Ewaluacja ex-post. z wdrażania Lokalnej Strategii Rozwoju i funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenie G5

LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA STOWARZYSZENIE G5 Wiślica Pacanów Nowy Korczyn Solec- Zdrój Stopnica Ewaluacja ex-post z wdrażania Lokalnej Strategii Rozwoju i funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenie G5 Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Opracowanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 Pacanów 2014

Spis treści 1. WSTĘP... 3 2. Cele ewaluacji... 4 3. Metodologia i zakres badania... 5 3.1. Cel badania... 5 3.2. Zakres badania... 5 3. 3 Metody i techniki badania ewaluacyjnego... 5 4. Ogólna charakterystyka oraz główne założenia LGD Stowarzyszenia G5... 7 5. Wdrażanie LSR oraz analiza wyników ewaluacji... 10 5.1. Zestawienie głównych działań informacyjnych, promocyjnych i szkoleniowych zrealizowanych przez LGD Stowarzyszenie G5 w latach 2009 2014:... 10 5.2. Zestawienie wniosków o przyznanie pomocy w ramach konkursów... 25 ogłaszanych przez LGD Stowarzyszenie G5... 25 6. Postęp w realizacji projektów oraz stopień(analiza) osiągniętych wskaźników.... 29 7. Analiza SWOT w oparciu o wyniki spotkań grup fokusowych.... 52 8. Rekomendacje na przyszłość... 59 Podsumowanie... 61 Spis Tabel... 62 Spis Wykresów... 62 2

1. WSTĘP Ewaluacja to obiektywna ocena projektu, programu lub polityki na wszystkich jego etapach, tj. planowania, realizacji i mierzenia rezultatów. Powinna ona dostarczyć rzetelnych i przydatnych informacji pozwalając wykorzystać zdobytą w ten sposób wiedzę w procesie decyzyjnym. Często dotyczy ona procesu określenia wartości lub ważności działania, polityki lub programu. Niniejsza ewaluacja została przeprowadzona w oparciu o określone kryteria, dokumentacje LGD Stowarzyszenie G5. Ze względu na termin przeprowadzania badania względem programu, projektu możemy wyróżnić: ewaluację formatywną (ex-ante) przeprowadzaną przed realizacją programu /projektu, zasadniczym celem tego typu ewaluacji jest ocena na ile planowana interwencja z punktu widzenia potrzeb (sektora, beneficjentów) oraz spójna w zakresie planowanych celów i sposobów ich realizacji, diagnoza potrzeb i oczekiwań grupy docelowej, identyfikacja potencjalnych trudności w kontekście społecznym, gospodarczym, prawnym. ewaluację okresową (mid-term), która przeprowadzana jest w trakcie wdrażania programu. Jej efektem jest wstępna ocena interwencji i dostarczenie informacji do przygotowania dokumentów dla następnego okresu realizacji programu, projektu. ewaluację bieżącą (on-going), która przeprowadzana jest w trakcie wdrażania programu, jednak w przeciwieństwie do ewaluacji mid-term nie jest określony jej dokładny moment realizacji. Ewaluacja on-going przeprowadzana jest np. w przypadku, gdy monitorowanie ujawniło odchylenia od założonych wartości wskaźników. Jej efektem jest identyfikacja barier realizacji celów. ewaluację końcową (ex-post) - przeprowadzaną po zakończeniu realizacji programu /projektu, poddającą ocenie skuteczność i efektywność interwencji, jej trafność i użyteczność, a także stopień realizacji założonych celów oraz badanie długotrwałych efektów (oddziaływania) projektu/programu. Tego typu ewaluacja może stanowić cenne źródło informacji użytecznych przy planowaniu kolejnych interwencji. Plan ewaluacji obejmuje analizę zrealizowanych w okresie od 2009 do 2014 r. działań i operacji pod kątem określenia ich efektów oraz wpływu jakie miała ich realizacja na osiągnięcie założonych celów LSR. W trakcie przeprowadzania ewaluacji uwzględniono wskaźniki oddziaływania w odniesieniu do poszczególnych przedsięwzięć. Ewaluacja działalności LGD Stowarzyszenie G5 dotyczy przede wszystkim efektywności działań LGD, związanych z wdrażaniem LSR, w tym w szczególności: - stopnia realizacji przedsięwzięć zaplanowanych w ramach LSR (ilość i rodzaj zrealizowanych zadań w stosunku do założeń), - poziomu realizacji wskaźników zakładanych dla poszczególnych przedsięwzięć, 3

