Dr hab. Magdalena Knapińska, prof. nadzw. UEP Katedra Makroekonomii i Historii Myśli Ekonomicznej
Terminy konsultacji: E-mail: magdalena.knapinska@ue.poznan.pl Inne przedmioty: Makroekonomia (wykłady i ćwiczenia, studia I i II stopnia), Integracja gospodarcza, Polityka państwa na rynku pracy, Promocja zatrudnienia, instytucje rynku pracy i zatrudnienie Ekonomia menedżerska Krajowy i unijny rynek pracy Rynki pracy w krajach europejskich, Seminaria licencjackie i magisterskie.
1. Sektor publiczny w gospodarce mieszanej 2. Efektywność rynku 3. Zawodność rynku 4. Efektywność a sprawiedliwość 5. Dobra publiczne i dobra prywatne pochodzące ze źródeł publicznych 6. Wybór publiczny 7. Efekty zewnętrzne i środowisko
8. Analiza polityki wydatków publicznych 9. Opieka zdrowotna 10. Obrona narodowa i technika 11. Ubezpieczenia społeczne 12. Programy pomocy społecznej i redystrybucja dochodów 13. Edukacja 14. Teoria opodatkowania geneza i rozkład podatków 15. Efektywność opodatkowania i optymalne opodatkowanie
J.S. Stiglitz, Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004. Przygodzka, R., (red.), 2008, Sektor publiczny we współczesnej gospodarce, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
J.E. Stiglitz, Globalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. W. Wilczyński, Polska gospodarka. Między racjonalnością a demagogią, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2006. R. Luchtinger, 12 ikon ekonomii, Wydawnictwo Emka, Warszawa 2007.
Sektor publiczny i jego rola w gospodarce dr hab. Magdalena Knapińska Hasło dostępu:
(Rozdział 1)
Narodziny w publicznym szpitalu Edukacja w szkołach publicznych Pomoc finansowa od państwa (okresowo) Płacenie podatków Praca w sektorze publicznym Polityka celna i importowa Kształtowanie konsumpcji Korzystamy z infrastruktury publicznej Porządek prawny Kodeks drogowy
Istnieje w Stanach Zjednoczonych (nie tylko) i polega na tym, że w wielu dziedzinach dominują przedsiębiorstwa prywatne, ale niektóre rodzaje działalności gospodarczej są prowadzone bezpośrednio przez państwo. Państwo za pomocą przepisów wpływa na zachowania sektora publicznego. Pozostałe cechy: kapitalizm, gospodarka rynkowa, demokracja, liberalizm ekonomiczny.
Merkantylizm Szkoła klasyczna Leseferyzm i wolny handel Marksizm Więcej szczegółów: W. Stankiewicz, Historia myśli ekonomicznej, PWE, Warszawa Wykład z przedmiotu Historia myśli ekonomicznej
Zawodność rynku Wielki Kryzys 1929 r. Posunięcia zaproponowane przez J.M. Keynesa były przykładem interwencjonizmu państwowego.
Ograniczenia informacji państwo często nie dysponuje niezbędnymi informacjami umożliwiającymi podjęcie odpowiednich programów publicznych. Obywatele mogą to wykorzystywać i nienależnie pobierać świadczenia.
Ograniczona kontrola nad działaniami prywatnych rynków państwo ma ograniczoną kontrolę nad skutkami swoich działań i nie może przewidzieć, jak zachowają się podmioty prywatne po wprowadzeniu określonej decyzji.
Ograniczona kontrola nad biurokracją przepisy wykonawcze do ustaw są opracowywane przez ministerstwa i organy terenowe, co sprawia, że może to trwać za długo. Podobnie ministerstwa odpowiadają za egzekwowanie przepisów i rozumienie intencji ustawodawcy, stąd niekiedy pojawić się może sprzeczność między ustawodawcą a wykonawcą przepisów prawa.
Ograniczenia o charakterze politycznym posłowie kierują się interesem politycznym partii politycznych a nie dobrem społeczeństwa, a wyborcy czasami wierzą w proste rozwiązania nie do końca rozumieją, jak wiele czynników wpływa np. na biedę.
Zwolennikiem zawodności państwa i przeciwnikiem interwencjonizmu państwowego jest Milton Friedman, który ponadto podnosi rolę opóźnień w działaniu państwa.
Sprowadza się do pytań ekonomii zadawanych w odniesieniu do sektora publicznego, roli państwa w gospodarce oraz metodach działania państwa. Podstawowe pytania to: Co produkować? Jak produkować? Dla kogo produkować? W jaki sposób podejmuje się te decyzje?
Próba odpowiedzi na pytanie ile naszych zasobów należy przeznaczać na wytwarzanie dóbr publicznych, takich jak autostrady czy obrona narodowa, a ile na produkcję dóbr prywatnych, takich jak samochody, telewizory?
Dobra prywatne G E Dobra publiczne
Krzywa możliwości produkcyjnych społeczeństwa pokazuje maksymalną wielkość produkcji dóbr prywatnych przy każdej wielkości produkcji dóbr publicznych. Jeżeli społeczeństwo chce wytwarzać więcej dóbr publicznych, to musi zrezygnować z części dóbr prywatnych. Przesuwając się po krzywej z punktu G do punktu E, zwiększamy produkcję dóbr publicznych kosztem dóbr prywatnych.
Kombinacje leżące poniżej krzywej są nieefektywne, gdyż możliwe jest zwiększenie produkcji obu dóbr. Kombinacje leżące powyżej krzywej są nieosiągalne, gdyż posiadane zasoby i technologia nie pozwalają na wytworzenie jednocześnie takiej ilości obu dóbr.
Czy produkcją powinien zajmować się sektor prywatny, czy publiczny W jakiej proporcji powinny być wykorzystywane nakłady pracy i kapitału Czy warto stosować energooszczędne metody wytwarzania Itp..
Podatki wpływają na wielkość dochodu, jakim rozporządzają poszczególne jednostki. Różne programy publiczne przynoszą korzyści różnym grupom społecznym.
W sektorze publicznym decyzje podejmowane są zbiorowo, dotyczą one systemu prawnego danego państwa, liczebności armii czy też wielkości wydatków na pozostałe dobra publiczne. Podejmowanie decyzji w sposób zbiorowy jest skomplikowane, gdyż różne jednostki mają różne priorytety, preferencje i gusta.
Rozpoznanie zakresu działań, w które zaangażowany jest sektor publiczny i zrozumienie sposobu organizacji tych działań. Zrozumienie i przewidzenie wszystkich skutków działań państwa. Ocena alternatywnych wariantów decyzji, przed jakimi staje państwo. Zrozumienie mechanizmów politycznych.
Ekonomia pozytywna Ekonomia normatywna
Działania stabilizacyjne zapewnienie pełnego zatrudnienia przy stabilnym poziomie cen. Działania alokacyjne państwo oddziałuje na kierunki alokacji zasobów poprzez działania bezpośrednie (nabywając takie dobra jak obrona narodowa, edukacja) lub pośrednie (podatki i subwencje dotyczące określonych dóbr).
Działania redystrybucyjne dotyczą sposobu podziału dóbr wyprodukowanych przez całe społeczeństwo między jego członków. (problem sprawiedliwości społecznej i efektywności ekonomicznej)
Odmienne założenia co do sposobu funkcjonowania gospodarki (np. rzeczywistego stopnia jej konkurencyjności). Różnice w ocenie siły reakcji gospodarki na różne działania państwa. Odmienne systemy wartości.