XIX Sesja N-T pod hasłem POLSKIE DROGI od pomysłu do pozwolenia na budowę SGP, GIG, SPKD, GDDKIA Oddział w Warszawie Jerzy Gajdek Referat Nr 12 CZY ZESPOŁY UZGADNIANIA DOKUMENTACJI PROJEKTOWYCH STANĄ NA WYSOKOŚCI ZADANIA W PROCESIE REALIZACJI AUTOSTRAD I INNYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH NA EURO 2012? Nowy Sącz, 14 16 czerwca 2007 r.
2
Jerzy Gajdek jest Starszym Wykładowcą w Katedrze Geodezji im. Kaspra Weigla Politechniki Rzeszowskiej CZY ZESPOŁY UZGADNIANIA DOKUMENTACJI PROJEKTOWYCH STANĄ NA WYSOKOŚCI ZADANIA W PROCESIE REALIZACJI AUTOSTRAD I INNYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH NA EURO 2012? Jerzy Gajdek 1. WSTĘP Dnia 18 kwietnia 2007 roku już i tak ważna moim zdaniem konferencja sądecka nt. Polskie drogi-od pomysłu do pozwolenia na budowę o godzinie 11.41, w chwili kiedy Michel Platini ogłosił organizatorów mistrzostw EURO 2012, zyskała wielokroć na znaczeniu. Polska otrzymując razem z Ukrainą organizację mistrzostw w piłce nożnej postawiła przed geodetami, projektantami i ogólnie pojętą branżą budowlaną gigantyczne zadania i ścianę, za którą jest tylko przepaść. Ogniw w budowlanym procesie inwestycyjnym jest dużo i każde z nich musi zadziałać niezawodnie. Jednym z nich są Zespoły Uzgodnień Dokumentacji Projektowych. Z racji moich publikacji nt. projektowania [11], [12] miałem okazję uzyskać od projektantów z różnych stron Polski opinie dotyczące działalności ZUDP. Nie zawsze były one najlepsze. Analizując przedstawione przypadki wielokrotnie przyznawałem rację projektantom. Wnioski z tego faktu przedstawione zostaną na końcu opracowania. Dla branży projektowej informacje o wszystkich projektowanych obiektach budowlanych [7-art.34], są równie ważne jak istniejące obiekty budowlane. Informacje te powinny być zawarte na aktualnych mapach, co wyraźnie postanowione jest w Ustawie Prawo budowlane z 1994 roku i w kolejnych nowelizacjach, aż do ostatniej z września 2006 roku. Trudno więc zrozumieć dlaczego zapisy z tej Ustawy nie zostały uwzględnione w Instrukcji [2] i Rozporządzeniu [8], gdzie mówi się tylko o sieci uzbrojenia terenu, a więc o jednym z wielu obiektów budowlanych. Jak na razie mamy do czynienia z następującą praktyką formalnie ZUDP uzgadniają sieci uzbrojenia terenu, nieformalnie pozostałe i dominujące w zamierzeniu budowlanym obiekty, a mianowicie budynki i budowle. A przecież tylko uzgodnienie całości ma zasadnicze znaczenie przy projektowaniu innych zamierzeń budowlanych, nie tylko sieci uzbrojenia terenu. Potwierdzi to zawsze doświadczony projektant. Wskazanym jest wiedzieć o tym, że Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne [9] wykształciła się w głównej mierze z Prawa budowlanego i obowiązkiem geodetów jest śledzenie zmian w Prawie budowlanym i nowelizacja aktów prawnych z zapisami geodezyjnymi, niezależnie od tego czy te zapisy są bardziej, czy mniej korzystne dla geodetów. 3
