Warszawa maj 2007 rok

GŁÓWNY INSPEKTORAT JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH Wydział Kontroli Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i Środków Produkcji GI-GNK-403- /07 INFORMACJA ZBIORCZA O WYNIKACH KONTROLI w zakresie prawidłowości znakowania wybranych artykułów rolno spożywczych Z A T W I E R D Z A M Główny Inspektor Monika Rzepecka Warszawa maj 2007 rok Wzór F-5/PG-GNK-01 Wydanie: 1 z dnia 01-10-2004, str2/2

I. S T R E S Z C Z E N I E Zgodnie z Rocznym ramowym planem kontroli Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych na 2006 rok, w I kwartale 2007 roku wszystkie wojewódzkie inspektoraty JHARS przeprowadziły planową kontrolę w zakresie prawidłowości znakowania wybranych. Cel kontroli Celem kontroli było sprawdzenie prawidłowości znakowania wybranych artykułów rolno-spożywczych, tj.: koncentratów spożywczych (koncentratów deserów i koncentratów obiadowych), kawy bezkofeinowej, pieczywa chrupkiego, wyrobów czekoladowych. Zakres kontroli Skontrolowano wymienione artykuły rolno-spożywcze pochodzące z 64 podmiotów gospodarczych (tj. z 71,1% wszystkich zidentyfikowanych przez WIJHARS, wprowadzających do obrotu artykuły rolno-spożywcze objęte niniejszą kontrolą), w tym od: 15 producentów, 6 hurtowni i 2 przedsiębiorstw wprowadzających do obrotu koncentraty spożywcze, 5 producentów kawy bezkofeinowej, 4 producentów i 2 hurtowni wprowadzających do obrotu pieczywo chrupkie, 33 producentów i 1 przedsiębiorstwa wprowadzającego do obrotu wyroby czekoladowe Kontrolą objęto: 192 partie koncentratów spożywczych reprezentujące wielkość 206 t i 41 hl, 7 kawy bezkofeinowej reprezentujących wielkość 10 t, 33 partie pieczywa chrupkiego reprezentujące wielkość 9 t, 214 wyrobów czekoladowych reprezentujących wielkość 530 t. Wyniki kontroli Ustalono, że niewłaściwie oznakowanych było: 23,4% skontrolowanych koncentratów spożywczych, 28,6% skontrolowanych kawy bezkofeinowej, 21,2% skontrolowanych pieczywa chrupkiego, 27,1 % skontrolowanych wyrobów czekoladowych. Dodatkowo stwierdzono w przypadku 8 zakładów produkcyjnych (12,5% wszystkich podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę) brak dokonania zgłoszenia działalności gospodarczej do właściwych, wojewódzkich inspektorów Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Sankcje W związku z ustaleniami kontroli: na osoby odpowiedzialne nałożono 23 mandaty karne w kwocie 5.050 zł. wydano 8 decyzji administracyjnych w tym: o 4 zakazujące wprowadzenia do obrotu artykułów niewłaściwie oznakowanych (1 dotyczyła koncentratów spożywczych, 3 dotyczyły pieczywa chrupkiego) Strona 2 z 20

o 4 nakazujące poddanie odpowiednim zabiegom mającym na celu doprowadzenie znakowania do wymogów określonych w przepisach (1 dotyczyła pieczywa chrupkiego, 2 dotyczyły wyrobów czekoladowych i 1 surowca stosowanego do produkcji wyrobów czekoladowych). wsz częto 1 postępowanie administracyjne i przekazano jedną sprawę (dotyczącą kawy bezkofeinowej) do właściwego miejscowo WIJHARS w Łodzi. Wnioski Biorąc pod uwagę fakt, iż nadal do obrotu wprowadzane są artykuły rolno-spożywcze oznakowane w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami, wydaje się celowe prowadzenia dalszych kontroli w zakresie prawidłowości znakowania, rozszerzając jej zakres na inne artykuły rolno-spożywcze. Z uwagi na fakt, iż etykieta jest podstawowym źródłem informacji, którą otrzymuje konsument, bardzo istotne jest, wyegzekwowanie od przedsiębiorców, poprzez kontynuowanie kontroli, rzetelnego deklarowania jakości swoich wyrobów poprzez właściwe ich oznakowanie. 1. Cel kontroli II. CZĘŚĆ OGÓLNA Celem kontroli było sprawdzenie prawidłowości znakowania wybranych artykułów rolnospożywczych, tj.: koncentratów spożywczych (koncentratów deserów i koncentratów obiadowych), kawy bezkofeinowej, pieczywa chrupkiego, wyrobów czekoladowych, w zakresie zgodności z zapisami następujących aktów prawnych: ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych (tekst jednolity Dz. U. z 2005 roku Nr 187, poz. 1577 z późniejszymi zmianami), ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności (Dz. U. Nr 171, poz. 1225), rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 roku w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 128, poz. 1856 z późniejszymi zmianami), rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno spożywczych kodem identyfikacyjnym produkcyjnej (Dz. U. Nr 83, poz. 772), rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej wyrobów kakaowych i czekoladowych (Dz. U. Nr 214, poz. 1813 z późniejszymi zmianami), Strona 3 z 20

