Laserowe leczenie chrapania i bezdechu sennego Laser snoring and sleep apnoea reduction Autor_Jaana Sippus Streszczenie: Szacuje się, że ok. 30-50% populacji USA ma problem z chrapaniem, a prawie 1/3 cierpi na bezdech senny. Jednak tylko 5% pacjentów zostało zdiagnozowanych i poddanych leczeniu. 1,2 Zarówno chrapanie, jak bezdech senny wynikają z obstrukcji dróg oddechowych. Może to być wynikiem wielu różnych czynników, takich jak: odchylenia anatomiczne, guzy, polipy, alergie, przerośnięty migdałek gardłowy oraz powiększone migdałki, przerośnięty języczek lub wydłużone podniebienie miękkie. 3-6 Summary: It has been estimated that roughly 30-50% of the US population snore and almost one-third suffer from sleep apnoea. However, only 5% have been diagnosed and treated. 1,2 Snoring and sleep apnoea result from obstructed airways. This can be an outcome of many different factors, such as anatomic deviations, tumours, polyps, allergies, large adenoids and tonsils, a large uvula or a long soft palate. 3-6 Słowa kluczowe: chrapanie, bezdech senny, obturacja dróg oddechowych. Key words: snoring, sleep apnoea, obstructed airways. _Głośne chrapanie nazywane jest czasem heroicznym i może mieć niekorzystny wpływ na sen partnera, a nawet powodować konlikty małżeńskie. Chrapanie nie jest bezdechem sennym, a bezdech senny to nie chrapanie. Mimo to, wielu pacjentów mających problem z głośnym chrapaniem cierpi też na obturacyjny bezdech senny (OSA). By móc stwierdzić OSA, u wielu chrapiących pacjentów powinno być przeprowadzone badanie snu, znane jako badanie polisomnograiczne. W trakcie badania rejestrowany jest czas trwania napadów bezdechu, badany jest poziom tlenu, rytm serca (EKG), pozycja ciała oraz bruksizm. Dopiero po ocenie wyników badania możliwe jest wprowadzenie leczenia. W przypadku zespołu OSA, liczne przerwy w oddychaniu mogą znacznie obniżyć poziom tlenu we krwi oraz powodować arytmię. Zespół OSA jest zagrażającym życiu zaburzeniem dającym efekty długoterminowe w postaci problemów z płucami oraz sercem. 7 Może on także oddziaływać na okresy snu regeneracyjnej fazy REM, powodując problemy z koncentracją, pamięcią i nastrojem. Senność w ciągu dnia, poranne bóle głowy, zaburzenia seksualne, omamy i krótkoterminowa utrata pamięci to kolejne problemy wynikające z OSA. 7-9 Do niechirurgicznych metod leczenia pacjentów cierpiących na OSA należą: wkładki do ust, implanty podniebienia, utrata wagi, medycyna alternatywna oraz maski stałego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (CPAP). 10 Do chirurgicznych metod należą z kolei uwulopalatoplastyka lub uwulopalatofaryngoplastyka owa, 11 ablacja tkanek prądem o częstotliwości radiowej oraz implanty podniebienne. 12-14 _Metoda leczenia em: NightLase Z terapeutycznego wykorzystania a NightLase (Fotona) wynika wiele korzyści, m.in. brak potrzeby znieczulania pacjenta, brak bólu oraz jedynie 3 20-minutowe sesje dające natychmiastowe rezultaty. Prezentowane opisy przypadków przedstawiają proces leczenie za pomocą a er:yag pacjentów cierpiących na OSA wraz z długoterminowym okresem obserwacji trwającym 28-36 miesięcy. Te przypadki kliniczne stanowią część badania niekontrolowanego mającego na celu dokonanie oceny użyteczności a w leczeniu chrapania oraz bezdechu sennego. Wśród różnych metod leczenia dostępna stała się już ta najmniej inwazyjna. Polega na użyciu światła a do nieablacyjnego rozgrzania tkanki, co w następstwie prowadzi do kurczenia się włókien kolagenowych. Zjawisko to prowadzi do otwarcia dróg oddechowych oraz redukcji chrapania i bezdechu sennego. 16 3_2015 16
