związane z wyczerpywaniem się puli dostępnych adresów IP nie są nowym zjawiskiem. W początkowej fazie funkcjonowania Internetu, zanim utworzone zostały regionalne rejestry internetowe (RIR) oraz zanim uruchomiona została sieć WWW, adresy przyznawano dość swobodnie. Istniało zagrożenie, że dostępnych adresów zabraknie bardzo szybko. Z tego względu w polityce przyznawania adresów i w rozwiązaniach technicznych wprowadzono zmiany, które umożliwiły lepsze dostosowanie sposobu przyznawania adresów do rzeczywistych potrzeb. Do najważniejszych rozwiązań stosowanych w IPv4 należy technika translacji adresów sieciowych (NAT Network Address Translation) 9. W technice NAT prywatne (domowe lub korporacyjne) sieci korzystające z adresów prywatnych podłączane są do publicznego Internetu, w których wymagane są publiczne adresy IP. Adresy prywatne pochodzą z określonej części przestrzeni adresowej zarezerwowanej w tym celu. Urządzenie NAT działa jako swego rodzaju brama pomiędzy siecią prywatną i publicznym Internetem, tłumacząc adresy prywatne na adresy publiczne. Tym samym metoda ta ogranicza zużycie adresów IPv4. Jednakże wykorzystanie technik NAT ma dwie poważne wady, mianowicie: NAT utrudnia bezpośrednią komunikację pomiędzy urządzeniami potrzebne są systemy pośrednie aby umożliwić komunikację za pośrednictwem publicznej sieci internetowej między urządzeniami lub sprzętami korzystającymi z adresów prywatnych. Powstaje w ten sposób dodatkowa warstwa złożoności, jako że faktycznie funkcjonują dwie odrębne kategorie komputerów komputery z adresem publicznym i komputery z adresem prywatnym. W rezultacie często zwiększają się koszty projektowania i utrzymania sieci, a także rozwoju aplikacji. Dostępność adresów IPv4 można zwiększyć wykorzystując inne środki. Istnieje możliwość stworzenia rynku handlu adresami IPv4, którego istnienie mogłoby skłonić organizacje do sprzedaży adresów, z których nie korzystają. Adresy IP nie stanowią jednak własności w ścisłym znaczeniu tego słowa. Aby były one dostępne 9 Wcześniejsza ocena zawierająca opis tła analitycznego znajduje się pod adresem: http://www.cisco.com/web/about/ac123/ac147/archived_issues/ipj_8-3/ipv4.html. RFC 2663, 1994. PL 4 PL

przez Internet w każdym miejscu na świecie, muszą być też akceptowane globalnie, a sprzedający nie zawsze jest w stanie to zagwarantować. Ponadto mogłyby one stać się zasobami, za które można uzyskać wysoką cenę. Do tej pory regionalne rejestry internetowe sceptycznie podchodzą do powstania takiego rynku wtórnego. Inna możliwość to próba aktywnego odzyskania przyznanych już bloków adresów, które nie są wykorzystane w całości. Nie ma jednak oczywistego mechanizmu egzekwowania zwrotu takich adresów. Należy rozważyć potencjalny koszt tej procedury w kontekście dodatkowego okresu funkcjonowania puli adresów IANA 10, który zostałby uzyskany dzięki jej wdrożeniu. Pomimo iż takie środki mogą zapewnić czasowe złagodzenie problemu, wcześniej czy później popyt na adresy IP stanie się zbyt duży, żeby można go było zaspokoić wykorzystując globalną przestrzeń IPv4. Dążenie do nadmiernego przedłużenia okresu funkcjonowania IPv4 stwarza ryzyko zwiększenia niepotrzebnej złożoności i fragmentacji globalnej sieci internetowej. Lepszą strategią jest więc szybkie wprowadzenie IPv6. 