ustawy z dnia 6 września 2001 roku o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 128, poz. 1409 z późniejszymi zmianami), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 roku w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych (Dz. U. Nr 211, poz. 1760), ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 z późniejszymi zmianami), ustawy z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późniejszymi zmianami). Dodatkowo podczas kontroli sprawdzono sposób składowania i transportu ww. artykułów. W przypadku kontroli kawy bezkofeinowej w ramach kontroli wykonywane były analizy laboratoryjne mające na celu oznaczenia zawartości kofeiny. 2. Miejsce i czas kontroli Zgodnie z Wytycznymi do planu kontroli na I kwartał 2007 roku, wszystkie wojewódzkie inspektoraty JHARS z wyłączeniem WIJHARS w: Białymstoku, Kielcach i Rzeszowie, w terminie od 8 stycznia do 2 lutego 2007 roku, przeprowadziły kontrolę w zakresie prawidłowości znakowania wybranych artykułów rolno spożywczych tj.: koncentratów spożywczych WIJHARS w: Bydgoszczy, Gdyni, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu, kawy bezkofeinowej WIJHARS w: Gdyni, Katowicach, Krakowie, Lublinie i Poznaniu, pieczywa chrupkiego WIJHARS w: Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu, wyrobów czekoladowych WIJHARS w: Bydgoszczy, Gdyni, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu i Zielonej Górze. Kontrolą w zakresie znakowania objęto wybrane artykuły rolno-spożywcze pochodzące z 64 podmiotów gospodarczych (tj. z 71,1% wszystkich zidentyfikowanych przez WIJHARS, wprowadzających do obrotu artykuły rolno-spożywcze objęte niniejszą kontrolą), w tym od: 15 producentów, 6 hurtowni i 2 przedsiębiorstw wprowadzających do obrotu koncentraty spożywcze, 5 producentów kawy bezkofeinowej, 4 producentów i 2 hurtowni wprowadzających do obrotu pieczywo chrupkie, 33 producentów i 1 przedsiębiorstwa wprowadzającego do obrotu wyroby czekoladowe. Strona 4 z 20

Zestawienie ilości podmiotów gospodarczych, w których przeprowadzono kontrolę prawidłowości znakowania z podziałem na rodzaj artykułu rolno-spożywczego objętego kontrolą oraz ilości i wielkości objętych kontrolą zawiera tabela 1 zamieszczona w załączniku do niniejszej Informacji. Zestawienie ilości podmiotów, w których dokonano sprawdzenia prawidłowości znakowania w porównaniu z ilością podmiotów, w których stwierdzono partie niewłaściwie oznakowane zawiera tabela 2 zamieszczona w załączniku do niniejszej Informacji. 3. Podstawy prawne Podczas przeprowadzania kontroli obowiązywały w powyższym zakresie następujące przepisy prawne: ustawa z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej (tekst jednolity Dz. U. z 2005 roku Nr 187, poz. 1577 późniejszymi zmianami), ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności (Dz. U. Nr 171, poz. 1225), rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 roku w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 220, poz. 1856 z późniejszymi zmianami), rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów kodem identyfikacyjnym produkcyjnej (Dz. U. Nr 83, poz. 772), rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej wyrobów kakaowych i czekoladowych (Dz. U. Nr 214, poz. 1813 z późniejszymi zmianami), ustawa z dnia 6 września 2001 roku o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 128, poz. 1409 z późniejszymi zmianami), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2005 roku w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych (Dz. U. Nr 211, poz. 1760), ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późniejszymi zmianami), rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2005 roku w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 15, poz. 124 późniejszymi zmianami), ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 z późniejszymi zmianami), ustawa z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późniejszymi zmianami), ustawa z dnia 5 lipca 2001 roku o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 z późniejszymi zmianami). Strona 5 z 20

1. Wyniki kontroli III. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA Wyniki kontroli przedstawiono w układzie tematycznym wg Programu kontroli znak: GI GNK 400 61/06 z grudnia 2006 roku. 1. Kontrola prawidłowości znakowania Kontrola prawidłowości znakowania koncentratów spożywczych Kontrolą prawidłowości znakowania objęto 192 partie koncentratów spożywczych o łącznej masie 206 468 i 4 109 l. Strukturę obrazuje poniższa tabela. Tabela 1. Struktura koncentratów spożywczych objętych kontrolą. L.p. 1. Rodzaj koncentratu spożywczego Koncentraty obiadowe, w tym: o koncentraty zup, o koncentraty drugich dań, o koncentraty sosów Ilość objętych kontrolą 95 2 84 5 6 2 Wielkość, objętych kontrolą 104 853 4 109 85 364 593 18 897 4 109 Jednostka miary l l 2. Koncentraty deserów, w tym: o budynie w proszku, o kisiele w proszku, o galaretki deserowe w proszku, o koncentraty z ciast w proszku, o kremy deserowe w proszku, 95 21 19 25 25 5 101 615 13 724 10 635 10 520 59 095 7 642 OGÓŁEM 190 2 206 468 4 109 l W sposób graficzny strukturę koncentratów spożywczych objętych kontrolą z podziałem na poszczególne kategorie obrazuje wykres 1. Strona 6 z 20

