Odnawialne źródła energii siła natury Scenariusz lekcji przyrody dla klas IV - VI Temat: Odnawialne źródła energii siła natury Czas trwania zajęć: 45 min Cel główny: Przybliżenie zagadnienia odnawialnych źródeł energii i pojęcia prądu elektrycznego Kryteria sukcesu / NaCoBeZU: Opisuję własnymi słowami to, czym jest prąd elektryczny, podaję przykładowe efekty jego przepływu, wymieniam odnawialne i tradycyjne źródła energii Metody pracy:pogadanka, pytania naprowadzające, pokaz eksperymentu, praca samodzielna Środki dydaktyczne: Talerz, woda, świeczka podgrzewacz, słoik o średnicy otworu większej niż świeczka, zapałki, gwoździe miedziane i stalowe, cytryny Opracowanie: Cezary Olchawa, konsultacja Piotr Zwoliński: Niezależna Grupa Popularyzatorów Nauki EKSPERYMENTATORZY Przebieg zajęć / zagadnienia: Od 1 do 5 minuty: Nauczyciel zarysowuje temat odnawialnych źródeł energii. Przeprowadza pogadankę i kieruje do uczniów pytania: Co to jest energia? Skąd mamy energię? Do czego nam jest potrzebna energia? Co to jest źródło energii oraz ekologiczne źródło energii? Jak prąd dostaje się do gniazdka? Od 5 do 15 minuty: Demonstracja procesu spalania paliw w doświadczeniu o nazwie Świetlna winda : nauczyciel wykonuje doświadczenie w formie pokazu. Do głębokiego talerza nauczyciel wlewa wodę na wysokość kilku centymetrów. Do świeczki typu podgrzewacz nauczyciel wbija kilka zapałek pionowo tak, aby zapłonęły wraz z 1
kontem. Następnie umieszcza na powierzchni wody świeczkę tak, aby mogła ona swobodnie pływać. Nauczyciel podpala świeczkę a następnie przykrywa ją słoikiem. Świeczka gaśnie a woda zostaje zassana do słoika. Po zgaśnięciu świeczki uczniowie wraz z nauczycielem prowadzą analizę doświadczenia i wyciągają wnioski: do przeprowadzania procesu spalania niezbędny jest tlen, towarzyszy mu emisja zanieczyszczeń widocznych w postaci dymu, co prowadzi do degradacji atmosfery. Od 10 do 20 minuty: Wprowadzenie pojęcia prądu elektrycznego. Nauczyciel prezentuje na rzutniku proces przepływu prądu, wykorzystując aplikację JAVA, dostępną pod adresem: https://phet.colorado.edu/sims/signal-circuit/signal-circuit_pl.jnlp * Budowa ogniwa złożonego z połówek cytryn: Uczniowie zostają podzieleni na pary i otrzymują: połówkę cytryny, dwa gwoździe lub blaszki wykonane z różnych metali oraz dwa fragmenty przewodów metalowych. Według instrukcji (załącznik nr 1) wyświetlonej lub rozdanej przez nauczyciela konstruują proste ogniwa biologiczne. Następnie grupy 3-6 par łączą swoje ogniwa w większe układy (załącznik 2). Tak skonstruowane ogniwa pozwalają zapalić diody i/lub żarówki są modelami żarówek. Rolę źródła prądu może pełnić też tradycyjna bateria wówczas zasilić można również małe silniczki elektryczne. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela analizują doświadczenie w parach i wypisują efekty przepływu prądu. Od 25 do 40 minuty: Stoliki eksperckie. Uczniowie zostaje podzieleni na 5 zespołów. Każdy z nich opracowuje jedno ze źródeł energii odnawialnej: - energia słońca: kolektor słoneczny, panel fotowoltaiczny; - energia wiatru: turbina wiatrowa; - energia wody: elektrownia wodna, 2
- energia z biomasy; - energia geotermalna. Każda grupa korzystając z Internetu opracowuje po trzy wady i zalety przydzielonego źródła energii. Następnie utworzone zostają nowe zespoły, w każdym z nich znajduje się co najmniej jedna osoba z poprzedniej grupy roboczej. Uczniowie referują sobie nawzajem to, czego nauczyli się przed chwilą. Następnie porównując wady i zalety poszczególnych odnawialnych źródeł energii wybierają takie, które mogą być najefektywniej zastosowane na terenie ich miasta. 40 do 45 minuty: Ewaluacja lekcji. Uczniowie notują na żółtych karteczkach najbardziej ciekawe i zaskakujące fakty a następnie przyklejają je na tablicy. * Aplikacja opracowana na Uniwesytecie Kolorado i udsotępniania na zasadzie Wolnej Licencji CC-BY Phet interaktywne symulacje University of Colorado Boulder https://phet.colorado.edu 3
Informacja nt. projektu Scenariusze zajęć oraz konkurs ekologiczny dla dzieci i młodzieży Energia ze słońca są elementami projektu Budowa systemu energii odnawialnej kolektory słoneczne w zakładach opieki zdrowotnej, dla których organem tworzącym jest samorząd województwa mazowieckiego. Instytucją realizującą projekt jest samorząd województwa mazowieckiego. Projekt realizowany jest w 12 szpitalach na terenie województwa mazowieckiego i polega na instalacji kolektorów słonecznych do ogrzewania ciepłej wody użytkowej. Wartość przedsięwzięcia to ponad 42 mln zł, czyli ok. 10,83 mln franków szwajcarskich, a dofinansowanie ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy wynosi 85 proc. kosztów kwalifikowanych. Szpitale biorące udział w projekcie: 1. Specjalistyczny Szpital Wojewódzki w Ciechanowie 2. SZPZOZ im. Dzieci Warszawy" w Dziekanowie Leśnym 3. Mazowiecki Szpital Specjalistyczny im. dr. J. Psarskiego w Ostrołęce 4. SPZOZ Meditrans Ostrołęka" Stacja Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego w Ostrołęce 5. Wojewódzki Szpital Zespolony w Płocku 6. WSZPZOZ im prof. Eugeniusza Wilczkowskiego w Gostyninie 7. SWPZZPOZ im. dr Barbary Borzym, ul. Krychnowicka 1, Radom 8. Mazowiecki Szpital Wojewódzki w Siedlcach Sp. z o.o. 9. Mazowieckie Centrum Rehabilitacji STOCER Sp. z o.o. 10. Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie 11. Szpital Dziecięcy im. dr. J. Bogdanowicza SPZOZ, ul. Niekłańska, Warszawa 12. Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii Sp. z o.o., Zagórze k/warszawy 4
Załącznik 1 5
Załącznik 2 6