PRAKTYKA Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce po wejściu w życie nowej ustawy o cudzoziemcach adw. Karolina Schiffter* Nowa ustawa o cudzoziemcach (z 12.12.2013 r.) 1 weszła w życie 1.5.2014 r. Jednocześnie znowelizowano także m.in. wiele przepisów rozdziału 16 ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 2 dotyczących zatrudniania cudzoziemców w Polsce. W niniejszym opracowaniu autorka przedstawia najistotniejsze zmiany, które dla pracodawców zatrudniających lub planujących powierzenie pracy cudzoziemcom w Polsce wprowadza ta nowa regulacja. Ponadto omawia kierunki rozwoju polskiego prawa imigracyjnego w zakresie, w którym dotyczy ono zatrudniania cudzoziemców. Wprowadzenie Nowa ustawa o cudzoziemcach zastąpiła dotychczas obowiązującą ustawę z 13.6.2003 r. 3. Z praktycznego punktu widzenia jednak zmian jest niewiele. Przede wszystkim nowa regulacja zmienia nazewnictwo niektórych zezwoleń już funkcjonujących przed jej wejściem w życie oraz wprowadza kilka zmian w dotychczasowych zasadach legalizacji pobytu i zatrudnienia cudzoziemców, m.in. wydłuża okres, na jaki można uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy. Najistotniejszą jednak nowością jest możliwość uzyskania przez cudzoziemca, który już przebywa w Polsce, prawa pobytu i prawa zatrudnienia w jednym postępowaniu administracyjnym do tej pory były to co do zasady dwa odrębne postępowania (przed nowelizacją w ramach jednej procedury administracyjnej można było uzyskać tylko tzw. niebieską kartę UE). Nowa ustawa o cudzoziemcach nie wprowadza natomiast rewolucji w zakresie procedury legalizacji pracy i pobytu cudzoziemców przyjeżdzających do Polski. W uzasadnieniu czytamy zresztą, że były dwa podstawowe powody opracowania całkowicie nowego aktu prawnego. Po pierwsze, ustawodawca dążył do uporządkowania dotychczasowych regulacji dotyczących cudzoziemców. Poprzednia ustawa była nowelizowana aż 33-krotnie. Po drugie, kolejne dyrektywy wymuszały i będą wymuszać w przyszłości na Polsce wdrożenie kolejnych nowych instytucji w prawie imigracyjnym. Natomiast dalsze nowelizacje powodowałyby, że dotychczasowa ustawa o cudzoziemcach stałaby się jeszcze mniej czytelna i przejrzysta. Zatem założeniem nowej ustawy nie było wprowadzenie istotnych zmian, ale jedynie zwiększenie jej transparentności i przygotowanie jej treści na kolejne zmiany. Przejawia się to m.in. w tym, że została zachowana struktura ustawy (tj. kolejność poszczególnych rozdziałów). Zmiana nazewnictwa W kontekście zatrudniania pracowników zmiana nazewnictwa dotyczy przede wszystkim zezwolenia na zamieszkanie na czas określony. W nowej ustawie o cudzoziemcach otrzymało ono nazwę zezwolenie na pobyt 524 czasowy. Powodem takiej zmiany był fakt, że dawne nazwy były zbyt długie i w świadomości cudzoziemców się nie przyjęły. Zwyczajowo nazywano zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony po prostu zezwoleniem na pobyt czasowy. Ustawodawca, opracowując całkowicie nową ustawę, zdecydował, że dostosuje terminologię ustawową do tej stosowanej potocznie. Po wejściu w życie nowej ustawy o cudzoziemcach pracownicy posiadający już zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony nie muszą w żaden sposób potwierdzać ważności swojego dotychczasowego zezwolenia uprawniającego do pobytu w Polsce. Zgodnie bowiem z przejściowymi przepisami do nowej ustawy o cudzoziemcach, udzielone na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony z mocy prawa stają się zezwoleniami na pobyt czasowy i zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane (art. 507 pkt 1 CudzU). Zasada dwuetapowości procedury legalizacji pobytu i pracy Procedura administracyjna legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce jest