Polska Wprowadzenie do elektronicznej wymiany danych w handlu i finansach www.gs1pl.org The global language of business
Spis treści Spis treści... 1 Spis treści... 2 Wstęp... 3 Korzyści z zastosowania EDI w handlu i finansach... 3 Elektroniczna wymiana danych i UN/EDIFACT... 4 EANCOM a UN/EDIFACT... 4 Wspólna sieć bankowości elektronicznej w Polsce... 6 EDI w dziedzinie handlu i finansów... 6 Funkcje komunikatów finansowych i ich miejsce w wymianie... 10 Identyfikacja stron i rachunków (kont) bankowych... 14 Bezpieczeństwo transakcji EDI... 14 Kody referencyjne... 15 Przykład zastosowania komunikatów handlowych i finansowych... 16 Inne publikacje na temat EDI... 18 Literatura... 19 All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 2 z 20
Wstęp Niniejsza broszura jest adresowana do przedsiębiorstw zainteresowanych wdrażaniem elektronicznej wymiany danych (EDI) przy realizacji transakcji handlowych. Jej zadaniem jest wyjaśnienie zasad i prezentacja możliwości stosowania komunikacji elektronicznej w kontaktach handlowych i transakcjach finansowych, a także korzyści, osiąganych dzięki niej przez wszystkich partnerów, uczestniczących w wymianie. Broszura została przygotowana na podstawie dokumentu GS1 pt. "An Introduction to EANCOM in Trade and Finance" przez ILiM GS1 Polska we współpracy z Radą Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich. GS1 to międzynarodowa organizacja,,non-profit'', zajmująca się tworzeniem i wdrażaniem międzynarodowych standardów w zakresie identyfikacji towarów, usług i lokalizacji oraz wymiany informacji handlowych drogą elektroniczną. Od 1990 roku organizacja rozwija i promuje EANCOM, podstandard UN/EDIFACT w elektronicznej wymianie danych, który obecnie stosuje ponad 30 tys firm z całego świata przy realizacji swoich transakcji handlowych. Rada Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich, skupiająca banki i inne instytucje zainteresowane handlem i biznesem elektronicznym realizuje ideę budowy Wspólnej Sieci Bankowości Elektronicznej, w której założeniach strategicznych jest między innymi ujednolicenie formatów elektronicznej wymiany danych oraz zasad uwierzytelnienia dokumentu elektronicznego i jego zabezpieczenia. Celem wspólnej inicjatywy ILiM GS1 Polska i Rady Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich w zakresie promocji elektronicznej wymiany danych jest wspieranie tworzenia jednorodnego środowiska dla aplikacji EDI po to, by każde przedsiębiorstwo miało możliwość prostej integracji elektronicznych dokumentów handlowych i finansowych. Korzyści z zastosowania EDI w handlu i finansach Wdrożenie EDI do obsługi dokumentów handlowych i płatniczych może przynieść przedsiębiorstwu szereg różnorodnych korzyści, wśród których najważniejsze to: partnerzy handlowi, którzy przechodzą ze stosowania tradycyjnych metod płatniczych na komunikaty finansowe i handlowe UN/EDIFACT - EANCOM, mają możliwość automatycznego kojarzenia własnych rejestrów wystawionych faktur z nadchodzącymi z banku potwierdzeniami wpłat od kontrahentów; zwiększy się dokładność i wiarygodność informacji wymienianych między systemami komputerowymi partnerów handlowych, co spowoduje tym samym znaczącą redukcję liczby pomyłek i opóźnień w realizacji płatności; wykorzystując opcję wielokrotności w komunikatach finansowych kupujący nie musi komunikować się bezpośrednio z każdym ze swoich dostawców, ale zrealizuje wszystkie płatności przez swój bank. Bank kupującego przekazuje płatność i dane o przelewie do dostawcy przez jego bank; dane o płatności mogą być automatycznie pobrane z innych komunikatów UN/EDIFACT, na przykład z faktury przekazanej przez dostawcę. Jest to możliwe, ponieważ formaty danych stosowane w komunikatach handlowych i finansowych są takie same; partnerzy handlowi potrzebują tylko jednego kanału do realizacji wszystkich swoich transakcji handlowych bez względu na to, czy są one krajowe, czy międzynarodowe. Pozwala to wyeliminować konieczność stosowania krajowych standardów bankowych. Komunikaty finansowe UN/EDIFACT mogą być stosowane na całym świecie; stosowanie komunikatów finansowych UN/EDIFACT umożliwia centralne przetwarzanie danych o płatności, ponieważ w komunikacie UN/EDIFACT zlecenia płatniczego można identyfikować dodatkowo strony płatności, na przykład wierzyciela. na żądanie bank może udostępnić awiza wstępne przyszłych wpłat na rachunek, pozwalające beneficjentowi na bardziej efektywne zarządzanie funduszami; kupujący może wysłać zlecenia płatnicze UN/EDIFACT, zawierające przyszłe daty realizacji płatności, co pozwala kupującemu na płacenie należności dopiero wtedy, gdy są one wymagane; banki mogą generować awiza debetowe i kredytowe oddzielnie, upraszczając w ten sposób dzienne salda rachunków. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 3 z 20
