DYREKTYWA RADY z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposaŝonymi w monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 87/391/EWG) (90/270/EWG) RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzględniając Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w szczególności jego Art. 118a, uwzględniając wniosek Komisji 1 przyjęty po konsultacjach z Komitetem Doradczym ds. bezpieczeństwa, higieny i ochrony zdrowia w miejscu pracy, we współpracy z Parlamentem Europejskim 2, uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno - Społecznego 3, a takŝe mając na uwadze, co nastepuje: art. 118a Traktatu przewiduje wprowadzenie przez Radę, w formie zaleceń, minimalnych wymagań celem zachęty do wprowadzenia usprawnień pozwalających uzyskać wyŝszy poziom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, szczególnie w środowisku pracy; zgodnie z warunkami powyŝszego artykułu, takie zalecenia nie powinny narzucać administracyjnych, finansowych i prawnych ograniczeń, które mogłyby hamować tworzenie i rozwój małych i średnich przedsięwzięć; w komunikatach Komisji na temat jej programu w zakresie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i higieny w pracy 4, zawarto informacje na temat wprowadzania nowych technologii, oraz Ŝe Rada przyjęła to do wiadomości w uchwale z dnia 21 grudnia 1987 r. w sprawie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i higieny i w pracy 5 ; zasadniczym warunkiem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników na stanowiskach pracy z monitorami ekranowymi jest spełnienie minimalnych wymogów zapewniających wyŝszy poziom bezpieczeństwa; niniejsza dyrektywa jest dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników w miejscu pracy 6, oraz Ŝe postanowienia wspomnianej dyrektywy mogą być bez ograniczeń stosowane w odniesieniu do pracowników obsługujących sprzęt z monitorami ekranowymi, bez naruszania bardziej szczegółowych postanowień zawartych w niniejszej dyrektywie; pracodawcy powinni być zorientowani w dziedzinie najnowszych osiągnięć technicznych i naukowych w zakresie projektowania stanowisk pracy tak, aby mogli wprowadzać zmiany niezbędne dla zapewnienia wyŝszego poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników; 1 Dz.U. nr C 113 z 29.04.1988, str. 7 i Dz.U. nr C 130 z 26.05.1989. str. 5. 2 Dz.U. nr C 12 z 16.01.1989, str. 92 i Dz.U. nr C 113 z 7.05.1990. 3 Dz.U. nr C 318 z 12.12.1988, str. 32. 4 Dz.U. nr C 28 z 3.02.1988, str. 3. 5 Dz.U. nr C 28 z 3.02.1988, str. 1. 6 Dz.U. nr L 1983 z 29.06.1989, str. 1.
aspekty ergonomiczne są szczególnie istotne w przypadku stanowisk pracy z urządzeniami wyposaŝonymi w monitory ekranowe; niniejsza dyrektywa jest praktycznym przyczynkiem do nadania społecznego wymiaru rynkowi wewnętrznemu; zgodnie z decyzją 74/325/EWG 7 Komitet Doradczy ds bezpieczeństwa, higieny i ochrony zdrowia w miejscu pracy, w konsultacji z Komisją, będzie opracowywał dalsze wnioski w tej dziedzinie, PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ: CZEŚĆ I POSTANOWIENIA OGÓLNE Artykuł 1 Przedmiot 1. Niniejsza dyrektywa jest piątą dyrektywą szczegółową w rozumieniu art.16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, której celem jest ustalenie minimalnych wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas pracy z monitorami ekranowymi zdefiniowanymi w art. 2. 2. Postanowienia dyrektywy 89/391/EWG mogą być bez ograniczeń stosowane w dziedzinie opisanej w ust. 1 bez naruszania bardziej szczegółowych postanowień zawartych w niniejszej dyrektywie. 3. Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do: a) kabin kierowców i kabin sterowniczych maszyn i pojazdów; b) systemów komputerowych na pokładach środków transportu; c) systemów komputerowych przeznaczonych głównie do uŝytku publicznego; d) systemów przenośnych nie przeznaczonych do dłuŝszego uŝytkowania na danym stanowisku pracy; e) kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyników pomiarów; f) tradycyjnych maszyn do pisania typu maszyna z okienkiem. Do celów niniejszej dyrektywy: Artykuł 2 Definicje a) urządzenia z monitorami ekranowymi: oznaczają urządzenia do wyświetlania informacji w trybie znakowym lub graficznym, niezaleŝnie od zastosowanej metody uzyskiwania obrazu; b) stanowisko pracy: oznacza zespół urządzeń z monitorem ekranowym, który moŝe być wyposaŝony w klawiaturę lub urządzenia wejściowe i (lub) oprogramowanie określające interfejs operator - maszyna, wyposaŝenie dodatkowe, urządzenia peryferyjne (stacje dyskietek, telefon, drukarka), uchwyt na dokumenty, krzesło robocze, biurko lub powierzchnia robocza i bezpośrednie otoczenie miejsca pracy; c) pracownik: oznacza kaŝdego zatrudnionego, określonego w art. 3 lit. a dyrektywy 89/391/EWG, który zwykle korzysta z urządzeń z monitorem ekranowym przez większą część swojego normalnego czasu pracy. 7 Dz.U. nr L 185 z 9.07.1974, str. 15.