co do zasady dwuetapowa. Po pierwsze, konieczne jest uzyskanie przez pracodawcę zezwolenia na pracę dla cudzoziemca. Przepisy przewidują wiele zwolnień od tego obowiązku. Korzystają z nich m.in. obywatele UE i EOG, a także osoby wykonujące usługi artystyczne trwające do 30 dni w roku kalendarzowym. Ponadto, oprócz zezwolenia na pracę cudzoziemiec musi posiadać ważne prawo pobytu w Polsce, np. wizę lub zezwolenie na pobyt czasowy. Cudzoziemiec wykonujący pracę może przebywać w Polsce także w ramach ruchu bezwizowego zgodnie z jego zasadami uregulowanymi w umowach międzynarodowych z poszczególnymi państwami. Na gruncie poprzedniej ustawy o cudzoziemcach pobyt w Polsce w ramach ruchu bezwizowego uprawniał * Autorka jest adwokatem z Kancelarii Raczkowski i Wspólnicy. 1 Dz.U. poz. 1650, dalej jako: CudzU. 2 T.jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.; dalej jako: PromocZatrudU. 3 T.jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 264, poz. 1573 ze zm. nieobow.
PRAKTYKA łącznie z zezwoleniem na pracę do wykonywania pracy, tylko pod warunkiem że umowa o ruchu bezwizowym przewidywała możliwość wykonywania pracy przez cudzoziemców. Obecnie cudzoziemiec, który przyjechał do Polski w ramach ruchu bezwizowego i posiada zezwolenie na pracę, może przez okres pobytu dopuszczalnego w ramach ruchu bezwizowego wykonywać pracę bez potrzeby uzyskania odrębnego tytułu prawa pobytu (art. 87 ust. 1 pkt 12 lit. f) PromocZatrudU). Nie odnosi się to jednak do sytuacji, kiedy umowa dotycząca ruchu wizowego z danym państwem wyraźnie wyłącza możliwość wykonywania pracy podczas przebywania w Polsce w ramach ruchu bezwizowego. Jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę Jedną z najistotniejszych zmian, którą wprowadza nowa ustawa o cudzoziemcach, jest połączenie procedury uzyskiwania zezwolenia na pracę i prawa pobytu przez wprowadzenie całkowicie nowego zezwolenia, tj. zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Rozwiązanie to wdraża do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/98/UE z 13.12.2011 r. w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim 4. Nowa ustawa o cudzoziemcach nie rezygnuje przy tym z możliwości uzyskania samych zezwoleń na pracę czy samych zezwoleń na pobyt czasowy dla pracowników w odrębnych procedurach administracyjnych (jako dwóch odrębnych decyzji administracyjnych), lecz umożliwia staranie się o takie jednolite zezwolenie jako alternatywę do tych dwóch postępowań. Wybór, czy skorzystać z ujednoliconej procedury czy wnioskować odrębnie o zezwolenie na pracę i odrębnie o zezwolenie na pobyt czasowy, pozostawia się jest pracownikowi i pracodawcy. Ważne jest jednak, że o ujednolicone zezwolenie na pobyt czasowy i pracę mogą starać się wyłącznie cudzoziemcy, którzy już legalnie przebywają w Polsce (o czym mowa będzie jeszcze poniżej). Jeszcze na gruncie poprzedniej ustawy o cudzoziemcach pracownicy mieli możliwość uzyskania prawa pobytu i pracy w Polsce w ramach jednej procedury administracyjnej, tj. zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, tzw. niebieskiej karty UE (obecnie to zezwolenie zostało również przeniesione do nowej ustawy o cudzoziemcach). Jak sama nazwa zezwolenia wskazuje, dotyczy ono jednak tylko pracowników zamierzających podjąć pracę w zawodach wymagających wyższych kwalifikacji. Zezwolenie to zostało wprowadzone do polskiego porządku prawnego w ramach wdrożenia unijnej dyrektywy Rady 2009/50/WE z 25.5.2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji 5. Niebieska karta UE jest dość korzystna dla cudzoziemców, gdyż umożliwia m.in. pod pewnymi warunkami zmianę pracodawcy czy zatrudnienie członków rodzin bez konieczności uzyskiwania dla nich odrębnego zezwolenia na pracę. Mimo to