Spis treści

Spis treści I. Wprowadzenie 1. Charakterystyka PDOiR 2. Historia tworzenia PDOiR 3. Korzyści z realizacji PDOiR II. Podstawy prawne PDOiR i rekomendacji odmian 1. Bezpośrednio 2. Pośrednio 3. Porozumienia o współpracy 4. Zarządzenia dyrektora COBORU 5. Inne uregulowania III. Struktura organizacyjna oraz zasady i tryb prowadzenia doświadczalnictwa PDOiR 1. Struktura organizacyjna PDOiR 2. Krajowy Zespół Koordynacyjny PDOiR 3. Zespoły Wojewódzkie PDOiR 4. Lokalizacja SDOO/ZDOO odpowiedzialnych za koordynację PDOiR 5. Zadania SDOO/ZDOO w zakresie koordynacji PDOiR IV. Organizacja, finansowanie oraz metodologia badań PDOiR 1. Organizacja i finansowanie badań PDOiR 2. Zasady, tryb i metodyki badań PDOiR V. Publikowanie wyników badań i upowszechnienie systemu PDOiR 1. Publikacje wyników badań 2. Upowszechnienie systemu PDOiR VI. Rekomendacja odmian do praktyki (listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw) VII. Realizacja PDOiR w 2012 roku Nr. slajdu 1 2 3 5-6 7 8-9 10 11 12 13-15 16-19 20 21-22 23-30 31-34 35-36 37-38 39-42 43-47 Nr. strony 4 5 5 6 7 8 9 9 10 11 12 13 13 15 17 17 19 20 24 26 27 28 29 32

Charakterystyka PDOiR Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) jest systemem doświadczalnym tworzonym od 2010 roku, na bazie istniejącego porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO), obejmującego swym zakresem doświadczenia odmianowe, odmianowo-agrotechniczne i inne. PDOiR jest realizowane w formie badań prowadzonych w postaci doświadczeń wykonywanych w poszczególnych województwach lub w skali całego kraju i koordynowanych przez COBORU. PDOiR jest unikatowym systemem doświadczalnictwa odmianowego w UE dzięki któremu wykorzystuje się efekt synergizmu wynikający ze współpracy pomiędzy jednostkami badawczo-doświadczalnymi w kraju. Na podstawie wyników badań i doświadczeń odmianowych i odmianowo-agrotechnicznych tworzone są listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa (LOZ). 1

Historia tworzenia PDOiR Rok 1998 - Opracowanie przez COBORU koncepcji systemu porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO). Powołanie Zespołu Inicjatywnego ds. utworzenia PDO Rok 1999 - Powołanie we wszystkich województwach Zespołów Inicjatywnych PDO Rok 2000 - Prawne usankcjonowanie systemu PDO, poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do ustawy o nasiennictwie (Art.23a) Rok 2003 - Wyznaczenie Stacji Koordynujących PDO oraz powołanie na kadencję 2003-2006: członków Krajowego Zespołu Koordynacyjnego PDO członków Zespołów Wojewódzkich PDO Rok 2004 - Uchwalenie przez Krajowy Zespół Koordynacyjny PDO zasad tworzenia List zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw oraz zasad i trybu badania w ramach PDO odmian ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) Rok 2004-2005 - podpisywanie na terenie wszystkich województw porozumień dotyczących współpracy w ramach PDO pomiędzy Centralnym Ośrodkiem i stacjami koordynującymi PDO a ustawowymi partnerami (Urzędy Marszałkowskie, Izby Rolnicze) Rok 2007 - Powołanie na Kadencję 2007-2010: członków Krajowego Zespołu Koordynacyjnego PDO członków Zespołów Wojewódzkich PDO Rok 2009 - Akceptacja przez kierownictwo MRiRW programu tworzenia Krajowego Doświadczalnictwa Rolniczego, na bazie systemu PDO Rok 2011 - Przekształcenie systemu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) oraz powołanie na kadencję 2011-2014: członków Krajowego Zespołu Koordynacyjnego PDOiR członków Zespołów Wojewódzkich PDOiR Rok 2011-2012 - odnowienie na terenie wszystkich województw porozumień dotyczących współpracy w ramach PDO pomiędzy Centralnym Ośrodkiem i stacjami doświadczalnymi oceny odmian PDOiR a ustawowymi partnerami (Urzędy Marszałkowskie, Izby Rolnicze) 2

Potencjalne korzyści finansowe z realizacji PDOiR (na przykładzie zbóż) Areał uprawy zbóż w Polsce ok. 7 600 000 ha Cena 1000 kg ziarna ok. 800 zł Potencjalne korzyści, zależnie od dobrze dobranych odmian zbóż: Plon wyższy o 50 kg/ha - 304 mln zł Plon wyższy o 100 kg/ha - 608 mln zł Plon wyższy o 500 kg/ha - 3 040 mln zł Różnice w plonowaniu odmian zbóż w doświadczeniach PDOiR, zwykle przekraczają 500 kg/ha. 3

Korzyści gospodarcze z realizacji PDOiR Pełniejsze wykorzystanie postępu biologicznego (odmianowego) w rolnictwie. Systematyczny dopływ rzetelnej informacji o przydatności gospodarczej odmian dla różnych rejonów kraju i różnych poziomów agrotechniki. Ułatwienie rolnikom trafnego doboru najwartościowszych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania oraz technologii uprawy. Regulacja dopływu do rolnictwa odmian roślin, zarówno z Krajowego Rejestru, jak i ze Wspólnotowych Katalogów Odmian Roślin 4

Podstawy prawne PDO/PDOiR (1) BEZPOŚREDNIO Ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (Dz. U. z 2012 r., poz. 1512) Art. 27 1. Centralny Ośrodek we współpracy z samorządami województw i izbami rolniczymi prowadzi dla gatunków roślin uprawnych o dużym znaczeniu gospodarczym na obszarze województwa, wpisanych do krajowego rejestru lub znajdujących się we wspólnotowym katalogu odmian, porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe. 2.Porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe jest prowadzone zgodnie z metodykami opracowanymi przez dyrektora Centralnego Ośrodka. 3.Metodyki, o których mowa w ust. 2, dyrektor Centralnego Ośrodka opracowuje w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa. 4.Dla odmian gatunków objętych porejestrowym doświadczalnictwem odmianowym sporządza się listy opisowe odmian. 5.Na podstawie wyników porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego Centralny Ośrodek w porozumieniu z samorządem województwa i izbą rolniczą ustala listę odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa. 5