3.3. IPv6 najlepsze rozwiązanie innowacyjne IPv6 stanowi bezpośrednie i długofalowe rozwiązanie problemu przestrzeni adresowej. Liczba adresów zdefiniowanych w protokole IPv6 jest ogromna 11. IPv6 umożliwia każdemu obywatelowi, każdemu operatorowi sieci (w tym operatorom, którzy przechodzą na oparte wyłącznie na IP sieci nowej generacji) oraz każdej organizacji na świecie posiadanie tylu adresów IP, ile potrzebują, żeby połączyć wszelkie możliwe urządzenia lub sprzęty bezpośrednio z globalną siecią internetową. Protokół IPv6 został również zaprojektowany w taki sposób, aby ułatwić realizację funkcji, których brakowało w IPv4. Należą do nich: jakość usługi, automatyczna konfiguracja, bezpieczeństwo i mobilność. W międzyczasie jednak większość tych funkcji wbudowano i dodano do oryginalnej wersji protokołu IPv4. O atrakcyjności protokołu IPv6 dla aplikacji przyszłości stanowi ogromna przestrzeń adresowa, dzięki której ich projektowanie będzie prostsze niż w przypadku protokołu IPv4. Korzyści z używania IPv6 są więc najbardziej widoczne w przypadku konieczności podłączenia do sieci dużej liczby urządzeń lub sprzętów w prosty sposób oraz zapewnienia ich potencjalnej widoczności i uzyskania do nich bezpośredniego dostępu przez Internet. W sfinansowanym przez Komisję opracowaniu wykazano związane z tym potencjalne korzyści dla licznych sektorów rynku 12, takich jak sieci domowe, zarządzanie budynkami, łączność ruchoma, sektor obrony i bezpieczeństwa oraz przemysł samochodowy. Dzięki szybkiemu i sprawnemu przyjęciu protokołu IPv6 Europa zyska możliwości innowacji i pozycję lidera w doskonaleniu techniki internetowej. Inne regiony, w szczególności Azja, wykazują już duże zainteresowanie protokołem IPv6. Na 10 11 12 Zwolnienie bloku o rozmiarach, jakie obecnie przyznane są regionalnemu rejestrowi internetowemu przez IANA, opóźniłoby termin wyczerpania zasobów o około trzy tygodnie. Liczba ta wynosi 3,4 * 10 38. Wpływ IPv6 na rynki wertykalne ( Impact of IPv6 on Vertical Markets ), październik 2007 r., http://ec.europa.eu/information_society/policy/ipv6/docs/short-report_en.pdf. PL 5 PL

przykład japoński przemysł elektroniki użytkowej opracowuje coraz więcej produktów współpracujących z protokołem IP wyłącznie w wersji IPv6. W związku z powyższym przemysł europejski powinien być gotowy, by sprostać przyszłemu popytowi na usługi, aplikacje i urządzenia oparte na protokole IPv6 i w ten sposób powinien zapewnić sobie przewagę konkurencyjną na rynkach światowych. Podsumowując, przewaga IPv6 nad IPv4 wynika przede wszystkim z ogromnej przestrzeni adresowej, którą łatwiej jest zarządzać. Rozwiązuje to potencjalny problem niedostępności adresów, zarówno obecnie, jak i na długo w przyszłość. Zapewnia podstawy dla innowacji dla rozwoju i wdrożenia usług oraz aplikacji, które w środowisku IPv4 mogą być zbyt złożone lub kosztowne. Umacnia również pozycję użytkowników, umożliwiając im podłączanie własnych sieci do Internetu. 3.4. Jakie działania należy podjąć? Protokół IPv6 nie jest bezpośrednio kompatybilny z protokołem IPv4. Urządzenia IPv6 i IPv4 mogą komunikować się ze sobą jedynie dzięki wykorzystaniu specjalnych łączy pomiędzy systemami. Łącza te nie stanowią przyszłościowego rozwiązania w zakresie przejrzystej interoperacyjności. Można jednak umożliwić działanie tego samego urządzenia oraz tej samej fizycznej sieci zarówno w protokole IPv6, jak i w protokole IPv4. Nastąpi faza przejściowa (przewiduje się, że będzie ona trwać 10, 20 lat albo nawet dłużej), podczas której protokoły IPv4 i IPv6 będą funkcjonować równolegle na tych samych maszynach (technicznie zjawisko to określane jest nazwą podwójnego stosu, ang. dual stack ) oraz będą mogły być przekazywane za pomocą tych samych łączy sieciowych. Ponadto inne normy i rozwiązania techniczne (określane jako tunelowanie ) pozwalają na