liczba wniosków o jej wydanie w poprzednich latach była marginalna. Powodem jest prawdopodobnie niska świadomość pracodawców i pracowników istnienia takiego zezwolenia i jego korzyści. Obecnie istnieje możliwość ubiegania się o prawo do pracy i pobytu w ramach jednej procedury administracyjnej nie tylko przez pracowników wykonujących pracę w zawodach wymagających wysokich kwalifikacji. Połączenie tych procedur ma oczywiście na celu ułatwienie cudzoziemcom i pracodawcom uzyskiwanie wymaganych zezwoleń na pracę i pobyt w Polsce, a w szczególności przyspieszenie procedury administracyjnej. Jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę nie ma zastosowania do pracowników oddelegowanych, tj. pracowników zatrudnionych przez podmiot zagraniczny i czasowo przebywających w Polsce w celu wykonywania pracy. W przypadku takich pracowników konieczne będzie uzyskanie odrębnie zezwolenia na pracę przez pracodawcę, a następnie wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy przez samego pracownika. Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę jest rodzajem zezwolenia na pobyt czasowy. Oznacza to, że stosujemy do niego ogólne przepisy dotyczące zwykłego zezwolenia na pobyt czasowy zamieszczone w rozdziale 1 działu V CudzU. Przepisy wspólne dla wszystkich zezwoleń na pobyt czasowy określają przede wszystkim procedurę związaną z uzyskaniem zezwolenia. Podmiot uprawniony do ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę Do złożenia wniosku o wydanie samego zezwolenia na pracę (tj. poza jednolitą procedurą) uprawniony jest nadal tylko pracodawca, który ma zamiar powierzyć cudzoziemcowi pracę (art. 88a ust. 1 PromocZatrudU). Sam cudzoziemiec nie może złożyć takiego wniosku i nie posiada statusu strony, mimo że postępowanie w oczywisty sposób go dotyczy. W konsekwencji sam cudzoziemiec nie ma prawa uczestniczenia w tym postępowaniu, przeglądania jego akt, składania pism itp. Nie jest również uprawniony do złożenia odwołania od niekorzystnej dla niego decyzji ani do zaskarżenia ostatecznej decyzji do sądu administracyjnego. Te uprawnienia istnieją wyłącznie po stronie pracodawcy (art. 88a ust. 2 PromocZatrudU). Pracodawca jest jednak zobowiązany informować cudzoziemca o działaniach podejmowanych w związku z postępowaniem o udzielenie lub przedłużenie zezwolenia na pracę, a także o zapadłych w tych postępowaniach decyzjach (art. 88h ust. 1 pkt 5 PromocZatrudU). Od 1.5.2014 r. cudzoziemiec zatrudniony przez polskiego pracodawcę ma możliwość samemu ubiegać się o zezwolenie na pracę właśnie w ramach wyżej wspomnianej połączonej procedury uzyskiwania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (nie dotyczy to pracowników delegowanych). Tak jak w przypadku innych zezwoleń na pobyt czasowy, również o to zezwolenie wniosek musi złożyć osobiście cudzoziemiec, nie później niż w ostatnim dniu legalnego pobytu w Polsce (art. 105 ust. 1 CudzU). 4 Dz.Urz. UE L 343, s. 1 9. 5 Dz.Urz. UE L 155, s. 17, tzw. dyrektywa o niebieskiej karcie UE. 525
Obowiązek osobistego złożenia wniosku wynika z konieczności pobrania linii papilarnych cudzoziemca, które są następnie zamieszczane na karcie pobytu (tj. dokumencie potwierdzającym tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu w Polsce). Z uwagi na konieczność osobistego złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, cudzoziemiec przebywający za granicą nie ma możliwości wystąpienia o takie połączone zezwolenie przed przyjazdem do Polski. Będą mogli z niego skorzystać wyłącznie cudzoziemcy już przebywający legalnie w Polsce. W pozostałych przypadkach procedura legalizacji zatrudnienia i pobytu w Polsce będzie przebiegała jak dotychczas, tj. przyszły pracodawca występuje w Polsce z wnioskiem o zezwolenie na