Podstawy prawne PDO/PDOiR (2) BEZPOŚREDNIO Ustawa z dnia 25 listopada 2010 r. o COBORU (Dz. U. z 2010 r., nr 239, poz. 1591) Art. 4. Centralny Ośrodek realizuje zadania państwa w zakresie: 1), 2) porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego, 3) - na zasadach określonych w ustawie z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (Dz. U. poz. 1512) oraz. Art. 5. Centralny Ośrodek, realizując zadania, o których mowa w art. 4, w szczególności: 1) sporządza i udostępnia:... d) listy opisowe odmian, w których umieszcza się informacje o plonach, cechach jakościowych i użytkowych odmian, e) informacje o wynikach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego; Art. 11. 1... 2. Dyrektor oddziału terenowego koordynuje realizację porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego i tworzy listę odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa. 3. Program Krajowego Doświadczalnictwa Rolniczego zaakceptowany przez kierownictwo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 19 marca 2009 r. 6

Podstawy prawne PDO/PDOiR (3) POŚREDNIO Ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998 roku - art. 14, ust. 1, pkt. 1 i 6 Art. 14.1. Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie: 1) edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego 6) modernizacji terenów wiejskich Ustawa o izbach rolniczych z dnia 14 grudnia 1995 r. - art. 5, ust. 1, pkt. 5, 6 i 15 Art. 5.1. Do zadań Izby należy w szczególności: 5) gromadzenie, przetwarzanie, przekazywanie informacji gospodarczych na potrzeby producentów rolnych oraz innych przedsiębiorców 6) doradztwo w zakresie działalności rolniczej, wiejskiego gospodarstwa domowego, oraz uzyskania przez rolników dodatkowych dochodów 15) działania na rzecz poprawy jakości produktów rolnych Ustawa o jednostkach doradztwa rolniczego z dnia 22 października. 2004 r. - art. 4, ust. 2 Art. 4.2. Ośrodki doradztwa w ramach zadań z zakresu doradztwa rolniczego 1) prowadzą szkolenia dla rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich, w szczególności w zakresie: a)stosowania nowoczesnych metod agrotechnicznych, hodowli oraz przetwórstwa rolno-spożywczego 2) prowadzą działalność informacyjną wspierającą rozwój produkcji rolniczej 3) prowadzą działalność w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich 6) mogą prowadzić doświadczalnictwo odmianowe w ramach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego 7

Porozumienia o współpracy z partnerami ustawowymi w zakresie realizacji PDO Województwo Samorząd województwa Izba Rolnicza Dolnośląskie 20.07.2011 1.06.2011 Kujawsko-pomorskie 30.06.2011 1.06.2011 Lubelskie 06.07.2011 6.07.2011 Lubuskie 1.06.2011 1.06.2011 Łódzkie 1.07.2011 22.06.2011 Małopolskie 11.01.2012 1.06.2011 Mazowieckie 4.08.2011 11.07.2011 Opolskie 10.11.2011 14.10.2011 Podkarpackie 4.07.2011 15.06.2011 Podlaskie 15.07.2011 13.07.2011 Pomorskie 20.06.2011 25.05.2011 Śląskie 14.06.2011 20.06.2011 Świętokrzyskie 30.06.2011 25.05.2011 Warmińsko-mazurskie 27.06.2011 11.07.2011 Wielkopolskie 4.07.2011 1.06.2011 Zachodniopomorskie 30.06.2011 25.05.2011 RAZEM 16 16 8

Porozumienia o współpracy m.in. w zakresie realizacji PDO/PDOiR z innymi podmiotami z Krajowym Związkiem Plantatorów Roślin Okopowych oraz krajowymi i zagranicznymi spółkami cukrowymi z dnia 20.02.2002 r. z Polskim Związkiem Producentów Kukurydzy z dnia 24.11.2004 r. z Podlaskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Szepietowie z dnia 23.01.2005 r. z Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowym Instytutem Badawczym w Puławach z dnia 23.04.2008 r. z Instytutem Ochrony Roślin - Państwowym Instytutem Badawczym w Poznaniu z dnia 27.05.2009 r. z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie z dnia 18.09.2009 r. z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowym Instytutem Badawczym w Radzikowie z dnia 18.12.2009 r. z Akademią Podlaską (obecnie Uniwersytetem Przyrodniczo-Humanistycznym) w Siedlcach z dnia 10.06.2010 r. z Polskim Polskim Stowarzyszeniem Producentów Oleju i Krajowym Zrzeszeniem Producentów Rzepaku z dnia 13.04.2011 r. z Zespołem Szkól Centrum Kształcenia Rolniczego im. Gen. F.Kamińskiego w Karolowie w dniu 11 lipca 2011 r. z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu w dniu 11 stycznia 2012 r. z Zespołem Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. prof. Wł. Szafera w Rzemieniu w dniu 14 lutego 2012 r. z Uniwersytetem Rzeszowskim w dniu 15 maja 2012 r. z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu w dniu 4 grudnia 2012 r. z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie w dniu 5 marca 2013 r. 9

Zarządzenia Dyrektora COBORU Zarządzenie Nr 12/2011 z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego z aneksem z dnia 18.06 2012 r. Zarządzenie Nr 8/2013 z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych Zarządzenie Nr 14/2013 z dnia 15 marca 2013 r. w sprawie zasad tworzenia planu badań i doświadczeń finansowanych z dotacji celowej oraz jego merytorycznego i finansowego rozliczania Zarządzenie Nr 11/2011 z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie w sprawie działalności i statusu inspektorów Centralnego Ośrodka Zarządzenie Nr 9/2011 z dnia 14 marca 2011 r. w sprawie organizacji i prowadzenia usługowej działalności doświadczalnej w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian Zarządzenie Nr 4/2010 z dnia 2 kwietnia 2010 r. w sprawie zamawiania i postępowania z materiałem siewnym przeznaczonym do badań oraz materiałem roślinnym pochodzącym z tych badań 10