Elektroniczna wymiana danych i UN/EDIFACT EDI (Electronic Data Interchange) - elektroniczna wymiana danych to zgodnie z przyjętą definicją: elektroniczna wymiana standardowo sformatowanych danych w postaci uzgodnionych komunikatów między systemami informatycznymi partnerów handlowych przy minimalnej interwencji człowieka. Elektroniczna wymiana danych (EDI) to technika umożliwiająca natychmiastowe przekazywanie partnerom informacji, które w tradycyjnej korespondencji są zawarte w takich dokumentach, jak: zamówienie, faktura, zawiadomienie o wysyłce, polecenie przelewu, awizo zapłaty i wielu innych. EDI polega na wymianie danych sformatowanych, które mogą być następnie przetwarzane przez system informatyczny. Możliwa jest z zastosowaniem standardowych komunikatów, co zapewnia, że wszyscy uczestnicy wymiany mogą jednoznacznie interpretować informacje. Standardowy komunikat jest odpowiednikiem zunifikowanego dokumentu handlowego lub finansowego, który został przystosowany do celów elektronicznej transmisji. Z tego powodu często akronim EDI tłumaczy się jako,,elektroniczna wymiana dokumentów'', dla rozróżnienia od innych rodzajów przesyłania danych drogą elektroniczną. Zaletą elektronicznej wymiany danych jest to, że dane zawarte w komunikatach mogą być bezpośrednio wprowadzane do systemów informatycznych partnerów handlowych, co powoduje, że dane są wprowadzane bezbłędnie oraz dostępne w każdej chwili. Standardem szeroko stosowanym na świecie w elektronicznej wymianie danych jest UN//EDIFACT - United Nations Rules for Electronic Data Interchange for Administration, Commerce and Transport - Zasady ONZ dla Elektronicznej Wymiany Danych dla Administracji, Handlu i Transportu. Obejmują one, przyjęte jako międzynarodowe normy (standardy), podręczniki i przewodniki dla elektronicznej wymiany sformatowanych danych, a w szczególności danych dotyczących handlu towarami i usługami, pomiędzy odrębnymi, skomputeryzowanymi systemami informacyjnymi. Podstawową normą UN/EDIFACT są zasady składni, które zostały przyjęte także przez Międzynarodową Organizację Standardów ISO jako norma ISO 9735. CEN (Europejski Komitet Normalizacji) przyjął ją jako normę europejską EN 29735. Norma ta została ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacji Miar i Jakości jako Polska Norma PN-90/T-20091 - Elektroniczna Wymiana Danych dla Administracji, Handlu i Transportu (EDIFACT) - zasady składni dla warstwy zastosowań. Norma PN-90/T-20091 obowiązuje od stycznia 1993r. EANCOM a UN/EDIFACT W 1987 roku GS1 rozpoczęło na zlecenie swoich członków opracowywanie międzynarodowego standardu elektronicznej wymiany danych, zgodnego z UN/EDIFACT, dostosowanego do potrzeb przedsiębiorstw handlowych i produkcyjnych, stosujących pozostałe standardy GS1. W wyniku tych prac powstał w 1990 roku podstandard EANCOM, który jest zbiorem komunikatów EDI wraz z zasadami ich wdrażania i stosowania. EANCOM jest jednocześnie podstandardem EDIFACT i metodologią wdrażania komunikatów EDIFACT, uwzględniającą międzynarodowe numery identyfikacyjne GS1 (GLN - Global Location Number). W komunikatach EANCOM każdy produkt jest identyfikowany unikalnym numerem produktu (GTIN - Global Trade Item Number) GTIN-13, GTIN-8 albo UPC, a podmioty gospodarcze są identyfikowane unikalnymi numerami lokalizacyjnymi GS1. Przy opracowywaniu szczegółowych projektów komunikatów przyjęto trzy podstawowe zasady: prostota - przedstawienie standardu UN/EDIFACT w sposób zrozumiały i łatwy do wdrożenia, wykorzystanie numerów GS1 do identyfikacji produktów i miejsc lokalizacji, w celu ułatwienia automatycznego przetwarzania danych, stałość wydania - każde wydanie EANCOM jest oparte tylko na jednym katalogu UN/EDIFACT (ang. UN/EDIFACT directory) EANCOM, opierając się na standardowych komunikatach UN/EDIFACT proponuje, w jaki sposób zastosować poszczególne ich elementy oraz eliminuje te, które z praktycznego punktu widzenia są mało przydatne. W komunikatach EANCOM nie ograniczono się wyłącznie do uproszczenia struktury komunikatów UN/EDIFACT, ale zawarto także szczegółowe informacje o tym, jakie segmenty, elementy danych i kody zastosować z bogatej biblioteki zalecanej przez UN/EDIFACT. Od pierwszego wydania EANCOM, które zawierało siedem opracowanych komunikatów, liczba tych komunikatów wzrosła obecnie do 42 i obejmuje komunikaty handlowe, transportowe oraz finansowe. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 4 z 20
Tabela 1. Komunikaty handlowe EDIFACT/EANCOM Etykieta Nazwa angielska Nazwa polska COACSU Commercial Account Summary Wyciąg z bilansu handlowego COMDIS Commercial Dispute Spór handlowy CONTRL Syntax and Service Report Komunikat kontrolny DELFOR Delivery Schedule Harmonogram dostaw DESADV Despatch Advice Awizo wysyłki GENRAL General Message Komunikat ogólny INSDES Instruction to Despatch Instrukcja do wysyłki INVOIC Invoice Faktura INVRPT Inventory Report Raport o zapasach MSCONS Metered Services Consumption Report Raport zużycia wg. licznika ORDCHG Purchase Order Change Request Zmiany w zamówieniu ORDERS Purchase Order Zamówienie ORDRSP Purchase Order Response Odpowiedź na zamówienie OSTENQ Order Status Enquiry Zapytanie o status zamówienia OSTRPT Order Status Report Raport o statusie zamówienia PARTIN Party Information Informacja adresowa PRICAT Price/Sales Catalogue Katalog/Cennik PRODAT Product data Dane o produkcie PROINQ Product Inquiry Zapytanie o produkt QUALTY Quality Test Report Raport z testu jakościowego QUOTES Quotation Oferta cenowa RECADV Receiving Advice Awizo przyjęcia REMADV Remittance Advice Awizo przelewu REQOTE Reuest for Quotation Prośba o ofertę cenową RETANN Announcement For Returns Zawiadomienie o zwrotach RETINS Instruction For Returns Instrukcja dla zwrotów SLSFCT Sales Forecast Report Prognoza sprzedaży SLSRPT Sales Data Report Raport o sprzedaży TAXCON Tax Control Kontrola podatków Tabela 2. Komunikaty transportowe EDIFACT/EANCOM Etykieta Nazwa angielska Nazwa polska HANMOV Cargo/Goods Handling and Movement Ruch i przeładunek towarów/ładunku IFCSUM Multiple Consignment Transport Instrukcja transportowa dla Instruction zróżnicowanej przesyłki IFTMAN Arrival Notice Zawiadomienie o przybyciu All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 5 z 20
