I. Zabezpieczenie kwot długu celnego. Podstawowe zagadnienia związane z zabezpieczeniem kwoty długu celnego regulują art.189-200 WKC oraz art. 857 i 858 RWKC. Przepisy wspólnotowego prawa celnego tylko w ściśle określonych przypadkach stanowią, iŝ naleŝy złoŝyć obligatoryjne, bądź fakultatywne zabezpieczenie w celu zagwarantowania pokrycia długu celnego. W przypadku, gdy przepisy wspólnotowego prawa celnego stanowią, iŝ złoŝenie zabezpieczenia nie jest obowiązkowe, organy celne na podstawie art. 190 WKC mogą zawsze zaŝądać złoŝenia zabezpieczenia, jeŝeli stwierdzą, iŝ powstały lub mogący powstać dług celny moŝe nie zostać uiszczony w terminie. W zaleŝności od konkretnego przypadku, osoba zobowiązana jest do złoŝenia zabezpieczenia jednostkowego, tj. zabezpieczenia, które pokrywa faktyczne naleŝności celne ciąŝące na towarze celnym, bądź zabezpieczenia generalnego dla wielu operacji, w stosunku do których powstał lub moŝe powstać dług celny. W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 lipca 2011 r. w sprawie wzorów formularzy stosowanych w sprawach celnych (Dz. U. Nr 166, poz. 995), w załącznikach nr 32, 33 i 34 zamieszczone zostały odpowiednio wzór wniosku o udzielenie pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego, wzór pozwolenia na stosowanie zabezpieczenia generalnego, a takŝe wzór potwierdzenia złoŝenia zabezpieczenia generalnego. Organ celny wydaje pozwolenie na stosowanie zabezpieczenia generalnego w odniesieniu do wskazanej/ych przez osobę procedur/y, a takŝe z moŝliwością jego stosowania na terenie właściwości miejscowej dyrektora jednej, kilku lub wszystkich izb celnych. W przypadku gdy zabezpieczenie generalne zgodnie z udzielonym pozwoleniem będzie stosowane na terenie właściwości miejscowej dyrektorów izb celnych innych niŝ organ, który wydał pozwolenie kopia potwierdzenia powinna być przekazana do tych izb celnych. Podkreślić naleŝy, iŝ saldowanie zabezpieczenia generalnego co do zasady odbywa się drogą elektroniczną w ramach Ogólnopolskiego Systemu Obsługi Zabezpieczeń i Pozwoleń (OSOZ). Formularz papierowy o stanie wykorzystania zabezpieczenia generalnego, o którym jest mowa w załączniku nr 34 do ww. rozporządzenia jest wypełniany jedynie w przypadku wystąpienia przyczyny niezaleŝnej od podmiotu, powodującej brak moŝliwości wysłania dokumentu do OSOZ. JednakŜe po przywróceniu dostępności OSOZ, dane wpisane w tej części formularza muszą być niezwłocznie wprowadzone do OSOZ. Osobą zobowiązaną do złoŝenia zabezpieczenia jest dłuŝnik lub osoba mogąca się nim stać, a za zgodą organu celnego takŝe osoba trzecia zamiast osoby, od której wymagane jest złoŝenie zabezpieczenia (art. 189 ust. 1 i 3 WKC). W myśl art. 189 ust. 4 WKC zabezpieczenia nie pobiera się w przypadku, gdy dłuŝnik lub osoba mogąca się nim stać jest organem administracji publicznej. Organy celne mogą teŝ odstąpić od wymogu złoŝenia zabezpieczenia, jeśli jego wysokość nie przekracza 500 Euro. W procedurze tranzytu osobą zobowiązaną do złoŝenia zabezpieczenia jest główny zobowiązany. Stosownie do postanowień art. 193 WKC, zabezpieczenie moŝe zostać złoŝone w formie gwarancji lub depozytu w gotówce.