CZĘŚĆ II OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW Artykuł 3 Analiza stanowisk pracy 1. Pracodawcy będą obowiązani przeprowadzać analizę stanowisk pracy w celu oceny warunków ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy pracowników, szczególnie w aspekcie potencjalnego zagroŝenia wzroku, zagroŝeń fizycznych i obciąŝeń psychicznych. 2. Pracodawcy winni podejmować działania w celu usunięcia stwierdzonych zagroŝeń na podstawie oceny określonej w ust. 1, biorąc pod uwagę dodatkowe i połączone skutki występujących zagroŝeń. Artykuł 4 Nowo uruchamiane stanowiska pracy Pracodawcy powinni podjąć odpowiednie działania, aby stanowiska pracy uruchamiane po dniu 31 grudnia 1992 r. odpowiadały minimalnym wymogom bezpieczeństwa określonym w Załączniku. Artykuł 5 Istniejące stanowiska pracy Pracodawcy powinni podjąć odpowiednie działania, aby stanowiska pracy uruchomione w dniu 31 grudnia 1992 r. i przed tą datą zostały dostosowane do minimalnych wymogów bezpieczeństwa, określonych w załączniku, nie później niŝ w ciągu czterech lat po tej dacie. Artykuł 6 Informowanie i szkolenie pracowników 1. NiezaleŜnie od postanowień art.10 dyrektywy 89/139/EWG pracownicy powinni być informowani o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na ich stanowiskach pracy, w szczególności o środkach zabezpieczeń stosowanych zgodnie art. 3, 7 i 9. We wszystkich przypadkach pracownicy lub ich przedstawiciele będą informowani na bieŝąco o wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia stosowanych zgodnie z niniejszy dyrektywą. 2. NiezaleŜnie od art. 12 dyrektywy 89/391/EWG, kaŝdy pracownik powinien zostać przeszkolony w zakresie korzystania ze stanowiska pracy przed podjęciem tego rodzaju pracy i w kaŝdym przypadku znaczącej zmiany organizacji stanowiska pracy. Artykuł 7 Dzienny tryb pracy Pracodawca musi zaplanować czynności pracownika w taki sposób, aby codzienna praca odbywała się z przerwami na wypoczynek lub był zmieniany charakter czynności, co zmniejsza obciąŝenie pracą przy ekranie monitora. Artykuł 8 Konsultacje i współudział pracowników 1. W sprawach omówionych w niniejszej dyrektywie, łącznie z Załącznikiem, powinny być prowadzone konsultacje z udziałem pracowników lub teŝ ich przedstawicieli, zgodnie z art. 11 dyrektywy 89/391/EWG. Artykuł 9
Ochrona oczu i wzroku pracowników 1. Pracownicy powinni mieć zagwarantowane prawo do odpowiednich badań oczu i wzroku, przeprowadzanych przez osoby o niezbędnych kwalifikacjach: - przed podjęciem pracy wymagającej stosowania monitora ekranowego, - w regularnych odstępach czasu po podjęciu takiej pracy,i - w przypadku wystąpienia zaburzeń wzroku, które mogą być wywołane pracą przed ekranem monitora. 2. Pracownicy powinni mieć zagwarantowane prawa do badań oftalmologicznych, jeŝeli w wyniku testów wymienionych w ust. 1 okaŝe się, Ŝe jest to konieczne. 3. Pracownik powinien otrzymać specjalne urządzenia korygujące, odpowiednie do rodzaju pracy, jeŝeli w wyniku testów wymienionych w ust. 1 lub badań wymienionych w ust. 2 okaŝe się, Ŝe jest to konieczne i o ile nie mogą zostać uŝyte zwykłe urządzenia korygujące. 4. Środki i działania podjęte w wyniku realizacji postanowień niniejszego artykułu nie mogą w Ŝadnym razie obciąŝać finansowo pracownika. 