transmisję pakietów IPv6 z wykorzystaniem mechanizmów nadawania adresów i trasowania w IPv4 oraz docelowo odwrotnie 13. Zapewnia to techniczne podstawy dla stopniowego wdrażania IPv6. Ze względu na powszechny charakter protokołu internetowego, wdrażanie IPv6 wymaga zaangażowana wielu podmiotów na całym świecie. Odpowiednie zainteresowane strony w tym procesie to: Organizacje zajmujące się kwestiami dotyczącymi Internetu (takie jak ICANN, RIR oraz IETF), które muszą zarządzać wspólnymi zasobami i usługami IPv6 (przyznawać adresy IPv6, obsługiwać serwery nazw domen internetowych [DNS] itp.) oraz kontynuować opracowywanie norm i specyfikacji. Według stanu na dzień 14 stycznia 2008 r. największa regionalna dystrybucja przyznanych adresów IPv6 koncentruje się w Europie (RIPE [57 %]) i Azji (APNIC [42 %]) 14. Obecnie w publicznej sieci internetowej ogłasza się mniej niż połowę tych adresów (tzn. są one widoczne dla routerów głównych). W technologii DNS główne serwery nazw domen i serwery nazw domen najwyższego poziomu coraz częściej współpracują z protokołem IPv6. Na przykład w 2008 r. rozpocznie się stopniowe wprowadzanie kompatybilności protokołu IPv6 z serwerami nazw domen.eu. 13 14 Zob. RFC 2893, 3056, 4214, 4380. http://www.ripe.net/rs/ipv6/stats/index.html. PL 6 PL

Dostawcy usług internetowych (ISP), którzy z czasem będą zmuszeni do oferowania klientom rozwiązań kompatybilnych z IPv6 i usług opartych na IPv6. Istnieją dowody na to, że mniej niż połowa dostawców usług internetowych oferuje pewien rodzaj łączności za pomocą protokołu IPv6. Jedynie nieliczni dostawcy posiadają w standardowej ofercie usługę dostępu klienta w IPv6 (głównie dla użytkowników biznesowych) oraz udostępniają adresy IPv6 15. Szacuje się, że odsetek autonomicznych systemów (zazwyczaj należących do dostawców usług internetowych i dużych organizacji będących użytkownikami końcowymi), które obsługują IPv6, wynosi 2,5 % 16. Podobnie natężenie ruchu w protokole IPv6 wydaje się być stosunkowo małe. Zwykle stosunek IPv6/v4 jest mniejszy niż 0,1 % w punktach wymiany ruchu internetowego (z których jeden na pięć obsługuje protokół IPv6) 17. Nie uwzględnia to jednak bezpośredniego ruchu pomiędzy dostawcami usług internetowych oraz części ruchu w protokole IPv6, który jest tunelowany, więc na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest to nadal IPv4. Z najnowszych pomiarów wynika, że wolumen tego rodzaju tunelowanego ruchu IPv6 rośnie. Dostawcy infrastruktury (takiej jak sprzęt sieciowy, systemy operacyjne, sieciowe oprogramowanie użytkowe), którzy muszą zintegrować funkcje IPv6 ze swoimi produktami. Wielu dostawców sprzętu i oprogramowania zmodernizowało swoje produkty, tak by działały one również w protokole IPv6 18. Nadal jednak pozostają kwestie pewnych funkcji i wydajności, a także obsługi IPv6 przez dostawców w stopniu równym z obsługą IPv4. Zainstalowana baza sprzętowa użytkowników, czyli urządzenia takie jak małe routery i domowe modemy, służące do uzyskiwania dostępu do Internetu, nadal ogólnie rzecz biorąc nie obsługuje protokołu IPv6. Dostawcy treści i usług (takich jak strony internetowe, komunikatory internetowe, poczta elektroniczna, wymiana plików, usługi VoIP), którzy muszą zapewnić dostęp do swoich serwerów przy użyciu protokołu IPv6. Na świecie istnieją jedynie nieliczne strony internetowe IPv6. Niemal żadna z najbardziej popularnych globalnych stron internetowych nie oferuje wersji IPv6. Praktyczne nieistnienie w Internecie treści i usług dostępnych za pomocą protokołu IPv6 stanowi poważną przeszkodę we wdrażaniu