W odniesieniu do tej ostatniej formy wydane zostało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 lipca 2004r. w sprawie sposobu złoŝenia zabezpieczenia w formie depozytu w gotówce (Dz. U. Nr 169, poz. 1769). W myśl ww. rozporządzenia zabezpieczenie moŝe być złoŝone w jeden z następujących powodów: - wpłacając kwotę zabezpieczenia gotówką w kasie jednostki organizacyjnej urzędu celnego lub na bankowy rachunek pomocniczy izby celnej właściwej miejscowo dla tego urzędu w banku krajowym, w placówce pocztowej lub spółdzielczej kasie oszczędnościowokredytowej, - udzielając bankowi krajowemu, prowadzącemu rachunek bankowy zobowiązanego, dyspozycji polecenia przelewu kwoty zabezpieczenia na bankowy rachunek pomocniczy izby celnej, - składając w jednostce organizacyjnej urzędu celnego czek gotówkowy lub rozrachunkowy, wystawiony przez zobowiązanego na kwotę zabezpieczenia, potwierdzony do wysokości tej kwoty przez bank krajowy prowadzący rachunek bankowy zobowiązanego, - składając w urzędzie celnym dokumenty płatnicze tj. papiery wartościowe na okaziciela o określonym terminie wykupu, wyemitowane przez Skarb Państwa albo Narodowy Bank Polski, bankowe papiery wartościowe i listy zastawne o określonym terminie wykupu, wyemitowane we własnym imieniu i na własny rachunek przez bank krajowy, o którym mowa w art. 52 ustawy Prawo celne, na kwotę równą wysokości zabezpieczenia, określoną według wartości nominalnej tych dokumentów. Jeśli osoba zamierza złoŝyć zabezpieczenie w formie gwarancji, to dokument ten mogą wystawić wyłącznie uprawnione do tego podmioty. W myśl art. 52 ust. 1 ustawy - Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622, z późn. zm.), gwarantem jest osoba wpisana do wykazu gwarantów uprawnionych do udzielenia gwarancji składanych jako zabezpieczenie pokrycia kwot wynikających z długów celnych. Gwarantem moŝe być jedynie osoba mająca siedzibę we Wspólnocie, która prowadzi na terytorium kraju działalność bankową albo ubezpieczeniową, posiadająca uprawnienie do udzielenia gwarancji oraz dająca rękojmię prawidłowego wywiązywania się z zobowiązań wobec organów celnych. Wpis do wykazu gwarantów następuje na pisemny wniosek zainteresowanej osoby, złoŝony do ministra właściwego do spraw finansów publicznych, po uzyskaniu od Komisji Nadzoru Finansowego informacji potwierdzającej spełnianie przez osobę m.in. wymogów kapitałowych określonych przepisami prawa. Minister właściwy do spraw fnansów publicznych wydaje decyzję o wpisie do wykazu, odmowie dokonania wpisu oraz skreśleniu z wykazu. Z wykazu skreśla się osobę, jeŝeli: - nie ma siedziby we Wspólnocie, - nie prowadzi na terytorium kraju działalności bankowej albo ubezpieczeniowej, - utraciła uprawnienia do udzielania gwarancji, - nie wywiązuje się z zobowiązań wobec organów celnych, - złoŝyła wniosek o skreślenie z wykazu, - uległa likwidacji. Z treści art. 74 ust. 1 WKC wynika, Ŝe jeŝeli przyjęcie zgłoszenia celnego pociąga za sobą powstanie długu celnego, towary, których dotyczy to zgłoszenie mogą być zwolnione w
przypadku, gdy kwota długu celnego została zapłacona lub zabezpieczona. Z kolei z postanowień ust. 2 art. 74 WKC wynika, Ŝe jeŝeli stosując przepisy właściwe dla procedury celnej, do której zostały zgłoszone towary, organy celne zaŝądają złoŝenia zabezpieczenia, zwolnienie wymienionych towarów do tej procedury moŝe zostać udzielone jedynie po złoŝeniu zabezpieczenia. Umieszczenie towarów pod procedurą zawieszającą organy celne mogą w myśl art. 88 WKC uzaleŝnić od złoŝenia zabezpieczenia, które zapewni zapłatę długu celnego mogącego powstać w stosunku do tych towarów. Jak wskazano wyŝej, przepisy prawa celnego przewidują szereg sytuacji, w których pobranie zabezpieczenia przez organ celny jest obowiązkowe. W przypadku procedury wspólnotowego tranzytu zewnętrznego, zgodnie z art. 94 WKC, osoba korzystająca z tej procedury zobowiązana będzie do złoŝenia zabezpieczenia. ZłoŜenie zabezpieczenia jest równieŝ wymagane w przypadku korzystania z procedury uszlachetnienia biernego, w wypadku, o którym mowa w art. 154 ust. 4 WKC. Obligatoryjnie złoŝenie zabezpieczenia jest wymagane w wypadku uzyskania pozwolenia organu celnego na odroczenie terminu płatności naleŝności (art. 225 WKC) bądź na stosowanie procedury uproszczonej (art. 257 ust. 3 tiret drugie, art. 