Kwartalnik 4 (329) 2011 Organ Komitetu Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich PAN, Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB oraz Sekcji Ekonomiki Rolnictwa PTE
RADA PROGRAMOWA Vaclav Basek, Marian Bozik, Drago Cvijanović, Borys Frumkin, Masahiko Gemma, Dymitr Grekov, Wojciech Józwiak, Bogdan Klepacki, Stanisław Krasowicz, Sergiy M. Krasha, Rumen Popov, Włodzimierz Rembisz, Michał Sznajder, Andrzej Wiatrak, Jerzy Wilkin, Zofia Wyszkowska, Etsuo Yoshino KOMITET REDAKCYJNY M. Adamowicz, A. Kowalski (red. nacz.), Z. Smoleński (sekretarz redakcji), R. Urban, W. Ziętara Redaktor: E. Dzierżawa Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Prenumerata realizowana przez RUCH S.A.: WARUNKI PRENUMERATY Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę przyjmują Zespoły Prenumeraty właściwe dla miejsca zamieszkania klienta: www.prenumerata.ruch.com.pl Prenumerata ze zleceniem wysyłki za granicę: Informacji o warunkach prenumeraty i sposobie zamawiania udziela RUCH S.A. Biuro Kolportażu Zespół Obrotu Zagranicznego, ul. Annopol 17a, 03-236 Warszawa: tel. +48 (22) 693 67 75, +48 (22) 693 67 82, +48 (22) 693 67 18 www.ruch.pol.pl Infolinia prenumeraty 0 801 443 122. Koszt połączenia wg taryfy operatora. Prenumeratę i sprzedaż pojedynczych egzemplarzy prowadzi ponadto Redakcja ZER. Dodatkowe informacje na temat warunków prenumeraty redakcyjnej można uzyskać: tel. (22) 50 54 426, (22) 50 54 685 faks (22) 827 19 60, (22) 50 54 636 e-mail: zer@ierigz.waw.pl Prenumerata roczna 1 egz. w 2012 r. (4 numery) wynosi 84 zł (w tym VAT 5%). Cena za numer: 21 zł. Zamównienia na prenumeratę wraz z dowodem wpłaty prosimy nadsyłać na adres: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy, Redakcja Zagadnień Ekonomiki Rolnej, ul. Świętokrzyska 20 pok. 210a (skr. poczt. 984), 00-950 Warszawa e-mail: zer@ierigz.waw.pl Przedpłaty na prenumeratę należy wpłacać na konto Instytutu: PEKAO S.A. IV O/Warszawa nr 68 1240 1053 1111 0010 1493 6433 W tytule przelewu prosimy podać prenumerata ZER 2012. Zakupu pojedynczych egzemplarzy można dokonać w siedzibie IERiGŻ-PIB: Redakcja ZER ul. Świętokrzyska 20, II piętro, pok. 210a Dział Wydawnictw ul. Szkolna 2/4, parter, pok. 3 (pon.-pt. w godzinach 9 00 15 00 ) Warszawa 2011 Nakład 300 egz. ark. wyd. 15,5 ark. druk. 13,2 Skład, łamanie i druk: Dział Wydawnictw Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB, ul. Świętokrzyska 20, tel. 0-22 505 44 44
ZAGADNIENIA EKONOMIKI ROLNEJ Październik Grudzień 2011 Nr 4 (329) SPIS TREŚCI Wspomnienie o Profesorze Zygmuncie Smoleńskim Andrzej Kowalski... 3 ARTYKUŁY EUGENIUSZ GORZELAK Radykalne zmiany w rolnictwie polskim w XX wieku... 7 STANISŁAW KOWALCZYK, ROMAN SOBIECKI Europejski Model Rolnictwa wobec wyzwań globalnych... 35 MICHAŁ ŚWITŁYK Efektywność polskiego rolnictwa w latach 1998-2009... 59 TOMASZ WOJEWODZIC, JAROSŁAW MIKOŁAJCZYK Dywestycje produkcyjne w gospodarstwach towarowych próba identyfikacji skali zjawiska... 76 JOANNA BEREŻNICKA Zadłużenie gospodarstw rolniczych a generowanie nadwyżek finansowych... 88 MISCELLANEA TOMASZ CZEKAJ Zachowania inwestycyjne polskich gospodarstw rolnych...102 WAWRZYNIEC CZUBAK Czynniki determinujące wykorzystanie unijnych środków wsparcia inwestycji w rolnictwie...114 BARBARA WIELICZKO Kto zdecyduje o kształcie Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku? Traktat Lizboński a rolnictwo...126 TADEUSZ SOBCZYŃSKI, OLGA STEFKO Zmiany rentowności gospodarstw ogrodniczych w Polsce i UE...139 ARKADIUSZ PIWOWAR Znaczenie miejsca wytwarzania nawozów mineralnych w decyzjach nabywczych producentów rolnych...153 STRESZCZENIA ROZPRAW DOKTORSKICH EDYTA GĄSIOROWSKA-MĄCZNIK Pozarolnicza przedsiębiorczość na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego w latach 2002-2007... 160 MARTA CZEKAJ Uwarunkowania i efektywność ekonomiczna chowu bydła mlecznego w Małopolsce...166
BIBLIOGRAFIA Książki ekonomiczno-rolnicze oprac. M.M....173 Artykuły ekonomiczno-rolnicze oprac. Zespół...176 Spis treści rocznika 2011...181
PROBLEMS OF AGRICULTURAL ECONOMICS October December 2011 No 4 (329) CONTENTS In memory of Professor Zygmunt Smoleński Andrzej Kowalski... 3 ARTICLES EUGENIUSZ GORZELAK Radical changes in Polish agriculture in the 20 th Century... 7 STANISŁAW KOWALCZYK, ROMAN SOBIECKI The European Model of Agriculture in relation to global challenges... 35 MICHAŁ ŚWITŁYK Efficiency of Polish agriculture in 1998-2009... 59 TOMASZ WOJEWODZIC, JAROSŁAW MIKOŁAJCZYK Production divestments in commercial farms an attempt at identifying the scale of the phenomenon... 76 JOANNA BEREŻNICKA Debt of farms and generate financial surpluses... 88 MISCELLANEA TOMASZ CZEKAJ Investment behaviour of Polish agricultural holdings... 102 WAWRZYNIEC CZUBAK Factors determining the leverage of EU funds supporting agricultural investments... 114 BARBARA WIELICZKO Who will decide on the shape of the Common Agricultural Policy after 2013? The Lisbon Treaty and agriculture...126 TADEUSZ SOBCZYŃSKI, OLGA STEFKO Profitability changes in horticultural farms in Poland and in the European Union... 139 ARKADIUSZ PIWOWAR The significance of the place of production of mineral fertilisers in the purchase decisions of agricultural producers... 153 SUMMARIES OF DOCTOR S THESES EDYTA GĄSIOROWSKA-MĄCZNIK Non-agricultural entrepreneurship in the rural areas of the Świętokrzyskie voivodeship in the years 2002-2007... 160 MARTA CZEKAJ The conditions and economic efficiency of dairy cattle breeding in Małopolska...166
BIBLIOGRAPHY Economic and agricultural books worked out by M.M.... 173 Economic and agricultural articles worked out by collective... 176 Contents 2011... 181