Palniki retortowe. Wzruszające spalanie Wiele razy pisano już o palnikach i tłumaczono ich pochodzenie. Nikt jednak nie zebrał do tej pory cech danych palników w jednym artykule. Postaram się przybliżyć Państwu wady i zalety każdego ze znanych mi rozwiązań. Palnik retortowy musi pogodzić trzy główne cechy, jeżeli chodzi o bieżące wymagania rynku. Powinien być niezawodny, przyjazny dla środowiska oraz uniwersalny. Jak wiadomo, zbiór takich cech wzajemnie się wyklucza i należy poszukać kompromisu, który będzie odpowiadał konkretnemu użytkownikowi. Klasyka Palnik klasyczny znany jest na naszym rynku najdłużej. Przeznaczony jest do spalania tylko klasyfikowanych ekogroszków o niskiej spiekalności <20RI. Najlepiej, jak spiekalność groszku wynosi jednak < 10RI. Przez lata obecności na rynku wiadomo, że częścią eksploatacyjną, która wymaga wymiany co ok. 4-5 sezonów grzewczych, jest stalowy ślimak podający paliwo. Paliwo wypychane jest w palenisku o kształcie fajki, ślimak kończy się przed ścianą końcową paleniska. Paliwo wypiętrzane jest ku górze przez nowo dokręcane porcje paliwa. Przy spalaniu gorszej jakości groszków lub przy pracy na wyższych mocach zgodnie z kierunkiem wypychania, na końcu retorty mogą pojawiać się spieki, podczas gdy od strony kosza będziemy mieli paliwo wypalone na drobny pył. Jest to związane z wyższą prędkością wypychania paliwa na konkretną stronę paleniska. Palnik nie sprawia w zasadzie żadnych problemów mechanicznych, zerwanie zawleczki jest niezwykle rzadkie, minimum po sezonie grzewczym należy wyczyścić strefę napowietrzania (najczęściej pokrywa pod palnikiem w palenisku kotła). Warto wówczas wyjąć także ślimak podający i zakonserwować go farbą podkładową. Przeznaczony jest dla osób decydujących się wyłącznie na paliwo wysokiej jakości, które coraz ciężej dostać. Z racji niskiej uniwersalności ten typ palnika jest obecnie bardzo rzadko wybierany, mimo iż zapewnia bardzo czyste spalanie ekogroszku, a także bardzo niski poziom awaryjności. Doskonale przygotowana jest również instrukcja obsługi, wysoki poziom przedstawia serwis firmowy producenta palnika. Obrotowy Palnik z obrotem wewnętrznym, typ PPSM, jest jednym z dłużej obecnych na rynku modeli z koronką obrotową wewnętrzną. Zdjęcie przedstawia jedną z pierwszych wersji, palnik przeszedł drobne modyfikacje polegające m.in. na podniesieniu rantów naokoło obwodu paleniska. Jego aktualna nazwa handlowa to duo ze względu na rodzaje paliw, które można w nim spalać, tj. ekogroszek oraz miał węglowy.