IFTMBC Booking Confirmation Potwierdzenie rezerwacji IFTMBF Firm Booking Stała rezerwacja IFTMIN Transport Instruction Instrukcji transportowa IFTSTA Transport Status Status transportu Wspólna sieć bankowości elektronicznej w Polsce W swoich pracach Rada Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich uzgodniła i opracowała zestaw podstawowych subkomunikatów bankowych w międzynarodowym standardzie UN/EDIFACT. Wybór tego standardu podyktowany jest potrzebami szybkiej transformacji systemu bankowego do powszechnego korzystania z dokumentu elektronicznego i wyeliminowania papierowego oraz szerokiego wdrożenia wysokiej jakości produktów bankowości elektronicznej, jak i integracji polskiego sektora bankowego z globalną gospodarką elektroniczną. Ponieważ jest to przedsięwzięcie pionierskie w Polsce, zestaw ten nie obejmuje, przynajmniej w swym początkowym etapie, obsługi pełnej gamy elektronicznych produktów bankowych. Spośród wielu do opracowania wybrano podstawowe usługi świadczone w ramach Corporate/Home banking, zdefiniowane i opisane w ramach prac Rady, tj. obsługę dokumentów,,polecenie przelewu'' i,,polecenie zapłaty'' oraz dostarczanie przez oddział klientowi banku informacji o zmianach na jego rachunku - dostarczanie wyciągu. Tabela 4. Opracowane subkomunikaty bankowe oparte na standardzie UN/EDIFACT Etykieta Nazwa angielska Nazwa polska PAYMUL Multiple Payment Order Wielokrotne polecenie przelewu DIRDEB Direct Debit Polecenie zapłaty FINCAN Financial Cancellation Odwołanie zlecenia DEBMUL Multiple Debit Advice Zawiadomienie o obciążeniach CREMUL Multiple Credit Advice Zawiadomienie o uznaniach FINSTA Financial Statement Wyciąg, zestawienie finansowe BANSTA Banking Status Status bankowy GENRAL General Purpose Informacja tekstowa REQDOC Request for Document Prośba o dokument KEYMAN Security Key and Certificate Management Komunikat zarządzania kluczami AUTACK Authentication and Acknowledgement Komunikat uwierzytelniający CONTRL Syntax And Service Komunikat kontrolny składni Jest to początek standaryzacji, która jest procesem ciągłym ze względu na zmianę potrzeb biznesowych w sektorze bankowym. Już teraz planowane jest uzgodnienie standardów rozszerzających funkcjonalność aplikacji bankowości elektronicznej na inne, specyficzne komunikaty związane z rozwojem usług bankowych, a także wymianą informacji finansowej między bankami. EDI w dziedzinie handlu i finansów Każda z milionów transakcji handlowych, które zawierane są każdego dnia, obejmuje przynajmniej jedną operację finansową, zwykle płatność, przekazywaną z pomocą łańcucha banków. Elektroniczna wymiana danych prowadzi do integracji dwóch funkcjonujących dotychczas osobno dziedzin: dziedziny handlu, w której działają przedsiębiorstwa i dziedziny finansów, tworzonej przez banki. Wzajemne interakcje można zilustrować w postaci dwóch nakładających się częściowo kół, których część wspólna przedstawia dziedzinę handlu i finansów (rys. 1). Spojrzenie na tę samą transakcje z punktu widzenia przedsiębiorstwa handlowego i banku może być odmienne ze względu na różne potrzeby, All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 6 z 20
występujące w dziedzinach handlu i finansów, które muszą być respektowane. Cechy wspólne i różnice występują zarówno w nazewnictwie, jak i w samej zawartości transakcji. Pierwsza różnica dotyczy terminologii używanej przy definiowaniu partnerów w transakcji. W komunikatach handlowych EDIFACT wymagane jest określenie co najmniej,,kupującego'' i,,sprzedającego'' produkt lub usługę. Pozostali uczestnicy transakcji, na przykład dostawca, mogą być identyfikowani w miarę potrzeby. Partnerzy występujący tylko w transakcjach handlowych są przedstawieni z lewej strony Rysunku 2. Handel Część wspólna Finanse Rys. 1. Dziedziny handlu i finansów Określenia,,kupujący'' i,,sprzedający'' nie są szczególnie adekwatne w społeczności bankowej, ponieważ banki realizują zlecenia swoich klientów. Takie zlecenie może pochodzić od każdego z partnerów, biorących udział w transakcji (to jest kupującego albo sprzedającego). W zwykłej transakcji handlowej strona określana jako kupujący będzie dla banku,,klientem zlecającym'' (stroną zlecającą), ponieważ zleca bankowi dokonanie przelewu funduszy w celu zapłaty za otrzymane towary. Dostawca lub producent będą z kolei przez banki określani jako beneficjenci, ponieważ to na ich konta przekazywane są należności. Określenia,,klient zlecający'' oraz,,beneficjent'' lokują się w części wspólnej handlu i finansów i stanowią połączenie tych dwóch dziedzin. Dane przesyłane w komunikatach handlowych i finansowych mogą również być właściwe tylko dla jednej z dziedzin handlu albo finansów lub mogą dotyczyć ich obydwu - Rys. 3. Wszystkie dane związane z daną transakcją finansową są generowane przez stronę zlecającą (np. kupującego). Nie oznacza to jednak, że będą wykorzystywane przez banki w jednakowy sposób. Handel Finanse Kupujący Sprzedający Dostawca Wystawca faktury Wierzyciel Beneficjent Klient zlecający Płatnik Bank wykonujący zlecenie Posiadacz rachunku Bank beneficjenta Bank realizujący czek Bank pośredniczący Rys. 2. Partnerzy w dziedzinach handlu i finansów All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 7 z 20