I tej zasady nie można poczytywać za ujmę dla geodezji. Prawo budowlane też się wykształciło z innego prawa a mianowicie z prawa administracyjnego. Historycznie sprawę przedstawiając to Prawo budowlane zaistniało w 1928 roku, by poprzez zasadnicze zmiany zaistnieć jako kolejne Prawa budowlane z : 1961, 1974 i 1994 roku [9]. Warto również pamiętać o fakcie iż ok. 40 % prac geodezyjnych zgłaszanych w Ośrodkach Dokumentacji Geodezyjno-Kartograficznej to mapy do celów projektowych, a z pozostałymi pracami związanymi z budownictwem stanowią ok. 80% zgłaszanych prac [10 www.prz.rzeszow.pl/wbiis/kg - zasoby]. 2. MATEMATYCZNE ZWYMIAROWANIE PROJEKTU ZAGOSPODAROWANIA DZIAŁKI LUB TERENU. To, że współcześnie opracowywane projekty budowlane powinny mieć dwie postacie a mianowicie, graficzną i matematyczną dla części projektantów jest sprawą oczywistą, ale dominująca część ich środowiska nie podziela tego poglądu. Z dużą pomocą dla przewartościowywania przyzwyczajeń przychodzą tutaj norma [13] i norma [14] będąca tłumaczeniem międzynarodowej normy ISO 11091/1994. W 2006 roku autorowi niniejszego opracowania udało się zamieścić obszerny, 3-częściowy artykuł w Inżynierze budownictwa (nakład 102 250 103 560 egz.) będący próbą przybliżenia technologii projektowania na mapach elektronicznych [11 www.piib.org.pl - zakładka Inżynier budownictwa 5, 6, 7-8/2006]. Odzew projektantów był spory a wypowiedzi pozytywne. Należy również odnotować fakt iż WACETOB Warszawskie Centrum Postępu Techniki w Budownictwie dokonało przedruku wspomnianego artykułu w kolejnym (11/06) Poradniku inspektora nadzoru, kierownika budowy i inwestora. Nie ma więc potrzeby aby powtarzać tutaj treści z Inżyniera budownictwa, tym bardziej że jest ona dostępna w internecie. Może dla zilustrowania zagadnienia graficznego i matematycznego przedstawienia projektu autor pozwoli sobie tym razem przedstawić zaprojektowane przez rzeszowską pracownię krakowskiego TRANSPROJEKTU rondo w Jaśle rys.1. Branża projektantów drogowo-mostowych od kilkunastu lat jest zdecydowanym liderem w zakresie stosowania map elektronicznych i matematycznego opisywania (wymiarowania) projektów obiektów budowlanych. 4
Rys.1 Na rysunku mamy przedstawioną pełną grafikę wraz ze współrzędnymi opisującymi jednoznacznie obiekty. Współrzędne moim zdaniem należy nazwać zwymiarowaniem matematycznym, po to aby dokonać przewartościowania pojęcia tzw. opracowania geodezyjnego projektu działki lub terenu, terminu bardzo zakorzenionego w świadomości geodetów [15]. Należy tu jeszcze dodać na poparcie mojej propozycji, że obydwie normy [13] i [14] siatkę współrzędnych podają w układzie współrzędnych matematycznych (rys.2), o czym geodeci muszą pamiętać przed rozpoczęciem wytyczania, aby odpowiednio zamienić kolumny z X i Y. 5
Rys.2 3. REALIZACYJNE OPRACOWANIE PROJEKTU ZAGOSPODAROWANIA DZIAŁKI LUB TERENU Sprawę rozdzielenia opracowania geodezyjnego projektu zagospodarowania działki lub terenu na: - matematyczne zwymiarowanie projektu zagospodarowania działki lub terenu - oraz realizacyjne opracowanie projektu zagospodarowania działki lub terenu poruszałem już wielokrotnie w [10], [11], [16],[17] i [18] w różnych kontekstach. Teksty są dostępne dla każdego zainteresowanego i nie ma potrzeby aby przytaczać tutaj obszernych uzasadnień. Natomiast w poniżej przedstawionych wnioskach w sposób syntetyczny zaproponuję szereg zmian w aktach prawnych i standardach będących aktualnie potrzebą chwili. 