13% 3% 13% 43% 10% 11% 4% 3% koncentraty zup koncentraty drugich dań koncentraty sosów budynie w proszku kisiele w proszku galaretki w proszku ciasta w proszku kremy w proszku Wykres 1. Procent ilości koncentratów spożywczych objętych kontrolą, z podziałem na poszczególne kategorie. Najliczniejszą skontrolowaną grupą były koncentraty zup. W dalszej kolejności sprawdzono koncentraty ciast i galaretek w proszku. Niezgodne z obowiązującymi przepisami oznakowanie opakowań jednostkowych koncentratów spożywczych stwierdzono w 6 zakładach produkcyjnych i 1 podmiocie wprowadzającym do obrotu (35 % podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę w tym zakresie), zlokalizowanych na terenie 7 województw. Dane liczbowe dotyczące ilości i wielkości koncentratów spożywczych objętych kontrolą w zakresie znakowania oraz niewłaściwie oznakowanych zawierają tabele 3 załącznika. Nieprawidłowe znakowanie stwierdzono w stosunku do 45 (23,4 %) reprezentujących 23 356 (11,3 %) i 4 109 l (100 %). Strukturę niewłaściwie oznakowanych obrazuje poniższa tabela. Tabela 2. Struktura koncentratów spożywczych, niewłaściwie oznakowanych. L.p. Strona 7 z 20 Rodzaj koncentratu spożywczego 1. Koncentraty obiadowe, w tym: o koncentraty zup, o koncentraty sosów 2. Koncentraty deserów, w tym: o budynie w proszku, o kisiele w proszku, o galaretki deserowe w proszku, OGÓŁEM Ilość niewłaściwie oznakowanych 25 2 25 2 18 6 6 6 43 2 Wielkość, niewłaściwie oznakowanych 15 030 4 109 10 951 4 109 8 326 1 008 2 888 4 430 23 356 4 109 Jednostka miary l l l

W sposób graficzny strukturę niewłaściwie oznakowanych koncentratów spożywczych z podziałem na poszczególne kategorie obrazuje wykres 2. 13% 13% 57% koncentraty zup koncentraty sosów budynie w proszku kisiele w proszku galaretki w proszku 13% 4% Wykres 2. Procent ilości koncentratów spożywczych niewłaściwie oznakowanych, z podziałem na poszczególne kategorie. Najliczniejszą grupę niewłaściwie oznakowanych koncentratów stanowiły koncentraty zup; następnymi były koncentraty budyniów, kisieli i galaretek w proszku; analogicznie jak w przypadku objętych kontrolą. Nie stwierdzono niezgodności w przypadku koncentratów drugich dań, ciast i kremów w proszku. Nieprawidłowości ujawnione w wyniku kontroli przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 3. Rodzaje nieprawidłowości ujawnione w wyniku kontroli koncentratów spożywczych. L.p. Rodzaj stwierdzonej nieprawidłowości 1. 2. 3. 4. 5. brak danych identyfikujących wprowadzającego do obrotu 9 10 951 brak procentowej zawartości składnika występującego 6. w nazwie wyrobu 7 7 699 stosowanie niewłaściwej wysokości cyfr i liter do określania 732 7. ilości nominalnej 7 1425 8. umieszczanie nieaktualnych danych producenta 6 2 052 Strona 8 z 20 Liczba niezgodnych Wielkość niezgodnych /, l/ podawanie poszczególnych składników odżywczych w niewłaściwej kolejności 16 7 096 nie umieszczanie informacji o warunkach przechowywania obok daty minimalnej trwałości 10 4 866 brak dodatkowej informacji o tym, że wyrób zawiera substancje alergenne 10 10 951 1 425 umieszczenie nazwy wyrobu, daty minimalnej trwałości i zawartości netto nie w jednym polu widzenia 9 10 951

L.p. Rodzaj stwierdzonej nieprawidłowości Liczba niezgodnych Wielkość niezgodnych /, l/ 9. umieszczenie sformułowania "warzywa suszone ekologicznie czyste" bez dokumentów to potwierdzających 6 732 10. podanie dodatniej i ujemnej tolerancji ilości nominalnej 6 732 11. brak formy prawnej producenta 6 704 12. brak sformułowania "skład" lub "składniki" poprzedzającego wykaz składników 4 2 617 13. brak podania funkcji technologicznych zastosowanych substancji dodatkowych 2 74 14. stosowanie niewłaściwego sformułowania poprzedzającego datę minimalnej trwałości, tj. najlepiej spożyć przed z podaniem miesiąca i roku zamiast najlepiej spożyć przed końcem 1 2 684 Kolorem niebieskim zaznaczono partie koncentratów spożywczych wyrażone w litrach. Należy zaznaczyć, że w oznakowaniu niektórych wyrobów występowało po kilka niezgodności z wymaganiami obowiązującego ustawodawstwa. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie znakowania koncentratów spożywczych: na osoby odpowiedzialne nałożono 5 mandatów karnych w łącznej kwocie 1.200 zł, wydano 1 decyzję zakazującą wprowadzenia do obrotu wyrobów niewłaściwie oznakowanych; decyzja dotyczyła 4 o wielkości 5 148 ; przekazano 1 informację do WIJHARS w Łodzi. Kontrola prawidłowości znakowania kawy bezkofeinowej Kontrolą prawidłowości znakowania objęto 7 kawy bezkofeinowej o łącznej masie 10 231. Dane liczbowe dotyczące ilości i wielkości kawy objętych kontrolą w zakresie znakowania oraz niewłaściwie oznakowanych zawiera tabela 4 załącznika. Opakowania jednostkowe kawy oznakowane niezgodnie z obowiązującymi przepisami stwierdzono w 1 zakładzie produkcyjnym (20 % podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę w tym zakresie), zlokalizowanych na terenie województwa wielkopolskiego. Nieprawidłowe znakowanie stwierdzono w stosunku do 2 kontrolowanych (28,6%) o łącznej masie 4 710 (46,0%). Nieprawidłowości dotyczyły: stosowania niewłaściwego sformułowania poprzedzającego datę minimalnej trwałości, tj. najlepiej spożyć przed końcem z podaniem daty dziennej zamiast najlepiej spożyć przed. Strona 9 z 20