nowego protokołu. Dostawcy aplikacji biznesowych i użytkowych (takich jak oprogramowanie dla biznesu, karty inteligentne, oprogramowanie peer-to-peer, systemy transportowe, 15 16 17 18 http://www.sixxs.net/faq/connectivity/?faq=ipv6transit. http://www.sixxs.net/faq/connectivity/?faq=native. http://bgp.he.net/ipv6-progress-report.cgi. Analiza ruchu w punkcie wymiany ruchu internetowego w Amsterdamie wykazuje, że przez pierwsze 10 miesięcy 2007 r. średnie dzienne natężenie ruchu IP wynosiło 177 Gb/s, w tym natężenie ruchu IPv6 wynosiło 47 Mb/s, tj. 0,03 %; http://www.ripe.net/ripe/meetings/ripe-55/presentations/steenmanipv6.pdf. http://www.ipv6-to-standard.org/ Istnieje również program Forum IPv6, określający dobrowolne logo sygnalizujące kompatybilność z IPv6. http://www.ipv6ready.org/pdf/ipv6_ready_logo_white_paper_final.pdf http://www.ipv6ready.org/logo_db/approved_list_p2,php http://www.ipv6ready.org/logo_db/approved_list.php. PL 7 PL

sieci sensorów), którzy muszą zagwarantować zgodność swoich rozwiązań z IPv6 i w coraz większym stopniu są zmuszeni do opracowywania produktów i oferowania usług, które wykorzystują funkcje IPv6. Obecnie istnieje niewiele aplikacji zbudowanych wyłącznie na protokole IPv6 (o ile w ogóle istnieją jakiekolwiek). Według przewidywań, rozprzestrzenianie się protokołu internetowego (IP) jako dominującego protokołu sieciowego ma spowodować, że IPv6 upowszechni się w nowych obszarach, takich jak logistyka i zarządzanie ruchem, łączność ruchoma i monitorowanie środowiska, jednak do tej pory nie nastąpiło to w znaczącym stopniu. Użytkownicy (konsumenci, przedsiębiorstwa, ośrodki akademickie i administracja publiczna), którzy muszą kupować produkty i usługi współpracujące z protokołem IPv6 oraz wdrożyć go we własnych sieciach lub w domowych urządzeniach zapewniających dostęp do Internetu. Liczni użytkownicy domowi nieświadomie posługują się sprzętem, który może współpracować z IPv6, ale z powodu braku odpowiednich aplikacji raczej nie korzystają z tej możliwości. Przedsiębiorstwa i administracja publiczna niechętnie dokonują zmian w funkcjonującej sieci bez wyraźnej potrzeby. Z tego powodu niewielu użytkowników decyduje się na wdrożenie IPv6 w swoich sieciach prywatnych. Wśród użytkowników, którzy jako pierwsi przyjęli IPv6, znajdują się uniwersytety i instytucje badawcze. Wszystkie krajowe sieci badawcze i edukacyjne w UE również działają w protokole IPv6. Protokół ten obsługuje też europejska sieć Géant 19, w której ruch oparty wyłącznie na IPv6 stanowi około 1 % całości ruchu. Nasilenie i rodzaj działań wymaganych dla przyjęcia IPv6 różnią się w zależności od podmiotów i indywidualnych przypadków. Z tego względu praktycznie niemożliwe jest wiarygodne oszacowanie łącznych kosztów wdrożenia IPv6 na całym świecie 20. Doświadczenie i wiedza nabyte dzięki projektom wykazują, że można utrzymać kontrolę nad kosztami wtedy, gdy wdrażanie następuje stopniowo i jest wcześniej zaplanowane. Zaleca się, aby wprowadzać IPv6 stopniowo, najlepiej w powiązaniu z modernizacją sprzętu i oprogramowania, zmianami organizacyjnymi i działaniami w zakresie kształcenia (na pierwszy rzut oka niezwiązanymi z IPv6). Wymaga to ogólnej świadomości wewnątrz organizacji, aby synergia taka została wykorzystana. Koszty będą znacznie wyższe, jeżeli IPv6 wdrażane będzie jako oddzielny projekt, w określonych ramach czasowych. Protokół IPv6 zostanie wprowadzony obok istniejących sieci IPv4. Normy i technologia pozwalają na stopniowe przyjmowanie IPv6 przez różne zainteresowane podmioty, co przyczyni się do