KWALIFIKACJE I KOMPETENCJE ZAWODOWE W UCZENIU SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE

Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 KWALIFIKACJE I KOMPETENCJE ZAWODOWE W UCZENIU SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE dr inż. Krzysztof Symela

Kluczowe zagadnienia Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 1 2 3 4 Istota relacji kompetencje i kwalifikacje zawodowe Europejskie i polskie instrumenty rozwoju kwalifikacji i kompetencji Standardy kompetencji zawodowych jako narzędzie łączące edukację z rynkiem pracy Wkład ITeE-PIB we wspomaganiu rozwoju uczenia się przez całe życie 2

Doświadczenie ITeE-PIB w rozwoju kwalifikacji i kompetencji Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 Diagnozy i ekspertyzy dla administracji państwowej i samorządowej oraz instytucji międzynarodowych Na bazie prowadzonych badań i prac rozwojowych powstały m.in.: nowe opisy zawodów dla MG nowa generacja standardów kwalifikacji i kompetencji zawodowych dla rynku pracy (MPiPS) modułowe programy kształcenia i szkolenia zawodowego (MEN, MPiPS) elektroniczne pakiety edukacyjne dla uczniów i nauczycieli szkolnictwa zawodowego w Polsce (KOWEZiU) poradniki dla kadry dydaktycznej szkół zawodowych (MCDN) mobilne stanowiska dydaktyczne do kształtowania umiejętności praktycznych Nowe zawody w szkolnictwie zawodowym i na rynku pracy: Technik urządzeń dźwigowych Technik chłodnictwa i klimatyzacji Technik lotniskowych służb operacyjnych Technik mechatronik Monter mechatronik Technik gospodarki odpadami 3

Czynniki mające wpływ na rozwój kwalifikacji i kompetencji w uczeniu się przez całe życie Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 4

Nowe wyzwania strategiczne Konferencja Kompetencje pracowników a współczesna potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 Polska Perspektywa uczenia się przez całe życie uczenie się w różnych kontekstach (formalnym, pozaformalnym i nieformalnym), uczenie się na wszystkich etapach życia, począwszy od najmłodszych lat do późnej starości, identyfikacja, ocena i potwierdzanie efektów uczenia się 5

Sposoby nabywania kwalifikacji konteksty uczenia się Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 Uczenie się formalne EFEKTY UCZENIA SIĘ Uczenie się pozaformalne Uczenie się nieformalne PROCES WALIDACJI Co uczący się wie, rozumie i potrafi wykonać po ukończeniu procesu uczenia się ujęte w kategoriach: wiedzy, umiejętności i kompetencji 6

Kompetencje jako kluczowy składnik kultury pracy oraz kształcenia i szkolenia zawodowego Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 PRZEMIANY W KULTURZE PRACY - Nic nie jest stałe oprócz zmiany (Heraklit) Do roku 2025 powstanie 80% technologii, których jeszcze nie znamy KULTURA PRODUKCJI KULTURA JAKOŚCI KULTURA KOMPETENCJI Lata siedemdziesiąte osiemdziesiąte współczesne 7

WIEDZA UMIEJĘTNOŚCI KOMPETENCJE SPOŁECZNE Kategoryzacja kompetencji Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 1 2 3 Kompetencje jako zdolność wykonywania określonych zadań zawodowych Kompetencje jako określone cechy psychofizyczne, autonomia i samodzielność, odpowiedzialność oraz standardy zachowań Kompetencje jako połączenie kategorii 1 i 2 (podejście holistyczne) 8

Kompetencje indywidualne model góry lodowej Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 Kompetencje indywidualne wg Lyle i Signe Spencer (1993) 9

Europejskie i polskie instrumenty rozwoju kwalifikacji i kompetencji Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 2005 o Dokumenty EUROPASS 2008 2006 o Kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie (8 kompetencji) o Europejska Rama Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (EQF) 2009 o Europejski system transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET); o Europejskie wskazówki dotyczące walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego 2010 o Europejskie ramy odniesienia na rzecz zapewnienia jakości kształcenia i szkolenia zawodowego (EQAVET) o Krajowe Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego 2011 2013 2014 2015 2016? o Perspektywa uczenia się przez całe życie o Polska Rama Kwalifikacji (PRK) o Krajowe Standardy Kompetencji Zawodowych (MPiPS) o Podstawy programowe kształcenia w zawodach o Sektorowe Ramy Kwalifikacji o Zintegrowany System Kwalifikacji o Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji 1 0

Województwo podlaskie Inteligentne specjalizacje Europy, Polski, Regionu wpływ na kwalifikacje i kompetencje Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 Polskie inteligentne specjalizacje Key Enabling Technologies - KET 11

Zintegrowany System i Rejestr Kwalifikacji Krajowe Standardy Kompetencji Zawodowych (MPiPS) 1 2 Powiązanie ram kwalifikacji z edukacją i rynkiem pracy Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 Europejskie Ramy Kwalifikacji Wymagania kompetencyjne stanowisk pracy RYNEK USŁUG EDUKACYJNYCH GOSPODARKA I RYNEK PRACY Kwalifikacje oparte na efektach uczenia się Polska Rama Kwalifikacji Sektorowe Ramy Kwalifikacji