Ślimak w tym palniku, a w zasadzie jego trzpień, przechodzi przez kielich paleniska, na końcu zamocowano na nim tzw. krzyżak, który podczas podawania paliwa okresowo obraca widoczną na fot. 2 koronką obrotową. Ruch obrotowy paleniska umożliwia wymieszanie spalanego paliwa, zrywanie spieków paliw miałowych. Podniesiono uniwersalność spalanych paliw, można spalać groszki o właściwościach lekko spiekających. Można spalać miały węglowe do 30 mm średnicy. Paliwa polecane do tego typu węgla to 32,2, producent nie zaleca typów 33 (koksujące). Plusem jest mieszanie spalanego paliwa, nie występuje już zjawisko jednostronnego spiekania na palenisku opału przy szybszym podawaniu (praca na większej mocy). Słabym punktem jest wrażliwość na położenie węgla. Użytkownik musi tak obsługiwać sterownik, aby nie doprowadzać do wypłaszczenia paleniska. Prowadzi to do odkrycia widocznej na fot. 2 szczeliny, w której pracuje koronka obrotowa, co powoduje wydostawanie się fałszywego powietrza i pogorszenie jakości spalania węgla. Doprowadzanie do częstego zapadania się paleniska może być powodem uszkodzenia koronki obrotowej. W obecnym sezonie producent zmienił rodzaj żeliwa, z którego odlewana jest koronka obrotowa. Doszedł też kolejny element ruchomy (krzyżak) oraz zawleczka zabezpieczająca tym razem pod paleniskiem. Czynności serwisowe uległy zatem skomplikowaniu, podwyższone zostało ryzyko mechanicznej awarii w porównaniu do palnika klasycznego. Trzeba jednak dodać, że palnik PPSM (duo) ma bardzo dobrze napisaną instrukcję obsługi wraz z dokumentacją fotograficzną. Bardzo wysokim poziomem odznacza się serwis firmowy producenta palnika. Fot. 1. Palenisko klasycznej retorty typ PPS- 25.
Fot. 2. Palenisko retorty typ PPSM. Części mechaniczne wymagające okresowej wymiany to ślimak podający, krzyżak wprawiający w ruch koronkę obrotową oraz sama koronka obrotowa. W ostatnim czasie wyszła kolejna jego wariacja, o nazwie trio, z dyszami powietrza wtórnego dla spalania peletu. Palnik ma identyczną konstrukcję jak PPSM (duo) plus dysze powietrza wtórnego, mufkę do montażu zaworu termostatycznego. Wymagany jest montaż zbiornika zalewowego na koszu. Osobiście jednak uważam, że w palnikach retortowych nie powinno spalać się samodzielnie peletu, gdyż jest to zbyt niebezpieczne. Do peletu są specjalne, bezpieczne palniki z zapalarkami i mechanizmem separacji opału. Obrotowy zewnętrzny Retorta AZP-MRZ przeznaczona jest do spalania miałów oraz groszków, podobnie jak palnik PPSM (duo). Jest to jednak jeden z najdłużej dostępnych na rynku palników obrotowych. Producent zastosował w nim zewnętrzny obrót koronki. Fotografia 3 przedstawia wersję z żeliwną częścią palnika. Koronka obraca się tutaj częściowo w lewą i prawą stronę, widoczny jest mechanizm mimośrodowy, który przy pracy ślimaka wprawia w ruch koronkę. Sama koronka jest wykonana ze stali, co stanowi problem przy opałach koksujących. Udogodnieniem dla użytkownika jest zastosowany półautomatyczny mechanizm czyszczenia strefy napowietrzania. Tutaj nie trzeba już odkręcać wyczystki w celu pozbycia się najdrobniejszego pyłu. Producent wyprowadził na zewnątrz kotła w pobliże mocowania kosza dźwignię, którą w wygodny sposób czyścimy strefę napowietrzania. Wzrosła zatem wygoda obsługi. Od strony kosza zastosowano także szeroką gardziel zsypową, aby nawet wilgotny miał mógł schodzić z kosza zasypowego. Generalnie jednak nadal mamy więcej ruchomej mechaniki, szczególnie w obrębie paleniska, mechanizm obrotowy zabezpieczony jest dodatkową zawleczką. Ryzyko awarii mechanicznej jest większe niż w klasycznej wersji na sam ekogroszek. Części eksploatacyjne wymagające okresowej wymiany to ślimak podający, koronka obrotowa, elementy mechanizmu wprowadzające koronkę w ruch. Serwis producenta palnika cechuje się wysokim poziomem. Fot. 3. Palenisko retorty AZP-MRŻ.