W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami WIJHARS w Poznaniu wszczął postępowanie administracyjne. Kontrola prawidłowości znakowania pieczywa chrupkiego Kontrolą prawidłowości znakowania objęto 33 partie pieczywa chrupkiego o łącznej masie 9 140. Niezgodne z obowiązującymi przepisami oznakowanie opakowań jednostkowych pieczywa chrupkiego stwierdzono w 2 zakładach produkcyjnych (33,3 % podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę w tym zakresie), zlokalizowanych na terenie 2 województw. Dane liczbowe dotyczące ilości i wielkości pieczywa chrupkiego objętych kontrolą w zakresie znakowania oraz niewłaściwie oznakowanych zawiera tabela 5 załącznika. Nieprawidłowe znakowanie stwierdzono w stosunku do 7 (21,2 %) reprezentujących 4 027 (44,1 %). Nieprawidłowości ujawnione w wyniku kontroli przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 4. Rodzaje nieprawidłowości ujawnione w wyniku kontroli pieczywa chrupkiego. L.p. Rodzaj stwierdzonej nieprawidłowości 1 umieszczanie informacji wprowadzających w błąd konsumenta, poprzez sugerowanie, że wyrób posiada szczególne właściwości (dwukrotnie więcej błonnika, żelaza i znacznie więcej białka) niż inne tego rodzaju pieczywa 2 niewłaściwe podawanie składników odżywczych (cholesterol w gramach) 3 umieszczenie nazwy wyrobu, daty minimalnej trwałości Liczba niezgodnych Wielkości niezgodnych // 4 1 027 4 1 027 4 1 027 i zawartości netto nie w jednym polu widzenia 4 podawanie niepełnej informacji żywieniowej 3 3 000 5 brak informacji o składnikach alergennych 3 658 W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami: wydano 3 decyzje zakazujące wprowadzenia do obrotu wyrobów niewłaściwie oznakowanych oraz nakazano poddanie tych zabiegom mającym na celu doprowadzenie do prawidłowego znakowania; decyzje dotyczyły 3 o wielkości 3 000, wydano 1 decyzję nakazującą poddanie 4 o wielkości 1 027 zabiegom mającym na celu doprowadzenie do prawidłowego znakowania; na osobę odpowiedzialną nałożono mandat karny w kwocie 200 zł. Strona 10 z 20

Kontrola prawidłowości znakowania wyrobów czekoladowych Kontrolą prawidłowości znakowania objęto 214 wyrobów czekoladowych o łącznej masie 529 722. Dane liczbowe dotyczące ilości i wielkości wyrobów czekoladowych objętych kontrolą w zakresie znakowania oraz niewłaściwie oznakowanych zawiera tabela 6 załącznika. Niezgodne z obowiązującymi przepisami oznakowanie opakowań wyrobów czekoladowych stwierdzono w 16 zakładach produkcyjnych i 1 podmiocie wprowadzającym do obrotu (50 % podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę w tym zakresie), zlokalizowanych na terenie 11 województw. Nieprawidłowe znakowanie stwierdzono w stosunku do 58 (27,1 %) reprezentujących 57 177 (10,8 %). Nieprawidłowości ujawnione w wyniku kontroli przedstawiono w poniższej tabeli: Tabela 5. Rodzaje nieprawidłowości ujawnione w wyniku kontroli wyrobów czekoladowych. L.p. Rodzaj stwierdzonej nieprawidłowości Liczba niezgodnych Wielkości niezgodnych // brak procentowej zawartości składnika występującego 1 w nazwie wyrobu 20 16893,33 2 brak określenia warunków przechowywania 10 3398 stosowanie niewłaściwej wysokości cyfr i liter do 3 określania ilości nominalnej 10 9643,56 stosowanie niewłaściwego sformułowania poprzedzającego datę minimalnej trwałości, tj. najlepiej spożyć przed z podaniem miesiąca i roku zamiast 4 najlepiej spożyć przed końcem 10 20385 5 umieszczanie niepełnych danych producenta 6 12103,48 stosowania niewłaściwego sformułowania poprzedzającego datę minimalnej trwałości, tj. najlepiej spożyć przed końcem z podaniem daty dziennej zamiast 6 najlepiej spożyć przed 5 1979,48 7 brak określenia "masa kakaowa min. %" 5 4317 umieszczenie daty minimalnej trwałości i informacji o 8 warunkach przechowywania nie w jednym polu widzenia 4 8747,68 umieszczenie niewłaściwego sformułowania przed terminem przydatności do spożycia ("najlepiej spożyć 9 przed" zamiast "należy spożyć do") 4 351 niewłaściwe określenie ilości nominalnej wyrobu (zamiast 10 "masa netto" zastosowano "waga netto") 3 1473,48 niewłaściwy sposób podania informacji o dodanych 11 tłuszczach roślinnych 3 3278 Strona 11 z 20