Inne uregulowania System badań odmianowych rzepaku ozimego w ramach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego i rolniczego (obowiązujący od sezonu doświadczalnego 2012/2013); Słupia Wielka, 14 czerwca 2012 r. Posiedzenia Zespołów Wojewódzkich PDO. Wskazówki dotyczące organizacji oraz przygotowania niezbędnych materiałów pomocniczych. Słupia Wielka, grudzień 2004 r., Publikacje regionalne PDO. Zasady opracowywania zeszytów, konstruowania tabel i tekstu oraz zestawiania wyników i tworzenia źródłowych zbiorów danych. Słupia Wielka, listopad 2004 r., Wytyczne do przeprowadzania lustracji badań i doświadczeń COBORU. Słupia Wielka, kwiecień 2004 r., Zasady oraz tryb tworzenia list zalecanych do uprawy odmian na obszarze województwa (ustalenia zatwierdzone przez Krajowy Zespół Koordynacyjny PDO na spotkaniu w Słupi Wielkiej w dniu 22.03.2004 r., ze zmianami ze spotkania w Mierkach w dniach 26-27 listopada 2009 r.), Zasady i tryb badania odmian ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (ustalenia zatwierdzone przez Krajowy Zespół Koordynacyjny PDO na spotkaniu w Słupi Wielkiej w dniu 22.03.2004 r.), ze zmianami zawartymi w załączniku nr 4 do Zarządzenia nr 12/2011 Dyrektora Centralnego Ośrodka Zasady prowadzenia badań wartości gospodarczej odmian roślin rolniczych pochodzących ze wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA) na etapie badań rozpoznawczych. 11

Struktura organizacyjna PDOiR Krajowy koordynator PDOiR Dyrektor COBORU Jednostka bezpośrednio odpowiedzialna za realizację PDOiR Organ opiniodawczo-doradczy Poziom centralny Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej Krajowy Zespół Koordynacyjny PDOiR Poziom regionalny Stacja Doświadczalna Oceny Odmian i inne podmioty prowadzące doświadczenia PDOiR Zespół Wojewódzki PDOiR 12

Krajowy Zespół Koordynacyjny PDOiR (1) Krajowy Zespół Koordynacyjny PDOiR jest organem opiniodawczym i doradczym Dyrektora Centralnego Ośrodka w sprawach dotyczących porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego i rolniczego Członków Krajowego Zespołu PDOiR, na mocy 4 pkt. 3 rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie nadania statutu Centralnemu Ośrodkowi Badania Odmian Roślin Uprawnych (Dz. U. Nr 254/2010, poz. 1708), powołuje dyrektor Centralnego Ośrodka Kadencja Krajowego Zespołu PDOiR trwa cztery lata Krajowy Zespół PDOiR działa w trybie i na zasadach określonych w przyjętym na pierwszym posiedzeniu regulaminie Krajowego Zespołu PDOiR Członkostwo w Krajowym Zespole PDOiR ma charakter honorowy i społeczny 13

Krajowy Zespół Koordynacyjny PDOiR (2) Liczba członków Krajowego Zespołu PDOiR nie może przekraczać 21 osób Krajowy Zespołu PDOiR tworzą przedstawiciele zespołów wojewódzkich PDOiR, centralnych związków i organizacji rolniczych, nauki rolniczej (uczelnie rolnicze, instytuty badawcze), rolniczych służb doradczych, hodowców itp. Do zadań Krajowego Zespołu PDOiR należy, w szczególności opiniowanie: trybu i zasad prowadzenia porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego i rolniczego sposobu opracowywania wyników badań i doświadczeń trybu i zasad tworzenia list odmian zalecanych do uprawy na terenie województw 14

Krajowy Zespół Koordynacyjny PDOiR (3) (Skład w kadencji 2011-2014) 1. Mgr inż.mariusz Olejnik przewodniczący - Prezes Krajowego Zrzeszenia Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych 2. Dr hab. Jerzy Grabiński, prof. nadz. zastępca przewodniczącego - Zakład Uprawy Roślin Zbożowych IUNG-PIB w Puławach 3. Prof. dr hab. Tadeusz Michalski - zastępca przewodniczącego - Prezes Polskiego Związku Producentów Kukurydzy 4. Prof. dr hab. Edward Arseniuk - Dyrektor IHAR-PIB w Radzikowie 5. Dr hab. Henryk Bujak, prof. nadzw. - Kierownik Katedry Genetyki, Hodowli Roślin i Nasiennictwa UP we Wrocławiu 6. Mgr inż. Mirosława Domańska - Zastępca dyrektora SDOO w Karżniczce kierująca ZDOO w Radostowie 7. Mgr inż. Krzysztof Gawęcki - Członek Zarządu TOP FARMS Głubczyce Sp. z o.o. 8. Dr inż. Ryszard Jaworski - Dyrektor Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu 9. Dr inż. Przemysław Majchrowski - Dyrektor SDOO w Sulejowie 10. Dr inż. Karol Marciniak - Prezes Polskiej Izby Nasiennej 11. Prof. dr hab. Marek Mrówczyński - IOR-PIB w Poznaniu 12. Dr inż. Krzysztof Jan Nowak - Krajowa Rada Izb Rolniczych 13. Dr inż. Kazimierz Pyziak - Dyrektor Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Głubczycach 14. Dr inż. Jacek Rajewski Dyrektor handlowy KHBC w Straszkowie 15. Prof. dr hab. Franciszek Rudnicki - Katedra Podstaw Produkcji Roślinnej i Doświadczalnictwa UTP w Bydgoszczy 16. Dr inż. Jarosław Rzepa Członek zarządu województwa Zachodniopomorskiego 17. Mgr inż. Mariusz Sikora - Prezes Zarządu Kombinatu Rolnego Kietrz Sp. z o.o. 18. Mgr inż. Norbert Styrc - Dyrektor Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Pawłowicach 19. Dr inż. Kazimierz Sumisławski - Dyrektor Departamentu Środowiska i Rolnictwa Urząd Marszałkowski Woj. Pomorskiego w Gdańsku 20. Mgr inż. Dariusz Wiraszka - Zastępca Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa 15

Zespoły Wojewódzkie PDOiR (1) Zespół Wojewódzki PDOiR jest organem opiniodawczo-doradczym dyrektora SDOO i dyrektora Centralnego Ośrodka w sprawach realizacji PDOiR w województwie, którego członków na wniosek dyrektora SDOO powołują dyrektor Centralnego Ośrodka, Marszałek Województwa i Prezes Izby Rolniczej Zespoły Wojewódzkie PDOiR tworzy się na mocy odpowiednich zapisów statutu Centralnego Ośrodka oraz podpisanych z samorządem województwa i izbą rolniczą porozumień o współpracy Kadencja Zespołu Wojewódzkiego PDOiR trwa cztery lata Zespół Wojewódzki PDOiR działa w trybie i na zasadach określonych w przyjętym na pierwszym posiedzeniu regulaminie Zespołu Wojewódzkiego PDOiR Praca w Zespole Wojewódzkim PDOiR ma charakter społeczny 16