_Materiał i metody W badaniu wzięli udział pacjenci z ogólnej praktyki stomatologicznej cierpiący na OSA o różnym stopniu zaawansowania. 10 pacjentów wybrano losowo, a 5 przypadków zostało przedstawionych poniżej wraz ze zdjęciami przedoperacyjnymi, pooperacyjnymi oraz z wizyt kontrolnych. 3 pacjentów używało masek CPAP przed rozpoczęciem leczenia. Wszyscy podpisali zgodę na leczenie za pomocą a er:yag oraz na wykonanie fotograii przed- i pooperacyjnych dla celów późniejszych prezentacji. Wszystkie zabiegi odbyły się między końcem 2011 r. a pierwszym kwartałem 2012 r. Pacjentom nie podawano znieczulenia. Przed i po leczeniu posługiwano się skalą Mallampatiego (Ryc. 1). U wszystkich pacjentów podczas leczenia użyto a LightWalker AT (Fotona), można było jednak skorzystać także z innych modeli. Przed każdym zabiegiem wyjaśniano pacjentom efekty leczenia em Er:YAG (Ryc. 2a). _Przypadek 1 Pacjentka: 46-letnia kobieta. Na podstawie wywiadu medycznego ustalono, że pacjentka cierpi na silny OSA z towarzyszącymi bólami głowy i sennością w ciągu dnia. Badanie wewnątrz- Użyto rozszczepionej wiązki a (Ryc. 2b) wraz z rękojeścią PSO4 na ustawieniach minimalnie inwazyjnych, zgodnie z zaleceniami producenta: _aktywacja wiązki a następuje na tkankach miękkich jamy ustnej z częstotliwością 10 Hz w trybie LP, _wiązka a kierowana jest manualnie na obszar docelowy, pionowo lub poziomo (w zależności od okolicy), _naświetlanie wybranej okolicy odbywa się kilkakrotnie (z wyraźnie określoną zakładką), _poddana naświetlaniu tkanka podlega działaniu termicznemu i w rezultacie obkurcza się, _sesje zaplanowane są w odpowiednich odstępach czasu, _całkowita liczba podawanych impulsów wynosi w zależności od przypadku pacjenta od 10.000 do 15.000. Ryc. 2a Ryc. 1a Ryc. 1_Skala Mallampati. Ryc. 2a i b_procedura leczenia za pomocą a NightLase. Ryc. 2b 3_2015 17
Ryc. 3b Ryc. 3a Ryc. 3c Ryc. 3a-c_Przypadek 1. Ryc. 4a-c_Przypadek 2. Klasa 4 przed zabiegiem (a). Klasa 1 po 3 miesiącach od operacji (b). Klasa 1 po 28 miesiącach od zabiegu* (c). ustne wykazało klasę 4 w skali Mallampatiego. W wyniku zabiegu udało się uzyskać klasę 1 (Ryc. 3a-c). _Przypadek 2 Pacjentka: 42-letnia kobieta. Na podstawie wywiadu medycznego ustalono, że pacjentka cierpi na ciężką postać OSA oraz że użytkuje maskę CPAP. Największym problemem dla pacjentki wynikającym z jej głośnego chrapania były problemy w związku. Badanie wewnątrzustne wykazało klasę 4 w skali Mallampatiego. W wyniku zabiegu udało się uzywskać klasę 1 (Ryc. 4a-c). _Przypadek 3 Pacjent: 30-letni mężczyzna, były hokeista, któremu zadyszka spowodowana przez OSA cał- Ryc. 4b Ryc. 4a Ryc. 4c 18 3_2015
