ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH 711102 O STRUKTURZE RZEDMIOTOWEJ wersja przed recenzją (wersja robocza) z 25.05.2012 Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
SIS TREŚI 1. TY ROGRAMU: RZEDMIOTOWY... 3 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY... 3 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA:... 3 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 3 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO... 4 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO... 4 7. INFORMAJA O ZAWODZIE MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH... 5 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE... 6 9. OWIĄZANIA ZAWODU MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH Z INNYMI ZAWODAMI... 6 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH... 7 11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH... 8 12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW... 10 1. Materiałoznawstwo i technologia montażu konstrukcji budowlanych...11 2. Rysunek zawodowy...25 3. Język obcy zawodowy w montażu konstrukcji budowlanych...29 4. Działalność gospodarcza w budownictwie...32 5. Montaż konstrukcji budowlanych - zajęcia praktyczne...37 ZAŁĄZNIKI... 48 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2
TY SZKOŁY: Zasadnicza Szkoła Zawodowa 1. TY ROGRAMU: RZEDMIOTOWY 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Autorzy: mgr inż. Barbara Duda-Dziewierz, mgr inż. Bożenna Olewińska, mgr inż. Jolanta Rasikoń, mgr inż. Jolanta Skoczylas Recenzenci: Konsultanci: mgr inż. Mirosław Żurek 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu monter konstrukcji budowlanych opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2011r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z dnia 3 stycznia 2012r., poz. 7) Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z dnia 17 lutego 2012r., poz. 184) Rozporządzenie MEN z dnia 7 lutego 2012r. w sprawie ramowych planów nauczania (Dz. U. z dnia 22 lutego 2012r. poz. 204) Rozporządzenie MEN w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (projekt) Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2007r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1487) Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie MEN z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. z dnia 19 marca 2003 r. Nr 47, poz. 401). Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. rawo budowlane (tj. Dz. U. z 2003r., Nr 207, poz. 2016 z późniejszymi zmianami) rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 sierpnia 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz szczegółowego zakresu rodzajów robót budowlanych, stwarzających zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (Dz. U. Nr 151, poz. 1256), 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu monter konstrukcji budowlanych uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: 1) umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4
3) umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. W programie nauczania dla zawodu monter konstrukcji budowlanych uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: matematyka, fizyka, chemia a także podstawy przedsiębiorczości i edukacja dla bezpieczeństwa. W zakresie matematyki uczeń na wcześniejszym etapie kształcenia powinien opanować takie umiejętności, jak: dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie (także z wykorzystaniem kalkulatora) liczb wymiernych zapisanych w postaci ułamków zwykłych lub rozwinięć dziesiętnych, zamieniać ułamki zwykłe na ułamki dziesiętne, zamieniać ułamki dziesiętne skończone na ułamki zwykłe, zaokrąglać rozwinięcia dziesiętne liczb, obliczać wartości nieskomplikowanych wyrażeń arytmetycznych, procent danej liczby, liczbę na podstawie procentu, wartości liczbowe wyrażeń algebraicznych, długość okręgu i łuku okręgu, pole koła, stosować twierdzenie itagorasa, obliczać pola i obwody trójkątów i czworokątów,, pole powierzchni i objętość graniastosłupa prostego, zamieniać jednostki pola i objętości. W przypadku fizyki uczeń powinien: podawać przykłady sił w różnych sytuacjach praktycznych, posługiwać się pojęciem