Zespoły Wojewódzkie PDOiR (2) Do zadań zespołu wojewódzkiego PDOiR należy w szczególności: proponowanie kierunków rozwoju PDOiR w województwie dotyczących działalności doświadczalnej, publikatorskiej, szkoleniowej i upowszechnieniowej współudział w tworzeniu oraz zatwierdzanie wojewódzkiego planu badań i doświadczeń PODiR na dany rok oraz jego aktualizacji ustalanie doborów odmian do doświadczeń PDOiR realizowanych na terenie województwa, a wynikających z wojewódzkich planów doświadczeń PDOiR wnioskowanie do Centralnego Ośrodka potrzebnych zmian w metodykach badań, wynikających z potrzeb regionu pomoc dyrektorowi Stacji w realizacji programu PDOiR, w tym również w pozyskiwaniu środków finansowych na jego realizację ustalanie zasad opracowywania i upowszechniania informacji o wynikach badań i doświadczeń PDOiR opiniowanie proponowanych przez dyrektora Stacji list odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa, zgodnie z przyjętym trybem i zasadami ustalonymi przez Krajowy Zespół PDOiR opiniowanie i zatwierdzanie corocznych sprawozdań dyrektora Stacji z realizacji PDOiR w województwie w danym roku 17

Zespoły Wojewódzkie PDOiR (3) Zespół Wojewódzki PDOiR tworzą przedstawiciele następujących jednostek i organizacji działających na terenie województwa: Urzędu Marszałkowskiego Izby Rolniczej Stacji i podległych jej Zakładów Doświadczalnych Urzędu Wojewódzkiego Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz w miarę możliwości i potrzeb również: jednostek naukowych (uczelnie rolnicze, instytuty badawcze i inne) jednostek hodowlanych i nasiennych regionalnych organizacji i związków producentów rolnych rolników i przetwórców innych jednostek zainteresowanych wdrażaniem postępu odmianowego i agrotechnicznego 18

Zespoły Wojewódzkie PDOiR (4) (Kadencja 2011-2014) Województwo Przewodniczący ZW PDO Reprezentowana instytucja Liczebność ZW PDOiR Dolnośląskie Mgr inż. Anna Kamińska SDOO Zybiszów 27 Kujawsko-pomorskie Prof. dr hab. Franciszek Rudnicki UTP Bydgoszcz 22 Lubelskie Dr inż. Piotr Pszczółkowski Inspektor COBORU 21 Lubuskie Inż. Marek Żeromski UM Woj. Lubuskiego 23 Łódzkie Dr inż. Przemysław Majchrowski SDOO Sulejów 27 Małopolskie Mgr inż. Jolanta Madejska SDOO Węgrzce 22 Mazowieckie Mgr inż. Emilia Sekulska SDOO Seroczyn 23 Opolskie Dr inż. Kazimierz Pyziak SDOO Głubczyce 28 Podkarpackie Mgr inż. Maria Kozioł SDOO Przecław 21 Podlaskie Mgr inż. Bronisław Puczel SDOO Krzyżewo 16 Pomorskie Mgr inż. Mirosława Domańska ZDOO Radostowo 27 Śląskie Mgr inż. Norbert Styrc SDOO Pawłowice 36 Świętokrzyskie Dr inż. Stefan Paczocha SDOO Słupia 22 Warmińsko-mazurskie Mgr inż. Henryk Pastuszek SDOO Wrócikowo 21 Wielkopolskie Mgr inż. Bolesław Maćkowiak Rolnik 27 Zachodniopomorskie Dr inż. Jarosław Rzepa Członek zarządu woj. 31 19

20 Lokalizacja SDOO/ZDOO odpowiedzialnych za koordynację PDOiR COBORU (Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych) koordynacja centralna SDOO (Stacja Doświadczalna Oceny Odmian) odpowiedzialna za koordynację programu PDOiR w województwie oraz tworzenie List odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa ZDOO (Zakład Doświadczalny Oceny Odmian) wydzielona terytorialnie część SDOO, bezpośrednio koordynująca programu PDOiR w województwie

Zadania SDOO/ZDOO w zakresie koordynacji PDOiR (1) Do zadań Stacji Doświadczalnych Oceny Odmian w ramach realizacji PDOiR należy w szczególności: współpraca z Centralą Centralnego Ośrodka w zakresie organizacyjnym, merytorycznym i finansowym dotyczącym realizacji PDOiR na terenie województwa współpraca z Samorządem Województwa i Izbą Rolniczą w sprawie powołania Zespołu Wojewódzkiego PDOiR współpraca z Samorządem Województwa i Izbą Rolniczą oraz innymi jednostkami i organizacjami z terenu województwa w sprawie realizacji programu PDOiR na terenie województwa przygotowanie do 15 lutego (rośliny jare) i 15 lipca (rośliny ozime) każdego roku, w porozumieniu z Zespołem Wojewódzkim PDOiR, planu badań i doświadczeń PDOiR na dany sezon doświadczalny zawieranie umów, porozumień i innych uzgodnień dotyczących realizacji programu PDOiR ze zleceniodawcami oraz wykonawcami doświadczeń (inne podmioty doświadczalne) prowadzenie badań i doświadczeń PDOiR w Stacji oraz w podległych Zakładach Doświadczalnych współpraca z właściwym terytorialnie Inspektorem Centralnego Ośrodka w zakresie PDOiR 21

Zadania SDOO/ZDOO w zakresie koordynacji PDOiR (2) Do zadań Stacji Doświadczalnych Oceny Odmian w ramach realizacji PDOiR, należy w szczególności: organizowanie lustracji doświadczeń PDOiR na terenie województwa, w tym z udziałem członków władz województwa i członków Zespołu Wojewódzkiego PDOiR rozliczanie wykonania badań i doświadczeń PDOiR pod względem merytorycznym i finansowym organizowanie i nadzorowanie opracowywania wyników badań i doświadczeń PDOiR w województwie zgodnie z zasadami, metodami i wzorami dokumentowania zalecanymi przez Centralę Centralnego Ośrodka organizowanie szkoleń dla specjalistów prowadzących badania i doświadczenia PDOiR oraz opracowujących wyniki doświadczeń PDOiR na terenie województwa upowszechnianie wyniki badań PDOiR na terenie województwa obsługa administracyjna oraz dbanie o właściwy przebieg posiedzeń Zespołu Wojewódzkiego PDOiR Ustalanie listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa, po zaopiniowaniu przez Zespół Wojewódzki PDOiR oraz jej upowszechnianie 22