Ryc. 5a Ryc. 5b Ryc. 5c kowicie uniemożliwiała treningi. Pacjent przez 2 lata użytkował maskę CPAP, czemu towarzyszył dyskomfort. Dzięki zabiegowi owemu klasę 4 udało się zredukować do klasy 1 (Ryc. 5a-c). _Przypadek 4 Pacjent: 45-letni mężczyzna, który zgłosił problem z oddychaniem oraz chrapaniem, co powodowało napięcie w jego związku. Również w tym przypadku klasę 4 udało się zredukować do klasy 1 (Ryc. 6a-c). _Przypadek 5 Pacjent: 56-letni mężczyzna z umiarkowanym OSA, będącym przyczyną problemów w związku, a także powodującym problemy ze snem, ból gardła i poranne bóle głowy. Dzięki zabiegowi owemu klasę 4 udało się zredukować do klasy 1 (Ryc. 7a-c). _Wyniki W przypadku każdego z pacjentów użytkujących maskę CPAP możliwe było odstawienie jej już po pierwszym zabiegu. Po 3. zabiegu pacjenci zauważyli poprawę o ponad 85%. Średnia poprawa po pierwszym zabiegu wyniosła 51%, a po drugiej sesji 61% (Ryc. 8). Wszyscy pacjenci byli zadowoleni z wyników leczenia i twierdzili, że poleciliby zabieg owy NightLase innym. Żaden z pacjentów nie odczuł dyskomfortu ani bólu podczas i po zabiegu. Tylko jeden pacjent Ryc. 5a-c_Przypadek 3. Klasa 4 przed operacją (a). Klasa 1 po 3 zabiegach (b). Klasa 1 po 36 miesiącach od operacji (c). Ryc. 6a-c_Przypadek 4. Klasa 4 przed operacją (a). Klasa 1 po 3 zabiegach (b). Klasa 2 po 28 miesiącach od operacji (c). Ryc. 6a Ryc. 6b Ryc. 6c 3_2015 19
Ryc. 7a Ryc. 7a-c_Przypadek 5. Klasa 4 przed operacją (a). Klasa 1 po 3 zabiegach (b). Klasa 2 po 36 miesiącach od operacji (c). Ryc. 8_Pełna ocena redukcji chrapania. Ryc. 7b odczuwał po zabiegu suchość w ustach. Wszyscy pacjenci zauważyli, że oddychanie stało się o wiele łatwiejsze, a zmęczenie spowodowane wysiłkiem zniknęło. Poprawiła się również jakość życia, a codzienne bóle głowy minęły. _Dyskusja Zarówno chrapanie, jak i bezdech senny są przyczyną wielu problemów zdrowotnych i stanowią potencjalne zagrożenie życia. 8 Mimo to, większość pacjentów nie chce zdecydować się na leczenie z powodu wielu skutków ubocznych, nieudanych zabiegów chirurgicznych i niechirurgicznych oraz nieprzyjemnych procedur. 15 W przypadku leczenia opisanych w artykule przypadków, wskaźnik powodzenia wyniósł ponad Ryc. 7c 85% (Ryc. 8). Efekty pozostały satysfakcjonujące jeszcze po 28-36 miesiącach od zabiegu. Zabieg z em NightLase jest procedurą łatwą do przeprowadzenia, nie powodującą bólu. Tym samym, może być powtórzony bez stwarzania dyskomfortu. Jest to zabieg bezpieczny, niewymagający podania znieczulenia ani leków. W związku z tym zapewnia pacjentowi dobry sen w nocy oraz lepszą jakość życia, również dla partnera dzielącego łóżko. Jednak, by właściwie dobrać terapię, istotny jest wybór pacjentów z odpowiednimi badaniami oraz zastosowanie się do kryteriów wykluczających możliwość przeprowadzenia zabiegu. NightLase jest bezpieczną i dającą dobre rezultaty metodą leczenia chrapania oraz bezdechu sennego, opracowaną na podstawie praktyki stomatologicznej opartej na dowodach. Jest zabiegiem minimalnie inwazyjnym bez konieczności prowadzenia szczególnych przygotowań przed ani pozabiegowych. Ponieważ nie podaje się znieczulenia, pacjenci bardzo dobrze znoszą zabieg. Efekty długoczasowe od 12 do 36 miesięcy zapewniają leczonym ogólną satysfakcję._ Ryc. 8 _kontakt LaserEdu Hovioikeudenpuistikko 20 B 65100 Vaasa, Finland E-mail: jaana.sippus@edu.i 20 3_2015