pracę, cudzoziemiec przed przyjazdem uzyskuje zaś polską wizę w polskim konsulacie za granicą. Pomimo że wnioskodawcą jest sam pracownik, uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę wymaga współpracy pracodawcy. Jedną z przesłanek jego wydania jest bowiem uzyskanie informacji starosty właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy na podstawie rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy lub negatywnego wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy (tzw. test rynku pracy). Z inicjatywą przeprowadzania takiego testu rynku pracy musi wystąpić pracodawca. W niektórych przypadkach nie ma konieczności przeprowadzania testu rynku pracy, m.in. jeśli zawód, który ma wykonywać cudzoziemiec, znajduje się w wykazie zawodów i rodzajów pracy sporządzonym przez właściwego wojewodę, jeśli cudzoziemiec bezpośrednio przed złożeniem wniosku posiadał zezwolenie na pracę lub zezwolenie na pobyt i pracę u tego samego pracodawcy na tym samym stanowisku. O jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę nie może ubiegać się dla pracownika pracodawca. Wniosek musi złożyć sam pracownik i bez choćby jego jednorazowego osobistego stawiennictwa przed wojewodą zezwolenie takie nie zostanie wydane. Na dalszym etapie postępowania pracownik może upoważnić przedstawiciela pracodawcy do reprezentowania go w postępowaniu przed wojewodą. Przesłanki wydania jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę Nowa ustawa o cudzoziemcach nie zmieniła kryteriów, które cudzoziemiec musi spełnić, aby móc legalnie pracować Polsce. Przesłanki wydania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę są identyczne jak łącznie przesłanki wydania zwykłego zezwolenie na pracę i wydania wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy. Nadal cudzoziemiec musi posiadać źródło stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny będących na jego utrzymaniu (art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b i ust. 2 CudzU). Minimalna wysokość dochodu została określona przez odesłanie do ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej 6 i obecnie wynosi 542 zł w przypadku osoby utrzymującej tylko siebie lub 456 zł na każdego członka rodziny 526 pozostającego na utrzymaniu cudzoziemca. Cudzoziemiec musi mieć też zapewnione miejsce zamieszkania w Polsce (art. 114 ust. 1 pkt 2 CudzU). W tym celu musi przedstawić np. umowę najmu, dzierżawy lub w jakikolwiek inny sposób udowodnić, że posiada miejsce zamieszkania w Polsce. Aby uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, cudzoziemiec musi być także objęty powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym lub posiadać potwierdzenie pokrycia przez prywatnego ubezpieczyciela kosztów leczenia w Polsce (art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. a) CudzU). W przypadku cudzoziemców, którzy w chwili składania wniosku już pracują (np. na podstawie zezwolenia na pracę), warunek ten będzie spełniony, z tytułu zatrudnienia będą bowiem objęci ubezpieczeniem obowiązkowym. Obowiązek posiadania prywatnego ubezpieczenia będzie dotyczyć więc tylko cudzoziemców wykonujących szeroko pojętą pracę na podstawie umów o dzieło, które nie wiążą się z obowiązkiem ubezpieczenia. Koniecznie będzie także co do zasady przeprowadzenie omówionego już powyżej testu rynku pracy (art. 114 ust. 1 pkt 3 CudzU). Ponadto wysokość wynagrodzenia cudzoziemca nie może być niższa niż wysokość wynagrodzenia pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku (art. 114 ust. 1 pkt 4 CudzU). Jest to powtórzenie ogólnej zasady wynikającej z art. 183c KP, zgodnie z którym za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości przysługiwać powinno jednakowe wynagrodzenie. Utrata pracy przez cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy i pracę Kolejnym novum jest umożliwienie cudzoziemcowi, który przebywa w Polsce na podstawie jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę oraz utracił pracę u pracodawcy wpisanego w tym zezwoleniu, przebywania w Polsce w celu znalezienia nowego zatrudnienia. Cudzoziemiec musi jednak pisemnie powiadomić wojewodę o utracie pracy u podmiotu wymienionego w zezwoleniu (art. 121 CudzU). Zawiadomienie takie powinno być złożone w terminie 15 dni roboczych od utraty pracy do wojewody właściwego ze względu na aktualne miejsce pobytu cudzoziemca (a więc niekoniecznie do tego samego wojewody, który wydał zezwolenie). Jeśli cudzoziemiec dopełni tego obowiązku, to przez 30 dni od dnia utraty pracy będzie chroniony przed uchyleniem zezwolenia. Jeżeli cudzoziemiec w tym okresie znajdzie nową pracę, wojewoda zmieni dotychczasowe zezwolenie na pobyt czasowy i pracę przez wpisanie do zezwolenia nowego pracodawcy. Zmiana taka może być dokonana w każdym czasie na wniosek cudzoziemca. Wojewoda jest zobowiązany zmienić zezwolenie, jeśli spełnione są warunki udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę u nowego pracodawcy, a w wyniku zmiany okres ważności zezwolenia nie przekroczy 3 lat, tj. ogólnego maksymalnego okresu, na jaki może być wydane zezwolenie na pobyt czasowy każdego rodzaju. 6 T.jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.
PRAKTYKA Okres ważności zezwolenia na pobyt czasowy i termin na jego złożenie Obecnie zezwolenie na pobyt czasowy, w tym zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, jest udzielane na 3 lata. Jest to korzystna zmiana dla cudzoziemców, gdyż wcześniej zezwolenie na pobyt udzielano na maksymalnie 2 lata. Wydłużenie okresu ważności zezwolenia z pewnością odciąży także z pracy urzędy wojewódzkie. Zrezygnowano również z obowiązku zachowania terminu do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia. Przed wejściem w życie nowej ustawy cudzoziemiec musiał na 45 dni przed upływem legalnego pobytu w Polsce złożyć wniosek o przedłużenie dotychczasowego zezwolenia. Nowa ustawa o cudzoziemcach przewiduje, że cudzoziemiec będzie obowiązany złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w czasie jego legalnego pobytu w Polsce, zatem nawet ostatniego dnia tego pobytu. W okresie od dnia złożenia wniosku (niezawierającego braków formalnych) do dnia wydania decyzji w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemiec może legalnie przebywać w Polsce. Kierunki zmian w polskim prawie imigracyjnym Wprowadzone nową ustawą o cudzoziemcach zmiany zdają się tylko zapowiadać czekające nas w przyszłości rozwiązania w zakresie zatrudniania cudzoziemców. Obecnie trwają prace komisji europejskiej nad kolejnymi dyrektywami zmierzającymi do zharmonizowania zasad legalizowania pracy i pobytu cudzoziemców w UE. Dwie z nich, które muszą zostać wdrożone do polskiego porządku prawnego w 2016 r., omawiam poniżej. Nowa ustawa została tak napisana, aby w przyszłości umożliwić jej nowelizację w przejrzysty sposób celem transponowania kolejnych rozwiązań europejskich. Szanse na całkowite ujednolicenie zasad pracy i przebywania cudzoziemców w UE w niedalekiej przyszłości oceniam jednak jako mało realne, gdyż państwa członkowskie dotychczas strzegą swojej suwerenności w zakresie kontroli imigracji. Potwierdzają to dotychczasowe rozwiązania europejskie. Wprawdzie wiele aktów prawnych dotyczących imigracji zarobkowej z krajów trzecich powstaje na szczeblu UE, jednak akty te rezerwują na rzecz krajów członkowskich prawo jednostronnego wprowadzenia np. limitów liczbowych wydawanych zezwoleń dla imigrantów. Przykładem może być wyżej powołana dyrektywa 2009/50/WE, której art. 6 wyraźnie