Organizacja badań PDOiR Na poziomie województw oddzielnie na terenie poszczególnych województw, głównie przy współpracy SDOO z podmiotami lokalnymi: rośliny zbożowe, rośliny strączkowe, rzepak jary, ziemniak, rośliny warzywne, rośliny sadownicze i inne gatunki Centralna (burak cukrowy, kukurydza, rzepak ozimy) oparta głównie na współpracy Centralnego Ośrodka ze związkami producentów lub przemysłem: burak cukrowy, kukurydza, rzepak ozimy, badania agrotechniczne Centralna (inne gatunki) oparta na organizacji badań samodzielnie przez COBORU i finansowane wyłącznie ze środków budżetowych (via COBORU): trawy pastewne, rośliny motylkowate drobnonasienne i inne gatunki roślin rolniczych wpisywane do KR 23

Organizacja regionalna badań PDOiR (na poziomie województw) Wypracowanie zasad prowadzenia PDOiR w każdym województwie kierownictwo SDOO, we współpracy z członkami ZW PDOiR Ustalenia zakresu badań: Dobór gatunków na posiedzeniach ZW PDOiR Liczba i lokalizacja badań na posiedzeniach ZW PDOiR Dobór odmian - na posiedzeniach ZW PDOiR Finansowanie badań głównie przez lokalne (z terenu województwa) podmioty, w tym samorząd województwa i izbę rolniczą oraz poprzez samofinansowanie badań przez jednostki je prowadzące, a także wsparcie z budżetu centralnego (via dotacja celowa dla COBORU) Opracowanie i upowszechnienie wyników głównie poprzez publikacje regionalne PDOiR wydawane i opracowywane najczęściej przez pracowników SDOO Rekomendacja odmian ustalana na posiedzeniach ZW PDOiR, i ostatecznie podejmowana przez dyrektora SDOO 24

Organizacja centralna badań PDOiR (Burak cukrowy) Wypracowanie zasad prowadzenia PDOiR na posiedzeniach Zespołu roboczego ds. PDOiR buraka cukrowego (przedstawiciele Spółek Cukrowych, pracownicy Centrali COBORU) Ustalenia zakresu badań: Liczba i lokalizacja badań na posiedzeniach Zespołu roboczego ds. PDOiR buraka cukrowego Dobór odmian - na posiedzeniach Zespołu roboczego ds. PDOiR buraka cukrowego Finansowanie badań głównie przez Spółki Cukrowe, a także wsparcie z budżetu centralnego (via dotacja celowa dla COBORU) Opracowanie i upowszechnienie wyników publikacje centralne PDOiR, wydawane i opracowywane przez pracowników Centrali COBORU Rekomendacja odmian brak 25

Organizacja centralna badań PDOiR (Kukurydza) Wypracowanie najistotniejszych zasad prowadzenia PDOiR na wspólnych spotkaniach przedstawicieli Polskiego Związku Producentów Kukurydzy (PZPK) i pracowników Centrali COBORU Ustalenia zakresu badań: Liczba i lokalizacja badań na wspólnych posiedzeniach przedstawicieli PZPK i pracowników Centrali COBORU Dobór odmian właściciele odmian Finansowanie badań firmy hodowlane i hodowlano-nasienne poprzez PZPK, a także wsparcie z budżetu centralnego (via dotacja celowa dla COBORU) Opracowanie i upowszechnienie wyników publikacje centralne PDOiR, wydawane i opracowywane przez pracowników Centrali COBORU Rekomendacja odmian na razie brak 26

Organizacja centralna badań PDOiR (Rzepak ozimy) Wypracowanie najistotniejszych zasad prowadzenia PDOiR na wspólnych spotkaniach przedstawicieli właścicieli odmian, Krajowego Związku Plantatorów Rzepaku i Roślin Białkowych (KZPRiRB), Polskiego Związku Producentów Oleju w Polsce (PSPO) i pracowników Centrali COBORU Ustalenia zakresu badań: Liczba i lokalizacja badań na wspólnych spotkaniach właścicieli odmian, KZPRiRB, PSPO i pracowników Centrali COBORU Dobór odmian właściciele odmian Finansowanie badań firmy hodowlane i hodowlano-nasienne, a także wsparcie z budżetu centralnego (via dotacja celowa dla COBORU) Opracowanie i upowszechnienie wyników publikacje centralne PDOiR, wydawane i opracowywane przez pracowników Centrali COBORU Rekomendacja odmian ustalana na posiedzeniach członków ZW PDOiR, i ostatecznie podejmowana przez dyrektora SDOO 27

Organizacja badań PDOiR (pozostałe gatunki) Wypracowanie najistotniejszych zasad prowadzenia PDOiR pracownicy Centrali COBORU Ustalenia zakresu badań: Dobór gatunków pracownicy Centrali COBORU Liczba i lokalizacja badań pracownicy Centrali COBORU Dobór odmian - pracownicy Centrali COBORU Finansowanie badań budżet centralny (via dotacja celowa dla COBORU) Opracowanie i upowszechnienie wyników publikacje centralne PDOiR, wydawane i opracowywane przez pracowników Centrali COBORU Rekomendacja odmian brak 28

Źródła finansowania PDOiR Centralne Środki budżetu państwa (via dotacja celowa dla COBORU) Przemysł przetwórczy (obecnie tylko w PDOiR buraka cukrowego) Związki i stowarzyszenia producentów (obecnie praktykowane tylko w PDOiR kukurydzy) Firmy hodowlane i hodowlano nasienne (częściowe finansowanie systemu PDOiR rzepaku ozimego) Regionalne, na poziomie województw COBORU (środki własne SDOO z działalności rolniczej) Samorząd Województwa (na podstawie corocznej umowy pomiędzy samorządem województwa i SDOO) Izby Rolnicze (na podstawie corocznej umowy pomiędzy izbą rolniczą i SDOO) Samorządy powiatowe i gminne (pomimo podejmowanych prób małe znaczenie) Firmy hodowlane (najczęściej poprzez realizację na własny koszt doświadczeń PDOiR) Firmy nasienne (dotychczas małe zainteresowanie) Firmy chemiczne i nawozowe (najczęściej poprzez bezpłatnie dostarczanie nawozów i środków ochrony roślin wykorzystywanych w doświadczeniach PDOiR) Odpłatność za publikacje (stosowana w województwie opolskim) 29

Zboża Burak cukrowy Rzepak ozimy i jary Ziemniak Kukurydza Rośliny strączkowe Trawy i rośliny motylkowate drobnonasienne Procent doświadczeń Finansowanie doświadczeń PDOiR w grupach roślin 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Środki budżetowe Środki pozabudżetowe 45 42 70 71 68 55 58 30 29 32 30 70 7 93 Grupa roślin 30