Rynek pracy jako wyznacznik działań edukacyjnych Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 Rynek Globalny Rynek Europejski Dobra współpraca systemu edukacji z rynkiem pracodawców jest w stanie: kreować pożądane zawody, kwalifikacje i kompetencje rozpoznawać wzajemne oczekiwania gwarantować dobry start zawodowy Rynek Krajowy Rynek Regionalny Rynek lokalny 13

Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 Nazwa grupy wielkiej 1) Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy Liczba grup w ramach grupy wielkiej dużych średnich elementarnych Liczba zawodów specjalnośc i Poziom kompetencji wg ISCO-88 4 11 31 157 3, 4 Poziom kształcenia wg ISCED 2011 3, 4, 5, 6, 7, 8 2) Specjaliści 6 31 99 708 4 5, 6, 7, 8 3) Technicy i inny średni personel 5 20 87 490 3 4) Pracownicy biurowi 4 8 27 68 2, 3 3, 4 5) Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 6) Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 7) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 8) Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 9) Pracownicy wykonujący prace proste 4 12 39 130 2, 3 3 9 17 54 2 5 14 69 393 2 3 14 41 339 2 2, 3 6 11 32 101 1 1, 2 10) Siły zbrojne 3 3 3 3 1, 2, 3, 4 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 RAZEM 43 133 445 2443 3, 4 3, 4 3 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. poz. Poz. 1145). 14

Krajowe Standardy Kompetencji Zawodowych jako narzędzie dostosowania oferty programowej do potrzeb pracodawców Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 www.kwalifikacje.praca.gov.pl 15

Standard kompetencji zawodowych - wykorzystanie w praktyce Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok, 19.11.2015 Wspomaganie systemu poradnictwa i doradztwa zawodowego (szkolnego, akademickiego, rynkowego), Opisywanie kwalifikacji pozaformalnych wprowadzanych do Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji, Opisywania kwalifikacji nabywanych na różnej drodze: szkolnej, kursowej, poprzez samouczenie się i doświadczenie uzyskane w prac, Tworzenia i aktualizacja oferty programowej na poziomie zasadniczym, średnim i wyższym oraz uznawania efektów uczenia się, Projektowania opisów pracy, wartościowania pracy, określania zakresów czynności i obowiązków, selekcji i rekrutacji, ocen pracowniczych, planowania rozwoju zawodowego i wielu innych dziedzin 16

Wykorzystanie mobilnych stanowiska dydaktycznych do e-learningu w kształceniu zawodowym Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 OBSZAR KSZTAŁCENIA E ELEKTRYCZNO-ELEKTRONICZNY ZDALNE STANOWISKA DYDAKTYCZNE DO KSZTAŁTOWANIA UMIEJĘTNOŚCI PRAKTYCZNYCH W ZAKRESIE PROGRAMOWANIA STEROWNIKÓW PLC I PULPITU OPERATORA: 1) transportu technologicznego 2) regulacji ciśnienia 3) regulacji poziomu cieczy 4) regulacji układu pneumatyczno-hydraulicznego 5) sterowania serwomotorem 6) sterowania inteligentnym budynkiem 7) sterowania ogniwem fotowoltaicznym 17

Laboratorium innowacji i-lab jako narzędzie wspierające rozwój kompetencji uczniów i nauczycieli Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 Miejsce wyzwalające kreatywność uczestników pracy grupowej (stacjonarnej i na odległość) ukierunkowanej na rozwiązywanie problemów i oraz wspierające generowanie nowych pomysłów I-lab stanowi wsparcie procesów dydaktycznych, rozwoju kompetencji zarówno nauczycieli jak i uczniów/słuchaczy edukacji zawodowej, a także pracowników innowacyjnej gospodarki. Aktualnie laboratorium jest w trzeciej fazie rozwoju (projekt Erasmus+). Funkcjonuje 20 laboratoriów w 6 krajach Europy 18

Dokumentowanie osiągnieć w uczących się przez całe życie Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 Open Badge to graficzny znak, pod którym kryją się umiejętności i osiągnięcia zdobyte w dowolny sposób czy to w szkole, pracy, czy poza nią. Znaki te mogą być zamieszczane w sieci, by ułatwić i poszerzyć możliwości zatrudnienia i kształcenia https://backpack.openbadges.org/backpack Platforma umożliwiająca gromadzenie i przechowywanie Open Badges www.openbadges.eu 19

Czy mamy symbiozę edukacji z rynkiem pracy? Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 RYNEK PRACY Standardy kompetencji zawodowych Dobra współpraca systemu edukacji z rynkiem pracodawców jest w stanie: kreować pożądane zawody, kwalifikacje i kompetencje KWALIFIKACJE rozpoznawać wzajemne oczekiwania gwarantować dobry start zawodowy Szkoła pozytywnego wyboru Szkoła innowacyjnej wiedzy Szkoła praktycznych umiejętności Szkoła kształtowania kompetencji Uczyć się aby być Uczyć się aby wiedzieć Uczyć się aby działać Uczyć się aby żyć wspólnie z innymi USTAWICZNA EDUKACJA ZAWODOWA Na podstawie: Edukacja jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO pod przewodnictwem Jacques a Delorsa. SOP, Warszawa 1998 20

Konferencja Kompetencje pracowników a współczesne potrzeby rynku pracy, Białystok 19.11.2015 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I ZAPRASZAM DO WSPÓŁPRACY krzysztof.symela@itee.radom.pl www.itee.radom.pl kom. 661 234 111 www.edukacjaustawicznadoroslych.eu 21