utrzymania kosztów pod kontrolą. Użytkownicy mogą korzystać z aplikacji IPv6 i generować ruch IPv6 niezależnie od tego, czy ich dostawcy usług internetowych oferują łączność za pomocą IPv6. Dostawcy usług 19 20 Géant jest ogólnoeuropejską siecią łączności, która łączy 30 mln użytkowników w instytucjach badawczych i edukacyjnych w całej Europie i poza nią: http://www.geant.net/. W jednym z opracowań podjęto próbę oszacowania kosztów przejścia dla gospodarki Stanów Zjednoczonych w okresie 25 lat na około 25 mld USD (według cen stałych z 2003 r.), ale oszacowanie to rodzi liczne wątpliwości dotyczące metodyki: http://www.nist.gov/director/prog-ofc/report05-2.pdf. PL 8 PL

internetowych mogą zwiększać potencjał związany z IPv6 i oferować usługi w sposób zgodny z postrzeganym popytem. 3.5. Potrzeba polityki na poziomie europejskim Obecnie dla większości zainteresowanych stron korzyści z przyjęcia IPv6 nie są bezpośrednio widoczne. Korzyści te są długofalowe i zależą również od decyzji innych stron co do terminu i sposobu wdrożenia IPv6. Wraz ze zwiększeniem się liczby użytkowników korzystających z protokołu IPv6 zwiększy się również popyt na IPv6 wśród innych użytkowników. W miarę wzrostu liczby użytkowników ceny produktów i usług będą malały, a ich jakość będzie coraz lepsza. Poszerzać będzie się również zbiorowa wiedza na temat obsługi i zarządzania IPv6. W rezultacie powstanie środowisko dostawców produktów i dostawców usług, w którym będą się oni nawzajem wzmacniać i które przyczyni się do budowy zaufania do nowych rozwiązań oraz do przyspieszenia ich wdrożenia. Podobne siły działają również na rynku IPv4, na którym środowisko takie istnieje już wiele lat, czego rezultatem jest ogromna spuścizna zastosowań i aplikacji. Trudno jest zapoczątkować zbiorowy wysiłek w celu wdrożenia IPv6, jako że zainteresowanym stronom nie jest łatwo uwzględnić decyzje innych podmiotów. Nie istnieje wspólny organ, który kierowałby wprowadzaniem IPv6 lub stworzył skoordynowany plan główny. Tak więc wejście IPv6 na rynek to w znacznej mierze zdecentralizowany, zależny od rynku proces przebiegający w skali globalnej. W tej sytuacji wiele spośród zainteresowanych podmiotów przyjmuje postawę biernego oczekiwania w stosunku do IPv6 lub też opowiada się za znanym i bezpiecznym rozwiązaniem IPv4. Doprowadziło to do wspomnianego powyżej opóźnienia w powszechnym wdrażaniu IPv6. W tej sytuacji stosowne środki w zakresie polityki mogłyby pobudzić rynek, motywując osoby i organizacje do poczynienia pozytywnych postępów. Środki te będą bardziej skuteczne, o ile zostaną podjęte na poziomie europejskim. 4. DZIAŁANIA POWSZECHNE WDROŻENIE IPV6 W EUROPIE DO 2010 R. Europa powinna postawić sobie za cel powszechne wdrożenie IPv6 do 2010 r. Uściślając, co najmniej 25 % użytkowników powinno mieć możliwość połączenia się z Internetem za pomocą protokołu IPv6 i uzyskania dostępu do najważniejszych treści i dostawców usług bez zauważalnej różnicy w stosunku do IPv4. 4.1. Działania mające na celu stymulowanie wzrostu dostępności za pomocą IPv6 do treści, usług i aplikacji Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi w celu uruchomienia protokołu IPv6 na stronach internetowych sektora publicznego i w usługach elektronicznej administracji (egovernment). Aby to osiągnąć, należy uzgodnić wspólne cele związane z wdrażaniem IPv6. Przewidziane jest wykorzystanie dostępnych instrumentów, takich jak Plan działania na rzecz administracji PL 9 PL