Na przykład: dane generowane przez klienta zlecającego, związane z awizowaniem, nie będą zwykle wykorzystywane przez bank realizujący zlecenie, a tylko transmitowane do beneficjenta poprzez łańcuch banków pośredniczących. W części wspólnej występują dane dotyczące konkretnego działania, które ma podjąć bank na życzenie klienta zlecającego, na przykład kwota i termin płatności. Odnośniki cytowane w kolejnych komunikatach w łańcuchu płatności, potrzebne tylko dla banku do wykonania zlecenia, przesyłane tylko między bankami, będą wykorzystywane wyłącznie w dziedzinie finansów. Rys. 3. Dane wymieniane w dziedzinach handlu i finansów Kolejne różnice występują już w samych komunikatach EDIFACT i dotyczą ich budowy i rodzajów. Ilustruje je rys. 4. Komunikaty występujące w handlu: ORDERS (,,Zamówienie), INVOIC (,,Faktura'') i DESADV (,,Awizo wysyłki'') są przeznaczone do realizacji transakcji handlowej np. do zakupu i dostawy towarów lub usług. W części wspólnej wymieniono komunikaty, które służą do realizacji płatności. Komunikaty występujące wyłącznie w dziedzinie finansów to komunikaty typowo bankowe, przesyłane w międzybankowym standardzie SWIFT. Handel Finanse INVOIC ORDERS DESADV PAYMUL DEBMUL CREMUL FINCAN FINSTA BANSTA Międzybankowa Wymiana Danych Rys. 4. Komunikaty stosowane w handlu i finansach (Uwaga: wskazano tylko niektóre komunikaty) All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 8 z 20
Pierwsze trzy komunikaty, przedstawione w części wspólnej (PAYMUL, DEBMUL, CREMUL) mogą być wykorzystywane na dwa sposoby: jako pojedyncze komunikaty proste lub rozszerzone oraz jako komunikaty wielokrotne. Komunikaty pojedyncze dotyczą tylko jednej płatności dla jednego beneficjenta i nie zawierają danych służących do awizowania płatności. Komunikaty pojedyncze rozszerzone mogą realizować także funkcję awiza przelewu, jeśli zawierają odpowiednie dane. Komunikaty wielokrotne dotyczą płatności dla wielu beneficjentów i mogą być także użyte do przekazania informacji o dokonaniu przelewu. Istotne różnice występują także w strukturze samych komunikatów i rodzajach użytych elementów danych i segmentów. Każdy handlowy komunikat EDIFACT jest podzielony na trzy części: nagłówek, część szczegółową i część sumaryczną, odpowiadające podobnym częściom w dokumencie papierowym. Przykładowo w nagłówku tradycyjnej faktury umieszcza się nazwy i adresy wystawcy oraz odbiorcy faktury, w części szczegółowej wymienia się wszystkie towary lub usługi, których ona dotyczy, a część końcowa zawiera sumę wszystkich wymienionych wcześniej kwot. Faktura elektroniczna posiada identyczną strukturę. Opis każdego towaru lub usługi rozpoczyna się segmentem LIN (Line item), którego podstawową funkcją jest identyfikacja danej pozycji w dokumencie. Oprócz numeru identyfikacyjnego GS1 produktu element ten zawiera również numer kolejny pozycji (element 1082), który można wykorzystać w kolejnych komunikatach jako odnośnik do śledzenia przepływu informacji. Komunikaty finansowe podzielone są na trzy poziomy A, B, i C. Poziom A służy do przekazywania informacji dotyczących danej transakcji, na przykład takich, jak identyfikator komunikatu, data komunikatu, identyfikatory nadawcy i odbiorcy oraz danych sumarycznych. Poziom A pełni podobną funkcję jak nagłówek komunikatu i jego zakończenie w komunikacie handlowym. Poziomy B i C służą do przekazania szczegółów samej transakcji finansowej, to jest identyfikatora strony zlecającej i beneficjenta, kwoty przekazanej lub kwoty otrzymanej, itp. Poziomy te odpowiadają części szczegółowej komunikatu handlowego. Poziom B w komunikatach finansowych EDIFACT zawsze zaczyna się od segmentu LIN, służącego wyłącznie do jednoznacznej identyfikacji danego poziomu jako numer kolejny pozycji w dokumencie. Segment LIN w komunikatach finansowych nigdy nie jest wykorzystywany do identyfikacji produktu lub usługi. Poziom C jest identyfikowany segmentem EDIFACT SEQ (Sequence details). Podobnie jak w przypadku segmentu LIN na poziomie B, segment SEQ służy wyłą- cznie do podania kolejnego numeru (element danych 1050), identyfikującego jednoznacznie każdy poziom C zawarty w danym poziomie B w ramach tego samego komunikatu. Rys 5 ilustruje powiązania między poszczególnymi poziomami. Handel Finanse Nagłówek Poziom A Część szczegółowa Poziom B Część sumaryczna Poziom C Rys. 5 Poziomy / części komunikatów handlowych i finansowych. Poziomy komunikatu finansowego przedstawia Rys. 6 All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 9 z 20
Rys. 6. Poziomy komunikatów finansowych Bank, który oferuje klientowi usługi w standardzie EDIFACT, zapewnia możliwość skutecznego dokonywania rozliczeń bez względu na to, czy zarówno strony pośredniczące w transakcji finansowej (np. bank beneficjenta), jak i beneficjent transakcji stosują ten standard. Jeżeli beneficjent nie korzysta z EDI, wówczas klient zlecający płatność zawiadamia o tym bank po to, żeby szczegóły dotyczące płatności były przekazane do beneficjenta środkami innymi niż EDI, na przykład listownie lub faksem. Należy zauważyć, że banki mogą oferować taką usługę tylko jako dodatkową, a nie jako część normalnego serwisu płatniczego EDIFACT. Obecnie opracowany zestaw komunikatów UN/EDIFACT będzie zapewniał realizację usług bankowych związanych z podstawowymi zleceniami klienta, dotyczącymi przelania środków w kraju i za granicę w dowolnej walucie oraz pełnej obsługi nowej formy rozliczeń bezgotówkowych, jakim jest polecenie zapłaty. W zakresie przekazywania informacji opracowany zestaw komunikatów umożliwi między innymi poinformowanie klienta o wykonaniu dyspozycji lub odmowie jej realizacji, zestawieniu zaksięgowanych operacji (wyciąg) dziennych i okresowych oraz o stanie konta. Funkcje komunikatów finansowych i ich miejsce w wymianie W zbiorze wszystkich komunikatów EDIFACT znajdują się grupy komunikatów wymieniane między partnerami, działającymi w pewnych dziedzinach gospodarki: komunikaty handlowe, finansowe, transportowe. Każdy komunikat EDIFACT ma swoje miejsce w przepływie informacji między partnerami. Bez