L.p. Rodzaj stwierdzonej nieprawidłowości Liczba niezgodnych Wielkości niezgodnych // umieszczenie nazwy wyrobu, daty minimalnej trwałości 12 i zawartości netto nie w jednym polu widzenia 3 282,72 wprowadzanie w błąd konsumenta poprzez stosowanie sformułowań "czekolada", "czekoladowy/wa/we" w stosunku do wyrobów nie spełniających wymagań 13 rozporządzenia MRiRW 2 1180 brak określenia "oprócz tłuszczu kakaowego zawiera 14 tłuszcze roślinne" 2 1790 15 brak danych dotyczącyh podmiotu paczkującego 2 1278 umieszczenie określenia "zawartość części kakaowych 16 min." zamiast "masa kakaowa min. %" 1 1626 użycie określenia "czakolada (kuwertura) zawiera tłuszcz kakaowy i tłuszcz roślinny" zamiast "oprócz tłuszczu kakaowego zawiera tłuszcze roślinne" oraz nie umieszczenie tej informacji w jednym polu widzenia co 17 wykaz składników 1 91 18 brak numeru produkcyjnej 1 120 brak procentowego składu czekolady w gotowym 19 produkcie 1 305,2 20 brak w wykazie składników, składnika alergennego 1 700 21 nieczytelne oznakowanie 1 5406 22 oznakowanie w języku obcym 1 16 umieszczenie sformułowania "naturalny, ekologiczny 23 skład." bez dokumentów to potwierdzających 1 3,48 podanie adresu producenta niezgodnego z wpisem do 24 KRS 1 3120 25 brak funkcji technologicznej substancji dodatkowej 1 1008 umieszczenie określenia "zawartość kakao" zamiast 26 "masa kakaowa min. %" 1 1008 Należy zaznaczyć, że w oznakowaniu niektórych wyrobów występowało po kilka niezgodności z wymaganiami obowiązującego ustawodawstwa. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami: na osoby odpowiedzialne nałożono 16 mandatów karnych w kwocie 3.150 zł, wydano 2 decyzje nakazujące poddanie 3 wyrobów czekoladowych o wielkości 351 zabiegom mającym na celu doprowadzenie do prawidłowego znakowania; wydano 1 decyzję nakazującą poddanie 1 surowca (orzechy) o masie 204 zabiegom mającym na celu doprowadzenie do prawidłowego znakowania. 2. Oznaczanie zawartości kofeiny w kawie bezkofeinowej W trakcie prowadzonych kontroli pracownicy Inspekcji JHARS pobierali próbki kawy bezkofeinowej zgodnie z normą: PN-ISO 6670:2004 Kawa rozpuszczalna Metoda pobierania próbek z masowych jednostek opakowaniowych z wkładką. Strona 12 z 20

Próbki pobrane podczas kontroli zostały przekazane do Laboratorium Specjalistycznego GIJHARS w Gdyni. Analizom laboratoryjnym poddano 7 próbek kawy bezkofeinowej reprezentujących partie o łącznej wielkości 10 231. Na podstawie wyników analiz fizykochemicznych stwierdzono, że zawartość kofeiny we wszystkich partiach kawy była zgodna z zapisami rozporządzenia MRiRW z dnia 16 grudnia 2002 roku w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych, zgodnie z którym zamieszczenie w oznakowaniu określenia kawa bezkofeinowa, jest dozwolone pod warunkiem że zawartość bezwodnej kofeiny nie przekracza wagowo 0,3% suchej masy pochodzącej z kawy. Poziom kofeiny wahał si ę w granicach od 0,06 do 0,19 %. 3. Kontrola warunków składowania i transportu Kontrola polegała na sprawdzeniu, czy warunki składowania i transportu kontrolowanych są zgodne z: wymaganiami określonymi w normach: o PN-AS-79010:1996 Koncentraty spożywcze. Pakowanie, przechowywanie, transport - jeśli producent deklarował zgodność z normą przedmiotową, wymaganiami w tym zakresie podanymi przez producenta na opakowaniu, wymaganiami określonymi w dokumentach zakładowych (normach, instrukcjach itp.), zapisem art. 9 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej artykułów rolnospożywczych. W trakcie kontroli stwierdzono, że: stan techniczny większości pomieszczeń magazynowych nie budził zastrzeżeń; pomieszczenia magazynowe były czyste, suche, bez wyczuwalnych obcych zapachów, zabezpieczone przed szkodnikami i szkodliwym wpływem warunków atmosferycznych; zastrzeżenia wniesiono w stosunku do: o 1 zakładu produkującego koncentraty spożywcze w województwie mazowieckim, gdzie nie zachowana była wymagana temperatura w magazynie, o 1 zakładzie produkującym pieczywo chrupkie w województwie mazowieckim, w którym stwierdzono ubytki w posadzce, w większości przypadków magazyny wyposażone były w termometry oraz w urządzenia rejestrujące wilgotność powietrza; wyjątek stanowił 1 zakład produkujący pieczywo chrupkie w województwie mazowieckim, wyroby składowane były na drewnianych paletach owiniętych folią termokurczliwą lub ułożone były na regałach z zachowaniem wymaganych odległości od ścian oraz pomiędzy różnymi rodzajami wyrobów, sposób składowania zapewniał utrzymanie ich właściwej jakości handlowej, w przypadku 1 zakładu produkującego wyroby czekoladowe w województwie zachodniopomorskim stwierdzona nieważne świadectwa legalizacji 2 wag porcjujących na osobę odpowiedzialną nałożono mandat karny w kwocie 500 zł. Strona 13 z 20