przewiduje możliwość ustalania przez państwo członkowskie liczby obywateli państw trzecich, którzy wjeżdżają na jego terytorium w celu podjęcia pracy. Nowe zasady delegowania pracowników Parlament Europejski i Rada 15.5.2014 r. przyjęli dyrektywę 2014/66/UE w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa 7. Nowa dyrektywa tworzy wspólne ramy prawne dla przenoszenia wewnątrz grupy kapitałowej pracowników obywateli państw trzecich (tj. spoza UE). Dotyczy ona pracowników, którzy zatrudnieni są przez spółki zagraniczne (tj. również z krajów spoza UE) i mają być delegowani do spółek zależnych w krajach UE. Określa także zasady wjazdu i pobytu w krajach UE członków rodzin takich pracowników. Państwa członkowskie, w tym Polska, zobligowane są wprowadzić w życie odpowiednie przepisy wykonujące dyrektywę do 29.11.2016 r. Dyrektywa 2014/66/UE ma zastosowanie wyłącznie do pracowników na stanowiskach kierowniczych i specjalistów oraz do pracowników odbywających staże. Zawody polegające na wykonywaniu prostych czynności (np. sprzątaczki) nie są nią objęte. Do takich pracowników będą miały zastosowanie dotychczasowe zasady legalizacji pracy i pobytu, czyli m.in. będą mogli oni starać się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Dyrektywa wymusza wprowadzanie dla ww. grupy pracowników kilku istotnych odrębności w stosunku do dotychczasowych zasad legalizacji pracy i pobytu w Polsce. Najważniejszą nowością będą ułatwienia w zakresie mobilności wewnątrz UE dla pracowników posiadających takie zezwolenie na przeniesienie w ramach przedsiębiorstwa. Obecnie wykonywanie pracy w każdym państwie członkowskim UE wymaga odrębnego zezwolenia na pracę. Każdy kraj reguluje zasady legalizacji pracy w sposób autonomiczny. Nowe zezwolenie będzie samo w sobie również zawierało uprawnienie do pracy w spółce zależnej w innym kraju UE niż kraj, który wydał zezwolenie. Wykonywanie pracy bez dodatkowego zezwolenia będzie dopuszczalne przez okres 90 dni w każdym 180-dniowym okresie. Niektóre państwa mogą jedynie przy takim dalszym delegowaniu pracowników do innych krajów UE wprowadzić procedurę powiadamiania państw członkowskich o takim dalszym delegowaniu. Jest to istotna nowość i z pewnością będą z niej chętnie korzystać pracodawcy będący częścią międzynarodowych grup kapitałowych. Nowe zasady dotyczące zatrudniania pracowników sezonowych Z kolei zasady zatrudniania obywateli państw trzecich (tj. spoza UE) do prac sezonowych reguluje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z 26.2.2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego 8. Państwa członkowskie, w tym Polska, zobligowane są wprowadzić w życie odpowiednie przepisy wykonujące ww. dyrektywę do 30.9.2016 r. Dyrektywa 2014/36/UE ma zastosowanie do pracowników wykonujących prace uzależnione od rytmu sezonowego, np. w rolnictwie, na podstawie umów na czas określony. Dyrektywa w dość szczegółowy sposób reguluje warunki, jakie pracownik sezonowy musi spełniać, aby uzyskać w państwie członkowskim zezwolenie na pracę i wizę, m.in. wskazuje, jakie dokumenty cudzoziemiec powinien przedstawić i jakie elementy powinna zawierać umowa zawarta z takim pracownikiem sezonowym. Dyrektywa rozróżnia przy tym pracowników sezonowych, których pobyty nie przekraczają 90 dni, i pracowników, którzy będą wykonywać pracę dłużej niż 90 dni. Rozróżnienie to wynika przede wszystkim z faktu, że w przypadku tej pierwszej grupy pracowników (których pobyt nie przekracza 90 dni) zastosowanie ma dorobek Schengen. 7 Dz.Urz. UE L 157, s. 1. 8 Dz.Urz. UE L 94, s. 375. 527