- wpływu zrealizowanych przedsięwzięć na osiągnięcie przyjętych głównych celów Strategii, LGD G5 sporządziła raport monitorujący realizację wskaźników produktu na koniec 2013 r. oraz przedstawiający obraz działań podejmowanych przez G5 w celu nabywania umiejętności i aktywizacji. Niniejsza ewaluacja jest ostatnią - ex-post pozwalającą określić czy udało się zrealizować cele LSRu; czy osiągnięto pożądane wskaźniki wyznaczonych wcześniej mierników; jakimi kosztami udało się zrealizować cele; czy działania podjęte w ramach realizacji poszczególnych celów objęły wszystkie grupy docelowe; czy działania przyniosły długotrwały efekt; czy działania te przyczyniły się do poprawy sytuacji w pozostałych obszarach docelowych. Wyniki i aktualizacje raportu monitorującego z 2013 r. uzupełnione o analizę SWOT obszaru po realizacji LSR, oraz poszerzone o dane obszaru włączanego do LGD zostaną wykorzystane jako baza do budowy nowej Strategii Rozwoju na lata 2014-2020. 2. Cele ewaluacji Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenie G5 jest na bieżąco monitorowane i poddawane autoewaluacji (samoocenie) w celu stałego podnoszenia jakości i efektywności działania. Ewaluacja taka była konieczna do sprawnego i efektywnego wydatkowania środków publicznych w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju, a także do szybkiego reagowania na zmieniające się warunki otoczenia społecznogospodarczego, pozwoliła również wyciągnąć cenne wskazówki na przyszłość przy tworzeniu nowej strategii w okresie programowania na lata 2014-2020. Głównym celem przeprowadzanej ewaluacji jest ocena, w jakim stopniu działania podjęte przez Stowarzyszenie G5 w okresie 2009-2014 są adekwatne, użyteczne i przyczyniają się do efektywnego wykorzystania środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz zwiększenia świadomości społeczeństwa w zakresie podejścia Leader do rozwoju obszarów wiejskich. LGD Stowarzyszenie G5 poddano ewaluacji ex- post m.in. w obszarach takich jak: 1. dokonanie oceny efektów realizacji przedsięwzięć w ramach LSR, oraz ich wpływu na osiągnięcie celów zawartych w LSR. 2. zbadanie jakości pracy organów LGD odpowiedzialnych za realizację LSR oraz udoskonalenie w kierunku lepszego planowania i realizacji LSR w przyszłym okresie programowania na latach 2014-2020. oraz przy wykorzystaniu technik badania grup fokusowych rozpoczyna jednocześnie ewaluację ex-ante dla okresu programowania 2014-2020. LSR przewiduje ocenę funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania, która będzie się odbywać przez wykorzystanie kilku narzędzi ewaluacyjnych: oceny ex ante i ex post; spotkania grup fokusowych 4