względu na to, ile komunikatów jest wykorzystywanych w procedurach handlowych i finansowych, każdy z nich będzie oddziaływał na inne i stanowił dla nich źródło danych. W tej części opisano tylko te komunikaty, których można używać w sektorach handlu i finansów, albo które mają bezpośredni wpływ na kolejne komunikaty. Ich przepływ ilustruje rys. 7. EANCOM zaleca, aby przepływ informacji w obszarach handlu i finansów rozpocząć od komunikatu Informacja o partnerach (PARTIN). Służy on do wymiany danych o partnerach, którzy będą komunikować się przy pomocy EDI. Zawiera zwykle informacje, które rzadko się zmieniają, takie jak: numery lokalizacyjne, nazwy i adresy, nazwa i numer konta bankowego. Te dane, a szczególnie numery identyfikacyjne partnerów, mają szczególne znaczenie dla sprawnego działania EDI. Wszyscy partnerzy, All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 10 z 20
zarówno bezpośrednio zaangażowani w transakcję, jak i pozostali - kupujący, dostawca, bank itd. - mogą być zidentyfikowani w tym komunikacie. Rys. 7 Przepływ komunikatów finansowych w EDIFACT Rys. 8. Komunikaty EDIFACT/ EANCOM z podstawowymi danymi. Kolejnym komunikatem w wymianie może być,,katalog / cennik'' (PRICAT). Komunikat ten pozwala zarówno sprzedającemu przesłać ofertę, zawierającą informacje o produktach, takie jak: opis, cena, warunki dostawy, terminy, jak i kupującemu skierować zapytanie dotyczące wybranych produktów. "Awizo wysyłki" (DESADV) jest komunikatem precyzującym szczegóły wysyłki towaru na warunkach uzgodnionych wcześniej między kupującym i sprzedającym. Jego funkcją jest zawiadomienie adresata o nadchodzącej dostawie i jej zawartości. Proces płatności rozpoczyna się od wysłania komunikatu Faktura (INVOIC) przez dostawcę do kupującego. W komunikacie tym znajdują się zwykle odniesienia do wcześniej przesłanych komunikatów np. Katalog/Cennik (PRICAT) czy Awizo wysyłki (DESADV), które informują kupującego o podstawowej cenie, ilościach i szczegółach dostawy. W fakturze można pominąć szczegółową specyfikację towarów i ich cech, gdyż powoływane komunikaty zawierają te same informacje. Należy unikać przesyłania szczegółowych opisów i informacji o partnerach, ponieważ odnośniki zapewniają dostęp do tej samej informacji. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 11 z 20
Rys. 9. Komunikaty EDIFACT,,Wielokrotne polecenie przelewu'' i,,zawiadomienie o obciążeniach'' Komunikat Wielokrotne polecenie przelewu służy przede wszystkim kupującemu do przekazania szczegółów dotyczących płatności - komu, ile, kiedy itp. - do banku, którego jest klientem. Opcja wielokrotności w tym komunikacie jest realizowana przez podzielenie odpowiednich danych na wszystkich trzech poziomach ABC. Poziom A zawiera informacje dotyczące całej transmisji, poziom B - dane dotyczące debetowej strony transakcji (tj. całkowitej kwoty, o którą zostanie zmniejszone konto kupującego po przekazaniu płatności), a poziom C informacje dotyczące kredytowej strony transakcji (tj. komu i jakie kwoty mają być przekazane). Podstawowe znaczenie dla prawidłowego przebiegu procesu płatności ma przydzielenie przez kupującego kodów referencyjnych (identyfikatorów), które jednoznacznie identyfikują każdy z tych poziomów wewnątrz komunikatu. Te kody będą bowiem używane w kolejnych komunikatach EDI w łańcuchu płatniczym, w celu monitorowania przebiegu procesu płatności. Uwaga: Po wprowadzeniu komunikatów finansowych EDI, nazwy używane do identyfikacji partnerów transakcji finansowych i handlowych zmieniają się: kupujący jest klientem zamawiającym, dostawca jest beneficjentem itd. Po przetworzeniu zlecenia płatniczego bank informuje kupującego o debecie na jego rachunku przy pomocy komunikatu Zawiadomienie o obciążeniach (DEBMUL). Komunikat, podobnie jak Wielokrotne polecenie przelewu, również ma trzy poziomy. Na poziomie A znajdują się informacje identyfikujące komunikat. Poziom B zawiera sumę debetów wszystkich transakcji wymienionych w komunikacie (tj. całkowitą kwotę, o którą zostanie zmniejszony stan konta kupującego). Na poziomie C wymienione są natomiast wszystkie pojedyncze transakcje składające się na kwotę debetu, podawaną na poziomie B. Bank wysyłający ten komunikat przydziela unikalne kody referencyjne do poszczególnych poziomów w komunikacie, które będą używane później dla celów uzgodnienia kont. Dodatkowo kody referencyjne, umieszczone przez kupującego w komunikacie,,wielokrotne polecenie przelewu'', będą również przekazywane w celu umożliwienia kupującemu łatwego dotarcia do danych, zawartych w poprzednio wysłanych komunikatach,,wielokrotne polecenie przelewu''. Następnym ogniwem w łańcuchu rozliczeń jest komunikacja między bankiem kupującego a bankiem sprzedającego (dostawcy), której zadaniem jest powiadomie- nie, że na rachunek (rachunki) sprzedawcy wpłynie kwota (kwoty) wskazana w,,wie- lokrotnym poleceniu przelewu''. O dokonanym przelewie informuje dostawcę jego bank przy pomocy komunikatu Zawiadomienie o uznaniach (CREMUL), którego struktura jest podobna do struktury komunikatu DEBMUL. Trzy poziomy A, B i C spełniają odpowiednio analogiczne funkcje: poziom A - ogólne dane dotyczące tran- sakcji, poziom B - suma wszystkich kwot przekazywanych na konto dostawcy (kre- dytowa strona transakcji), wymienionych w komunikacie, poziom C - wszystkie pojedyncze transakcje składające się na całkowitą wartość wymienioną na poziomie B. Rys. 10 Komunikat EDIFACT,,Zawiadomienie o uznaniach'' All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 12 z 20