262 ust. 1 tiret czwarte oraz art. 267 tiret drugie RWKC). W przypadku dokonywania zgłoszenia celnego do procedury odprawy czasowej zaistnieje obowiązek złoŝenia zabezpieczenia, w myśl art. 581 RWKC, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w załączniku nr 77 do RWKC. Ponadto w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004r., określającym przypadki, w których organ celny pobiera zabezpieczenie (Dz. U. Nr 87, poz. 829) wskazano m.in., Ŝe organ celny będzie obligatoryjnie pobierał zabezpieczenie w związku z prowadzeniem składu celnego typu D. Zabezpieczenie to stanowić będzie takŝe zabezpieczenie związane z odpowiedzialnością z tytułu prowadzenia składu celnego, w rozumieniu art. 88 i 104 WKC. Wskazane rozporządzenie przewiduje, Ŝe organ celny będzie pobierał zabezpieczenie równieŝ w związku z korzystaniem z zawieszającej procedury celnej, w przypadku, gdy korzystającym z procedury składu celnego lub procedury uszlachetniania czynnego jest osoba posiadająca miejsce zamieszkania lub siedzibę poza obszarem celnym Wspólnoty Europejskiej, bądź w przypadku obejmowania procedurą składu celnego, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń lub procedurą przetwarzania pod kontrolą celną towarów określonych w załączniku nr 44c do RWKC. II. Powstanie długu celnego w przywozie (art. 201-205 WKC). Podstawową przesłanką powstania długu celnego w przywozie jest dopuszczenie towaru do wolnego obrotu na obszarze celnym Wspólnoty, w związku z przyjętym zgłoszeniem celnym. Innymi niŝ dopuszczenie do obrotu przesłankami powstania długu celnego w przywozie mogą być:
nielegalne wprowadzenie towarów do obrotu na obszarze celnym Wspólnoty, usunięcie towaru spod dozoru celnego, niewykonanie jednego z obowiązków wynikających z czasowego składowania towaru lub ze stosowania procedury celnej, którą towar został objęty lub niedopełnienie jednego z warunków wymaganych do objęcia towaru procedurą lub do zastosowania obniŝonych lub zerowych stawek naleŝności celnych przywozowych, niezgodne z prawem zuŝycie lub uŝycie towarów w wolnym obszarze celnym lub składzie wolnocłowym, na warunkach innych niŝ przewidziane w obowiązujących przepisach. III. Pokrycie kwoty długu celnego (art. 217-232 WKC, art. 868-876a RWKC oraz art. 55-66 ustawy - Prawo celne). KaŜda kwota naleŝności wynikająca z długu celnego powinna zostać obliczona przez organy celne z chwilą, gdy znajdą się one w posiadaniu niezbędnych informacji oraz wpisana do rejestru lub zaewidencjonowana w inny równowaŝny sposób (zaksięgowanie) - art. 217 ust.1 akapit pierwszy WKC. W myśl art. 221 ust. 1 WKC niezwłocznie po dokonaniu zaksięgowania, dłuŝnik powinien zostać w odpowiedni sposób powiadomiony o kwocie naleŝności. Z treści art. 222 ust. 1 lit. a WKC wynika, iŝ kaŝda kwota naleŝności, o której zgodnie z art. 221 WKC został powiadomiony dłuŝnik, powinna zostać przez niego uiszczona w następujących terminach: - jeŝeli dłuŝnik nie korzysta z Ŝadnego z ułatwień płatniczych przewidzianych w art. 224 i art. 229 WKC, to zgodnie z art. 65 ustawy - Prawo celne płatność powinna zostać dokonana w terminie10 dni, - jeŝeli dłuŝnik korzysta z ułatwienia płatniczego w postaci odroczenia terminu płatności, płatność kwoty naleŝności powinna zostać dokonana przed upływem terminu wyznaczonego w ramach tego odroczenia (art.222 ust.1 lit.b WKC). Z art. 57 ustawy - Prawo celne wynika, Ŝe za termin dokonania zapłaty kwoty naleŝności uwaŝa się: przy zapłacie gotówką - dzień wpłacenia kwoty naleŝności w kasie urzędu celnego lub na rachunek organu celnego w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo - kredytowej, w obrocie bezgotówkowym - dzień obciąŝenia rachunku bankowego dłuŝnika lub rachunku dłuŝnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo - kredytowej na podstawie polecenia przelewu. W przypadku polecenia przelewu z rachunku bankowego dłuŝnika w banku lub instytucji kredytowej niemających siedziby lub oddziału w Rzeczypospolitej Polskiej za termin dokonania zapłaty kwoty naleŝności uwaŝa się dzień obciąŝenia tego rachunku, jeŝeli wpłacana kwota zostanie uznana na rachunku bankowym organu celnego w terminie 5 kolejnych dni roboczych. W razie przekroczenia tego terminu za termin dokonania zapłaty uwaŝa się dzień uznania kwoty na rachunku bankowym organu celnego.