analizę jakościową i ilościową projektów złożonych do LGD w ramach ogłaszanych konkursów. Niniejszy raport obejmuje ocenę ex ante oraz ocenę ex post. Ocena ex ante koncentruje się wyłącznie na operacjach znajdujących się w fazie planowania i podejmowania decyzji o ich realizacji. Ocena ex post skupia się na ocenie działań już zrealizowanych. 3. Metodologia i zakres badania Opis procesu badawczego. 3.1. Cel badania Niniejszy raport ewaluacyjny ma charakter sprawozdawczy z jednej strony i planistyczny z drugiej. Jego celem jest podsumowanie i ocena wdrażania Lokalnej Strategii Rozwoju oraz realizacji działań LGD Stowarzyszenie G 5 założonych do wykonania na lata 2007-2013. W raporcie ujęto również wnioski i zalecenia dotyczące ewentualnych kierunków rozwoju obszaru i sposobu funkcjonowania LGD w przyszłym okresie programowania tj. lata 2014-2020. 3.2. Zakres badania przedmiotowy Przedmiotem ewaluacji jest efekt rzeczowy i finansowy wdrażania LSR oraz zadań zrealizowanych przez Stowarzyszenie G5 pod kątem skuteczności, efektywności i trafności w stosunku do założeń poczynionych w LSR. czasowy Raport dotyczy okresu realizacji LSR i funkcjonowania LGD, tj. od 2009 roku do końca 2014 roku (28.04.2009 r. LGD zawarła umowę z Samorządem Województwa Świętokrzyskiego; Umowa o warunkach i sposobie realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju Nr UM13-6933-UM1300009/09) przestrzenny Zakres przestrzenny raportu obejmuje obszar funkcjonowania LGD Stowarzyszenie G5 w okresie 2007-2014, czyli 5 gmin wiejskich: gmina Pacanów, Stopnica, Solec- Zdrój, Nowy Korczyn, Wiślica. 3. 3 Metody i techniki badania ewaluacyjnego Organem odpowiedzialnym za proces ewaluacji i autoewaluacji jest Kierownik Biura LGD Stowarzyszenia G5 jako organ wykonawczy, działający w oparciu o wytyczne zaopiniowane przez Zarząd i Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia. Kierownik Biura powołuje i prowadzi zespół ds. ewaluacji składający się z 3 pracowników oraz może posiłkować się badaniami zleconymi do przeprowadzenia firmom zewnętrznym. W październiku 2014 r. powołano takowy zespół do analizy danych zgromadzonych w biurze LGD oraz przeprowadzono analizę rynku mającą za zadanie wybór podmiotu do przeprowadzenia badań metodą grup fokusowych. 5

Dla zachowania wysokiej jakości badań metodologicznych w Polsce zostały opracowane przez Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne Standardy Ewaluacji. Opracowane standardy są efektem wspólnej pracy szerokich środowisk zajmujących się ewaluacją - przez przedstawicieli administracji publicznej i organizacji pozarządowych, pracowników firm realizujących badania ewaluacyjne, instytucji naukowych i niezależnych konsultantów. W badaniach ewaluacyjnych określono swoisty system kryteriów (standardów), które są dla ewaluatora drogowskazem określającym kierunki dociekań oraz to, co najistotniejsze z punktu widzenia istoty programu, jego celów i efektów. Do katalogu kryteriów (standardów) ewaluacyjnych zaliczyć należy: trafność (ang. relevance) - pozwala ocenić, w jakim stopniu cele programu odpowiadają potrzebom i priorytetom danego sektora czy regionu, efektywność (ang. efficency) - pozwala ocenić poziom ekonomiczności danego programu, czyli stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych produktów, skuteczność (ang. effectivenness) - pozwala ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia zdefiniowane na etapie programowania wpływu zostały osiągnięte, użyteczność (ang. utility) - pozwala ocenić, do jakiego stopnia produkty, rezultaty i oddziaływania programu odpowiadają potrzebom grupy docelowej, trwałość (ang. sustainability) - pozwala ocenić, na ile można się spodziewać, że pozytywne zmiany wywołane oddziaływaniem projektu będą trwały po jego zakończeniu. Metodologia badań ewaluacyjnych jest szczególnie istotna na etapie przygotowywania sposobu przeprowadzenia ewaluacji. Jej wybór ma istotny wpływ na jakość analizy i uzyskane wyniki. Odpowiednio dobrane narzędzia i techniki badawcze doprowadzą do postawionego w ewaluacji celu, tj. zbadania skuteczności wdrażania LSR oraz wyciągnięcia odpowiednich wniosków dla zarządzających LSR i LGD, poprawiających jakość prowadzonych działań w kolejnym okresie programowania. Do ewaluacji LSR i LGD konieczne jest zastosowanie, zarówno danych pierwotnych jak i wtórnych oraz danych ilościowych i jakościowych. W celu zapewnienia rzetelności uzyskanych informacji, zbierania jak najpełniejszego materiału badawczego oraz formułowania poprawnych logicznie i metodologicznie wniosków konieczne jest bieżące zestawianie i porównywanie ze sobą danych. Działanie takie przebiega w trzech etapach: 1) zbieranie dostępnych danych, 2) zbieranie informacji od różnych grup respondentów (potencjalnie prezentujących różny punkt widzenia), 3) realizacja badania i analiza danych przez zespół badawczy. Takie podejście zostało zastosowane w niniejszym badaniu ewaluacyjnym, a jego efekty są odzwierciedlone w niniejszym raporcie. 6