Wymogi dotyczące badań PDOiR METODYKA we wszystkich badaniach PDOiR obowiązują metodyki opracowane lub zaakceptowane przez Centralny Ośrodek ODMIANY WZORCOWE we wszystkich doświadczeniach danego gatunku badane są te same odmiany wzorcowe, wyznaczone przez COBORU POZOSTAŁE ODMIANY najwartościowsze odmiany, które potwierdziły dużą przydatność do uprawy w badaniach PDOiR w latach wcześniejszych, nowe odmiany wpisane do KR lub ze Wspólnotowego Katalogu (po pozytywnym przejściu badań rozpoznawczych) MATERIAŁ SIEWNY do wszystkich badań w danym roku zamawiany jest centralnie u właścicieli odmian lub pochodzi z większych partii handlowych nasion (burak cukrowy). Nasiona do punktów doświadczalnych rozprowadzane są bezpośrednio przez właścicieli odmian lub przez SDOO w Słupi Wielkiej NADZÓR MERYTORYCZNY wszystkie doświadczenia polowe podlegają obligatoryjnej merytorycznej kontroli przez Inspektorów Centralnego Ośrodka (dwa-trzy razy w sezonie) oraz przez specjalistów Centrali Centralnego Ośrodka. Doświadczenia mogą również wizytować: hodowcy, kontrahenci, członkowie Krajowego i Wojewódzkich Zespołów PDOiR, doradcy, a także użytkownicy odmian ZGODA NA WYKORZYSTANIE WYNIKÓW w przypadku badań finansowanych ze środków pozabudżetowych wymagana jest zgoda kontrahentów na wykorzystanie wyników w publikacjach PDOiR (centralnych i regionalnych) 31

Zasady doboru odmian do badań PDOiR ODMIANY WZORCOWE we wszystkich doświadczeniach danego gatunku badane są odmiany wzorcowe, wyznaczone przez Centralny Ośrodek (najczęściej 3-4 odmiany) STARSZE ODMIANY w badaniach uczestniczą wyłącznie odmiany najwartościowsze, które potwierdziły w latach wcześniejszych dużą przydatność do uprawy w danych warunkach, w tym wszystkie z Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa. Liczba badanych odmian uzależniona jest od uzgodnień i możliwości finansowych Kryteria doboru odmian: - Główne aktualna wartość gospodarcza odmian, określona na podstawie wyników wcześniejszych badań rejestrowych, rozpoznawczych i porejestrowych - Pomocnicze znaczenie gospodarcze odmiany, wyrażone jej udziałem na rynku nasiennym ODMIANY NOWE WPISANE DO KRAJOWEGO REJESTRU (KR) obowiązuje zasada przebadania w miarę możliwości wszystkich nowych odmian wpisanych do KR we wszystkich rejonach kraju, przynajmniej w jednym sezonie doświadczalnym Właściciele odmian mają prawo zrezygnować z badania odmian w PDOiR 32

Badania rozpoznawcze odmian ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) (1) 1. Badania rozpoznawcze prowadzone są wyłącznie dla gatunków, dla których prowadzi się badania w ramach PDOiR 2. Badania rozpoznawcze w poszczególnych gatunkach organizowane są tak jak badania PDOiR, tzn. regionalnie (zboża), centralnie we współpracy z właścicielami odmian, związkami producentów lub przemysłem (burak cukrowy, kukurydza, rzepak ozimy) lub samodzielne przez Centralę Centralnego Ośrodka (pozostałe gatunki) 3. Badania rozpoznawcze są prowadzone wyłącznie na wniosek i koszt zainteresowanych podmiotów 4. Cykl badań rozpoznawczych przewiduje prowadzenie ścisłych doświadczeń polowych odmiany, a w niektórych gatunkach też badań uzupełniających, w co najmniej dwóch kolejnych sezonach (poprzedzających ewentualne włączenie odmiany do doświadczeń PDOiR) 5. W celu umożliwienia porównania odmian zgłoszonych z szeroką gamą odmian badanych w PDOiR, odmiany te są włączane do doświadczeń PDOiR (jako kolejne obiekty) 33

Badania rozpoznawcze odmian ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) (2) 6. Minimalna liczba polowych doświadczeń rozpoznawczych w gatunkach Rośliny zbożowe - w dwóch lub trzech punktach doświadczalnych na terenie danego województwa Burak cukrowy, kukurydza - w co najmniej pięciu punktach doświadczalnych w różnych rejonach kraju Rzepak ozimy - w piętnastu punktach doświadczalnych w różnych rejonach kraju Groch siewny, ziemniak - w pięciu punktach doświadczalnych w różnych rejonach kraju Burak pastewny, trawy pastewne, rośliny motylkowate drobnonasienne, pozostałe rośliny strączkowe, rzepak jary - w trzech punktach doświadczalnych w głównych rejonach uprawy danego gatunku 7. Nazwy odmian z CCA znajdujących się w doświadczeniach rozpoznawczych są utajniane (Obowiązuje zakaz umieszczania tabliczek z nazwami odmian oraz udzielania informacji o nazwach odmian badanych) 8. Wyniki odmian badanych na etapie badań rozpoznawczych mogą być publikowane w wydawnictwach regionalnych PDOiR (w wyodrębnionym podrozdziale) 34

Publikacje wyników PDOiR (1) Publikacje tradycyjne PUBLIKACJE CENTRALNE - Serie wydawnicze COBORU PDOiR. Wstępne wyniki plonowania odmian - zeszyty wydawane po zakończeniu żniw (zboża, rzepak jary i ozimy; rośliny strączkowe); nakład 200-350 szt. PDOiR. Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych - zeszyty zawierające opracowanie całościowe wszystkich wyników doświadczeń PDOiR danego gatunku lub grupy roślin; nakład 300-500 szt Lista Opisowa Odmian (LOO) - zawierająca corocznie aktualizowane charakterystyki odmian wpisanych do Krajowego Rejestru; rośliny rolnicze - nakład 1500 szt. PUBLIKACJE REGIONALNE Wydawnictwa regionalne wydawane są na terenie wszystkich województw przez Stacje Doświadczalne Oceny Odmian (SDOO). Publikacje zawierają wyniki doświadczeń prowadzonych na terenie jednego lub kilku województw. Wyniki są opracowywane regionalnie przy współpracy SDOO i członków Zespołów Wojewódzkich PDOiR. Rocznie wydawanych jest 30-40 publikacji regionalnych, każda w nakładzie 500-5000 szt. ARTYKUŁY PRASOWE Artykuły o problematyce odmianowej autorstwa pracowników Centrali COBORU i SDOO ukazują się corocznie zarówno w centralnej prasie rolniczej (Agro Serwis, Agrotechnika, Burak Cukrowy, Farmer, Hodowla Roślin i Nasiennictwo, Kukurydza, Nasza Rola, Nowoczesna Uprawa, Poradnik Planta-tora Buraka Cukrowego, Przegląd Zbożowo-Młynarski, Rolnik Dzierżawca, Top Agrar Polska, Tygodnik Rolniczy, Wieś Jutra itp.), jak i regionalnej prasie rolniczej (najczęściej w czasopismach ODR-ów i izb rolniczych). Corocznie ukazuje się ok. 200 atrykułów. 35