IV. Odroczenia terminu płatności Całość unormowań dotyczących odraczania terminu płatności naleŝności celnych zawarta jest w: art. 224-228 WKC; art. 59 ustawy - Prawo celne oraz rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odraczania terminu płatności naleŝności celnych (Dz. U. Nr 87, poz. 824 i z 2005 r. Nr 57, poz. 496). Instytucja odroczenia uregulowana we wspólnotowym prawie celnym zawiera w swym zakresie nie tylko przesunięcie w czasie terminu płatności naleŝności, ale równieŝ, po spełnieniu określonych wymogów, moŝliwość zbiorczego dokonywania płatności naleŝności powstałych w pewnym okresie. Odroczenie płatności dotyczy wyłącznie naleŝności powstałych na skutek przyjęcia zgłoszenia celnego (art. 201 ust. 1 lit a WKC) i dodatkowo w pierwszej (omówionej poniŝej) formie odroczenia równieŝ naleŝności wynikających z decyzji określającej kwotę wynikającą z długu celnego, zaksięgowanych retrospektywnie na podstawie art. 220 WKC. Odroczenie funkcjonujące w przepisach prawa celnego nie dotyczy podatków powstałych z tytułu importu towarów na wspólnotowy obszar celny. W przypadku zatem zastosowania tego ułatwienia płatniczego, dwa wspomniane rodzaje naleŝności publicznoprawnych wynikające z jednego zgłoszenia celnego mogą podlegać całkowicie innym zasadom rozliczeń z organem celnym. Korzystanie z odroczenia terminu płatności naleŝności celnych, jako daleko idącego ułatwienia dla importerów unijnych, wymaga uzyskania pozwolenia wydanego przez dyrektora izby celnej. Podmiotem uprawnionym do skorzystania z odroczenia moŝe być dłuŝnik, o którym mowa w art. 201 ust. 1 lit. a WKC, a więc zgłaszający, którym moŝe być zarówno osoba składająca zgłoszenie celne we własnym imieniu i na swoją rzecz, jak i składająca je we własnym imieniu, lecz na cudzą rzecz (przedstawiciel pośredni). Natomiast agent celny działający jako przedstawiciel bezpośredni w Ŝadnym wypadku nie moŝe uzyskać dla siebie pozwolenia na odroczenie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby dokonywał on wszelkich czynności związanych z uzyskiwaniem takiego pozwolenia oraz korzystaniem z odroczenia, jednakŝe czynności te będą odnosić skutki prawne wyłącznie w stosunku do mocodawcy tego agenta. Przepisy wspólnotowego prawa celnego przewidują trzy róŝne formy odroczenia terminu płatności naleŝności. Forma, o której mowa w art. 226 lit. a WKC (forma pierwsza) polega na jednorazowym odroczeniu płatności danej kwoty naleŝności zaksięgowanej na skutek przyjęcia zgłoszenia celnego lub wydania decyzji określającej kwotę wynikającą z długu celnego po weryfikacji zgłoszenia celnego.
Istotą formy określonej w art. 226 lit. b WKC (druga forma) jest całościowe odraczanie terminu zapłaty wszystkich naleŝności księgowanych sukcesywnie w okresie wyznaczonym przez organ celny. Ostatnia natomiast, przewidziana w art. 226 lit. c WKC (forma trzecia) dotyczy całościowego odraczania terminu uiszczenia wszystkich naleŝności podlegających, za zgodą organu celnego i pod warunkiem zabezpieczenia pokrycia kwoty długu celnego, łącznemu księgowaniu, po upływie wyznaczonego okresu, w którym zostały zwolnione towary. Termin odroczenia wynosi zasadniczo 30 dni (art. 227 ust. 1 zdanie pierwsze WKC), ale w poszczególnych przypadkach termin ten w rzeczywistości dla konkretnej kwoty naleŝności będzie krótszy lub dłuŝszy, przy czym maksymalnie moŝe wynosić 45 dni. Sposoby obliczania terminu odroczenia róŝnią się w zaleŝności od specyfiki poszczególnych form odroczenia. Wśród warunków niezbędnych do wydania pozwolenia na odroczenie terminu płatności naleŝności celnych naleŝy wymienić: złoŝenie zabezpieczenia; prowadzenie działalności gospodarczej oraz solidność i wiarygodność oceniania na podstawie dwóch kryteriów - nie popełnienia powaŝnego lub powtórnego naruszenia przepisów prawa celnego i - zapewnienia gwarancji naleŝytego wykonania obowiązków wynikających z przepisów prawa celnego. Wzór wniosku o udzielenie pozwolenia na odroczenie