WARMIOSKO-MAZURSKI KONKURS HISTORYCZNY DLA GIMNAZJALISTÓW W ROKU SZKOLNYM 2010/2011 3 marca 2011, godz. 11.00... Kod pracy ucznia Szanowny Uczniu, KONKURS PRZEDMIOTOWY HISTORYCZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ETAP WOJEWÓDZKI witaj na etapie wojewódzkim konkursu historycznego. Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj się prawidłowo odpowiedzied na wszystkie pytania. Arkusz liczy 9 stron (w tym stronę tytułową) i zawiera 18 zadao. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji Konkursowej. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem. Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem bądź piórem. Dbaj o czytelnośd pisma i precyzję odpowiedzi. Nie używaj korektora. Jeśli się pomylisz, przekreśl błędną odpowiedź i wpisz poprawną. W przypadku testu wyboru prawidłową odpowiedź zaznacz stawiając znak X na literze poprzedzającej treśd wybranej odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X prawidłową odpowiedź. Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone w miejscu do tego przeznaczonym. Pracuj samodzielnie. Złamanie tej zasady spowoduje Twoją dyskwalifikację z udziału w konkursie! Czas pracy: 90 minut Liczba punktów możliwych do uzyskania: 70 Powodzenia! 1
1. Najstarsze cywilizacje powstały w dolinach wielkich rzek. Połącz określone cywilizacje z rzekami, nad którymi się ukształtowały. (4 pkt) A. Nil 1. Indie B. Huang-ho, Jangcy 2. Mezopotamia C. Indus 3. Chiny D. Eufrat i Tygrys 4. Egipt E. Ob 2. Uzupełnij tabelkę. (4 pkt) Miejscowośd Rok Dowódca Zwycięzca 490 p. n. e. Grecy Termopile Cheroneja 338 p. n. e. Leonidas Temistokles Grecy 3. Zaznacz budowle, która nie powstały w starożytnym Rzymie. (2 pkt) a) termy c) Partenon e) Świątynia w Luksorze b) łuki tryumfalne d) akwedukt 4. Połącz linią daty, wydarzenia i nazwiska. (4 pkt) 476r. Karol Wielki Bitwa pod Poitiers 732r. Odoaker Koronacja cesarska 800r. Mahomet Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego 622r. Karol Młot Ucieczka do Medyny 5. Ułóż w porządku chronologicznym następujące wydarzenia (ponumeruj je od 1 najwcześniejsze, do 5 - najpóźniejsze ). A. koronacja Bolesława Chrobrego [ ] B. sprowadzenie Krzyżaków do Polski [ ] C. powstanie uniwersytetu w Krakowie [ ] D. zjazd w Gnieźnie [ ] E. pokój w Kaliszu [ ] (2 pkt) 2
6. Uzupełnij tabelkę elementami rozsypanki łącząc paostwo z postacią, wydarzeniem i datą. (3 pkt) Paostwo Postad Wydarzenie Data Zygmunt Stary, Henryk VIII, Marcin Luter, Niemcy, Rzeczpospolita, Anglia, reformacja, hołd pruski, akt supremacji, 1525, 1517, 1534. 7. Przeczytaj tekst źródłowy i odpowiedz na pytania. (8 pkt) Od czasów zatargów Piotra I z Augustem II Rosja przyjęła politykę krępowania władzy królewskiej w Polsce i w tym duchu zawierała liczne porozumienia z Prusami i Austrią. (...). Niekiedy myślano w Petersburgu o sojuszu z Polską (...)w zasadzie jednak dogadzała Rosji neutralnośd bezwładnej Rzeczypospolitej, neutralnośd traktowana elastycznie, bo przepuszczalna dla rosyjskich przemarszów. Nie był to wszakże system ścisłej hegemonii czy kurateli politycznej, który zarysował się w dobie sejmu niemego i który potem starała się wprowadzad w życie Katarzyna II. (...) Dośd rozpowszechniona w polskiej historiografii opinia, jakoby protektorat rosyjski stanowił przygotowanie do włączenia całej Rzeczypospolitej w imperium carskie, nie wydaje się uzasadniona (...) inkorporacja całej Polski tak