Publikacje wyników PDOiR (2) Internet Strona internetowa COBORU - www.coboru.pl w aplikacji PDOiR. Rekomendacja odmian : można znaleźć informacje o założeniach programu PDOiR, rekomendacji odmian w województwach, elektroniczne wersje wszystkich publikacji centralnych PDOiR, a także charakterystykę odmian ważniejszych gatunków roślin rolniczych, oraz aplikację ułatwiającą porównanie odmian pod tych gatunków pod względem wybranych cech Strony internetowe SDOO Wszystkie SDOO posiadają własne strony internetowe, na których w aplikacji PDOiR można znaleźć elektroniczne wersje wszystkich publikacji regionalnych PDOiR, listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa, informacje o jednostkach realizujących doświadczenia PDOiR w województwie oraz skład Zespołu Wojewódzkiego PDOiR, Strony internetowe instytucji współpracujących Na stronach internetowych wielu partnerów ustawowych (samorządy województw, izby rolnicze) oraz jednostkach doradztwa rolniczego można znaleźć ikonkę PDOiR. Rekomendacja odmian pozwalającą na bezpośrednie przekierowanie użytkownika do właściwej aplikacji na stronie internetowej COBORU. 36

Upowszechnianie systemu PDOiR 1. Publikacje 2. Internet 3. Wykłady, prelekcje i wywiady 4. Szkolenia, wystawy, dni pola itp. 5. Porady indywidualne dla rolników 37

Upowszechnianie PDOiR Szkolenia, prelekcje, wystawy Dni Pola w SDOO/ZDOO Wszystkie SDOO oraz podległe im ZDOO, organizują na własnym terenie imprezy typu Dni Otwarte, Dni Pola, szkolenia i warsztaty dla rolników i uczniów różnego rodzaju szkół, a także przyjmują wycieczki zorganizowane głównie przez ośrodki doradztwa rolniczego i szkoły rolnicze. Podczas tych imprez uczestnicy mogą zapoznać się z wynikami PDOiR, a także zobaczyć prowadzone doświadczenia oraz odmiany w nich uczestniczące. Wystawy, targi i inne imprezy Większość SDOO/ZDOO, prezentuje swoją działalność, w tym głównie prowadzoną w ramach programu PDOiR, na różnego rodzaju imprezach organizowanych poza COBORU typu: targi, wystawy, dożynki, dni pola, dni otwarte itp. Wykłady, prelekcje Pracownicy Centrali COBORU i SDOO na różnego rodzaju konferencjach, seminariach, szkoleniach organizowanych przez COBORU i inne instytucje prezentują w formie wykładów, prelekcji i wywiadów działalność PDOiR oraz problematykę odmianową. Odbiorcami tych wystąpień są najczęściej : rolnicy, przedstawiciele służb doradczych w rolnictwie,, uczniowie i studenci szkół rolniczych, hodowcy odmian, pracownicy służb nasiennych i firm hodowlano-nasiennych, przetwórcy. 38

Rekomendacja odmian Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw (LOZ) (1) Tryb i zasady tworzenia LOZ Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województwa (LOZ) ustalane są przez Centralny Ośrodek w porozumieniu z samorządami województw i izbami rolniczymi, zgodnie z zapisami art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie. Zasady oraz tryb tworzenia LOZ zostały zaakceptowane przez partnerów ustawowych. Na terenie wszystkich województw podpisano stosowne porozumienia o współpracy Centralnego Ośrodka z Samorządami Województw i Izbami Rolniczymi, które regulują m.in. zasady współdziałania w tym zakresie Ostateczne decyzje dotyczące LOZ w każdym województwie, podejmowane są przez dyrektorów stacji doświadczalnych oceny odmian, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 25 listopada 2010 r. o Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych Dyrektorzy Stacji Doświadczalnych Oceny Odmian podejmują decyzje w sprawie utworzenia LOZ w danym województwie, po zasięgnięciu opinii członków Zespołu Wojewódzkiego PDOiR. 39

Rekomendacja odmian Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw (LOZ) (2) Wymogi formalne tworzenia LOZ LOZ tworzy się w oparciu o co najmniej 4-letnie wyniki doświadczeń odmianowych (2 lata badań rejestrowych lub 2 lata badań rozpoznawczych) oraz 2 lata doświadczeń PDOiR Dla odmian które uzyskały bardzo dobre wyniki 2-letnich badań rejestrowych oraz potwierdziły to w 1-rocznych doświadczeń PDOiR, możliwa jest wstępna rekomendacja po trzech latach badań LOZ w danym gatunku można utworzyć w przypadku prowadzenia co najmniej trzech doświadczeń PDOiR w województwie. W przypadku wspólnego tworzenia LOZ przez sąsiednie dwa województwa liczba prowadzonych doświadczeń nie powinna być mniejsza niż pięć w tym regionie LOZ dla danego gatunku może być tworzona tylko przy zapewnieniu odpowiedniej liczebności doświadczeń w tym gatunku w dłuższym okresie czasu Odmiana badana jest w PDOiR tak długo, jak długo znajduje się na LOZ, potwierdzając swą dużą przydatność gospodarczą 40

Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw na rok 2013 (LOZ) Pszenica ozima Jęczmień ozimy Pszenżyto ozime Żyto ozime Pszenica jara Jęczmień jary Owies Pszenżyto jare Rzepak ozimy Rzepak jary Ziemniak Łubin wąskolistny Łubin żółty Groch siewny Razem gat. i form Województwo dolnośląskie 7 4 3 4 4 4 6 5 14 9 kujawsko-pomorskie 9 3 6 5 6 7 5 4 10 4 13 4 3 5 14 lubelskie 11 4 7 7 9 7 10 12 4 9 lubuskie 9 7 9 6 6 5 5 15 8 łódzkie 12 4 10 9 8 12 3 3 10 16 10 małopolskie 13 7 9 6 9 17 6 mazowieckie 9 4 8 6 6 8 5 2 16 9 opolskie 15 10 8 7 6 7 5 10 18 9 podkarpackie 10 5 7 6 8 6 8 7 8 9 podlaskie 9 3 8 6 6 6 3 3 3 9 pomorskie 13 5 8 7 4 5 5 3 12 5 16 4 12 śląskie 15 6 8 7 7 9 10 4 13 15 6 11 świętokrzyskie 15 10 10 8 8 9 19 7 warmińsko-mazurskie 8 4 8 8 9 8 6 10 8 wielkopolskie 7 2 6 6 5 6 4 8 17 9 zachodniopomorskie 7 4 6 6 4 4 3 3 8 3 17 11 Łączna l. odmian 41 16 25 17 15 24 17 6 36 10 36 4 3 13 263 Razem woj. 16 13 16 15 16 16 15 8 12 4 12 1 1 5 150 41