4. WNIOSKI Zgodnie z ustawą Prawo budowlane [Art.34.3] koordynacji (uzgodnieniu) w ZUDP powinny podlegać wszystkie obiekty budowlane. Należy więc znowelizować co najmniej akty [8], [15-6] i instrukcję [2]. Projektowanie powinno się odbywać na mapach analogowych i elektronicznych (komputerowych) tzn. numerycznych (wektorowych), rastrowych (pikselowych) i hybrydowych. Do znowelizowania mamy co najmniej akty : [15-4] i [21]. Zaprojektowane obiekty budowlane powinny mieć postać graficzną i matematyczną co ostatecznie rozdzieli odpowiedzialność między projektantami a geodetami, którzy zajmą się tylko opracowaniem realizacyjnym tzn. wprowadzeniem osnowy realizacyjnej na plac budowy i w oparciu o nią wytyczeniem obiektów budowlanych na podstawie zwymiarowania matematycznego. Należy tu dodać, że matematyczna strawa coraz częściej będzie wprost wprowadzana do komputerów pokładowych zamontowanych na maszynach budowlanych o czym pisze redaktor Marek Pudło w GEODECIE [20]. Należałoby więc znowelizować [8] oraz [15-8], gdzie sformułowania opracowanie geodezyjne zostałyby zastąpione pojęciem opracowanie realizacyjne. Opracowanie 6
geodezyjne w ujęciu dotychczasowym w sporej części dotyczy wygładzania znacznych niedoróbek projektowych (sięgających nawet 2.0 m), kwalifikujących się do ponownego uzgodnienia w ZUDP z tej racji, że wykonywane jest zgodnie z Rozdziałem 3 [15] tuż przed rozpoczęciem prac budowlanych, czyli po uzgodnieniu w ZUDP. Tymczasem w [8-14.2] określone zostały odstępstwa od uzgodnionego projektu sieci na 0.30 m dla gruntów zabudowanych i 0.50m dla gruntów rolnych i leśnych co jest uzasadnieniem w przypadku większych rozbieżności do ponownego uzgodnienia. Ponadto postać matematyczna projektów niezbędna będzie do zbudowania i ciągłej aktualizacji warstwy mapy numerycznej z uzgodnionymi projektami, odpowiednikiem nakładki R przy mapach analogowych. Biorąc pod uwagę powyżej sformułowane wnioski powinna być przeprowadzona korekta projektu Wytycznych Technicznych G-3.1 [6] scalających stare Wytyczne Techniczne [4] i [5] o czym pisałem w styczniowym numerze GEODETY [19]. Należy się zastanowić nad Wytycznymi Technicznymi w zakresie uzgodnień w ZUDP. W swoim czasie przedstawiłem stosowną propozycję kolegom z Legnicy i GGK proponując na początek stronę tytułową tych Wytycznych - rys.3. Przyszła pora na ujednolicenie przepisów w zakresie map do celów projektowych i uzgadniania dokumentacji projektowych dla całej Polski. Rys.3 Nie wiem ile powiatów ziemskich i grodzkich będzie zaangażowanych w realizację obiektów związanych z EURO 2012. Na pewno będzie to spora liczba. Już dzisiaj GUGiK powinien się zastanowić co zrobić aby nie zasłaniano się tym, że nie wykonano czegoś tam bo geodezja stanęła na przeszkodzie. Znam to z autopsji, pracowałem bowiem w dużym przedsiębiorstwie budowlanym i dużym biurze projektów. W obydwu przypadkach kierownicy (budów, pracowni) na początku mojej współpracy z nimi zaczęli zasłaniać się geodezją, jeżeli coś zostało przez nich zawalone. I w obydwu przypadkach stało się tak, że ich argumenty zostały im wytrącone z rąk, a o geodezji wyrażali się już tylko z należytym szacunkiem. 7