5. Ochrona oczu i wzroku pracowników moŝe być zapewniona w ramach krajowego systemu ochrony zdrowia. CZĘŚĆ III POSTANOWIENIA RÓśNE Artykuł 10 Realizacja postanowień Załącznika Realizacja postanowień Załącznika, z uwzględnieniem postępu technicznego, rozwoju międzynarodowych uregulowań i wiedzy na temat monitorów ekranowych, będzie następować zgodnie z procedurą opisaną w art.17 dyrektywy 89/391/EWG. Artykuł 11 Postanowienia końcowe 1. Państwa Członkowskie wprowadzą w Ŝycie ustawy, przepisy i postanowienia administracyjne niezbędne do wprowadzenia zaleceń niniejszej dyrektywy do uŝytku do dnia 31 grudnia 1992 r. O tym fakcie powinny one natychmiast powiadomić Komisję. 2. Państwa Członkowskie przedstawią Komisji teksty przepisów prawa krajowego, wprowadzanych lub teŝ juŝ wprowadzonych, w dziedzinie omawianej w niniejszej dyrektywie. 3. Co cztery lata Państwa Członkowskie będą składać Komisji sprawozdania na temat praktycznego stosowania postanowień niniejszej dyrektywy, uwzględniając punkty widzenia pracodawców i pracowników. Komisja będzie informować Parlament Europejski, Radę, Komitet Społeczno - Ekonomiczny, Komitet ds. ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy. 4. Komisja będzie przedstawiać sprawozdania z realizacji niniejszej dyrektywy w regularnych odstępach czasu Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komitetowi Społeczno - Ekonomicznemu, biorąc pod uwagę ust. 1, 2 i 3. Artykuł 12 Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 28 maja 1990 r. W imieniu Rady B. AHERN Przewodniczący
Załącznik MINIMALNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA (Art. 4 i 5) Uwaga wstępna Wymagania określone w niniejszym Załączniku stosuje się dla osiągnięcia celów niniejszej dyrektywy pod warunkiem, Ŝe, po pierwsze, dane elementy występują na stanowisku pracy, po drugie, wymagania i charakter zadania nie wykluczają ich. 1. URZĄDZENIA a) Uwaga ogólna Korzystanie z urządzeń jako takich nie moŝe być źródłem zagroŝeń dla pracownika. b) Ekran monitora Znaki na ekranie będą wyraźne, rozróŝnialne, odpowiedniego rozmiaru i z odpowiednimi odstępami między znakami i liniami. Obraz na ekranie powinien być stabilny, bez migotania i innych zakłóceń. Jasność i (lub) kontrast pomiędzy znakami i tłem powinny być łatwe do regulowania przez operatora w zaleŝności od aktualnych warunków otoczenia Monitor powinien być łatwy do obracania i pochylania, zaleŝnie od potrzeb operatora. Powinno być moŝliwe uŝycie oddzielnej podstawy ekranu lub regulowanego stołu. Ekran powinien być wolny od olśnień i odbić światła mogących stanowić niewygodę dla uŝytkowników. c) Klawiatura Kąt nachylenia klawiatury powinien dawać się regulować. Powinna być oddzielona od ekranu tak, aby umoŝliwić pracownikowi przyjęcie wygodnej pozycji przy pracy, a tym samym uniknąć zmęczenia rąk i dłoni. Przestrzeń przed klawiaturą powinna być wystarczająca do zapewnienia podparcia dla rąk i dłoni operatora. Klawiatura powinna mieć matową powierzchnię, aby zapobiec olśnieniom. Układ klawiatury i parametry klawiszy powinny być takie, by ułatwić korzystanie z klawiatury. Znaki na klawiszach powinny być odpowiednio