terminu płatności naleŝności znajduje się w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r. Przesłanki cofnięcia pozwolenia na odroczenie terminu płatności naleŝności nie zostały uregulowane w ustawie - Prawo celne, ani teŝ w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odraczania terminu płatności naleŝności celnych. Postępowanie w sprawie cofnięcia pozwolenia na odroczenie powinno być prowadzone na podstawie przepisów ogólnych dotyczących cofania i zmiany decyzji korzystnej dla zainteresowanego. Zgodnie z art. 9 WKC, pozwolenie zostanie cofnięte, gdy: - jeden lub kilka warunków wymaganych dla jego wydania nie zostało spełnionych, - osoba, której ono dotyczy, nie podporządkuje się obowiązkowi, który ewentualnie nakłada na nią to pozwolenie. Pierwsza forma odroczenia dotyczy pojedynczych powstałych juŝ naleŝności, a więc ze swej istoty ma zastosowanie w sytuacjach losowych, kiedy odroczenie ma stanowić pomoc w nieprzewidzianej uprzednio przez zgłaszającego sytuacji, polegającej na niemoŝności terminowego uiszczenia naleŝności. Z dotychczasowej praktyki oraz informacji napływających z krajów członkowskich Unii Europejskiej wynika, Ŝe z tej formy odroczeń osoby korzystają sporadycznie.
Druga forma odroczenia wymaga uzyskania pozwolenia przed powstaniem naleŝności, których płatność ma być odroczona. Ułatwienie to ma charakter pewnej stałej praktyki. Polega na bieŝącym kaŝdorazowym odraczaniu terminu płatności wszystkich naleŝności, jakie powstaną z tytułu zobowiązań osoby korzystającej i uiszczaniu przez nią łącznie kwot naleŝności powstających w wyznaczanych przez organ celnych powtarzających się okresach. Wniosek o udzielenie pozwolenia na odroczenie terminu płatności naleŝności jest składany przez przyszłego dłuŝnika do dyrektora izby celnej właściwego miejscowo ze względu na naczelnika lub naczelników urzędów celnych, w których będą księgowane kwoty naleŝności ( 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r.). Do samodzielnego oszacowania i zadeklarowania kwoty zabezpieczenia zobowiązany jest wnioskodawca, gdyŝ to on podczas korzystania z odroczenia poniesie ewentualne konsekwencje złoŝenia tego zabezpieczenia w niewystarczającej wysokości, polegające na niemoŝności objęcia towaru procedurą celną z zastosowaniem odroczenia płatności naleŝności. Pozwolenie na odroczenie terminu płatności w drugiej formie wydawane jest bezterminowo ( 5 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r.). Wzór pozwolenia zamieszczony został w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r. Okres księgowania kwot naleŝności powinien być wyznaczany przez organ celny w wymiarze miesiąca kalendarzowego. Płatność kaŝdej naleŝności zaksięgowanej w danym (będącym okresem wyznaczonym przez organ celny) miesiącu następuje najpóźniej szesnastego dnia miesiąca następującego po upływie tego okresu (art. 227 ust. 3 lit. b WKC). W przypadku złoŝenia zgłoszenia celnego, które mogłoby spowodować powstanie naleŝności w kwocie przekraczającej wysokość złoŝonego zabezpieczenia, zgłoszenie takie nie zostanie objęte pozwoleniem na odroczenie. Dalsze korzystanie z odroczenia moŝliwe będzie pod warunkiem wcześniejszego uiszczenia odpowiedniej kwoty naleŝności, powodującego zwolnienie zabezpieczenia. Takie swoiste "zawieszenie" stosowania odroczenia moŝe nastąpić równieŝ w przypadku: wykorzystania przez organ celny zabezpieczenia w związku z nieuiszczeniem kwot naleŝności w odroczonym terminie płatności; upływu terminu waŝności złoŝonego zabezpieczenia generalnego. W przypadkach, o których mowa powyŝej, moŝliwość korzystania z odroczenia terminu płatności powstanie ponownie w pierwszym dniu okresu rozliczeniowego następującego po złoŝeniu nowego zabezpieczenia lub przedłuŝeniu terminu jego waŝności. Tymczasowe odstąpienie od stosowania odroczenia nie oznacza cofnięcia pozwolenia. Dopiero niewypełnienie warunków dalszego korzystania z odroczenia moŝe spowodować takie cofnięcie.