Fot. 4. Nowe palenisko palnika Brucer. Druga generacja Na rynku mamy dwa podobne produkty - jeden o nazwie Brucer oraz poprawiony palnik Ekoenergia. Producent modelu Ekoenergia jest jednym ze współtwórców pierwszego Brucera. W obu produktach mamy podobne paleniska oraz ślimaki. Podstawowe różnice to odsunięcie mocowania kosza, zastosowanie żeliwa sferoidalnego do odlewu ślimaka, zmiana mocowania dmuchawy, aby nie robić dystansów, możliwość rozebrania palnika w połowie. Wszystkie te cechy posiada palnik Ekoenergia. Z punktu widzenia użytkownika wielkich różnic nie ma, są one raczej zauważalne dla producenta kotła. Model palnika Ekoenergia przychodzi przygotowany do montażu seryjnego (powiercone otwory montażowe). Rozbieranie w połowie daje możliwość uszczelnienia paleniska na etapie produkcji kotła i zostawienia go wewnątrz korpusu. Do transportu do kotłowni zostaje tylko osobna druga połowa ze ślimakiem i motoreduktorem. Pod względem eksploatacyjnym oba typy palników mogą spalać miały oraz groszki 0-31,5 mm także o właściwościach spiekających. W materiałach reklamowych wspomina się także o spalaniu peletu, czego jednak, jak wspomniałem wcześniej, nie polecam w przypadku retorty typowo węglowej. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest technologia tzw. współspalania polegająca na stosowaniu miksu ziarna owsa lub peletu do 40% z paliwem podstawowym w postaci ekogroszku lub miału węglowego w udziale procentowym min. 60%.
Fot. 5. Palenisko palnika Ekoenergia. Ten palnik toleruje jednak większą granulację. W całości wykonany jest z żeliwa, tj. posiada żeliwny korpus, żeliwny, gruby ślimak podający oraz żeliwne palenisko. Ilość elementów ruchomych została zredukowana, palenisko jest statyczne. Za wzruszanie opału w części paleniska odpowiada przeciwzwój ślimaka podnoszący i zagarniający paliwo w strefie paleniska. Ruch obrotowy ślimaka częściowo miesza paliwo w strefie spalania. Obecny sezon, gdy są problemy z zakupem dobrej jakości ekogroszku, pokazał, że przy pracy z większymi obciążeniami na opale spiekającym, szlaka spada zgodnie z ruchem obrotowym ślimaka podającego, a po przeciwnej stronie mamy lepiej spalony pył. Problem ten jest niewidoczny przy dobrej jakości ekogroszku lub dobrym miale węglowym, a także przy pracy na mniejszej mocy i nastawie temperatury. Słabym elementem jest zawleczka zrywalna, ten element występuje jednak w każdym z opisanych palników. Wyższe ryzyko zerwania zawleczki w palnikach Brucer oraz Ekoenergia w stosunku do palnika klasycznego jest dokładnie na przeciwuzwoje-niu w palenisku. Jeżeli na przeciwzwój trafi węgiel, zostanie zmielony, ale jak trafi kamień węgielny musi się to zakończyć zerwaniem zawleczki. W klasycznej retorcie kamień zostałby z większym prawdopodobieństwem wypchnięty. Palniki Brucer oraz Ekoenergia są, pod względem mechanicznym, prostą konstrukcją, zastosowane materiały zachęcają do ich stosowania, gwarantują podobną uniwersalność do retort obrotowych przy mniejszym skomplikowaniu mechanicznym. Na rynku są jednak szerzej znane od początku 2008 roku i nie możemy jeszcze mówić o jakichś typowych elementach eksploatacyjnych wymagających ewentualnej wymiany. Teoretycznie producenci zapewniają o wielokrotnie" dłuższej żywotności w stosunku do palników stalowych. Gzy tak jednak będzie - czas pokaże. Nie można jeszcze oceniać serwisu producenta palnika Brucer czy Ekoenergia, gdyż jest to zbyt krótki okres obecności palników na rynku. Z całą pewnością słabym punktem wszystkich palników retortowych są zawleczki zrywalne. Autor: Jarosław Orłowski KONTAKT Magazyn Instalatora - lider wśród czasopism branży instalacyjnej