GOSPODARKA ŚWIATOWA Wykład wstępny
Kontakt Jacek KOCHANOWICZ http://coin.wne.uw.edu.pl/kochanowicz/ (i tam strona zajęd) lub: www.wne.uw->pracownicy->jacek Kochanowicz->strona własna kochanowicz@wne.uw.edu.pl Dyżur: poniedziałek, 15.00-15.45, WNE pok. 305, po uprzednim umówieniu przez e-mail
Studenci WNE, II rok CHARAKTER ZAJĘD SŁUCHACZE Wykład ogólnouniwersytecki Zajęcia wymagają elementarnej tylko znajomości ekonomii Celem jest przedstawienie etapów kształtowania się gospodarki światowej Wykład ma charakter historyczny
WYMAGANIA Egzamin koocowy pisemny, pięd pytao otwartych pierwsze odpowiedź esej ok. 2 stron pozostałe każde ok. ½ strony. Zakres materiału: treśd wykładów oraz lektury. Obecnośd na wykładzie nieobowiązkowa, lecz premiowana (dodatkowe 15% oceny)
LITERATURA OBOWIĄZKOWA Cameron R. i Neale L., Historia gospodarcza świata, Warszawa 2004, r. 6, 12, 13. Landes, D.S., Bogactwo i nędza narodów, Warszawa 2000, r. 5-12, 25-29
LITERATURA ZALECANA Findley R., O'Rourke K. H., Power and Plenty: Trade, War, and the World Economy in the Second Millennium, Princeton 2007. Foreman-Peck J. A, History of the World Economy: International Economic Relations since 1850, Penguin 1995.
EKONOMIA A HISTORIA (1) Metody ekonomii i historii różnią się Ekonomia: modele formalne (matematyka) i ekonometria Rozumowanie jest abstrakcyjne i celowo wyjęte z kontekstu Założenia ekonomii neoklasycznej (użytecznośd, ograniczenia) Nowa ekonomia instytucjonalna uzupełnieniem
EKONOMIA A HISTORIA (2) Historia rekonstruuje i wyjaśnia konkretne zdarzenia i procesy Odwołuje się każdorazowo do kontekstu Ale nowoczesna historia gospodarcza korzysta z dorobku ekonomii neoklasycznej i instytucjonalnej w procesie wyjaśniania zjawisk i procesów
POJĘCIE GOSPODARKI ŚWIATOWEJ Trudne do jednoznacznego zdefiniowania Współcześnie, związane z procesem globalizacji Najogólniej, chodzi o powiązania i współzależności gospodarcze w skali globu
POWIĄZANIA GOSPODARCZE Handel surowcami, półfabrykatami, gotowymi produktami (służącymi do dalszej produkcji lub do konsumpcji) Handel usługami Przepływy kapitału (FDI, portfelowe) Transakcje walutami Migracje (okresowe i trwałe) Turystyka
HISTORIA POWIĄZAO GOSPODARCZYCH Dlaczego zakres i intensywnośd powiązao się zmienia? Podział pracy, jego przyczyny i konsekwencje Szerzej, rozwój i wzrost gospodarczy Techniczne i instytucjonalne warunki wymiany (transport, pieniądz i kredyt, bezpieczeostwo transakcji, itd.) Rola przemocy i władzy publicznej
PODZIAŁ PRACY Technologiczny i społeczny podział pracy Podział pracy w społeczeostwach pierwotnych, rolniczych i przemysłowych Podział pracy wymaga koordynacji. Zwyczaj, nakaz, rynek. Adam Smith: specjalizacja i podział pracy źródłem bogactwa narodów Podział pracy nie ogranicza się do jednego kraju
SKALA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (i podziału pracy) Układy względnie izolowane Gospodarstwo domowe ( gospodarka naturalna ) Gospodarka wsi Gospodarka lokalna (np. w średniowieczu) Gospodarka narodowa (jeden kraj) Gospodarka regionalna (np. EWG) Gospodarka światowa
GOSPODARKA NARODOWA (1) Pojęcie XIX-wieczne Co to jest paostwo narodowe (nation state) Co to jest paostwo Co to jest naród Typ idealny: jedna kultura, jeden język, poczucie tożsamości narodowej, w pełni suwerenna władza, odrębny system prawny, odrębna waluta,
GOSPODARKA NARODOWA (2) Narzędzia kształtowania gospodarki narodowej Granice fizyczne System prawny Język i kultura Waluta Cła i kontrola handlu System podatkowy System krajowej regulacji gospodarczej
GOSPODARKA NARODOWA (3) Etapy jej historii w Europie 1648 pokój westfalski i paostwa narodowe Rewolucja Francuska Konsolidacja paostw narodowych poprzez wiek XIX i pierwszą połowę XX w. Integracja europejska po II wojnie światowej jako proces (częściowo) przeciwstawny
HANDEL MIĘDZYNARODOWY Co to znaczy handel międzynarodowy? Występuje wtedy, gdy są kraje i paostwa Podwaliny: David Ricardo i teoria korzyści komparatywnych Współczesna ekonomia międzynarodowa rozwija ten kierunek rozumowania, budując coraz bardziej skomplikowane modele
A JAK NIE BYŁO PAOSTW NARODOWYCH? Przykłady organizacji władzy Miasta-paostwa Księstwa, królestwa Włości feudalne, lenna Imperia
CO KSZTAŁTUJE SPECJALIZACJĘ MIĘDZYNARODOWĄ? Warunki naturalne Korzyści (przewagi) komparatywne Na ich wytworzenie można wpływad
WZROST I ROZWÓJ GOSPODARCZY Podstawowe pytania: Dlaczego kraje (regiony) bogacą się? Dlaczego jedne się bogacą, a inne nie? Ekonomiści starają się mierzyd bogactwo, powszechną dziś miarą jest PKB. Ale wstecz? Teorie wzrostu starają się odpowiedzied na pytanie, jakie są czynniki wzrostu (kapital, siła robocza ) W długiej skali czasu, decydują innowacje
PRZEMOC I WŁADZA Stosunki gospodarcze kształtowane są nie tylko przez grę ekonomiczną Wielką rolę odgrywa przemoc Przemoc legalna: paostwo. Przymus i wojny. Podbój. Niewolnictwo. Wojny mają często przyczyny ekonomiczne, więc są egzogeniczne Przemoc nielegalna. Mafie, piraci, narkotyki itd.