W GUGiK-u powinien powstać Departament Budownictwa, który od samego początku powinien wielotorowo zająć się zagadnieniami związanymi z budowlanym procesem inwestycyjnym. W tym również monitoringiem działalności Zespołów Uzgodnień Dokumentacji Projektowych. Na czele ZUDP powinni stać ludzie kompetentni, otwarci na nowoczesność, pobłażliwi na drobiazgowe niedociągnięcia, edukujący nawet w razie potrzeby trudnych projektantów. I wtedy zyskają szacunek oraz poważanie. Uważam, że wszystkie ZUDP w powiatach, gdzie będzie realizować inwestycje związane z EURO 2012, powinny być szczegółowo skontrolowane pod katem sprawnego, ze specjalną ścieżką redukującą do minimum czas uzgadniania. LITERATURA: [1] Instrukcja Techniczna K-1 Mapa zasadnicza (dla map analogowych) GUGiK Warszawa 1987 [2] Instrukcja Techniczna K-1 Mapa zasadnicza (dla map numerycznych) GGK Warszawa 1998 [3] Instrukcja techniczna G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji Strona internetowa GGK -GUGiK Wydanie piąte Warszawa 1988 [4] Wytyczne techniczne G-3.1 Osnowy realizacyjne Strona internetowa GGK - GUGiK Warszawa 1997 [5] Wytyczne techniczne G-3.2 Pomiary realizacyjne Strona internetowa GGK - GUGiK Warszawa 1987 [6] Wytyczne techniczne G-3.1 (projekt) Pomiary i opracowania realizacyjne Strona internetowa GGK Wydanie pierwsze GUGiK Warszawa 2006 [7] Prawo budowlane Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Stan prawny po ostatniej nowelizacji wg. Dz.U. 156/2006 poz.1118. [8] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 kwietnia 2001 w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej - Dz. U. Nr 38/2001 r. [9] Gajdek J. Geodezja w Prawie budowlanym Materiały XIV Konferencji Katedr i Zakładów Geodezji na Wydziałach Niegeodezyjnych Politechnika Koszalińska Mielno 19-21 września 1999 r. [10] Gajdek J. : Zientek D. Statystyka wdrożeń systemów map numerycznych Materiały I Ogólnopolskiej Konferencji N-T Kartografia numeryczna i informatyka geodezyjna Polańczyk 2005 www.prz.rzeszow. pl/wbiis/kg - zakładka zasoby. [11] Gajdek J. Technologia projektowania obiektów budowlanych na mapach elektronicznych Inżynier budownictwa 5/2206; 6/2006 i 7-8/2006 - www.piib.org.pl -zakładka Inżynier Budownictwa. [12] Gajdek J. Mapy rastrowe i hybrydowe w projektowaniu obiektów budowlanych. Drogownictwo 2/2004 www.geokatedra.pk.edu.pl/kalibracja.htm - zakładka ogłoszenia. [13] Polska Norma PN-B-01027 / 2002 Rysunek budowlany - Oznaczenia graficzne stosowane w projektach zagospodarowania działki lub terenu [14] PN-EN ISO 11091 / 2001 Rysunek budowlany Projekty zagospodarowania terenu [15] Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych i czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie - Dz. U. Nr 25/1995 r. [16] Gajdek J. O spójności Prawa budowlanego z Prawem geodezyjnym i Kartograficznym XII konferencja Zachodniopomorskiej Geodezyjnej Izby Gospodarczej i Oddziału SGP w Szczecinie Pogorzelica 2006 { www.geodezja-szczecin.org.pl }. [17] Gajdek J. Sytuowanie obiektów budowlanych na mapach rastrowych. Przegląd Geodezyjny 3/2004. [18] Gajdek J. Problemy wymiarowania i wytyczania projektowanych budynków. Przegląd Geodezyjny 5/2005. [19] Gajdek J. Kilka uwag do wytycznych. GEODETA 1/2007. [20] Pudło M. Maszyny na budowie A1. GEODETA 3/2007. [21] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego - Dz. U. Nr 202, poz. 2072. 8