Trzecia forma odroczenia co do zasad jej funkcjonowania jest bardzo zbliŝona do formy drugiej. Wymaga ona równieŝ uzyskania pozwolenia przed powstaniem naleŝności, których płatność ma być odroczona. Polega takŝe na bieŝącym kaŝdorazowym odraczaniu terminu płatności wszystkich naleŝności, jakie powstaną z tytułu zobowiązań osoby korzystającej i uiszczaniu przez nią łącznie kwot naleŝności powstających w wyznaczanych przez organ celnych powtarzających się okresach. Podstawowe kryterium wyodrębnienia trzeciej formy odroczeń polega na stosowaniu tej formy łącznie z procedurą uproszczoną we wszystkich jej formach wymagających uzyskania pozwolenia. Wniosek o udzielenie pozwolenia na odroczenie w trzeciej formie jest składany do dyrektora izby celnej właściwego miejscowo ze względu na naczelnika lub naczelników urzędów celnych, w których będą księgowane kwoty naleŝności dotyczące towarów obejmowanych procedurą celną z zastosowaniem procedury uproszczonej ( 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r.). W praktyce jest to dyrektor izby celnej, do którego wnioskodawca występuje jednocześnie z wnioskiem o udzielenie pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej, albo dyrektor, który wydał uprzednio pozwolenie na stosowanie procedury uproszczonej. Ze względu na ścisłe powiązanie odroczenia terminu płatności w trzeciej formie z procedurą uproszczoną, wynikające z faktu, iŝ stosowane jednocześnie obie z tych instytucji dotyczą tych samych naleŝności celnych, udzielając pozwolenia na odroczenie organ celny nie korzysta z wzoru przewidzianego w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 21 kwietnia 2004 r. Pozwolenie na odroczenie terminu płatności w procedurze uproszczonej "zawarte" jest w sensie technicznym w pozwoleniu na stosowanie procedury uproszczonej. W przypadku, gdy straci moc pozwolenie na stosowanie procedury uproszczonej, nastąpi jednocześnie utrata waŝności pozwolenia na odroczenie. V. Zwroty i umorzenia naleŝności celnych Kwestie dotyczące zwrotów i umorzeń naleŝności celnych uregulowane są w przepisach: art. 235-242 Wspólnotowego Kodeksu Celnego, art. 877-909 Rozporządzenia Wykonawczego do Wspólnotowego Kodeksu Celnego, art. 67 i 68 ustawy z dnia 19 marca 2004r. - Prawo celne Przepisy w zakresie zwrotów lub umorzeń naleŝności regulują szczegółowo zarówno przypadki (sytuacje), w których dokonuje się zwrotu lub umorzenia, jak i warunki oraz terminy i tryb postępowania w tych sprawach. 1. Przypadki, w których dokonuje się zwrotu lub umorzenia naleŝności celnych * Brak długu celnego lub zaksięgowanie kwoty naleŝności niezgodnie z art. 220 ust. 2 WKC (art. 236 WKC)
Przypadek zwrotu lub umorzenia naleŝności celnych uregulowany w art. 236 WKC obejmuje sytuacje, w których obliczona i zaksięgowana przez organ celny kwota naleŝności nie była kwotą prawnie naleŝną w całości lub w części. Ww. przypadek obejmuje więc sytuacje, w których, np. w wyniku nieprawidłowego określenia wartości celnej, niewłaściwej klasyfikacji towarowej, niezastosowania "preferencji taryfowych" lub zwolnienia od naleŝności, została określona i zaksięgowana kwota naleŝności, która nie była prawnie naleŝna lub kwota ta została obliczona i zaksięgowana w wysokości wyŝszej niŝ prawnie naleŝna. Przepis art. 236 WKC obejmuje równieŝ przypadki, w których doszło do niezgodnego z przepisem art. 220 ust. 2 WKC retrospektywnego zaksięgowania naleŝności celnych. Przepis ten określa przypadki, w których nie dokonuje się retrospektywnego zaksięgowania kwoty naleŝności prawnie naleŝnych. Sytuacja taka jest moŝliwa np. gdy kwota naleŝności celnych określona została w wyniku błędu organu celnego, który to błąd nie mógł zostać w racjonalny sposób wykryty przez osobę działającą w dobrej wierze i przestrzegającą przepisów obowiązujących w zakresie