Muz., 2015(56): 196-200 Rocznik, eissn 2391-4815 data przyjęcia 07.2015 data akceptacji 08.2015 DOI: 10.5604/04641086.1165840 O UDOSTĘPNIANIU INFORMACJI W MUZEACH DO PONOWNEGO WYKORZYSTYWANIA, TAKŻE W CELACH KOMERCYJNYCH ABOUT SHARING INFORMATION IN MUSEUMS TO BE REUSED, INCLUDING COMMERCIAL PURPOSES Piotr Szpanowski Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Abstract: The article discusses the consequences of the imminent implementation of the so-called re-use directive in Polish museums. Following the amendment in 2013, this directive extended the duty of sharing the broadly-defined public information which is gathered in these institutions, i.e. all content irrespective of its medium, to museums, libraries and archives (the so-called LAM sector). Keywords: public information, goals and tasks of museums, commercialisation. Muzea zobowiązane są do działania w duchu celów ujętych w art. 1. Ustawy o muzeach, w tym opisanych jako informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej i umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów. Cele te mają być co ujęto w art. 2. ustawy realizowane m.in. przez udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych oraz zapewnianie właściwych warunków korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji. Muzea działać mają bez nastawienia na osiąganie zysku, co dotyczy nie tylko muzeów publicznych. Niezależnie od tego, to na muzeach państwowych i samorządowych 196 MUZEALNICTWO 56
prawo w muzeach ciąży szczególna odpowiedzialność za udostępnianie informacji o zbiorach i upowszechnianie wiedzy o nich. Muzea wywiązują się z niej przede wszystkim organizując wystawy, udostępniając zbiory do badań i informując o nich czy to w ramach opracowań naukowych, popularyzatorskich, czy w ramach zajęć i wydawnictw o charakterze edukacyjnym. Przełom cywilizacyjny w zakresie technik komunikacyjnych dał muzeom szerokie możliwości docierania do odbiorców dysponujących dostępem do Internetu, za pośrednictwem stron internetowych, coraz silniej nasycanych treściami dotyczącymi zbiorów muzealnych i budowanych wokół nich programów naukowych i edukacyjnych (obok podstawowych informacji praktycznych dotyczących wstępu do nich i korzystania z ich oferty). Zaletą dostępu do treści umieszczanych przez muzea w Internecie jest także to, że jest on bezpłatny i niezwiązany z żadnymi formalnościami. Tak opisana działalność muzeów mieści się w zakresie zapewniania przez nie powszechnego dostępu do informacji i treści z założeniem, że dostęp ten ma na celu poszerzanie wiedzy o nich i ich zbiorach. Istnieje jednakże sfera, w której dostęp jest regulowany ze względu na oczekiwanie odbiorcy, iż udostępniana informacja będzie przez niego wykorzystywana w różnego rodzaju działalności, czy to badawczo-naukowej, czy czysto komercyjnej. Z reguły zainteresowanie to dotyczy dokumentacji wizualnej i danych na temat zbiorów, bądź zasobów archiwów muzealnych, w których przechowywane są dokumenty mówiące o dziejach instytucji i dokumentacja znajdujących się pod jej opieką zabytków. Muzea z reguły pozytywnie reagują na takie wnioski oczekując jednak sformalizowania zasad udostępnienia, czy to w formie umowy cywilno-prawnej, czy oświadczenia głównie ze względu na potrzebę ochrony praw autorskich (majątkowych i osobistych) do informacji będących utworami w rozumieniu Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a także w celu ustalenia zasad płatności za nie. Muzea uprawnione są do pobierania opłat w myśl art. 25. i 25.a Ustawy o muzeach, tj. m.in.: za przygotowanie i udostępnianie zbiorów do celów innych niż zwiedzanie, w szczególności za kopiowanie, sporządzanie reprodukcji lub fotografii ( ), za udostępnianie wizerunków muzealiów, z wykorzystaniem