kontrastowe i czytelne przy prawidłowej pozycji pracownika. d) Biurko lub powierzchnia robocza Biurko lub powierzchnia robocza winny być odpowiednio duŝe, o małym współczynniku odbicia światła. Powinny umoŝliwiać dowolne ustawienie ekranu, klawiatury, dokumentów i urządzeń pomocniczych. Uchwyt na dokumenty powinien być stabilny, regulowany i ustawiony w pozycji minimalizującej niewygodne ruchy głowy i oczu. Pracownik musi mieć dostateczną przestrzeń do zajęcia wygodnej pozycji przy pracy. e) Krzesło do pracy
2. OTOCZENIE Krzesło powinno być stabilne i zapewniać operatorowi swobodę ruchów i wygodną pozycję. Siedzenie powinno mieć regulację wysokości. Oparcie powinno mieć regulację wysokości i nachylenia. Podnośnik powinien być dostarczony na Ŝyczenie pracownika. a) Odpowiednia przestrzeń Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane i określone pod względem wymogów, aby uŝytkownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń, wystarczającą przy zmianie pozycji i ruchach. b) Oświetlenie Oświetlenie pomieszczenia i (lub) miejsca pracy (lampy) powinno być zadowalające. Powinien być zapewniony właściwy kontrast pomiędzy ekranem a tłem otoczenia, z uwzględnieniem rodzaju pracy i specyfiki pracy wzrokowej pracownika. NaleŜy zapobiegać ewentualnym odblaskom i odbiciom światła przez dostosowanie miejsca i stanowiska pracy do miejsca ustawienia i charakterystyki technicznej źródeł światła. c) Odblaski i odbicia światła Stanowiska pracy powinny być tak zaprojektowane, aby źródła światła, takie jak okna lub inne otwory, przezroczyste lub półprzezroczyste ściany, wyposaŝenie lub ściany w jaskrawych kolorach, nie powodowały, na tyle na ile to moŝliwe, bezpośrednich odblasków i odbiór od ekranu. Okna powinny być wyposaŝone w odpowiedni system ruchomych zasłon, tak aby moŝna było osłabić światło dzienne padające na stanowisko pracy. d) Hałas Przy budowie stanowiska pracy naleŝy zwracać uwagę, by hałas emitowany przez urządzenia wchodzące w jego skład nie rozpraszał uwagi i nie utrudniał porozumiewania się. e) Ciepło Urządzenia wchodzące w skład stanowiska pracy nie powinny emitować nadmiaru ciepła, które mogłoby przeszkadzać pracownikom. f) Promieniowanie Wszelkie promieniowanie, za wyjątkiem widzialnej jego części, powinno być zmniejszone do poziomu nie mającego wpływu na zdrowie i bezpieczeństwo pracownika. g) Wilgotność NaleŜy ustalić i utrzymać odpowiedni stopień wilgotności. 3. INTERFEJS OPERATOR - KOMPUTER Przy projektowaniu, doborze, odbiorze i modernizacji oprogramowania, a takŝe przy planowaniu zadań z uŝyciem ekranu monitora, pracodawca powinien wziąć pod uwagę następujące zasady:
a) oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu; b) oprogramowanie powinno być łatwe w uŝyciu, a tam gdzie to moŝliwe dostosowane do poziomu wiedzy lub doświadczenia operatora;nie moŝna uŝywać bez wiedzy pracownika Ŝadnych urządzeń do kontroli jakościowej lub ilościowej jego pracy; c) systemy muszą zapewniać przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich działaniu; d) systemy muszą gwarantować wyświetlanie informacji w formie i tempie odpowiednich dla operatora; e) przy przetwarzaniu danych powinny być stosowane zasady ergonomii.