4. Kontrola dokumentacji W wyniku kontroli stwierdzono, że 8 zakładów produkcyjnych (2 produkujące koncentraty spożywcze, 5 produkujących wyroby czekoladowe, 1 produkujący pieczywo chrupkie), co stanowiło 12,5 % ogółem skontrolowanych, nie dokonało zgłoszenia działalności gospodarczej do właściwych, wojewódzkich inspektorów Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, co narusza zapisy art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 roku o jakości handlowej (tekst jednolity Dz. U. z 2005 roku Nr 187, poz. 1577 z późniejszymi zmianami). Większość podmiotów dokonała wymaganego zgłoszenia w toku prowadzonej kontroli. 5. Porównanie wyników kontroli przeprowadzonych w latach 2005-2007 Porównując wyniki bieżącej kontroli z wynikami kontroli przeprowadzonych w latach 2005-2006 roku stwierdzono znaczącą poprawę jakości handlowej koncentratów spożywczych oraz pogorszenie jakości wyrobów czekoladowych w zakresie prawidłowości znakowania, co zobrazowano na poniższym wykresie. 40 35 30 25 37,9 36,5 20 15 23,4 27,1 10 16,1 5 0 koncentraty spożywcze 2005 rok 2006 rok 2007 rok wyroby czekoladowe Wykres 3. Procentowy udział poszczególnych, zakwestionowanych w zakresie prawidłowości znakowania, podczas kontroli przeprowadzonych w latach 2005-2007. Kontrole koncentratów spożywczych w poszczególnych latach obejmowały różne grupy asortymentowe, w 2005 kontrolą objęto koncentraty obiadowe, w 2006 koncentraty deserów a w 2007 roku obie grupy. Strona 14 z 20

Kontrole w zakresie prawidłowości znakowania kawy bezkofeinowej i pieczywa chrupkiego były prowadzone po raz pierwszy. 6. Podsumowanie Kontrolą w zakresie prawidłowości znakowania objęto 4 artykuły rolno-spożywcze (koncentraty spożywcze, kawę bezkofeinową, pieczywo chrupkie i wyroby czekoladowe) znajdujące się w 64 podmiotach zajmujących się produkcją i wprowadzeniem do obrotu, na terenie całego kraju. Były to artykuły, które na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych w latach 2005-2006, charakteryzowały się wysoką jakością handlową natomiast w stosunku do których wniesiono głównie zastrzeżenie odnośnie prawidłowości znakowania (koncentraty spożywcze i wyroby czekoladowe), jak również wyrób dla którego ustalone są szczególne wymagania odnośnie znakowania (kawa bezkofeinowa). Kontrola w zakresie prawidłowości znakowania pieczywa chrupkiego była kontrolą pilotażową. Wyniki przeprowadzonej kontroli wskazują, iż niezgodności w zakresie prawidłowości znakowania kształtują się na poziomie 21 29 %. Najwyższy odsetek nieprawidłowości odnotowano w stosunku do kawy bezkofeinowej (28,6 %) i wyrobów czekoladowych (27,1%). Dodatkowo stwierdzono w przypadku 8 zakładów produkcyjnych (12,5 % wszystkich podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę) brak zgłoszenie podjęcia działalności gospodarczej w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu, do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zgłaszającego, wojewódzkiego inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Na podstawie wyników kontroli, można wywnioskować, iż producenci kontrolowanych nie stosują przepisów dotyczących znakowania. Może to wynikać z ich nieznajomości lub może świadczyć o oszczędnościach finansowych producentów związanych z wykorzystaniem starych lub błędnie wydrukowanych etykiet. 2. Zastosowane sankcje W związku ze stwierdzonymi w trakcie kontroli nieprawidłowościami wojewódzcy inspektorzy JHARS na osoby odpowiedzialne nałożyli 23 mandaty karne w kwocie 5.050 zł. Dodatkowo wydano 8 decyzji administracyjnych w tym: 4 zakazujące wprowadzenia do obrotu artykułów niewłaściwie oznakowanych (1 dotyczyła koncentratów spożywczych, 3 dotyczyły pieczywa chrupkiego) 4 nakazujące poddanie odpowiednim zabiegom mającym na celu doprowadzenie znakowania do wymogów określonych w przepisach (1 dotyczyła pieczywa chrupkiego, 2 dotyczyły wyrobów czekoladowych i 1 surowca stosowanego do produkcji wyrobów czekoladowych). Strona 15 z 20