informatycznych nośników danych. Przy czym w uzasadnionych przypadkach dyrektor muzeum może ustalić opłatę ulgową lub zwolnić z opłaty, a ponadto art. 25.a ust. 2. gwarantuje zasadę bezpłatnego zapoznawania się z dokumentacją wizualną muzealiów udostępnioną przez muzea w Internecie. Generalnie muzea stosują ulgi lub rezygnują z opłat, o ile wnioski o udostępnienie dotyczą osób i instytucji prowadzących badania naukowe lub wobec muzeów przygotowujących wystawy i katalogi ekspozycji. Osobną kwestią jest konieczność ochrony praw instytucji i osób trzecich w ramach udostępniania dokumentacji i informacji będącej utworami (dotyczy to z reguły dokumentacji fotograficznej, czy konserwatorskiej), co skłania muzea do udzielania licencji ograniczonych czasowo i do określonych pól eksploatacji. Muzea są szczególnie uwrażliwione na kwestię komercyjnego korzystania z udostępnianych przez nie informacji w tym wizualnych wychodząc z założenia, że publikowanie ich w Internecie oraz prawo publiczności do swobodnego fotografowania muzeów i eksponowanych w nich zbiorów 1 nie łączy się z prawem do wykorzystywania ich w działalności gospodarczej bez zgody muzeum. Zasady fotografowania i wykonywania nagrań filmowych wpisywane są najczęściej do regulaminów zwiedzania muzeów, w których co do wnętrz zastrzega się z reguły zakaz używania lamp błyskowych i dodatkowego oświetlenia (ze względu na bezpieczeństwo eksponatów), a na terenie nieruchomości muzealnych (w tym parków i ogrodów) wymagane jest co najmniej niezakłócanie ruchu turystycznego. Regulaminy ograniczają ogólne przyzwolenie muzeów na fotografowanie i nagrywanie, jeżeli służy ono celom niekomercyjnym 2. Pisząc o obecnie obowiązujących zasadach udostępniania informacji przez muzea, należy zaznaczyć, że do obowiązków tych państwowych lub samorządowych instytucji kultury należy również udostępnianie w myśl zasad, które określa art. 6. Ustawy o dostępie do informacji publicznej. Dzieje się to zazwyczaj za pośrednictwem internetowych Biuletynów Informacji Publicznych, stanowiących podstrony muzealnych stron www najczęściej są to informacje o podstawach prawnych ich działania, organizacji wewnętrznej, przedmiocie działalności i kompetencjach, organach i osobach sprawujących w nich funkcje, majątku, którym dysponują, sposobach załatwiania spraw, prowadzonych rejestrach, ewidencjach itp. Muzea są także zobowiązane do udostępniania ww. informacji także w przypadku złożenia wniosku o jej udostępnienie. Pozytywne rozpatrzenie takiego wniosku nie oznacza jednoczesnego zezwolenia na jej wykorzystywanie, w tym w celach działalności gospodarczej innych podmiotów, co jest ważnym wyjątkiem wpisany do art. 23.a ust. 3. pkt 3. Ustawy o dostępie do informacji publicznej. Na jego podstawie muzea (jako instytucje kultury działające na podstawie Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej) zwolnione są z obowiązku udostępniania informacji publicznej w celu ponownego wykorzystywania. Ustawa definiuje to, co pod tym pojęciem należy rozumieć, tj.: wykorzystywanie przez osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, informacji publicznej lub każdej jej części, ( ) w celach komercyjnych lub niekomercyjnych, innych niż jej pierwotny publiczny cel wykorzystywania, dla którego informacja została wytworzona. Podstawą wyłączenia muzeów z obowiązku udostępniania informacji publicznej w celu ponownego wykorzystywania była Dyrektywa UE 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego 3 (zwana dyrektywą re-use), która jasno stanowiła, że jej przepisy nie mają zastosowania do dokumentów będących w posiadaniu instytucji, takich jak muzea, biblioteki, archiwa, orkiestry, opery, balety i teatry. Taki stan rzeczy nie był jednak satysfakcjonujący