elektronicznej w ramach inicjatywy i2010 i program IDABC 21. Ze swojej strony Komisja udostępni strony internetowe Europa i CORDIS w protokole IPv6 do 2010 r. Komisja apeluje do dostawców treści i usług, aby do 2010 r. udostępnili swoją ofertę w protokole IPv6. Chodzi między innymi o 100 najpopularniejszych europejskich stron internetowych. Komisja zamierza ułatwić tę współpracę za pośrednictwem sieci tematycznych, w które zaangażowani będą sprzedawcy, dostawcy usług internetowych, dostawcy treści i usług, w ramach programu na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP). Komisja apeluje do zainteresowanych podmiotów przemysłowych, w których podstawowej sferze działalności znajduje się technologia IP, aby uznały IPv6 za swoją podstawową platformę dla rozwoju aplikacji lub urządzeń (takich jak sensory, kamery itp.). W tym kontekście Komisja przewiduje wspieranie badań i atestacji aplikacji związanych z IPv6 w drodze prób, z ich finansowaniem w ramach programu CIP począwszy od 2009 r. Komisja będzie również zachęcać do tworzenia projektów badawczych finansowanych w ramach siódmego programu ramowego i w sytuacji, w której konieczny jest wybór protokołu sieciowego, do wybierania protokołu IPv6, o ile jest to możliwe. 4.2. Działania mające na celu wytworzenie popytu na łączność IPv6 i produkty wykorzystujące IPv6 za pomocą zamówień publicznych Podczas publicznych konsultacji 22 wskazano na zamówienia publiczne jako skuteczny sposób przyspieszenia przejścia na IPv6. Na przykład w 2005 r. rząd Stanów Zjednoczonych nakazał wszystkim federalnym agencjom rządowym migrację ich głównych sieci szkieletowych na IPv6 do połowy 2008 r. 23 Komisja zachęca państwa członkowskie, by przygotowały własne sieci do wprowadzenia IPv6 i aby w momencie przedłużania zewnętrznych umów o świadczenie usług dopilnowały, aby ujęte zostały w nich również zapisy dotyczące łączności za pomocą protokołu IPv6 oraz aby wszelki nabywany sprzęt obsługiwał protokół IPv6. Komisja umożliwi kontakt menedżerów ds. informatyki z państw członkowskich w celu wymiany doświadczeń i monitorowania postępów. Komisja określi również kompatybilność z IPv6 jako jedno z głównych wymagań w ramach ciągłego cyklu modernizacji sprzętu i usług w swojej własnej sieci. Komisja przeprowadzi w stosownym czasie odpowiednie wewnętrzne próby i projekty w celu przygotowania się do wprowadzenia IPv6. 21 22 23 Program interoperacyjnego dostarczania ogólnoeuropejskich usług e-administracji dla administracji publicznej: http://ec.europa.eu/idabc/en/document/5101/3. Publiczne konsultacje przeprowadzone w lutym 2006 r. ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/fp7/ict/docs/ipv6- public-consultation-report_en.pdf Memorandum OMB 05-22, Planowanie przejścia na protokół internetowy, wersja 6 (IPv6) : http://www.whitehouse.gov/omb/memoranda/fy2005/m05-22.pdf, 2 sierpnia 2005. PL 10 PL

4.3. Działania w celu zagwarantowania terminowego przygotowania do wdrożenia IPv6 Przejście na IPv6 zajmie pewien czas i będzie wymagało funkcjonowania sieci z podwójnym protokołem IPv4/IPv6, co rodzi pewne kwestie wymagające rozstrzygnięcia. Wszystkie podmioty będą zmuszone przygotować się do opracowania i wdrożenia rozwiązań zgodnych z IPv6 im prędzej, tym lepiej. Zamiast czekać, aż ich dostawcy usług internetowych zapewnią łączność za pomocą rozwiązań przeznaczonych od podstaw dla IPv6, organizacje powinny rozpocząć wprowadzanie tego protokołu we własnych sieciach. Komisja zorganizuje kampanie informacyjne skierowane do różnych grup użytkowników. Działania takie prowadzone są najlepiej w ramach partnerstw publiczno-prywatnych oraz we współpracy z państwami członkowskimi. Komisja