bardzo wzmocniłaby mocarstwową pozycję Rosji, iż musiałaby się spotkad z energicznym przeciwdziałaniem innych mocarstw. (...) Rząd Katarzyny II w latach sześddziesiątych niewątpliwie nie dążył do zaboru (...), protektorat miał zapewnid osłonę zachodniej granicy imperium rosyjskiego i ewentualne współdziałanie uzależnionej Rzeczypospolitej w wojennych poczynaniach Rosji. System protektoratu nosił w sobie organiczną słabośd, jaką był brak silnego rządu zdolnego narzucid *społeczeostwu+ uległośd wobec rosyjskiej gwarantki. (...) Katarzyna II w roku 1795 wymuszając na Stanisławie Auguście akt abdykacji, uczestniczyła w pogrzebaniu tej polityki, którą rozpoczęła przed trzydziestu laty. Emanuel Rostworowski, Polska w układzie sił politycznych Europy XVIII wieku, *w:+ Polska w epoce oświecenia. Paostwo, społeczeostwo, kultura, red. B. Leśniodorski, Warszawa 1971 1. Kim były wymienione w tekście postacie historyczne: a) Piotr I... b) Katarzyna II... 3
c) August II... d) Stanisław August... 2. Wyjaśnij pojęcia występujące w tekście : a) kuratela polityczna... b) abdykacja..... c) inkorporacja... d) protektorat... 8. Wpisz w tabeli obok zdao, które uważasz za prawdziwe prawda, a obok zdao, które uważasz za fałszywe fałsz. (4 pkt) A. Dualizm w rozwoju gospodarczym Europy był jednym ze skutków wielkich odkryd geograficznych. B. Ważnym narzędziem w zwalczaniu reformacji stał się zakon jezuitów, który do Polski został sprowadzony z inicjatywy Zygmunta III Wazy. C. Jan III Sobieski po wiktorii wiedeoskiej doprowadził do podpisania z Turcją pokoju wieczystego w Karłowicach. D. Konstytucja 3 Maja stosowała monteskiuszowską zasadę trójpodziału władzy, znosiła liberum veto, zachowywała nadal elekcyjnośd tronu. 9. Poniżej umieszczono fragment poematu autora poczytnej do dziś książki przygodowej Księga dżungli Rudyarda Kiplinga. Po przeczytaniu tekstu odpowiedz na pytanie. (2 pkt) Dźwigaj białych ludzi brzemię, Wyślij swych synów daleko, Niechaj podbite plemiona Otoczą troskliwą opieką; Niech służą w ciężkim trudzie Nowo zdobytym szczepom, Strwożonym dzikim ludziom Wpół diabłom, a wpół dzieciom. ( ) R. Kipling, cytat za: B. Tuchman, Wyniosła wieża, Warszawa 1987, s.212. Czy Kipling był zwolennikiem czy przeciwnikiem kolonializmu? Uzasadnij odpowiedź na podstawie przytoczonego fragmentu wiersza. 4
... 10. Na podstawie analizy danych z tabeli odpowiedz na pytania. (3 pkt) Ludnośd dużych miast polskich w latach 1860-1910 (w tys.) Miasto 1860 1880 1890 1910 KRAKÓW 50 66 85 143 LWÓW 70 110 160 196 ŁÓDŹ 26 48 310 408 POZNAO 51 65 110 150 WILNO 60 90 139 181 WARSZAWA 163 383 686 781 Źródło: Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918, red. I.Pietrzak- Pawłowska, Warszawa 1978, s.14 1. Które z miast przeżyło największy wzrost demograficzny w w/w okresie?...... 2. W którym z zaborów przybyło najwięcej ludności w miastach?... 3. Jakie były przyczyny powiększenia liczby mieszkaoców miast w w/w okresie? 11. Wpisz we właściwe miejsce w tabelce następujące wydarzenia. (4 pkt) a) rewolucja październikowa, b) bitwa pod Gorlicami, c) traktat pokojowy w Brześciu, d) serdeczne porozumienie. Data Wydarzenie 1904 1915 1917 1918 5