dla środowisk i podmiotów zainteresowanych zasobami bibliotek, archiwów i muzeów, co skłoniło najwyższe gremia decydenckie Unii Europejskiej do wydania 26 czerwca 2013 r. Dyrektywy 2013/37/UE 4, którą zmieniono na Dyrektywę 2003/98/ WE, a zwłaszcza jej ust. 2. lit. f, który odtąd stanowi, iż dyrektywa nie ma zastosowania do dokumentów będących w posiadaniu jedynie tych instytucji kulturalnych, które nie są bibliotekami, muzeami i archiwami (czyli do bibliotek, muzeów i archiwów ma zastosowanie). Wyznaczono także 18 lipca 2015 r. jako termin, do którego państwa członkowskie przyjmują i opublikują przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy, www.muzealnictworocznik.com MUZEALNICTWO 56 197
w tym mające na celu objęcie m.in. muzeów obowiązkiem umożliwiania ponownego wykorzystywania zgromadzonych w nich dokumentów do celów komercyjnych lub niekomercyjnych. Uzasadnienie wprowadzenia tej zmiany znajduje się w preambule dyrektywy, w której stwierdzono m.in. biblioteki, muzea i archiwa posiadają bogaty zbiór cennych zasobów informacji sektora publicznego, ( ). Te zbiory dziedzictwa kulturowego wraz z powiązanymi z nimi metadanymi stanowią potencjalną podstawę treści cyfrowych w zakresie produktów i usług oraz mają ogromny potencjał w dziedzinie innowacyjnego ponownego wykorzystywania w takich sektorach jak edukacja i turystyka. Większe możliwości ponownego wykorzystywania publicznego dorobku kulturowego powinny pozwolić przedsiębiorstwom unijnym między innymi na wykorzystywanie jego potencjału oraz przyczynienie się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Rząd RP został zatem zobowiązany do pilnego wdrożenia dyrektywy, a odpowiednie kroki legislacyjne w tym celu podjęło Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, które 23 maja 2014 r. przedstawiło do konsultacji publicznych Projekt założeń projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (dalej Projekt założeń) 5, w których potrzebę uchwalenia nowej ustawy uzasadniono tym, iż pozwoli rozróżnić dostęp do informacji od jej ponownego wykorzystywania. W tym samym rozdziale Projektu założeń wyjaśniając to rozróżnienie, przytoczono stanowisko Komisji Europejskiej o treści: ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego oznacza wszelkie twórcze wykorzystywanie danych, np. poprzez zwiększenie wartości danych, łączenie danych z różnych źródeł w celu wytworzenia pożądanego rezultatu i rozwijanie aplikacji, zarówno w celach komercyjnych, jak i niekomercyjnych. Dla muzeów bardziej istotne było jednak to, że Projekt założeń nakładał nowy obowiązek na te z nich, które są muzeami państwowymi i samorządowymi oraz to, co jest informacją, którą będą zobowiązane udostępniać do ponownego wykorzystywania. Zapisano to w części założeń dotyczącej zakresu przedmiotowego projektowanej ustawy: informacja sektora publicznego oznacza jakąkolwiek treść lub jej część niezależnie od sposobu utrwalenia (w postaci papierowej, elektronicznej, dźwiękowej, wizualnej lub audiowizualnej), a pozornie precyzujący ten zakres katalog przykładowy określał go jako wizerunki muzealiów, o których mowa w art. 25a Ustawy z dnia 21 stycznia 1997 r. o muzeach, oraz inne materiały służące realizacji celów, o których mowa w art. 1 tej ustawy. Zwłaszcza druga część zdania z katalogu dotyczącego muzeów budziła kontrowersje, gdyż należało założyć, że informacją podlegającą ponownemu wykorzystywaniu w muzeach będzie wszystko to, co w nich jest wytwarzane. Rodziło to obawę, że po wejściu w życie ustawy zakres wniosków będzie wręcz nieograniczony i tylko ewentualnie ścieżka odwoławcza i orzecznictwo sądów administracyjnych będzie sposobem ustalenia, jaka informacja w muzeach istotnie podlega obowiązkowi udostępniania do ponownego