zamierza wspomagać szczególne działania wspierające (w ramach siódmego programu ramowego) w celu rozpowszechnienia wiedzy praktycznej dotyczącej wdrażania IPv6. Komisja zachęca dostawców usług internetowych, aby do 2010 r. zapewnili swoim klientom pełną łączność za pomocą protokołu IPv6 oraz aby w stosownych przypadkach zmodernizowali sprzęt dostarczany przez nich użytkownikom. Komisja wzywa państwa członkowskie, aby wspierały włączanie wiedzy dotyczącej rozwiązań IPv6 do odpowiednich programów dokształcania oraz programów kursów inżynierii komputerowej i sieciowej na uniwersytetach itp. Komisja rozpocznie badania towarzyszące i zamierza zorganizować w 2009 r. konferencję. 4.4. Działania odnoszące się do kwestii bezpieczeństwa i ochrony prywatności Problemy związane z bezpieczeństwem protokołu IPv6 nie są ani większe, ani mniejsze niż w przypadku protokołu IPv4 są po prostu inne jakościowo. W podwójnym środowisku IPv4/v6 kwestie bezpieczeństwa mogą stać się bardziej złożone pod względem wdrażania i konfiguracji 24. Trybunał Sprawiedliwości uznał, że adres IP może być uważany za dane osobiste, które podlegają dyrektywom dotyczącym ochrony danych 25. Wyrażone zostały pewne obawy co do ochrony prywatności w protokole IPv6, w szczególności przez Grupę Roboczą ds. Ochrony Danych powołaną na mocy art. 29 26. Jedna z tych obaw została uwzględniona w normie. Należy jednak monitorować sytuację w odniesieniu do konfiguracji i faktycznego wdrożenia protokołu. 24 25 26 http://www.ipv6forum.com/dl/white/nav6tf_security_report.pdf Sprawa C-275/06, Promusicae przeciwko Telefonica, wyrok z dnia 29 stycznia 2008 r., ust. 45. Dyrektywy 95/46/WE i 2002/58/WE. Opinia 2/2002 w sprawie wykorzystania niepowtarzalnych identyfikatorów w końcowych urządzeniach telekomunikacyjnych, na przykład IPV6: http://ec.europa.eu/justice_home/fsj/privacy/docs/wpdocs/2002/wp58_en.pdf. Problem polegał na tym, że dla ułatwienia konfiguracji część adresu IPv6 pochodziła z identyfikatora interfejsu (adres MAC Ethernetu). Zaproponowane rozwiązanie polega na pozwoleniu maszynom na generowanie części adresu w sposób przypadkowy, zob. RFC 4941. PL 11 PL

Komisja rozpowszechni sprawdzone rozwiązania i będzie współpracować ze sprzedawcami w celu zapewnienia pełnej funkcjonalności IPv6. W razie potrzeby Komisja odwoła się do wiedzy fachowej Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA), w celu wsparcia tych wysiłków. Komisja będzie również monitorować wpływ powszechnego wdrożenia IPv6 na prywatność i bezpieczeństwo, w szczególności poprzez konsultacje z zainteresowanymi stronami, takimi jak organy odpowiedzialne za ochronę danych oraz organy ścigania. 5. REALIZACJA PLANU DZIAŁANIA Realizacja niniejszego planu działania zaplanowana jest na najbliższe trzy lata. Komisja będzie monitorować przyjęcie IPv6, a w szczególności przeprowadzi badanie dotyczące wdrażania, którego celem będzie ocena dostępności i przydatności protokołu IPv6 dla użytkowników w Europie. Komisja będzie kontynuować obserwację działań organizacji internetowych, takich jak tocząca się w kręgach rejestrów debata na temat zasad podziału puli adresów IPv4, oraz zabierać głos w stosownych przypadkach. Komisja będzie również regularnie zdawać sprawozdania z postępów grupie wysokiej rangi ekspertów ds. inicjatywy i2010. Sprawozdania dotyczące postępów zostaną także udostępnione na stronie internetowej Komisji oraz za pośrednictwem innych stosownych środków. W 2010 r. Komisja przeprowadzi przegląd w celu podjęcia decyzji co do konieczności podejmowania dalszych działań. PL 12 PL