WYKLUCZENIE CYFROWE NA RYNKU PRACY redakcja naukowa Elżbieta Kryńska i Łukasz Arendt Warszawa 2010
SPIS TREŚCI WYKAZ UŻYWANYCH SKRÓTÓW 9 V WPROWADZENIE - ZARYS PROBLEMATYKI BADAWCZEJ (Elżbieta Kryńska, Łukasz Arendt) 11 1. WYKLUCZENIE CYFROWE - ZAGADNIENIA TEORETYCZNO-EMPIRYCZNE {Łukasz Arendt) 20 1.1. Czym jest wykluczenie cyfrowe? 21 1.2. Wielowymiarowość digital divide 29 1.3. Analizy wykluczenia cyfrowego 35 1.4. Programy budowania społeczeństwa informacyjnego a wykluczenie cyfrowe 50 2. DOSTĘP DO TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH I TELEKOMUNIKACYJNYCH {Łukasz Arendt),.64 2.1. Nasycenie gospodarstw domowych ICT.64 2.2. Użytkowanie ICT w gospodarstwach domowych 72 2.3. Bariery wykorzystania ICT w gospodarstwach domowych 82 2.4. ICT w przedsiębiorstwach 85 2.5. Zakres i bariery wykorzystania ICT w przedsiębiorstwach 88 3. ROLA ICT W PROCESIE POSZUKIWANIA PRACY (Iwona Kukulak-Dolata) 96 3.1.Okres bezrobocia i jego przyczyny 96 3.2. Aktywność respondentów i ich problemy w procesie poszukiwania pracy 99 3.3. Sposoby poszukiwania pracy 102 3.4. Oczekiwania bezrobotnych wobec przyszłej pracy i instytucji rynku pracy...112 4. PROBLEMY KSZTAŁCENIA ZASOBÓW PRACY A WYKLUCZENIE CYFROWE (Halina Sobocka-Szczapa) 116 4.1. Deklarowana umiejętność obsługi komputera 117 4.2. Deklarowana umiejętność obsługi Internetu 122 4.3. Dotychczasowa i przewidywana aktywność edukacyjna bezrobotnych i pracującycn 125 5. UMIEJĘTNOŚCI INFORMATYCZNE PRACOWNIKÓW I BEZROBOTNYCH. ANALIZA PORÓWNAWCZA (Paweł Daniłowicz, Maria Szymczak) 145 5.1. Charakterystyka testu kompetencji technologii informatycznych 145 5.2. Analiza pracujący - bezrobotni... 162
Spis treści 6. PRACODAWCY A ICT (Iwona Poliwczak) 171 6.1. Wykorzystanie ICT w przedsiębiorstwach 172 6.2. Bariery wdrażania ICT w przedsiębiorstwach 178 6.3. Jakość kapitału ludzkiego i kształcenie pracowników w przedsiębiorstwach 183 6.4. Problematyka rekrutacji i derekrutacji pracowników 185 7. WYKLUCZENIE CYFROWE NA POLSKIM RYNKU PRACY - PODSUMOWANIE, WNIOSKI, REKOMENDACJE (opracowanie Łukasz Arendt) 189 LITERATURA 201 ZAŁĄCZNIK 1 CHARAKTERYSTYKA BADANEJ POPULACJI OSÓB BEZROBOTNYCH (Iwona Poliwczak) 209 1.1. Bezrobotni według wieku 209 1.2. Bezrobotni według stanu cywilnego 211 1.3. Bezrobotni według miejsca zamieszkania 212 1.4. Sytuacja materialna bezrobotnych uczestniczących w badaniu 212 1.5. Bezrobotni według poziomu wykształcenia i zawodu 215 1.6. Badane osoby bezrobotne posiadające orzeczenie o niepełnosprawności..219 ZAŁĄCZNIK 2 CHARAKTERYSTYKA BADANEJ POPULACJI PRACOWNIKÓW I PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH (Iwona Poliwczak) 220 2.1. Charakterystyka pracowników 220 2.2. Charakterystyka podmiotów gospodarczych 228 2.3. Analiza prawidłowości 231
TABLE OF CONTENTS GLOSSARY OF ABBREVIATIONS 9 INTRODUCTION - OUTLINE OF THE RESEARCH AREA (Elżbieta Kryńska, Łukasz Arendt) ' 11 1. DIGITAL DIVIDE- THEORETICAL AND EMPIRICAL ISSUES (Łukasz Arendt) 20 1.1. What \s the digital dhnde? 21 1.2. Multidimensionality of the digital divide 29 1.3. Digital dhńde analyses j>-. 35 1.4. Digital divide in the information society programmes 50 2. ACCESS TO INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES (Łukasz Arendt) ;,...64 2.1. Access to ICT in households -.64 2.2. UsageofICTinhouseholds 72 2.3. Barriers of ICT usage in households 82 2.4. ICT in enterprises 85 2.5. Scope and barriers of ICT ulitisation in enterprises 88 3. THE ROLE OF ICT IN SEARCH FOR A JOB (Iwona Kukulak-Dolata) 96 3.1. Unemployment and its reasons 96 3.2. Respondents' activity and their problems in the process of search for a job 99 3.3. Job search methods 102 3.4. The expectations of the unemployed towards their future job and labour market institutions 112 4. LABOUR FORCE EDUCATION AND DIGITAL DIVIDE (Halina Sobocka-Szczapa) 116 4.1. Declarative computer skills 117 4.2. Declarative Internet skills 122 4.3. Previous ancfpredicted educational activity of the unemployed and the employed... 125 5. ICT SKILLS OF THE UNEMPLOYED AND OF THE EMPLOYED. COMPARATIVE ANALYSIS (Paweł Daniłowicz, Maria Szymczak) 145 5.1. The characteristic of the information technologies competence test 145 5.2. Employed-unemployed analysis,.,. 162
Table of contents 6. EMPLOYERS AND ICT (Iwona Poliwczak) 171 6.1. ICTutilisation in enterprises 172 6.2. Barriers of ICT implementation in enterprises 178 6.3. Quality of human capital and employees' training in enterprises 183 6.4. Employees' recruitment and derecruitment issues 185 7. DIGITAL DIVIDE ON THE POLISH LABOUR MARKET - SUMMARY, CONCLUSIONS, RECOMMENDATIONS (ela.bora.tion Łukasz Arendt) : 189 BIBLIOGRAPHY 201 ANNEX 1 THE PROFILE OF THE SURVEYED SAMPLE OF THE UNEMPLOYED (Iwona Poliwczak) 209 1.1. The unemployed by age 209 1.2. The unemployed by maritial status 211 1.3. The unemployed by place of residence 212 1.4. The unemployed by materiał status 212 1.5. Education level and occupation of the unemployed 215 1.6. Disabled unemployed 219 ANNEX 2 THE PROFILE OF THE SURVEYED SAMPLE OF EMPLOYEES AND ENTERPRISES (Iwona Poliwczak) 220 2.1. The profile of the surveyed sample of employees 220 2.2. The profile of enterprises 228 2.3. The analysis of regularity 231