4. Ogólna charakterystyka oraz główne założenia LGD Stowarzyszenia G5 Stowarzyszenie G5 działając jako Lokalna Grupa Działania (LGD) jest partnerstwem trójsektorowym, składającym się z przedstawicieli sektora publicznego, gospodarczego i społecznego. LGD jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem osób fizycznych i osób prawnych, w tym jednostek samorządu terytorialnego, mającym na celu działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, aktywizowanie ludności wiejskiej, realizację Lokalnej Strategii Rozwoju opracowanej przez LGD oraz prowadzenie innych działań na rzecz rozwoju obszarów wiejskich położonych na terenie działalności Stowarzyszenia. Stowarzyszenie G5 swoim działaniem obejmuje obszar gmin wiejskich położonych na południu woj. świętokrzyskiego, w południowej części jednej z krain regionu Ponidzia. Na obszar ten składa się pięć gmin: Wiślica, Solec - Zdrój, Stopnica, Nowy Korczyn, Pacanów. Realizując Lokalną Strategię Rozwoju w ramach programu LEADER objętego PROW 2007-2013 spory nacisk kładziono m.in. wparcie rozwoju turystyki oraz promocję atrakcji i produktów turystycznych tego znaczącego obszaru województwa świętokrzyskiego jakim jest Południowe Ponidzie tj. teren 5 gmin usytuowanych w jego południowej części. Cechą charakterystyczną opisywanego mikroregionu jest komplementarność i wzajemne uzupełnianie się oferty turystycznej jego miejscowości, pozwalające na pełną moc odpoczynku dla całej rodziny. Jest to teren czysty ekologicznie, o wspaniałych walorach przyrodniczych, a także Solec-Zdrój walorach uzdrowiskowych, teren o bardzo małym uprzemysłowieniu, o dominującej roli rolnictwa. Czynniki te są wielkim atutem regionu w rozwoju turystyki. Wokół w promieniu do 200 km znajdują się duże uprzemysłowione aglomeracje: Górny Śląsk, Kraków, Kielce, Rzeszów, nieco dalej Łódź i Warszawa, dla mieszkańców których obszar ten może jawić się niczym piękny rajski ogród pomiędzy przemysłowymi regionami. Wspaniałość fauny i flory, do tego bardzo bogate dziedzictwo historyczne, sięgające początków polskiej państwowości, czynią zeń obszar niezwykle atrakcyjny. Stąd też Lokalna Strategia Rozwoju na lata 2007-2013 zakładała jak najpełniejsze wykorzystanie tej specyfiki regionu, stanowiącą jego atut. Wspólnota historyczna i kulturowa oraz geograficzna, ale przede wszystkim podobieństwo sytuacji gospodarczospołecznej i występujących w nich problemów oraz wspólne cele połączyły pięć gminy Południowego Ponidzia w jedną Lokalną Grupę Działania G5. Dzięki temu pięć gmin prowadzi teraz wiele wspólnych i spójnych programów, inicjatyw i działań. 7

Misją Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenie G5 jest wyzwalanie inicjatyw oddolnych oraz integrowanie osób, instytucji i środowisk na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i wykorzystywania naszych największych potencjałów walorów turystycznych, czystego środowiska, lokalnych produktów i tradycji oraz kapitału ludzkiego. Realizacji misji służyły w okresie realizacji LSR cele strategiczne, którym podporządkowane były cele szczegółowe, doprecyzowane przez poszczególne przedsięwzięcia, przyczyniające się do osiągnięcia założonych rezultatów. Lokalna Strategia Rozwoju Stowarzyszenia G5 zawiera cztery cele ogólne, wynikające z wizji rozwoju obszaru: 1. Rozwój turystyki bazującej na walorach przyrodniczych i kulturowych regionu Południowego Ponidzia; 2. Różnicowanie działalności gospodarczej obszaru LGD w oparciu o produkty lokalne i rzemiosło; 3. Rozwój potencjału ludzkiego obszaru LGD 4. Zachowanie dziedzictwa przyrodniczego obszaru LGD; Cele ogólne zawierały cele szczegółowe, o krótszym okresie realizacji, które dostarczają informacji w jaki sposób będą osiągane cele ogólne. Plan operacyjny Lokalnej Strategii Rozwoju zamykają przedsięwzięcia. Miały one postać lokalnych programów, do realizacji których zaproszone są wszystkie podmioty działające na terenie Lokalnej Grupy Działania. Każdy z nich, bez względu na status, formę prawną, czy też obszar działania może we własnym zakresie przyczyniać się do realizacji danego przedsięwzięcia, a tym samym celów szczegółowych i ogólnych LSR. Tabela 1. Cele i Przedsięwzięcia Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia G5 CELE OGÓLNE CELE SZCZEGÓŁOWE PRZEDSIĘWZIĘCIA I. ROZWÓJ TURYSTYKI BAZUJĄCEJ NA WALORACH PRZYRODNICZYCH I KULTUROWYCH REGIONU I.1. ROZBUDOWA INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ, REKREACYJNEJ I SPORTOWEJ I.1.1. Spójna i atrakcyjna oferta turystyczna regionu Południowego Ponidzia 8