wykorzystywania, a jaka nie. Obawa ta, to tylko jedna z kwestii, jaką w toku konsultacji podniosły muzea oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, i które znalazły się w zestawieniu łącznie ok. 180 uwag wykonanym po zakończeniu konsultacji przez MAiC. Inne podniesione wówczas przez MKiDN i muzea problemy dotyczyły: zastrzeżeń co do możliwości udostępniania do ponownego wykorzystywania informacji będącej utworami objętymi ochroną prawno-autorską, tak ze względu na potencjalną trudność w podjęciu przez muzea szybkich i efektywnych działań na rzecz wyjaśniania charakteru i zakresu praw do nich, jak i niepewność co do tego, czy udostępnianie powinno dotyczyć utworów, co do których prawidłowo nabyto prawa majątkowe, ale z nabycia wtórnego (w tym od pracowników), co rodzi perspektywę potencjalnych roszczeń ich autorów, niejasności co do zakresu odpowiedzialności muzeów za udostępnienie do ponownego wykorzystywania utworów, co do których pojawić się mogą roszczenia z tytułu naruszenia praw autorskich (w wyniku ich nieprawidłowego uprzedniego ustalenia) lub inne roszczenia dotyczące np. naruszenia prawa do wizerunków eksponowanych w muzeach publicznych obiektów będących depozytem osób i instytucji prywatnych, w tym zagranicznych, których nie dotyczą regulacje UE, konieczności wypracowania jasnych metod obliczania opłat za udostępnianie, które w muzeach będą mogły na zasadzie wyjątku przekraczać koszty wytwarzania, przechowywania, przygotowania, przekazywania, ochrony i ustalania praw i zawierać rozsądny zwrot z inwestycji, w tym pytanie o zakres zastosowania w Polsce wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie zalecanych opłat za ponowne wykorzystywanie dokumentów 6, konieczności wdrożenia w muzeach sformalizowanych procedur udostępniania z uwzględnieniem procedury administracyjnej z określonymi zasadami rozpatrywania wniosków, określania na ich podstawie warunków udostępnienia (w tym finansowych) i wydawaniem decyzji, z decyzjami odmownymi włącznie, oznaczającymi procedurę instancyjnej kontroli poprawności decyzji w ramach skarg do sądów administracyjnych. To wszystko rodziło także wątpliwość, czy przewidywany w Projekcie założeń trzymiesięczny okres przejściowy, w którym muzea będą musiały przystosować się do nowej roli i nowych zasad udostępniania nie jest zbyt krótkim także ze względu na spodziewane, a bliżej niedookreślone dla muzeów koszty realizacji ustawy. Wynik konsultacji publicznych oraz towarzyszącej ich podsumowaniu konferencji uzgodnieniowej (10 11 lipca 2014 r.) opisane zostały w raporcie z dnia 23 lipca 2014 r. dostępnym na stronie BIP MAiC 7. Liczne uwagi, które spowodowały dokonanie zmian w Projekcie założeń wymusiły przekazanie ich ponownie do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych, których wyniki omówiono w dniach 19 i 23 grudnia 2014 r. podczas drugiej konferencji uzgodnieniowej. Raport z konsultacji datowany na 13 stycznia 2015 r. 8 odnotował uwagi MKiDN i muzeów dotyczące m.in.: konieczności doprecyzowania przykładowego katalogu informacji sektora publicznego w muzeach (łącznie z propozycją brzmienia tej części katalogu); propozycji wprowadzenia wyłączeń i ograniczeń ponownego wykorzystywania ze względu na: ryzyko tworzenia falsyfikatów dzieł sztuki oraz potencjalne ułatwienie ich kradzieży przez udostępnianie kopii wzorcowych odwzorowań cyfrowych; konieczności ochrony informacji o muzealiach służącej zapewnieniu ich bezpieczeństwa; potrzeby wyeliminowania ewentualnych roszczeń ze strony właścicieli depozytów i wobec zbiorów muzealnych objętych 198 MUZEALNICTWO 56