zgłoszenia celnego. W praktyce więc w sprawach, w których w wyniku np. kontroli zgłoszenia celnego po zwolnieniu towaru stwierdzono, Ŝe określona w zgłoszeniu celnym kwota naleŝności jest niŝsza od prawnie naleŝnej, wydanie decyzji i zaksięgowanie retrospektywne pozostałej kwoty naleŝności moŝliwe jest, jeŝeli nie wystąpiły okoliczności określone w art. 220 ust. 2 WKC. JeŜeli natomiast organ celny, wbrew przesłankom z ww. przepisu, wydał decyzję i zaksięgował pozostałą kwotę naleŝności, istnieją w świetle przepisu art. 236 WKC, podstawy do jej zwrotu lub umorzenia. W przypadku, gdy podstawą ubiegania się o zwrot lub umorzenie naleŝności jest przepis art. 236 WKC, wniosek o zwrot lub umorzenie naleŝności powinien zostać złoŝony przed upływem 3 lat od dnia powiadomienia dłuŝnika o naleŝnościach. Termin ten moŝe zostać przedłuŝony ze względu na nieprzewidziane okoliczności lub działanie siły wyŝszej. Organ celny moŝe więc rozpatrzyć wniosek złoŝony po upływie 3 lat i wydać decyzję o zwrocie lub umorzeniu, jeŝeli dłuŝnik udowodni, Ŝe niezłoŝenie wniosku w terminie było spowodowane nieprzewidzianymi okolicznościami lub działaniem siły wyŝszej. * Zwrot naleŝności celnych w wyniku uniewaŝnienia zgłoszenia celnego (art. 237 WKC) Kolejna podstawa do zwrotu naleŝności celnych (kolejny przypadek, w którym moŝe nastąpić zwrot naleŝności celnych) zawarta jest w art. 237 WKC. W świetle postanowień ww. przepisu przesłanką do zwrotu naleŝności jest uniewaŝnienie zgłoszenia celnego. Ww. przepis ma zastosowanie w przypadku uniewaŝnienia zgłoszenia celnego na podstawie art. 66 WKC lub art. 251 RWKC. Zwrot naleŝności na podstawie art. 237 WKC moŝe nastąpić, jeŝeli wniosek o zwrot naleŝności celnych został złoŝony w terminie przewidzianym na złoŝenie wniosku o uniewaŝnienie zgłoszenia celnego. * Zwrot lub umorzenie naleŝności celnych w wyniku nieprzyjęcia przez importera towaru wadliwego lub niezgodnego z warunkami kontraktu (art. 238 WKC) Przepis art. 238 WKC reguluje przypadek zwrotu lub umorzenia naleŝności celnych przywozowych w przypadku wystąpienia szczególnej sytuacji związanej z towarem, którego dotyczą ww. naleŝności.
Zwrot lub umorzenie naleŝności na podstawie art. 238 WKC jest moŝliwy, jeŝeli zostaną spełnione przesłanki określone w postanowieniach ww. przepisu, tj.: towar nie zostanie przyjęty przez importera, powodem tego nieprzyjęcia jest wadliwość lub niezgodność z warunkami kontraktu, w wyniku realizacji którego dokonano przywozu towaru. Oprócz ww. przesłanek, w przepisie art. 238 WKC określone zostały równieŝ warunki, od których uzaleŝniony jest zwrot lub umorzenie naleŝności celnych. Jednym z takich warunków jest, Ŝe towar nie moŝe zostać uŝyty, chyba Ŝe wstępne uŝycie okazało się konieczne dla stwierdzenia jego wadliwości lub niezgodności z warunkami kontraktu. Warunkiem zwrotu lub umorzenia naleŝności w ww. przypadku jest równieŝ nadanie towarowi określonego przeznaczenia celnego. Przeznaczeniem tym moŝe być: wywóz, zniszczenie towaru, objęcie w celu późniejszego powrotnego wywozu np. procedurą tranzytu czy składu celnego (art. 238 ust. 2). Co do zasady nadanie towarowi przeznaczenia celnego powinno nastąpić dopiero po wydaniu decyzji o zwrocie lub umorzeniu naleŝności. Organ celny moŝe jednak zgodzić się na wcześniejsze nadanie przeznaczenia celnego (art. 883 RWKC). Wykonanie decyzji orzekającej zwrot lub umorzenie moŝe nastąpić dopiero po otrzymaniu z urzędu celnego wykonawczego dokumentu potwierdzającego wykonanie ww. warunku (art. 877 lit d RWKC). W przypadku, gdy podstawą ubiegania się o zwrot lub umorzenie naleŝności jest przepis art. 238 WKC, wniosek o zwrot lub umorzenie naleŝności powinien zostać złoŝony przed upływem 12 miesięcy od dnia powiadomienia dłuŝnika o naleŝnościach * Zwrot lub umorzenie naleŝności celnych w sytuacjach