Ponadto wszczęto 1 postępowanie administracyjne i przekazano jedną sprawę (dotyczącą kawy bezkofeinowej) do właściwego miejscowo WIJHARS w Łodzi. 3. Wnioski z kontroli Biorąc pod uwagę fakt, iż nadal do obrotu wprowadzane są artykuły rolno-spożywcze oznakowane w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami, wydaje się celowe prowadzenia dalszych kontroli w zakresie prawidłowości znakowania, rozszerzając jej zakres na inne artykuły rolno-spożywcze. Z uwagi na fakt, iż etykieta jest podstawowym źródłem informacji, którą otrzymuje konsument, bardzo istotne jest, wyegzekwowanie od przedsiębiorców, poprzez kontynuowanie kontroli, rzetelnego deklarowania jakości swoich wyrobów poprzez właściwe ich oznakowanie. Załącznik: Tabela 1. Zestawienie danych dotyczących podmiotów dokonujących obrotu wybranymi artykułami rolno-spożywczymi, podmiotów dokonujących obrotu tymi artykułami zidentyfikowanych na terenie dzia łania danego WIJHARS oraz ilości i wielkości poddanych kontroli. Tabela 2. Zestawienie ilości podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę oraz ilości podmiotów, w których stwierdzono partie niewłaściwie oznakowane. Tabela 3. Zestawienie ilości i wielkości KONCENTRATÓW SPOŻYWCZYCH objętych kontrolą w zakresie znakowania w poszczególnych województwach. Tabela 4. Zestawienie ilości i wielkości KAWY BEZKOFEINOWEJ objętych kontrolą w zakresie znakowania w poszczególnych województwach. Tabela 5. Zestawienie ilości i wielkości PIECZYWA CHRUPKIEGO objętych kontrolą w zakresie znakowania w poszczególnych województwach. Tabela 6. Zestawienie ilości i wielkości WYROBÓW CZEKOLADOWYCH objętych kontrolą w zakresie znakowania z podziałem na poszczególne kategorie. Opracowała: Dorota Balińska-Hajduk Sprawdziła: Dorota Krzyżanowska Warszawa maj 2007 roku. Strona 16 z 20

ZAŁĄCZNIK Tabela 1. Zestawienie danych dotyczących podmiotów dokonujących obrotu wybranymi artykułami rolno-spożywczymi, podmiotów dokonujących obrotu tymi artykułami zidentyfikowanych na terenie działania danego WIJHARS oraz ilości i wielkości poddanych kont roli. Wojewódzki Inspektorat w: w których przeprowadzono kontrolę koncentraty spoż. kawa bezkof. pieczywo chrupkie Ilość podmiotów Ilość i wielkość objętych kontrolą wyroby czek. zidentyfikowanych na terenie województwa koncentraty spoż. kawa bezkof. pieczywo chrupkie wyroby czek. koncentraty spożywcze wielkość // kawa bezkofeinowa wielkość // pieczywo chrupkie wielkość // wyroby czekoladowe wielkość // Bydgoszczy 3 x x 3 5 x x 5 19 14 843 x x 11 5 421 Gdańsku 1 1 x 1 1 1 x 1 6 12 898 1 275 x 3 5 298 Katowicach 2 1 x 4 8 2 x 7 10 2 619 1 312 x 27 96 899 Krakowie 1+4 1 2 1 1 1 1 68 30 562 1 108 13 473 16 103 482 Lublinie x 2 0 x 3 x 11 41 461 Łodzi 2+1 x x 2+1 3 x x 4 19 11 596 x x 10 5 953 Olsztynie 1 x x 2 1 x x 2 17 28 514 x x 2 1 278 Opolu x x x 1 1 x x 1 x x x 6 525 Poznaniu 2 2 2 4 4 2 3 12 18 83 486 4 9 536 9 6 618 35 144 211 Szczecinie 1 x x 4 1 x x 5 6 732 x x 29 42 154 Warszawie 1 x 1 3 3 x 1 3 18 9 563 x 7 1021,8 23 5 836 10951 11 Wrocławiu 1 x 1 4 1 x 1 4 4109 x 4 1 027 24 21 785 Zielonej Górze x x x 2 x x x 2 x x x 17 55 419 OGÓŁEM 14+4+2 5 4+2 33+1 28+1 6 5 50 192 Kolorem czerwonym zaznaczono hurtownie Kolorem zielonym zaznaczono przedsiębiorstwa wprowadzające do obrotu Kolorem niebieskim zaznaczono wielkości wyrażone w litrach Strona 17 z 20 205764 4109 7 10 231 33 9 140 214 529 723 Wzór F-5/PG-GNK-01 Wydanie: 1 z dnia 01-10-2004, str2/2