Kluczowe znaczenie w komunikacie CREMUL ma stosowanie kodów referencyjnych, które jednoznacznie dla dostawcy identyfikują informacje, przekazywane w tym i innych komunikatach. Dodatkowo z kodami, umieszczonymi przez kupującego w,,wielokrotnym poleceniu przelewu'', kody referencyjne przyznane przez bank sprzedającego do jednoznacznej identyfikacji każdego z poziomów komunikatu będą również przekazywane w celu umożliwienia sprzedającemu uzgodnienia płatności i kont. Rys. 11. Komunikat EDIFACT,,Odwołanie zlecenia'' Do odwołania uprzednio wysłanego zlecenia płatniczego np. z powodu popełnionego błędu, służy komunikat Odwołanie zlecenia (FINCAN). Umożliwia on odwołanie zarówno całego poprzednio wysłanego komunikatu,,wielokrotne polecenie przelewu'' (poziom A), pojedynczej płatności określonej w,,wielokrotnym poleceniu przelewu'' (poziom B) lub pojedynczej transakcji w ramach pojedynczej płatności (poziom C). W celu upewnienia się, że odwołane zostało odpowiednie zlecenie, kupujący musi podać kody referencyjne, identyfikujące każdy poziom z,,wielokrotnego polecenia przelewu'', który ma być unieważniony. Rys. 12. Komunikat EDIFACT,,Status bankowy'' Informacje o stanie realizacji zlecenia bank może przesłać do swojego klienta przy pomocy komunikatu Status bankowy (BANSTA). W komunikacie tym można poinformować o pomyślnej realizacji instrukcji, o jej zawieszeniu lub odrzuceniu z powodu błędu. Jeżeli instrukcja zostanie odrzucona, bank może poinformować o tym klienta z pomocą zdefiniowanych wcześniej kodów referencyjnych. W celu wskazania przyczyny odrzucenia instrukcji możliwe jest odesłanie tylko tych danych, które spowodowały problem. Informacja o stanie zlecenia ma znaczenie dla otrzymującego ją klienta wtedy, kiedy bank umieszcza w niej kody referencyjne, identyfikujące poszczególne poziomy komunikatu, nadane przez zlecającego klienta w oryginalnym poleceniu przelewu. Komunikat finansowy Wyciąg - zestawienie finansowe (FINSTA) jest wysyłany przez bank do jego klienta (dostawcy lub kupującego) w celu poinformowania o stanie kont utrzymywanych przez bank. Poziom B w tym komunikacie dotyczy danego konta i jego salda, natomiast na poziomie C wymienione są wszystkie wpływy i wypłaty, które wystąpiły w okresie odnoszącym się do danego wyciągu. Rys. 13. Komunikat EDIFACT,,Wyciąg - zestawienie finansowe'' All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 13 z 20
Identyfikacja stron i rachunków (kont) bankowych Istotnym składnikiem stosowania EDI w ogóle, a EDIFACT w szczególności, jest wykorzystanie numerów lub kodów do identyfikowania stron i rachunków bankowych. Dla identyfikacji firm, ich lokalizacji fizycznych i logicznych ILiM GS1 Polska oraz Rada Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich zalecają stosowanie numerów lokalizacyjnych GS1. Podporządkowanie się tej zasadzie jest dość proste przy stosowaniu komunikatów handlowych EDIFACT/EANCOM, w których numery lokalizacyjne GS1 są wykorzystywane do identyfikacji partnerów handlowych (tj. kupujący, sprzedający), miejsc fizycznych (np. miejsce dostawy) oraz jednostek logicznych (np. wydział przedsiębiorstwa). Dla celów identyfikacji rachunków bankowych zaleca się, żeby używać numerów rachunków nadanych klientom przez banki. Stosowanie numerów lokalizacyjnych GS1 do identyfikacji kont bankowych nie jest rekomendowane, chociaż mogą one być używane do identyfikacji banków jako partnerów handlowych. Wprowadzenie do EDI komunikatów finansowych powoduje, że stosowanie odpowiednich numerów we właściwych miejscach komunikatu nabiera podsta- wowego znaczenia. Pierwsze pytanie, jakie rodzi się przy analizie komunikatu, to: gdzie identyfikuje się partnerów wymiany, a gdzie ich konta bankowe. W EDIFACT do zdefiniowania partnerów i podania danych odnośnie ich rachunków bankowych służą odpowiednio segmenty NAD (Name and Address) i FII (Financial Institution Information). Segment NAD pozwala na przekazanie, w formie tekstowej albo zakodowanej, nazwy i adresu partnera. Powinien być on stosowany tylko do identyfikacji stron transakcji, tj.: kupującego, beneficjenta itp. Segmentu NAD nie wolno używać do identyfikacji banku albo rachunku bankowego. Do tego celu służy segment FII, gdzie można podać numer rachunku bankowego, nazwę właściciela konta, nazwę banku prowadzącego rachunek. Poniższa tabela zawiera dokładne wskazówki, które dane należy podawać w segmentach FII i NAD. Tabela 4. Stosowanie segmentów NAD i FII Kto Gdzie Uwagi Kupujący NAD Partner transakcji składający zamówienie i płacący na podstawie faktury Dostawca NAD Partner transakcji realizujący zamówienie i wystawiający fakturę Klient zlecający NAD Strona zlecająca bankowi dokonanie płatności na rzecz wskazanego beneficjenta Beneficjent NAD Strona wskazana przez klienta zlecającego jako odbiorca płatności Zlecenie płatności czekiem NAD Jeśli beneficjent nie posiada rachunku bankowego, to klient zlecający może podać nazwę beneficjenta, która powinna występować na czeku użytym do regulowania płatności. Bank realizujący FII Specyfikacja konta bankowego klienta zlecającego oraz banku, zlecenie prowadzącego to konto Bank beneficjenta FII Specyfikacja konta bankowego beneficjenta oraz banku, prowadzącego to konto Bank pośredniczący FII Bank pośredniczący występuje w transakcji, jeżeli klient zlecający wyraźnie wskaże bank, przez który należy przesłać fundusze dla beneficjenta. Bank realizujący FII Jeśli beneficjent nie posiada konta bankowego, klient zlecający może czek podać, że płatność ma być rozliczona przy pomocy czeku. Bezpieczeństwo transakcji EDI All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 14 z 20