siły ciężkości, gęstości, ciśnienia, wyjaśniać zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu, zasady przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej. Z kolei w zakresie chemii uczeń posiada następujące umiejętności: opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza, wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali, posługuje się symbolami (zna i stosuje do zapisywania wzorów) pierwiastków, opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej, podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka, planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną, wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza, planuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami. 7. INFORMAJA O ZAWODZIE MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH Monter konstrukcji budowlanych montuje konstrukcje drewniane, stalowe i żelbetowe z elementów prefabrykowanych oraz wykonuje pomocnicze roboty betoniarskie, zbrojarskie, murarskich i ciesielskich w budynkach mieszkalnych, handlowych, użyteczności publicznej, administracyjno-biurowych, a także w mostach, kładkach, wieżach, słupach energetycznych itp. raca montera konstrukcji budowlanych odbywa się na budowach na wolnym powietrzu, najczęściej przy oświetleniu naturalnym, często na dużych wysokościach oraz w hałasie. Warunki atmosferyczne wpływają na wilgotność oraz temperaturę. Głównym zagrożeniem dla osób wykonujących omawiany zawód jest znaczna wysokość, na której wykonuje się prace - możliwość upadku i możliwość spadania przedmiotów. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5
rzedstawiciele omawianego zawodu znajdują bez trudu zatrudnienie w przedsiębiorstwach budowlanych, wytwórniach prefabrykatów, przedsiębiorstwach budowy dróg i mostów. Mają również możliwość prowadzenia własnych firm remontowo-budowlanych, handlowych. 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE Budownictwo należy do rozwijającej się gałęzi gospodarki w naszym kraju. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (Zatrudnienie i wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2011 roku. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2012, s. 24.) wynika, że w sekcji budownictwo w 2011 roku było zatrudnionych ok. 500 tys. osób. Osoby te są głównie zatrudniane w prywatnych firmach budowlanych. Budowlańcy należą do grupy poszukiwanych pracowników w kraju i za granicami naszego państwa. racodawcy w kraju oczekują na profesjonalnie przygotowanych absolwentów zasadniczych szkół zawodowych i technikum kształcących dla potrzeb budownictwa. W ich ocenie poza kwalifikacjami zawodowymi, ważne są także kompetencje personalne i społeczne, choćby zaangażowanie w wykonywaną pracę. racodawcy zagraniczni cenią sobie polskich fachowców z branży budowlanej, jednak wymagają umiejętności posługiwania się językiem zawodowym. Wysoka dynamika wzrostu rozwoju gospodarczego i sprzyjająca koniunktura w budownictwie, wpływają na wzrost zapotrzebowania pracodawców na nowych pracowników z branży budowlanej. W ostatnich latach na rynku pracy odczuwane są braki wykwalifikowanych pracowników z sektora budowlanego. Rynek pracy oczekuje na profesjonalnych monterów, których umiejętności i zaangażowanie przyczyni się do podniesienia jakości i szybkości wykonywanych prac montażowych. Osoby przedsiębiorcze mogą otworzyć własne firmy budowlane, w których będą zatrudniali innych. 9. OWIĄZANIA ZAWODU MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH Z INNYMI ZAWODAMI odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum, np.: dla zawodu monter konstrukcji budowlanych wyodrębniona została kwalifikacja B.20., która stanowi podbudowę kształcenia w zawodzie technik budownictwa. Inną grupą wspólnych efektów kształcenia z obszaru zawodowego budowlanego są efekty wspólne dla obszaru określone kodem KZ(B.c), a będące podbudową kształcenia między innymi w zawodach: kominiarz, monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie, monter izolacji budowlanych, dekarz, cieśla, betoniarz-zbrojarz, kamieniarz, zdun, murarz-tynkarz, technik renowacji elementów architektury, technik dróg i mostów kolejowych, technik drogownictwa. Kwalifikacja Symbol Elementy Zawód zawodu wspólne B.20 Montaż konstrukcji 711102 Monter konstrukcji KZ(B.c) budowlanych budowlanych 311204 Technik budownictwa rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6