innych niŝ określone w art. 236-238 WKC (art. 239 WKC) Przepis art. 239 WKC stanowi podstawę do zwrotu lub umorzenia naleŝności celnych w sytuacjach szczególnych, innych niŝ określone w art. 236-238 WKC, wynikających z okoliczności nie spowodowanych świadomym działaniem ani ewidentnym zaniedbaniem osoby zainteresowanej. Sytuacje szczególne, których zaistnienie uprawnia do zwrotu lub umorzenia naleŝności celnych określone zostały w art. 900, 901 i 903 RWKC. Na podstawie art. 900 RWKC, naleŝności celne są przykładowo zwracane lub umarzane gdy: towary zostały wysłane do odbiorcy w wyniku pomyłki nadawcy (art. 900 ust. 1 lit h ),
towary okazały się niezdatne do uŝytku przewidzianego przez odbiorcę z powodu oczywistej faktycznej pomyłki w jego zamówieniu (art. 900 ust. 1 lit. i ), towary dotarły do odbiorcy po ostatecznym terminie dostawy, który został przewidziany w umowie ( art. 900 ust. 1 lit. m ). We wszystkich przypadkach określonych w art. 900 RWKC, warunkiem zwrotu lub umorzenia naleŝności celnych przywozowych jest ustalenie, Ŝe towary, których dotyczy wniosek o zwrot lub umorzenie nie zostały uŝyte ani sprzedane przed ich wywozem. W przypadkach określonych w przepisach art. 900 ust. 1 lit. c) i lit. f) - n) RWKC warunkiem zwrotu lub umorzenia naleŝności jest nadanie towarowi określonego przeznaczenia celnego. Oprócz sytuacji określonych w ww. przepisach RWKC, zwrot lub umorzenie naleŝności celnych moŝe nastąpić równieŝ w innych przypadkach, jeŝeli zaistnieje szczególna sytuacja wynikająca z okoliczności, w których zainteresowanej osobie nie moŝna przypisach oszustwa lub oczywistego zaniedbania. W przypadku, gdy podstawą ubiegania się o zwrot lub umorzenie naleŝności jest przepis art. 239 WKC w powiązaniu z odpowiednim przepisem RWKC, wniosek o zwrot lub umorzenie naleŝności powinien zostać złoŝony przed upływem 12 miesięcy od dnia powiadomienia dłuŝnika o naleŝnościach. 2. Tryb postępowania w sprawach zwrotów lub umorzeń naleŝności celnych W przypadku, gdy podstawą prawną zwrotu lub umorzenia naleŝności jest przepis art. 236 WKC zwrot lub umorzenie naleŝności celnych moŝe nastąpić zarówno na wniosek osoby jak i z urzędu. W przypadkach, o których mowa w art. 237-239 WKC zwrot lub umorzenie naleŝności moŝe nastąpić jedynie na wniosek osoby. Organem celnym I instancji właściwym do wydania decyzji w sprawie zwrotu lub umorzenia naleŝności jest naczelnik urzędu celnego, w którym zostały zaksięgowane naleŝności, których dotyczy wniosek o zwrot lub umorzenie. Do tego urzędu powinien więc zostać złoŝony wniosek o zwrot lub umorzenie. Wniosek o zwrot lub umorzenie naleŝności celnych powinien być złoŝony na formularzu, który zawarty jest w zał. 111 do RWKC. Wnioskodawca moŝe równieŝ złoŝyć wniosek o zwrot lub umorzenie w formie pisemnej (niekoniecznie na formularzu), z tym Ŝe w treści takiego wniosku powinny być zawarte wszystkie dane, które określone są w formularzu zawartym w zał. 111 do RWKC. śądanie zwrotu lub umorzenia naleŝności (wniosek) moŝe być równieŝ wniesione łącznie z odwołaniem od decyzji organu celnego określającej kwotę naleŝności wynikającą z długu celnego. Do wniosku powinny zostać dołączone w szczególności: dokumenty, których przedstawienie było niezbędne do nadania towarom przeznaczenia celnego, opis okoliczności uzasadniających złoŝenie wniosku oraz dokumenty potwierdzające te okoliczności.
Towary, których dotyczy wniosek o zwrot lub umorzenie nie mogą bez uprzedniej zgody organu celnego zostać przeniesione w inne miejsce niŝ to, które zostało określone we wniosku. Dotyczy to wszystkich przypadków zwrotów i umorzeń za wyjątkiem oczywiście sytuacji, w których organ celny wydał zgodę na wcześniejsze nadanie towarowi przeznaczenia celnego lub podstawą ubiegania się o zwrot lub umorzenie są przepisy art. 901 RWKC.