Realizacja transakcji handlowych przy pomocy komunikatów finansowych EDIFACT/EANCOM stawia przed użytkownikami po raz pierwszy pytanie o bezpieczeństwo komunikatów. Dla efektywnego stosowania komunikatów finansowych EDIFACT ważne jest, aby wszyscy partnerzy mieli pewność, że informacje zawarte w komunikatach są zabezpieczone przed nieupoważnionym dostępem. Możliwych jest kilkanaście rozwiązań zabezpieczających komunikaty EDI, a najważniejsze z nich to: Integralność sekwencji komunikatów Integralność zawartości Autentyczność pochodzenia komunikatu Niezaprzeczalność pochodzenia Niezaprzeczalność odbioru Dla zapewnienia możliwości przesyłania informacji dodatkowych, do zestawu podstawowych subkomunikatów dołączony jest komunikat do przesyłania danych o niesformatowanej strukturze w postaci dowolnego tekstu. Umożliwia on przekazywanie dodatkowych informacji dotyczących między innymi oferty usług bankowych, kursów walut, informacji o oprocentowaniu, a także procedur związanych z udzieleniem i anulowaniem pełnomocnictwa. Opracowany zestaw subkomunikatów bankowych umożliwi zastosowanie rozwiązań (zgodnych ze standardem UN/EDIFACT), zapewniających bezpieczną wymianę informacji finansowych oraz autoryzację zleceń zgodnie z zasadami obowiązującymi w systemach bankowych. Wymiana komunikatów bankowych wymaga zastosowania odpowiednich środków ochrony danych elektronicznych, takich jak uwierzytelnienie (autoryzacja) nadawcy przesyłki, autoryzacja transakcji, niezaprzeczalność odbioru przesyłki, poufność danych czy zabezpieczenie przed ponownym przesłaniem komunikatu. Funkcja uwierzytelnienia realizowana w oparciu o klucze asymetryczne służące między innymi do podpisywania skrótu wiadomości zapewni identyfikację nadawcy, niezaprzeczalność nadania, integralność danych. Struktura opracowywanych subkomunikatów, oprócz informacji uwierzytelniającej nadawcę przesyłki, umożliwi przesłanie wyników wielokrotnej autoryzacji transakcji przez osoby upoważnione. Niezaprzeczalność odbioru realizowana będzie poprzez przekazanie skrótu oryginalnej wiadomości przez odbiorcę uwierzytelnionej odpowiedzi na otrzymaną przesyłkę, odnoszącej się do numerów referencyjnych,. Powyższe usługi zabezpieczają przesyłkę przed zmianą zawartości przez niepowołane osoby, pozostawiając ją w postaci jawnej, umożliwiającej odczyt wiadomości. W przypadku konieczności utajnienia przesyłanych danych będzie można zastosować szyfrowanie, zapewniające usługę poufności. Więcej informacji na temat bezpieczeństwa komunikatów EDIFACT zawierają: broszura ILiM GS1 Polska,,Bezpieczeństwo dla komunikatów EANCOM " oraz,,podręcznik użytkownika subkomunikatów bankowych UN/EDIFACT'', wydany przez Radę Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich, a także strona internetowa Rady pod adresem http://www.rbe.pl Kody referencyjne Na efektywność stosowania EDI w ogóle, a w szczególności UN/EDIFACT, duży wpływ ma stosowanie kodów referencyjnych, które umożliwiają redukcję ilości danych potrzebnych do przekazania w komunikacie. Używanie kodów daje możliwość kojarzenia komunikatów z informacją zewnętrzną, bez względu na to, czy była transmitowana przy pomocy EDI. W przypadku dokumentów papierowych taka sytuacja występuje wtedy, gdy na przykład faktura papierowa zawiera odnośniki do zamówienia i listu przewozowego, a obydwa te dokumenty nie są dołączane do samej faktury. UN/EDIFACT funkcjonuje w podobny sposób, używając segmentów RFF do podania odnośników do innych dokumentów, których nie potrzeba transmitować. W obszarach handlu i finansów występuje kilka rodzajów odnośników, które mogą być wykorzystane do kojarzenia informacji wymienianych pomiędzy partnerami handlowymi i ich bankami. W pewnych przypadkach bank będzie zobowiązany do umieszczenia w komunikacie odnośników podanych przez partnera handlowego po to, żeby odbiorca komunikatu mógł rozpoznać i odpowiednio skojarzyć szczegóły zawarte w komunikacie. Każdy uczestnik wysyłający komunikaty finansowe UN/EDIFACT (to jest klient zlecający, bank realizujący zlecenie oraz bank beneficjenta) jest zobowiązany do umieszczenia w komunikacie kodów, które jednoznacznie identyfikują każdy poziom komunikatu. Stosowanie tych kodów jest obowiązkowe i All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 15 z 20
wymagane dla zapewnienia prawidłowej realizacji płatności. Rysunek 7 prezentuje komunikaty finansowe UN/EDIFACT w kolejności, w której są transmitowane, Tabela 3 zawiera przegląd kodów referencyjnych dla poziomów głównych komunikatów finansowych UN/EDIFACT. Tabela 5. Odnośniki w komunikatach finansowych EDIFACT Kod Uwagi PAYMUL 1 DEBMUL 2 CREMUL 3 FINCAN 4 BANSTA 5 FINSTA 6 referenc. Numer komunikatu BGM 1004 BGM 1004 BGM 1004 BGM 1004 BGM 1004 BGM 1004 Nadawca: klient do banku Poziom B 1 AEK ACK ACK nadawcy Poziom C 1 CR AIK AIK nadawcy Klient do klienta Nr płatności PQ PQ Nr awiza 2 RA RA RA przelewu Odbiorca: bank do klienta Poziom B AEK AEK AEK klienta Poziom C CR CR CR CR klienta Klient do klienta Dane o 3 segment segment segment przelewie DOC DOC DOC Przykład zastosowania komunikatów handlowych i finansowych Poniższy scenariusz opisuje typowe zastosowanie komunikatów UN/EDIFACT - EANCOM w dziedzinie handlu i finansów. Można zauważyć, że kojarzenie komunikatów z pomocą kodów referencyjnych ma podstawowe znaczenie dla sprawnego funkcjonowania każdego z komunikatów. Nazwy kodów podane w ramkach na rysunkach i ich kwalifikatory (w nawiasach) wskazują na odpowiednie komunikaty. Scenariusz ten dotyczy sytuacji, w której dostawca żąda zapłaty za dostarczone towary przy pomocy komunikatu Faktura (INVOIC) identyfikowanego kodem AX-1285. W komunikacie przywołuje się kod referencyjny,,zamówienia'' (ORDERS) 6554-87 oraz kod,,awiza dostawy'' (DESADV) 04-173-96 w celu ułatwienia kupującemu skojarzenia dokumentów. Ponadto dostawca przekazuje także kod referencyjny płatności 001-594221-186, na który kupujący winien się powołać realizując zapłatę. Po stwierdzeniu poprawności faktury przez porównanie odnośników do,,zamówienia'' i,,awiza wysyłki'' przekazanych przez sprzedawcę kupujący wysyła do dostawcy komunikat Awizo przelewu (REMADV) o kodzie ACK-6321, informujący o szczegółach płatności, a następnie uruchamia proces transferu funduszy ze swojego banku do All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 16 z 20