10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter konstrukcji budowlanych powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) przygotowania elementów konstrukcji budowlanych do montażu; 2) montowania elementów konstrukcji budowlanych; 3) wykonywania prac związanych z remontem i rozbiórką konstrukcji budowlanych; 4) zabezpieczania elementów konstrukcji budowlanych przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych;. Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie monter konstrukcji budowlanych: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (BH, DG, JOZ) efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru budowlanego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie KZ(B.c) efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie B.20. Montaż konstrukcji budowlanych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7
11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU MONTER KONSTRUKJI BUDOWLANYH Tabela 3. lan nauczania do programu o strukturze przedmiotowej dla zawodu monter konstrukcji budowlanych Klasa Liczba godzin w cyklu kształcenia Lp. Nazwa przedmiotu I II III tygodniowo łącznie Kształcenie zawodowe teoretyczne 1. Materiałoznawstwo i technologia montażu konstrukcji budowlanych 4 6 5 15 480 2. Rysunek zawodowy 2 1 3 96 3. Język obcy zawodowy w montażu konstrukcji budowlanych 1 1 32 4. Działalność gospodarcza w budownictwie 1 1 32 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe teoretyczne 6 7 7 20 640 Kształcenie zawodowe praktyczne*/** 5. Montaż konstrukcji budowlanych - zajęcia praktyczne 8 10 12 30 970 Łączna liczba godzin na kształcenie zawodowe praktyczne 8 10 12 30 970 *dla młodocianych pracowników liczbę dni w tygodniu przeznaczonych na praktyczną naukę zawodu u pracodawcy ustala dyrektor szkoły, z uwzględnieniem przepisów Kodeksu racy. **zajęcia odbywają się w pracowniach szkolnych, warsztatach szkolnych, centrach kształcenia praktycznego oraz u pracodawcy. Egzamin potwierdzający pierwszą kwalifikację (B.20.) odbywa się pod koniec klasy trzeciej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8
Wykaz działów programowych dla zawodu monter konstrukcji budowlanych Nazwa przedmiotu 1. Materiałoznawstwo i technologia montażu konstrukcji budowlanych 2. Rysunek zawodowy 3. Język obcy zawodowy w montażu konstrukcji budowlanych 4. Działalność gospodarcza w budownictwie 5. Montaż konstrukcji budowlanych zajęcia praktyczne Nazwa działu 1.1. Wiadomości ogólne o obiektach budowlanych 1.2. Materiałoznawstwo budowlane 1.3. omiary w robotach budowlanych 1.4. Organizacja placu budowy 1.5. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie 1.6. Technologia montażu konstrukcji stalowych 1.7. Technologia montażu konstrukcji z prefabrykatów żelbetowych 1.8. Technologia montażu konstrukcji z prefabrykatów drewnianych 2.1. Rysunek techniczny 2.2. Dokumentacja budowlana 3.1.orozumiewanie się ze współpracownikami w języku obcym zawodowym 3.2.Dokumentacja i korespondencja w języku obcym zawodowym 4.1. odstawy formalno-prawne działalności gospodarczej 4.2. rowadzenie firmy budowlanej. 5.1. Bezpieczne wykonywanie robót montażowych. 5.2. Montaż konstrukcji stalowych 5.3. Montaż prefabrykowanych konstrukcji żelbetowych 5.4. Montaż prefabrykowanych konstrukcji drewnianych rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9
12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH RZEDMIOTÓW W programie nauczania dla zawodu monter konstrukcji budowlanych zastosowano taksonomię celów AB B. Niemierko. 1. Materiałoznawstwo i technologia montażu konstrukcji budowlanych 480 godzin 2. Rysunek zawodowy 96 godzin 3. Język obcy zawodowy w montażu konstrukcji budowlanych 32 godziny 4. Działalność gospodarcza w budownictwie 32 godziny 5. Montaż konstrukcji budowlanych zajęcia praktyczne 970 godzin rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10