Ciekawym rozwiązaniem przewidzianym w dyrektywie 2014/36/UE jest zobowiązanie państw członkowskich do wprowadzenia ułatwień na ponowny wjazd obywatelom państw trzecich, którzy zostali przyjęci do tego państwa członkowskiego w charakterze pracowników sezonowych co najmniej jeden raz w okresie poprzednich 5 lat. Ułatwienia mogą np. obejmować zwolnienie z wymogu przedłożenia niektórych dokumentów, zastosowanie przyspieszonej procedury wydania decyzji w sprawie wniosku o zezwolenie dla pracownika sezonowego lub o wizę długoterminową. Państwa członkowskie same będą określały maksymalny okres pobytu pracowników sezonowych, który nie może być krótszy niż 5 miesięcy ani dłuższy niż 9 miesięcy w każdym okresie 12 miesięcy. Po upływie tego okresu obywatel państwa trzeciego musi opuścić terytorium państwa członkowskiego, chyba że dane państwo członkowskie wyda mu zezwolenie na pobyt do celów innych niż praca sezonowa. Uwagi końcowe Wprowadzone przez nową ustawę o cudzoziemcach zmiany w zakresie procedury legalizacji pracy i pobytu cudzoziemców przyjeżdzających do pracy do Polski można ocenić pozytywnie. Nie są one rewolucyjne. Można się zastanawiać, czy rewolucja była i jest w ogóle potrzebna, a także czy w związku z tym uchwalenie nowej ustawy bez ich wdrożenia nie stanowi zmarnowanej szansy na ulepszenie przepisów w zakresie zatrudnienia cudzoziemców. Obecnie Polska nie zmaga się z nadmiernym napływem cudzoziemców. Z pewnością jednak nadal są obszary w naszym prawie imigracyjnym, które wymagałyby jeszcze doprecyzowania czy uporządkowania. Tym bardziej że w najbliższej przyszłości ciąży na nas obowiązek wdrożenia kolejnych dyrektyw, które zapewne sprawią, że prawo imigracyjne będzie jeszcze bardziej złożone niż dotychczas. Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce Karolina Schiffter ZAPOWIEDŹ! Warunki podejmowania przez cudzoziemców pracy w Polsce, w tym m.in. kiedy potrzebne jest zezwolenie na pracę i jak je uzyskać? Warunki wjazdu i pobytu cudzoziemców w Polsce, w tym m.in. kiedy cudzoziemiec powinien uzyskać wizę, a kiedy zezwolenie na pobyt czasowy? Obowiązki pracodawcy związane z zatrudnianiem cudzoziemca, tj. o czym jeszcze powinni pamiętać pracodawcy zatrudniając cudzoziemców? Zmiany w procedurze zatrudniania cudzoziemców po wejściu w życie nowej ustawy o cudzoziemcach. Książka jest poświęcona tematyce zatrudniania cudzoziemców w Polsce, zarówno cudzoziemców z Unii Europejskiej, którzy z uwagi na zasadę swobodnego przepływu osób korzystają z szeregu ułatwień, jak również cudzoziemców spoza Unii Europejskiej. Zostaną w niej omówione w sposób praktyczny i przystępny zagadnienia związane z legalizowaniem pracy cudzoziemców w Polsce. W szczególności w opracowaniu będzie można znaleźć odpowiedź na pytanie, kiedy potrzebne jest zezwolenie na pracę i jakie są zasady jego uzyskiwania. Ponadto, przedmiotem opracowania będą także zagadnienia związane z uzyskiwaniem zezwoleń pobytowych dla cudzoziemca, tj. w szczególności wizy w celu wykonywania pracy i zezwolenia na pobyt czasowy. Omówione zostaną także inne istotne z perspektywy pracodawcy kwestie dotyczące zatrudniania cudzoziemców, m.in. zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym. Opracowanie uwzględnia najnowsze zmiany w polskim prawie imigracyjnym, które weszły w życie 1.5.2014 r., tj. regulacje nowej ustawy o cudzoziemcach z 12.12.2013 r. Ustawa ta zastąpiła dotychczas obowiązującą ustawę o cudzoziemcach z 13.6.2003 r. oraz wprowadziła zmiany w szeregu innych ustaw dotyczących pobytu i funkcjonowania cudzoziemców w Polsce. W szczególności znowelizowano wiele przepisów rozdziału 16 ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, który reguluje zasady uzyskiwania zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. Wydawnictwo C.H.Beck e-mail: dz.handlowy@beck.pl, ul. Matuszewska 14 bud. B1 03-876 Warszawa, tel. 22 311 22 22, fax 22 337 76 01 www.ksiegarnia.beck.pl 528