prawo w muzeach roszczeniami reprywatyzacyjnymi; postulatu wprowadzenia zapisów wyraźnie określających, że zakres ustawy nie obejmie informacji, do których prawa własności intelektualnej przysługują osobom trzecim; postulatu, aby wysokość opłat za ponowne wykorzystywanie była uzależniona od tego, czy informacja będzie wykorzystywana w celu komercyjnym czy niekomercyjnym (z preferencyjnym traktowaniem tego drugiego) i wreszcie postulatu 12-miesięcznego vacatio legis ustawy dla muzeów, uwzględniającego ich stan organizacyjny i możliwości wykonawcze (finansowe). Już 27 stycznia 2015 r. opracowano kolejną wersję Projektu założeń, która zawierała wiele zmian postulowanych przez MKiDN i muzea, w tym: zaproponowany przez nie katalog przykładowy informacji sektora publicznego, które są w posiadaniu muzeów; wyłączenie z udostępniania informacji nt. depozytów, o ile ich właściciele umownie wyłączyli możliwość udostępniania ich kopii lub określonego zakresu informacji na ich temat oraz informacji sektora publicznego, do których prawa własności intelektualnej przysługują osobom trzecim; możliwość stawiania warunków dotyczących ograniczenia ponownego wykorzystywania informacji w działalności komercyjnej ze względu na charakter posiadanych zasobów (np. charakter martyrologiczny, godła, herby lub barwy narodowe, a także hymn narodowy, reprodukcje polskich orderów, odznaczeń lub odznak honorowych, odznak lub oznak wojskowych bądź innych oficjalnych lub powszechnie używanych odznaczeń i odznak) oraz ograniczenie warunków ponownego wykorzystywania tylko do działalności niekomercyjnej w przypadku informacji sektora publicznego dotyczącej zbiorów o nieustalonym statusie, objętych roszczeniami prawno-własnościowymi osób trzecich, a także informacji sektora publicznego nie będących własnością podmiotu zobowiązanego, ale znajdujących się w czasowym depozycie (np. z tytułu wypożyczenia); możliwość nakładania przez muzea opłat uwzględniających rozsądny zwrot z inwestycji w przypadku udostępniania do ponownego wykorzystywania w celach komercyjnych i niekomercyjnych innych niż cel badawczy, naukowy i edukacyjny. Projekt założeń z 29 stycznia 2015 r. został skierowany pod obrady Komitetu Rady Ministrów ds. Cyfryzacji i, po jego opinii z 4 marca 2015 r. został, wraz z protokołem rozbieżności, przyjęty przez Komitet Rady Ministrów ds. Europejskich. Rozbieżności koncentrowały się na kwestii kosztów finansowych wejścia w życie ustawy i zbyt krótkiego okresu dostosowawczego (ta uwaga MKiDN nalegająca na 12 miesięcy vacatio legis uporczywie była odrzucana ze względu na uznanie propozycji za narażającą Polskę na odpowiedzialność za nieterminowe implementowanie dyrektywy). Pod obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów trafiła wersja Projektu założeń z 6 marca 2015 roku. Komitet rozpatrzył ją na posiedzeniu 19 marca 2015 r. decydując o skierowaniu do Ministra Administracji i Cyfryzacji wraz z wnioskiem, by rozważył możliwość dalszego procedowania dokumentu w formie nowelizacji projektu ustawy o informacji publicznej, ograniczonego treściowo tylko do zakresu implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/98/WE 9. Minister odpowiedział na wniosek pismem z 23 kwietnia 2015 r. obszernie uzasadniając potrzebę osobnej regulacji i wnosząc o ponowne rozpatrzenie projektu przez Komitet 10. Jak wynika z informacji dostępnych na stronie Rządowego Centrum Legislacji, projekt został przyjęty przez Komitet Stały 16 lipca 2015 r., Rada Ministrów podjęła zaś uchwałę o jego przyjęciu na posiedzeniu w dniu 4 sierpnia 2015 r. 11 w ww. wersji, która została upubliczniona na stronie Rządowego Centrum Legislacji z datą 6 marca 2015 r. 12, i która zawiera uzgodnione w toku rozmów i konsultacji z MKiDN zmiany, jak np.: wskazanie informacji sektora publicznego, które są w posiadaniu muzeów, tj.: wizerunki muzealiów w myśl art. 25a Ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2012 