1. Materiałoznawstwo i technologia montażu konstrukcji budowlanych 1.1. Wiadomości ogólne o obiektach budowlanych 1.2. Materiałoznawstwo budowlane 1.3. omiary w robotach budowlanych 1.4. Organizacja placu budowy 1.5. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie 1.6. Technologia montażu konstrukcji stalowych 1.7. Technologia montażu konstrukcji z prefabrykatów żelbetowych 1.8. Technologia montażu konstrukcji z prefabrykatów drewnianych 1.1. Wiadomości ogólne o obiektach budowlanych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(B.c)(1)1. rozróżnić rodzaje obiektów budowlanych; - Rodzaje obiektów budowlanych - Konstrukcje obiektów budowlanych KZ(B.c)(1)2. określić kryteria podziału obiektów budowlanych; - Metody wykonawstwa budowlanego KZ(B.c)(1)3. rozróżnić elementy niekonstrukcyjne obiektów budowlanych. - Instalacje i sieci budowlane KZ(B.c)(2)1. rozróżnić elementy konstrukcyjne obiektów budowlanych; KZ(B.c)(2)2. dokonać charakterystyki technologii wykonania konstrukcji B budowlanych; KZ(B.c)(2)3. określić zależności technologiczne pomiędzy różnymi procesami budowlanymi; KZ(B.c)(2)4. dobrać technologię wykonania do konstrukcji obiektu budowlanego; KZ(B.c)(3)1. rozróżnić elementy sieci i instalacji wodociągowej; KZ(B.c)(3)2. rozróżnić elementy sieci i instalacji kanalizacyjnej; rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11
KZ(B.c)(3)3. rozróżnić elementy sieci i instalacji gazowej; KZ(B.c)(3)4. rozróżnić elementy sieci i instalacji elektrycznej; KZ(B.c)(3)5. scharakteryzować rodzaje instalacji budowlanych występujących w B budynkach; KZ(B.c)(3)6. dobrać elementy do rodzaju instalacji budowlanych. lanowane zadania Nazwij pokazane na rysunkach budynków i budowli elementy. rzyporządkuj je do odpowiedniej grupy elementów konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych oraz zaproponuj metodę wykonania konstrukcji. Swój wybór uzasadnij pisemnie. Rozpoznaj i zapisz zaznaczone na rysunkach rodzaje sieci i elementy instalacji. o wykonaniu zadania przekaż nauczycielowi otrzymane karty pracy z rysunkami i Twoimi odpowiedziami. Ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Dział programowy Wiadomości ogólne o obiektach budowlanych wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, owinny być kształtowane umiejętności związane z rozpoznawaniem obiektów budowlanych, elementów obiektów, sieci, technologii. Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz zadań praktycznych. Środki dydaktyczne W sali dydaktycznej, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: katalogi z materiałami, elementami budynków i budowli, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące budownictwa. Komputer z dostępem do Internetu (1 stanowisko dla dwóch uczniów). Urządzenia multimedialne. Zestawy ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów. Zalecane metody dydaktyczne Dział ten wymaga stosowania aktywizujących metod ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej. Dominującymi metodami powinny być metoda ćwiczeń, metoda tekstu przewodniego. Metody te zawierają opisy czynności niezbędne do wykonania zadania, a uczniowie pracują samodzielnie. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach 5-6 osobowych. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Uczniowie powinni być oceniani po każdych ćwiczeniach, a jeżeli pracowali w grupach to ocena powinna być zróżnicowana w zależności od zaangażowania i wkładu pracy poszczególnych uczniów. Na zakończenie działu proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia. dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12
1.2. Materiałoznawstwo budowlane Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(B.c)(4)1. rozróżnić materiały budowlane; - Właściwości techniczne materiałów budowlanych - eramika budowlana KZ(B.c)(4)2. dokonać analizy klasyfikacji materiałów budowlanych zgodnie z - Drewno i wyroby z drewna obowiązującymi normami; - Metale i wyroby z metali stosowane w budownictwie KZ(B.c)(4)3. dokonać analizy właściwości materiałów pod względem ich - Spoiwa budowlane zastosowania w budownictwie; - Wyroby z zapraw i betonów KZ(B.c)(4)4. dobrać materiały budowlane do zastosowania w obiektach - refabrykaty żelbetowe budowlanych; - Inne materiały budowlane lanowane zadania Rozpoznaj pokazane na rysunkach, modelach prefabrykaty, nazwij materiał z którego zostały wykonane, wymień ich zastosowanie. Wykorzystaj informacje zawarte na stronach portali budowlanych. racuj samodzielnie a wyniki pracy zapisuj na otrzymanych od nauczyciela kartach identyfikacyjnych prefabrykatu. Wyniki pracy zaprezentujesz na forum klasy. Twoja praca zostanie oceniona przez nauczyciela. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne odczas realizacji działu Materiałoznawstwo budowlane kształtowane są umiejętności rozpoznawania materiałów budowlanych, prefabrykatów i określania ich własności. Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru oraz zadań praktycznych. Środki dydaktyczne W sali dydaktycznej, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: modele elementów budynków, przykładowe materiały, prefabrykaty budowlane i katalogi materiałów budowlanych. Komputer z dostępem do Internetu (1 stanowisko dla dwóch uczniów). Urządzenia multimedialne. zasopisma branżowe, katalogi, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące materiałów budowlanych, ich własności i zastosowania w montażu obiektów budowlanych. Zalecane metody dydaktyczne Nauczyciel dobierając metodę kształcenia powinien przede wszystkim odpowiedzieć sobie na następujące pytania: jakie chce osiągnąć efekty? jakie metody będą najbardziej odpowiednie dla danej grupy wiekowej, możliwości percepcyjnych uczących się? jakie problemy (o jakim stopniu trudnościi złożoności) powinny być przez uczniów rozwiązane? jak motywować uczniów i zapewnić ich zaangażowanie. Rzetelna odpowiedź na te pytania pozwoli na trafne dobranie metod, które pozwolą na osiągnięcie zamierzonych efektów. Dział programowy Materiałoznawstwo budowlane wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej. Dominującymi metodami powinny być metoda ćwiczeń, metoda tekstu przewodniego. Metody te zawierają opisy czynności niezbędne do wykonania zadania, a uczniowie pracują samodzielnie. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13
Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub grupowo. Zajęcia należy prowadzić w grupach do 5-6 osobowych. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Uczniowie powinni być na bieżąco oceniani po wykonaniu ćwiczeń. Na zakończenie działu się należy zastosować testy wielokrotnego wyboru, zadania na dobieranie, z luką, prawda fałsz. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia 1.3. omiary w robotach budowlanych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(B.c)(8)1. zakwalifikować przyrządy do określonych prac pomiarowych; rzyrządy i sprzęt pomiarowy KZ(B.c)(8)2. omówić budowę przyrządów pomiarowych; Tyczenie i pomiar odcinków prostych omiary wysokościowe KZ(B.c)(8)3. określić zasady obsługi urządzeń pomiarowych; B omiary kątów KZ(B.c)(8)4. określić zastosowanie poszczególnych przyrządów pomiarowych; Wytyczanie obiektów budowlanych KZ(B.c)(9)1. określić zasady wykonywania pomiarów w robotach budowlanych; KZ(B.c)(9)2. przestrzegać zasad wykonywania pomiarów w robotach D budowlanych; KZ(B.c)(9)3. określić poprawność wykonanych prac pomiarowych; D lanowane zadania Zapisz nazwę i zastosowanie przyrządów pomiarowych pokazanych na rysunkach, zdjęciach i przygotowanych na wyznaczonym stanowisku. Następnie dobierz odpowiedni sprzęt do przeniesienia zaznaczonej wysokości na jednej ze ścian sali na ścianę przeciwległą. Zadanie należy wykonać w grupach 3 osobowych. ierwsza grupa, która zgłosi wykonanie zadania i uzasadni sposób wykonania pomiaru otrzymuje najwyższą ocenę. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14
Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne odczas realizacji programu nauczania omiary w robotach budowlanych kształtowane powinny być umiejętności związane z wykonywaniem pomiarów budowlanych np. niwelacji, rektyfikacji. Należy także kształtować postawę odpowiedzialności za wykonane zadanie i umiejętność pracy w grupie. Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się proponuje się przeprowadzenie zadań praktycznych, metoda tekstu przewodniego, pokazu z instruktażem. Środki dydaktyczne W pracowni, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: przyrządy pomiarowe, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące pomiarów w budownictwie. Komputer z dostępem do Internetu (1 stanowisko dla dwóch uczniów). Urządzenia multimedialne. Zestawy ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy omiary w robotach budowlanych wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie lub w grupach maksymalnie 3 osobowych.. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących na zakończenie działu proponuje się zastosować testy wielokrotnego wyboru. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.4. Organizacja placu budowy Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(B.c)(10)1. ustalić kolejność robót związanych z zagospodarowaniem terenu Zagospodarowanie i uzbrojenie placu budowy budowy; Magazynowanie i składowanie materiałów i wyrobów KZ(B.c)(10)2. określić miejsca magazynowania materiałów budowlanych na B Transportowanie materiałów budowlanych placu budowy; Maszyny montażowe KZ(B.c)(10)3. ustalić rozmieszczenie obiektów biurowo-socjalnych na placu Rusztowania budowlane i pomosty robocze budowy; KZ(B.c)(11)1. rozróżnić środki transportu dalekiego i bliskiego; B KZ(B.c)(11)2. rozróżnić środki transportu pionowego i poziomego; B rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15
KZ(B.c)(11)3. dobrać środek transportu do określonego rodzaju materiału; KZ(B.c)(11)4. określić zasady współpracy w zakresie środków transportu; KZ(B.c)(12)1. określić zasady transportu materiałów budowlanych; B KZ(B.c)(12)2. określić zasady składowania materiałów w magazynach otwartych; B KZ(B.c)(12)3 określić zasady składowania materiałów w magazynach B zamkniętych; KZ(B.c)(12)4. dobrać środki transportu do przewożonych materiałów lub elementów budowlanych; KZ(B.c)(13)1. scharakteryzować rusztowanie; KZ(B.c)(13)2. dostosować rusztowanie do określonych robót; KZ(B.c)(13)3. przestrzegać zasad montażu i użytkowania rusztowań zgodnie z obowiązującymi przepisami; lanowane zadania Na otrzymanym od nauczyciela planie zagospodarowania placu budowy montażu hali wielonawowej dobierz rodzaj maszyny montażowej i zaplanuj odpowiednie dla niej torowisko, oraz miejsce składowania prefabrykatów do montażu. Wybór uzasadnij. odczas wykonywania zadania możesz skorzystać z internetu i dostępnych katalogów maszyn budowlanych. o upływie określonego na wykonanie zadania czasu, każda z grup prezentuje swój projekt.odsumowaniem ćwiczenia powinna być dyskusja i ocena wykonanego zadania. Zadanie należy wykonać w grupach 2 osobowych. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Środki dydaktyczne W sali dydaktycznej w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: przykładowe plany zagospodarowania placu budowy, katalogi elementów zagospodarowania placu budowy, katalogi maszyn i urządzeń budowlanych. Komputer z dostępem do Internetu (1 stanowisko dla dwóch uczniów). Urządzenia multimedialne. Zestawy ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów. Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Organizacja placu budowy wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, dyskusji dydaktycznej. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w formie pracy w grupach. Dominującą metodą kształcenia powinna być metoda tekstu przewodniego, która ułatwi uczniom samodzielne zbieranie i analizowanie informacji. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Bieżące ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczących się powinno polegać na ocenie wykonanych ćwiczeń, projektów. Na zakończenie działu proponuję przygotowanie testu wielokrotnego wyboru, zadań z luką, na dobieranie, krótkiej wypowiedzi. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16
Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.5. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) BH(1)1. określić zasady ochrony przeciwpożarowej; BH(1)2. określić zasady ochrony środowiska; c BH(1)3. wyjaśnić zasady ergonomii na stanowisku pracy; BH(2)1. wymienić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i B ochrony środowiska w olsce; BH((2)2. charakteryzować zadania i uprawnienia instytucji oraz służb B działających w zakresie ochrony pracy i ochrony środowiska w olsce; BH(2)3. zidentyfikować podstawowe przepisy dotyczące prawnej ochrony pracy; B BH(3)1. rozpoznać prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; BH(3)2. rozpoznać obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; BH(5)1. ustalić źródła zagrożeń występujących w środowisku pracy montera konstrukcji budowlanych; BH(5)2. dokonać charakterystyki czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy montera konstrukcji budowlanych; BH(5)3. określić sposoby zabezpieczania się przed czynnikami szkodliwymi na stanowisku pracy montera konstrukcji budowlanych; BH(6)1. rozróżnić czynniki szkodliwe dla organizmu człowieka występujące w środowisku pracy montera konstrukcji budowlanych; BH(6)2. wyjaśnić działanie czynników szkodliwych w środowisku pracy montera konstrukcji budowlanych na organizm człowieka; Kategoria taksonomiczna B B B Materiał kształcenia - rawna ochrona pracy - BH w podstawowych fazach procesu budowlanego - Kształtowanie bezpiecznych, higienicznych i ergonomicznych warunków pracy - Ochrona przeciwpożarowa - Ochrona środowiska. - horoby zawodowe - Ochrona osobista pracowników - Wypadki przy pracy i pierwsza pomoc rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17
BH(9)1. dokonać analizy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas wykonywania zadań zawodowych montera konstrukcji budowlanych; BH(9)2. przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy ochrony przeciwpożarowej podczas wykonywania zadań zawodowych montera konstrukcji budowlanych; BH(9)3. przestrzegać zasad ochrony środowiska podczas wykonywania zadań zawodowych montera konstrukcji budowlanych; BH(10)1. powiadomić system pomocy medycznej w przypadku sytuacji B stanowiącej zagrożenie zdrowia i życia przy wykonywaniu zadań zawodowych; BH(10)2. zapobiegać zagrożeniom życia i zdrowia w miejscu wykonywania D czynności zawodowych; BH(10)3. zidentyfikować stany zagrożenia zdrowia i życia BH(10)4. udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia; D lanowane zadania 1) Ustalcie w grupie 2-osobowej czynniki szkodliwe występujące na stanowisku pracy montera konstrukcji budowlanych na podstawie materiałów otrzymanych od nauczyciela: karty pracy, analiza zawodu, opisu wymagań bhp oraz ppoż. występujących na różnych etapach pracy, przykładowych zadań zawodowych wykonywanych przez montera. Wyniki pracy zaprezentuj na forum klasy. Nauczyciel oceni wykonane zadanie i wkład każdego członka grupy. 2) Opracuj kartę oceny ryzyka zawodowego w acyna stanowisku montera konstrukcji budowlanych. Zadania należy wykonywać w grupach 2 osobowych. odsumowaniem ćwiczenia powinna być dyskusja panelowa, w której ekspertami będą przedstawiciele tej grupy zawodowej. Ocenie będzie podlegać wykonana karta i udział w dyskusji. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Środki dydaktyczne W sali dydaktycznej w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinny się znajdować: zbiory przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, filmy i prezentacje multimedialne dotyczące zagrożeń dla zdrowia występujących w pracy montera. Komputer z dostępem do Internetu (1 stanowisko dla dwóch uczniów). Urządzenia multimedialne. Zestawy ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów Zalecane metody dydaktyczne Dział programowy Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie wymaga stosowania aktywizujących metod kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, mapy myśli, dyskusji dydaktycznej. Dominującymi metodami powinny być metoda ćwiczeń, metoda tekstu przewodniego. Metody te zawierają opisy czynności niezbędne do wykonania zadania. Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone w formie pracy w grupach. Dominująca metodą kształcenia powinna być tekstu przewodniego, która ułatwi uczniom samodzielne zbieranie i analizowanie informacji oraz metoda przypadku polegająca na analizowaniu przypadku opisującego problem dotyczący oddziaływania czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy montera konstrukcji budowlanych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18
ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Uczniowie na bieżąco powinni być oceniani po każdym wykonanym zadaniu za końcowy efekt pracy jaki i zaangażowanie podczas pracy w grupach. Do oceny osiągnięć edukacyjnych uczących się na zakończenie działu należy stosować testy wielokrotnego wyboru. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. 1.6. Technologia montażu konstrukcji stalowych Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi: oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19 Materiał kształcenia B.20.1(2)1. rozróżnić elementy konstrukcji stalowej; - Wytwarzanie konstrukcji stalowych - Rodzaje elementów konstrukcji stalowych B.20.1(2)2. rozróżnić rodzaje konstrukcji stalowej; - ołączenia elementów konstrukcji stalowych w B.20.1(2)3. dobrać materiały do wykonania określonych elementów konstrukcji stykach stalowej; - Hale przemysłowe i budynki szkieletowe. B.20.1(2)4. dobrać metodę montażu konstrukcji; - Zbiorniki. B.20.1(3)1. dobrać materiały pomocnicze do wykonania montażu konstrukcji B - Wieże i maszty. stalowej; - Kominy stalowe. B.20.1(3)2. dobrać narzędzia do montażu konstrukcji stalowej; - Sprzęt montażowy. B.20.1(3)3. dobrać sprzęt i maszyny do montażu konstrukcji; - Metody montażu konstrukcji stalowych. - Warunki wykonania i odbioru konstrukcji stalowej B.20.1(6)1. rozróżnić rodzaje połączeń elementów konstrukcji stalowych; B - rzedmiar i obmiar robót budowlanych B.20.1(6)2. dobrać sposoby łączenia elementów konstrukcji stalowych; - Katalogi Nakładów Rzeczowych B.20.1(12)1. określić dopuszczalne odchyłki montażu elementów konstrukcji - Kalkulacja kosztów robót budowlanych stalowych; B.20.1(12)2. ocenić jakość wykonanych połączeń; B.20.1(12)3. ocenić jakość wykonania montażu; B.20.1(13)1. wykonać obmiar robót związanych z montażem konstrukcji stalowych; B.20.1(13)2. wykonać rozliczenie robót związanych z montażem konstrukcji stalowych;
B.20.1(13)3. posłużyć się zasadami przedmiarowania i obmiaru robót związanych z montażem prefabrykowanych konstrukcji stalowych; lanowane zadania Na postawie otrzymanego modelu i rysunku konstrukcyjnego wiązara stalowego, dobierz rodzaje kształtowników, odczytaj ich wymiary, zaproponuj sposoby wykonania łączenia elementów oraz dobierz narzędzia i sprzęt do jego wykonania. Wykonaj rozliczenie materiałowe do wykonania 4 wiązarów, oblicz robociznę. osługuj się w pracy zaproponowanymi przez nauczyciela wyciągami z KNR-u,, cennikami, warunkami technicznymi wykonania i odbioru konstrukcji stalowych. Zadanie wykonaj samodzielnie. Na karcie pracy dokonaj samooceny wykonanego zadania. Zadanie można wykonywać również w grupach, pod warunkiem odpowiedniej organizacji i podziału obowiązków. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne W sali dydaktycznej, w której prowadzone będą zajęcia edukacyjne powinien się znajdować: komputer z dostępem do Internetu, 1 stanowisko dla dwóch uczniów). Urządzenia multimedialne Środki dydaktyczne Filmy i prezentacje z wykonania konstrukcji i jej montażem, zestawy ćwiczeń, instrukcje do ćwiczeń, pakiety edukacyjne dla uczniów, modele konstrukcji stalowych i jej elementów, plansze, próbki materiałów, dokumentacja techniczna, katalogi, KNR, poradnik majstra budowlanego, czasopisma branżowe. Zalecane metody dydaktyczne. W dziale Technologia montażu konstrukcji stalowych powinny być kształtowane umiejętności, wyszukiwania informacji o wyrobach ze stali i wytwarzaniu konstrukcji stalowych, sposobach łączenia i montażu, wykonywania przedmiaru robót, rozliczenia robót. roponuje się stosować aktywizujące metody kształcenia, ze szczególnym uwzględnieniem metody ćwiczeń, tekstu przewodniego, metody przypadków, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem, Formy organizacyjne Zajęcia powinny być prowadzone z wykorzystaniem zróżnicowanych form: indywidualnie oraz grupowo. Grupy maksymalnie 2-3osobowe. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Ocena osiągnięć edukacyjnych uczących się powinna odbywać się na bieżąco podczas wykonywania ćwiczeń, odpowiedzi ustnych. Na zakończenie działu proponuję przeprowadzenie testu wielokrotnego wyboru. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia, dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20