12. Uzupełnij tekst, wpisując w wykropkowane miejsca odpowiednie wyrazy. (5 pkt) Na mocy traktatu wersalskiego Polsce przyznano objętą niedawnym powstaniem.1.... i...2.... bez Gdaoska, który miał pozostad pod protektoratem...3..... O losach...4... oraz...5.... miały zdecydowad plebiscyty ludności. (Ligi Narodów, Wielkopolskę, Górnego Śląska, Pomorze, Warmii i Mazur) 13. Polska A i Polska B to popularne w publicystyce lat 30. XX w. określenie dwóch obszarów Rzeczypospolitej, różniących się zasadniczo pod względem poziomu ekonomicznego (cywilizacyjnego). (3 pkt) A. Odpowiedz, czy poniższe mapy ilustrują te dysproporcje. Swoją odpowiedź uzasadnij.... B. Jakie czynniki wpłynęły na takie zróżnicowanie gospodarcze kraju po odzyskaniu niepodległości?...... Gazownie w Polsce w 1937 Sied dróg o twardej nawierzchni w Polsce w 1937 r. Źródło: Encyklopedia historii gospodarczej Polski, op. cit. t. I, s. 188, t. II, s. 173, 422 6
14. Uporządkuj chronologicznie wydarzenia. (2 pkt) a) bitwa nad Bzurą b) ofensywa styczniowa nad Wisłą c) atak na Pearl Harbor, d) układ Sikorski - Majski e) najazd na ZSRR f) desant w Normandii 15. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i odpowiedz na postawione pytania. (3 pkt) Na początku 1941 roku polityka wobec Żydów w Rzeszy znalazła się w impasie. Im więcej sukcesów militarnych odnosiły Niemcy, tym więcej Żydów przebywało na zdobytych przez nich obszarach. Po inwazji na ZSRR, kryjącej w sobie ryzyko zwiększenia tej liczby, chodziło o przerwanie owego zaklętego kręgu. Odpowiedzią jest polityka eksterminacji, polityka sprawnie wykalkulowana, zaplanowana i bezlitośnie realizowana. Widad tu, w jaki sposób hitlerowska strategia rasowa stopniowo się radykalizuje: wojna służy jednocześnie jako siła napędowa i jako usprawiedliwienie unicestwienia żydostwa europejskiego François Bédarida Le nazisme et le génocide. Histoire et enjeux, Paris 1989, za: J. Carpentier, F. Lebrun, Historia Europy, Warszawa 1994, s. 348 a) jaką nazwę nadali Niemcy planowi faktycznej likwidacji wszystkich Żydów europejskich?... b) w jaki główny sposób ten plan realizowali?... 16. Odpowiedz na pytania. (3 pkt) fot. zbiory prywatne 7
1. W jakim celu utworzono organizację, której legitymację członkowską przedstawiono na zdjęciu? 2. Co przedstawia godło w okręgu, umieszczone na okładce? 3. Dlaczego na legitymacji Związku Patriotów Polskich w ZSRR nie umieszczono godła II RP? 17. Połącz w związki przyczynowo skutkowe fakty historyczne i uzupełnij tabelkę. (10 pkt) Przyczyna główna. 1 Chęd wyzwolenia Warszawy siłami Armii Krajowej Wydarzenie/proces historyczny Skutek (jeden ze skutków) 2 Powstanie NSZZ Solidarnośd 3 Dekolonizacja Afryki 4 Atak wojsk Korei Północnej na południe 5 Jesieo Narodów 18. Na podstawie tekstu źródłowego i wiedzy pozaźródłowej odpowiedz na pytania. (4 pkt),,trzeba jednak przyznad, że społecznośd warmiosko-mazurska nie była obojętna wobec postępującej sowietyzacji powojennej Polski. W kolportowanych na Warmii i Mazurach ulotkach, również na 8
ulicach Olsztyna, polskie podziemie niepodległościowe przestrzegało przed współpracą ze,,zbrodniarzami spod znaku PPR i UB i,,konfidentami NKWD ( ). Opór społeczny wobec komunizmu miał różne formy i natężenie. Że istniał, niech świadczy fakt, że wiele osób cywilnych z województwa olsztyoskiego na skutek doniesieo agenturalnych konfidentów UB zostało skazanych przez olsztyoski sąd na kary wieloletniego więzienia. Twarze olsztyoskiej bezpieki, IPN,Białystok 2007 s.27 1. Wyjaśnij pojęcia : PPR, UB, konfident NKWD.......... 2. Dlaczego społeczeostwo opierało się komunizmowi w Polsce? 3. Podaj 2 przykłady wystąpieo społecznych przeciwko komunistom w Polsce. 9