r. poz. 987) oraz powiązane z nimi treści powstałe w wyniku realizacji celów, o których mowa w art. 1 tej ustawy) takie jak: dokumentacja wizualna muzealiów (fotografie, skany) będąca ich odwzorowaniem spełniającym funkcje wyłącznie rejestracyjne; informacje identyfikacyjne muzealiów zawarte w inwentarzach i kartach ewidencyjnych sporządzanych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 30 sierpnia 2004 r. w sprawie zakresu, form i sposobu ewidencjonowania zabytków w muzeach (Dz.U. Nr 202, poz. 2073), opisy muzealiów i ich kolekcji sporządzane na potrzeby wystaw stałych i czasowych oraz informacje i komunikaty prasowe dotyczące muzealiów i ich kolekcje, informacje o wartościach i treściach muzealiów, informacje dotyczące wystaw stałych i czasowych, zajęć, wydarzeń i programów edukacyjnych oraz działalności wydawniczej i poszczególnych publikacji muzeum, w tym informacje dotyczące planowania, realizacji i treści wystaw stałych i czasowych, zajęć, wydarzeń i programów edukacyjnych oraz publikacji, informacje zawarte w spisach i ewidencjach na temat muzealiów. zaznaczenie, iż przepisy projektowanej ustawy nie będą miały zastosowania do informacji sektora publicznego powiązanych z obiektami będącymi depozytami znajdującymi się w posiadaniu podmiotu zobowiązanego [tj. np. muzeum], o ile ich właściciele umownie wyłączyli możliwość ich udostępniania w całości lub w określonym zakresie i informacji sektora publicznego, do których prawa własności intelektualnej przysługują osobom trzecim ( ). z wyjaśnieniem, że dla muzeów w praktyce oznacza to, iż ponownemu wykorzystywaniu ( ) podlegać będą informacje sektora publicznego, które nigdy nie podlegały ochronie prawno-autorskiej lub które takiej ochronie podlegały, ale do których autorskie prawa majątkowe już wygasły, w zakresie warunków ponownego wykorzystywania zastrzeżenie m.in., że w przypadku informacji sektora publicznego o nieustalonym statusie objętych roszczeniami prawno-własnościowymi osób trzecich, a także informacji sektora publicznego nie będących własnością podmiotu zobowiązanego, ale znajdujących się w czasowym depozycie (np. z tytułu wypożyczenia), powinno być dopuszczalne fakultatywne ograniczenie warunków ponownego wykorzystywania tylko do działalności niekomercyjnej, w zakresie opłat proponuje się upoważnić ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do wydania w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji rozporządzenia określającego maksymalne stawki opłat możliwych do pobierania przez muzea za udostępnianie informacji sektora publicznego do ponownego wykorzystywania ograniczone do kosztów gromadzenia, produkowania, reprodukowania, rozpowszechniania, ochrony i ustalania praw wraz z rozsądnym zwrotem z inwestycji, www.muzealnictworocznik.com MUZEALNICTWO 56 199
w ustawie o muzeach proponuje się wprowadzenie przepisu ograniczającego dostęp do informacji o muzealiach służących zapewnieniu ich bezpieczeństwa ze względu na ochronę przed zagrożeniem pożarowym, kradzież i innego rodzaju niebezpieczeństwo, które grozi zniszczeniem lub utratą zbiorów. Niestety utrzymano w Projekcie założeń 3-miesięczny okres na dostosowanie się muzeów państwowych i samorządowych, bibliotek publicznych i naukowych oraz archiwów państwowych do określonych w projektowanej ustawie zasad udostępniania w celu ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, co uznać należy za potencjalnie wielkie wyzwanie dla muzeów, które po wejściu w życie ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (jej projekt opracowywany jest przez RCL), mogą być zaskoczone skalą skierowanych wobec nich oczekiwań i żądań, o ile uprzednio nie przygotują się do jej wdrożenia studiując już teraz dostępne akty