banku dostawcy. Od chwili wprowadzenia banków do tego scenariusza kupujący i sprzedawca określani są odpowiednio jako,,klient zlecający'' i,,beneficjent''. Klient zlecający wysyła do banku komunikat Wielokrotne polecenie przelewu (PAYMUL) kod 7932. W komunikacie strona zlecająca umieszcza kod referencyjny 36-514 do identyfikacji zapisu po stronie Winien (poziom B) u kupującego, kod referencyjny 8126 do identyfikacji zapisu po stronie,,ma'' (poziom C) u sprzedającego, a także kod identyfikacyjny ACK-6321 wysłanego Awiza przelewu oraz kod referencyjny transakcji, który został przydzielony przez dostawcę: kod referencyjny płatności 001-594221-186, który służy odbiorcy do identyfikacji płatności, gdy wpłynie ona na jego konto w banku. Bank kupującego, po przetworzeniu zlecenia płatniczego, informuje kupującego o powstałym debecie przy pomocy komunikatu Zawiadomienie o obciążeniach numer 482. Dla zapewnienia możliwości identyfikacji i śledzenia wszystkich aspektów transakcji, bank kupującego przydziela kody referencyjne do identyfikacji poziomów B (6581) oraz poziomów C (742) w komunikacie. Ponadto bank kupującego przekazuje kupującemu kody referencyjne do poziomów B (36-514) i C (8126),,Wielokrotnego polecenia przelewu''. Rys. 14. Komunikaty EDIFACT,,Faktura'' i,,awizo przelewu'' Rys. 15 Komunikaty EDIFACT,,Zlecenie płatnicze'' i,,zawiadomienie o obciążeniach'' Następnie bank kupującego przy pomocy międzybankowej komunikacji informuje bank dostawcy o dokonanym przelewie. Bank kupującego przekazuje sprzedawcy, poprzez system bankowy, kody referencyjne nadane przez kupującego. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 17 z 20
Rys. 16. Komunikacja międzybankowa Bank dostawcy (beneficjenta), po otrzymaniu szczegółowych danych dotyczących transakcji, powiększa konto dostawcy o odpowiednią kwotę. Następnie informuje o tym dostawcę przy pomocy Zawiadomienia o uznaniach (CREMUL) o numerze 623. W celu utrzymania połączenia między systemami księgowymi kupującego i dostawcy, bank dostawcy w komunikacie umieszcza numer referencyjny wysłanego wcześniej Awiza przelewu. Ta informacja pozwala dostawcy na przyporządkowanie płatności do odpowiedniego konta we własnym systemie księgowym. Rys. 17. Komunikat EDIFACT,,Zawiadomienie o uznaniach'' Ponadto bank dostawcy przekazuje mu także kody referencyjne identyfikujące poziomy B (8701) i C (76411) w komunikacie,,zawiadomienie o uznaniach''. Te kody mogą być użyte w dalszych komunikatach przez obie strony w celu podania szczegółowych wyjaśnień odnośnie kwoty wpływu. Po otrzymaniu awiza kredytowego dostawca porównuje szczegóły dotyczące płatności z danymi ze swojego systemu księgowego. Inne publikacje na temat EDI Dostępnych jest wiele publikacji, które zawierają informacje poglądowe na temat standardu UN/EDIFACT oraz standardów GS1. Dodatkowe dokumenty GS1 omawiające te tematy, to: Tytuł EANCOM - przewodnik do wdrażania zasad UN/EDIFACT w handlu i przemyśle EANCOM w handlu i transporcie Bezpieczeństwo komunikatów EANCOM wytyczne Temat Ogólne wprowadzenie do EDI. Zawiera informacje o standardzie EANCOM, podstawy EANCOM i poradnik, jak wprowadzać EDI. Popularne wprowadzenie do komunikacji EANCOM w handlu i transporcie. Dokument prezentuje powiązania między komunikatami wymienianymi pomiędzy partnerami z tych sektorów, zwracając uwagę na zagadnienia przepływu danych, odnośniki w komunikatach, przykłady zastosowań, definicje używanych pojęć. Wprowadzenie do problematyki zabezpieczenia komunikacji EANCOM przed nieautoryzowanym dostępem. Dokument przedstawia potencjalne zagrożenia dla komunikatów EANCOM i sposoby ich uniknięcia. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 18 z 20
Numery lokalizacyjne GS1 EANCOM Manual General GS1 Specifications Wprowadzenie do stosowania numerów lokalizacyjnych GS1, informacje ogólne, struktura numerów lokalizacyjnych, ich wykorzystywanie i korzyści. Podręcznik standardów EDI przygotowany przez EAN International. Jest przewodnikiem do wdrażania i stosowania standardu EANCOM, opracowanego pod auspicjami ONZ. Dokument zawierający wszystkie podstawowe informacje techniczne dla tych, którzy stosują numery lub kody kreskowe GS1. Literatura 1. EANCOM in trade and finance GS1 1997 2. Podręcznik Użytkownika subkomunikatów bankowych UN/EDIFACT - Rada Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich - 1999. 3. P. Łysakowski, Projekt Wspólnej Sieci Bankowości Elektronicznej, Materiały na VI Krajową Konferencję EDI-EC (red. M. Niedźwiedziński), Łódź - Dobieszków 1998. 4. www.rbe.pl witryna internetowa Rady Bankowości Elektronicznej przy Związku Banków Polskich All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 19 z 20
Instytyt Logistyki i Magazynowania GS1 Polska ul. Estkowskiego 6 61-755 Poznań www.ilim.poznan.pl www.gs1pl.org All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 20 z 20