Uzasadnienie rekomendacji odmian w Polsce Gatunek CCA (10.2012 r.) W badaniach PDOiR (2012) KR (12.2012 r.) LZO (2013) Jęczmień ozimy 559 20 27 3-10 Pszenica ozima 1407 61 (+6)* 83 7-15 Pszenżyto ozime 107 29 38 3-10 Żyto ozime 137 21 (+1)* 36 4-10 Jęczmień jary 593 30 53 4-12 Pszenica jara 305 20 27 4-9 Owies jary 198 21 25 3-10 Pszenżyto jare 16 8 9 2-5 Żyto jare 8 1 1 - Kukurydza 4741 39 (+15) 163 - Rzepak ozimy 890 56 (+13)* 94 5-15 Rzepak jary 207 19 26 3-8 Burak cukrowy 1389 18 83 - Groch siewny 433 20 29 3-6 Ziemniak 1545 52 126 12-19 61 (+6) - Liczba odmian z Krajowego Rejestru (KR) + liczba odmian ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin 42 Rolniczych (CCA)

Liczba doświadczeń Liczba doświadczeń PDOiR z roślinami rolniczymi (w latach 1999 2012) środki budżetowe środki pozabudżetowe 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 338 339 317 303 66 259 285 296 150 187 357 389 323 282 477 455 408 397 441 398 292 321 524 530 434 458 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Sezon doświadczalny 533 432 43

Rozmieszczenie podmiotów prowadzących doświadczenia PDOiR w roku 2012 Razem 107 Podmiotów doświadczalnych: - Stacje Doświadczalne Oceny Odmian COBORU (16) - Zakłady Doświadczalne Oceny Odmian (34) - Jednostki hodowli roślin (26) - Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego (11) - Pozostałe punkty doświadczalne (20) 44

wielkopolskie dolnośląskie pomorskie podlaskie opolskie śląskie lubelskie łódzkie podkarpackie mazowieckie kujawskopomorskie zachodniopomorskie warmińskomazurskie świętokrzyskie lubuskie małopolskie Liczba doświadczeń Liczba doświadczeń PDOiR w województwach w roku 2012 Środki budżetowe Środki pozabudżetowe 100 90 80 70 60 44 43 50 40 30 20 10 0 56 44 37 38 39 32 29 28 59 9 35 27 26 35 31 29 33 24 26 27 34 18 20 27 26 18 20 17 22 12 Województwo 45

Udział gatunków lub grup roślin w doświadczeniach PDOiR w roku 2012 Grupy roślin Rodzaje doświadczeń Burak cukrowy 1,5% Trawy pastewne 4,9% Zboża ozime 27,8% Zboża jare 21,5% Odmianowe 52,1% Oleiste 7,6% Rośliny strączkowe 7,4% Kukurydza 12,3% Ziemniak 14,8% Odmianowoagrotechniczne 47,9% 46

Wykaz adresowy jednostek odpowiedzialnych za koordynację PDOiR Województwo dolnośląskie Stacja Doświadczalna Oceny Odmian (SDOO) Zakład Doświadczalny Oceny Odmian (ZDOO) SDOO w Zybiszowie; Zybiszów 1; 55-080 Kąty Wrocł., tel. 71 334 20 10 ZDOO w Tomaszowie Bolesławieckim; 59-720 Raciborowice, tel. 75 738 93 96 SDOO w Chrząstowie; 89-100 Nakło n/notecią; tel. 52 385 32 28 SDOO w Ciciborze Dużym; 21-500 Biała Podlaska; tel. 83 343 37 25 SDOO w Świebodzinie, ul. Słoneczna 34 66-200 Świebodzin; tel. 68 458 23 23 SDOO w Sulejowie, ul. Polna 10 97-330 Sulejów, tel. 44 616 20 39 SDOO w Węgrzcach, ul. A5 32-086 Węgrzce; tel. 12 285 88 81 SDOO w Seroczynie, ul. Koszarowa 4; 08-116 Seroczyn, tel. 25 631 42 92 SDOO w Głubczycach, ul. Kolejowa 5 48-100 Głubczyce; tel. 77 485 26 94 Dyrektor Stacji/ zastępca dyrektora Stacji Anna Kamińska Ludwik Kotowicz kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie SDOO w Przecławiu, ul. Podzamcze 2 podkarpackie Maria Kozioł 39-320 Przecław; tel. 17 581 31 77 Barbara Mizdalska Wiesław Czajka Mariusz Krepski Przemysław Majchrowski Jolanta Madejska Emilia Sekulska Kazimierz Pyziak podlaskie SDOO w Krzyżewie Bronisław F. Puczel 18-218 Sokoły; tel. 86 476 43 00 SDOO w Karzniczce, Karzniczka 2 pomorskie 76-231 Damnica; tel. 59 811 33 11 Bolesław Giczewski ZDOO w Radostowie, ul. Dworcowa 16 Mirosława Domańska 83-120 Subkowy, tel. 58 536 86 18 SDOO w Pawłowicach, ul. Wiejska 25 śląskie Norbert Styrc 44-180 Toszek; tel. 32 233 41 87 SDOO w Słupi świętokrzyskie Stefan Paczocha 28-350 Słupia; tel. 41 381 60 03 SDOO we Wrócikowie Henryk 11-010 Barczewo; tel. 89 514 84 27 warmińsko-mazurskie Pastuszek SDOO w Słupi Wielkiej, wielkopolskie Słupia Wielka 1; 63-022 Słupia Wielka; tel. 61 285 23 07 Grzegorz Koszucki ZDOO w Śremie Wójtostiwe, ul. Wiosny Ludów 27; 63-100 Śrem, tel. 61 283 46 07 SDOO w Szczecin Dąbiu, zachodnio-pomorskie ul. Goleniowska 56A, 70-478 Szczecin, tel. 91 460 06 69 ZDOO w Białogardzie, ul. Kisielice Duże 28 78-200 Białogard, tel. 94 312 32 45 Wiesław Małkowski Dariusz Rawicki Anna Werelich