Tabela 2. Zestawienie ilości podmiotów, w których przeprowadzono kontrolę oraz ilości podmiotów w których stwierdzono partie niewłaściwie oznakowane. Wojewódzki Ilość podmiotów w których przeprowadzono kontrolę w zakresie znakowania Ilość podmiotów w których stwierdzono partie niewłaściwie oznakowane Inspektorat ogółem koncentraty kawa pieczywo wyroby ogółem koncentraty kawa pieczywo wyroby spożywcze bezkofeinowa chrupkie czek. spożywcze bezkofeinowa chrupki e czek. w Bydgoszczy 6 3 x x 3 x x w Gdańsku 3 1 1 x 1 2 1 x 1 w Katowicach 6 2 1 x 4 3 1 x 2 w Krakowie 3+ 6 1+4 1 2 1 1 1 w Lublinie 2 x 2 1 x 1 w Łodzi 5+ 1 2+1 x x 2+1 2+1 1 x x 1+1 w Olsztynie 3 1 x x 2 1 x x 1 w Opolu 1 x x 1 1 x x 1 w Poznaniu 10 2 2 2 4 3 1 1 1 w Szczecinie 5 1 x x 4 4 1 x x 3 w Warszawie 5 1 x 1 3 2 1 x 1 we Wrocławiu 5+1 1 x 1 4 4+1 1 x 1 3 w Zielonej Górze 2 x x x 2 1 x x x 1 OGÓŁEM 56+6+2 14+4+2 5 4+2 33+1 25+2 6+1 1 2 16+1 Kolorem czerwonym zaznaczono hurtownie Kolorem zielonym zaznaczono przedsiębiorstwa wprowadzające do obrotu Strona 18 z 20

Tabela 3. Zestawienie ilości i wielkości KONCENTRATÓW SPOŻYWCZCYH objętych kontr olą w zakresie znakowania w poszczególnych województwach. Wojewódzki Inspektorat Partie objęte kontrolą łączna wielkość // Partie niewłaściwie oznakowane łączna wielkość // Procent niewłaściwie oznakowanych wg ilości wg wielkości w Bydgoszczy 19 14 843 w Gdańsku 6 12 898 3 5 259 50,0 40,8 w Katowicach 10 2 619 8 2 280 80,0 87,1 w Krakowie 68 30 562 1 83 1,5 0,3 w Łodzi 19 12 300 6 704 31,6 5,7 w Olsztynie 17 28 514 w Poznaniu 18 83 486 w Szczecinie 6 732 6 732 100,0 100,0 w Warszawie 18 9 563 10 3 346 55,6 35,0 we Wrocławiu 10951 10951 11 4109 11 4109 100,0 100,0 OGÓŁEM 192 206 468 23 356 11,3 45 23,4 4 109 4 109 100,0 Kolorem niebieskim zaz naczono wielkości wyrażone w litrach Tabela 4. Zestawienie ilości i wielkości KAWY BEZKOFEINOWEJ objętych kontrolą w zakresie znakowania w poszczególnych województwach. Wojewódzki Inspektorat Partie objęte kontrolą łączna wielkość // Partie niewłaściwie oznakowane łączna wielkość // Procent niewłaśc iwie oznakowanych wg wg ilości wielkości w Gdańsku 1 275 0,0 0,0 w Katowicach 1 312 0,0 0,0 w Krakowi e 1 108 0,0 0,0 w Poznaniu 4 9 536 2 4 710 50,0 49,4 OGÓŁEM 7 10 231 2 4 710 28,6 46,0 Strona 19 z 20 Wzór F-5/PG-GNK-01 Wydanie: 1 z dnia 01-10-2004, str2/2

Tabela 5. Zestawienie ilości i wielkości PIECZYWA CHRUPKIEGO objętych kontrolą w zakresie znakowania w poszczególnych województwach. Partie Procent p artii Partie objęte niewłaściwie niewłaściwie kontrolą Wojewódzki oznakow ane oznakowanych Inspektorat łączna łączna wg wg i lość w ielkość wi elkość ilości wielkości // // w Krakowie 13 473 w Poznaniu 9 6 618 3 3 000 33,3 45,3 w Warszawie 7 1 022 we Wrocławiu 4 1 027 4 1 027 100,0 100,0 OGÓŁEM 33 9 140 7 4 027 21,2 44,1 Tabela 6. Zestawienie ilości i wielkości WYROBÓW CZEKOLADOWYCH objętych kontrolą w zakresie znakowan ia w poszczególnych województwach. Wojewódzki Inspektorat Partie objęte kontrolą łączna wielkość // Partie niewłaściwie oznakowane łączna wielkość // Procent niewłaściwie oznakowanych wg ilości wg wielkości w Bydgoszczy 11 5 421 w Gdańsku 3 5 298 1 1 626 33,3 30,7 w Katowicach 27 96 899 3 281 11,1 0,3 w Krakowie 16 103 482 w Lublinie 11 41 461 3 3 758 27, 3 9,1 w Łodzi 10 5 953 5 3 140 50,0 52,7 w Olsztynie 2 1 278 2 1 278 100, 0 100,0 w Opolu 6 525 3 225 50,0 42,7 w Poznaniu 35 144 211 5 12 100 14,3 8,4 w Szczecinie 29 42 154 17 26 684 58, 6 63,3 w Warszawie 23 5 836 2 254 8,7 4,4 we Wrocławiu 24 21 785 10 3 514 41,7 16,1 w Zielonej Górze 17 55 419 7 4 317 41,2 7,8 OGÓŁEM 214 529 722 58 57 177 27,1 10,8 Strona 20 z 20