POŁUDNIOWEGO PONIDZIA I.2. AKTYWNA PROMOCJA WALORÓW TURYSTYCZNO- KULTUROWYCH REGIONU I.2.1. Znana marka turystyczna Ponidzie Królewskie Wdrażanie innowacyjnych produktów turystycznych II. RÓŻNICOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ OBSZARU W OPARCIU O PRODUKTY LOKALNE I TRADYCYJNE RZEMIOSŁO II.1. PODNOSZENIE POZIOMU KWALIFIKACJI ROLNIKÓW I PRZEDSIĘBIORCÓW W ZAKRESIE KORZYSTANIA Z POMOCY ZEWNĘTRZNEJ ORAZ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI II.2 ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI NA OBSZARZE OBJĘTYM LSR II.1.1. Lokalny system wsparcia kwalifikacji rolników i producentów II.2.1 Wzrost aktywności gospodarczej i dochodów mieszkańców w oparciu o świadczenie usług III.1 WZROST JAKOŚCI ZASOBÓW PRACY III.1.1. Rozwój umiejętności i kompetencji mieszkańców obszaru LGD III.2.1. Rozwój oferty spędzania wolnego czasu III. ROZWÓJ POTENCJAŁU LUDZKIEGO LGD III.2. OBSZAR INTEGRUJĄCY MIESZKAŃCÓW III.2.2. Obszar wyrównujący możliwości samodzielnego rozwoju mieszkańców III.3 BUDOWA AKTYWNEGO SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO III.3.1 Utworzenie inkubatora organizacji pozarządowych wokół LGD IV. ZACHOWANIE DZIEDZICTWA IV.1. PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI IV.1.1. Społeczność przyjazna środowisku 9

PRZYRODNICZEGO OBSZARU LGD EKOLOGICZNEJ MIESZKAŃCÓW 5. Wdrażanie LSR oraz analiza wyników ewaluacji 5.1. Zestawienie głównych działań informacyjnych, promocyjnych i szkoleniowych zrealizowanych przez LGD Stowarzyszenie G5 w latach 2009 2014: Tabela 2. Działania informacyjne, promocyjne i szkolenia realizowane przez LGD Stowarzyszenie G5 w latach 2009-2014. Nazwa/ Rodzaj działania Termin Liczba uczestników Tematyka Szkolenia Szkolenie dla Organizacji pozarządowych: Wdrażanie Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia G5 Małe Projekty 2009.11.07 Pacanów 14 2009.11.06. Stopnica 14 2009.11.08 Solec Zdrój 26 2009.11.15 Nowy Korczyn 32 2009. 11.14 Wiślica 5 - Możliwość wsparcia finansowego w ramach działania 413 Wdrażanie Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia G5 Małe Projekty. - Możliwość uzyskania wsparcia finansowego w ramach PROW. - Zgodność projektów z celami LSR oraz kryteria wyboru operacji przez LGD Szkolenie dla rolników i mikroprzedsiębiorców : Wdrażanie Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia G5 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój 2010.04.14 Pacanów 2010.04.12 Nowy Korczyn 2010.04.13 Stopnica 20 21 15 1. Możliwość uzyskania wsparcia finansowego w ramach działania 413 : Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej. 2. Możliwość uzyskania wsparcia finansowego w ramach działania 413 : Wdrażanie 10