prawne i chociażby niniejszy artykuł, który sygnalizuje zakres ich nowych zadań i odpowiedzialności. Streszczenie: Artykuł wprowadza do problematyki dotyczącej konsekwencji, jakie poniosą muzea w wyniku rychłego wdrożenia w Polsce tzw. dyrektywy re-use. Dyrektywa ta, po nowelizacji w 2013 r., rozszerzyła na muzea, biblioteki i archiwa (tzw. sektor BAM ) obowiązek udostępniania także podmiotom działającym w celach komercyjnych zgromadzonej w tych instytucjach, szeroko rozumianej informacji publicznej, czyli każdej treści, niezależnie od sposobu jej utrwalenia. Słowa kluczowe: informacja publiczna, cele i zadania muzeów, komercja. Przypisy 1 O zasadach fotografowania w muzeach i o dotyczącym tej sprawy wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 5 marca 2010 r. (sygn. akt XVII Am C 1145/09) na stronach Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, http://nimoz.pl/pl/aktualnosci/informacje/fotografowanie-w-muzeach-1 [dostęp: 13.07.2015]. 2 Por.: Regulamin zwiedzania Zamku Królewskiego w Warszawie Muzeum Rezydencji Królów i Rzeczypospolitej, https://www.zamek-krolewski.pl/zwiedzanie/ jak-zwiedzac [dostęp: 12.07.2015]; Regulamin zwiedzania Muzeum Narodowego w Poznaniu, http://www.mnp.art.pl/fileadmin/pliki/mnp/przewodnik/mnp_re- GULAMIN_ZWIEDZANIA.pdf [dostęp: 12.07.2015]; Zwiedzanie Exploseum [Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy], http://muzeum.bydgoszcz.pl/artykuly/76,5578 [dostęp: 12.07.2015]; Regulamin zwiedzania ekspozycji w oddziałach Muzeum Narodowego w Kielcach, http://mnki.pl/pl/zwiedzanie/ regulamin_zwiedzania/ [dostęp: 12.07.2015]. 3 Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 345/90. 4 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniająca dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 175/1. 5 Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Wykorzystywanie informacji sektora publicznego: Zaczynamy konsultacje założeń do ustawy o re-use, https://mac.gov.pl/ aktualnosci/wykorzystywanie-informacji-sektora-publicznego-zaczynamy-konsultacje-zalozen-do-ustawy-o [dostęp: 14.07.2015]. 6 Obwieszczenia Komisji Wytyczne w sprawie zalecanych licencji standardowych, zbiorów danych i opłat za ponowne wykorzystywanie dokumentów, 24 lipca 2014 r., Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 2014/C 240/01. 7 Por. Raport na podstronie MAiC, pt. Projekt założeń projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, http://mac.bip.gov.pl/projekty- -aktow-prawnych/projekt-zalozen-projektu-ustawy-o-ponownym wykorzystywaniu-informacji-sektora-publicznego.html [dostęp: 15.07.2015]. 8 Ibidem., Raport z konsultacji publicznych Projektu założeń projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego z 13 stycznia 2015 r. 9 Wyciąg z protokołu ustaleń nr 11/2015 posiedzenia Stałego Komitetu Rady Ministrów w dniu 19 marca 2015 r. na stronie RCL, Rządowy Proces Legislacyjny, http:// legislacja.rcl.gov.pl/projekt/220632/katalog/220663#220663 [dostęp: 15.07.2015] 10 Ibidem. 11 Komunikat na stronie MAiC z 4 sierpnia 2014 r. Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego https://mac.gov.pl/aktualnosci/rada-ministrow-przyjela-zalozenia-do-projektu-ustawy-o-ponownym-wykorzystywaniu [dostęp: 12.08.2015]. 12 Strona RCL, Rządowy Proces Legislacyjny, Projekt założeń projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego z dnia 6 marca 2015 r. dr Piotr Szpanowski Archeolog, absolwent UW, (2014) stopień doktora na Wydziale Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu SGGW; (od 1997) pracownik administracji ochrony zabytków, (od 2002) pracownik Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie; (od 2015) zastępca dyrektora Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN. 200 MUZEALNICTWO 56