mikroprzedsiębiorstw 2010.04.15 Wiślica 2010.04.16 Solec- Zdrój 18 11 Lokalnych Strategii Rozwoju dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. 3. Zgodność projektów z celami LSR oraz kryteria wyboru operacji przez LGD. Szkolenie dla rolników i mikroprzedsiębiorców : Spotkanie aktywizacyjne - dotacje w ramach działania 413 Wdrażanie Lokalnej Strategii Rozwoju dla operacji które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 2011.05.22 Pacanów 2011.05.29 Nowy Korczyn 2011.05.15 Stopnica 2011.05.28 Wiślica 7 19 17 12 1. Możliwość uzyskania wsparcia finansowego w ramach działania 413 : Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju dla operacji, które odpowiadają warunkom przyznania pomocy w ramach działania: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw : - Zasady przyznawania wsparcia - Koszty kwalifikowane - Tryb przyznawania wsparcia - Zasady wypełniania wniosku o przyznanie pomocy - Załączniki do wniosku o przyznanie wsparcia 2. Zgodność projektów z celami LSR oraz kryteria wyboru operacji przez LGD 2011.05.08 Solec- Zdrój 15 Szkolenie ARiMR Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 2013.04.23 Solec- Zdrój 43 1. Ogólne informacje dotyczące działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, tj. beneficjenci działania, zakres pomocy, forma i wysokość pomocy; 2. Kwalifikowalność kosztów w ujęciu PROW 2007-2013 i Lokalnej Strategii Rozwoju; 3. Wskazanie warunków, jakie należy spełnić aby uzyskać pomoc; 4. Krótki instruktaż wypełniania wniosku o przyznanie pomocy dla działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 11

Szkolenie aktywizujące "e-aktywni 50+" Szkolenie aktywizujące pn. "Moja szansa- Jak założyć i prowadzić działalność gospodarczą" Szkolenie pn. Aktywizowanie społeczności lokalnej w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami 2013.05.28-2013.06.11 Stopnica 2013.05.27 Solec- Zdrój 2013.11.09 Stopnica 10 20 15 Kurs e-aktywni 50+ był skierowany do osób, które nie miały wcześniej styczności z komputerem oraz Internetem. Miał na celu naukę podstawowych zasad korzystania z komputera oraz sieci Internet. W ramach szkolenia wsparciem objętych zostało 10 mieszkańców obszaru LGD po 50 roku życia, którzy zechcieli skorzystać z naszej oferty w zakresie podniesienia swoich kompetencji informatycznych. Przedsięwzięcie to miało wymiar innowacyjny. Polegało ono na zakładanym przewartościowaniu podejścia do osób defaworyzowanych traktowaniu ich jako równoprawnych członków społeczności lokalnej. Z uwagi na fakt, że liczba osób bezrobotnych wciąż wzrasta, LGD G5 chciało chociażby w małym stopniu przyczynić się do tego aby takich osób nie przybywało na obszarze LGD. W związku z tym sfinansowano szkolenie pt:moja szansa- Jak założyć i prowadzić działalność gospodarczą. Obszar LGD przedstawia bardzo dużą wartość przyrodniczą. Znaczna część terenów objęta jest ochroną prawną, stanowiąc obszary chronionego krajobrazu, parki krajobrazowe oraz rezerwaty przyrody. Zachowanie tego dziedzictwa będzie w przyszłości stanowić o atrakcyjności turystycznej regionu. Proces ten wymaga jednak kształtowania świadomości ekologicznej mieszkańców. LSR w celu IV przewiduje działania / szkolenia w zakresie ochrony środowiska m.in. segregację odpadów, zmniejszanie ilości i objętości wytwarzanych odpadów, zmianę negatywnych przyzwyczajeń, poczucie odpowiedzialności pokoleniowej za stan środowiska naturalnego. W związku z powyższym 12

Szkolenia dla przedstawicieli organizacji pozarządowych 2013.11.30 Stopnica 33 sfinansowano koszty szkolenia mieszkańców obszaru LGD w zakresach dotyczących prawidłowej gospodarki odpadami. Na obszarze LGD G5 istnieje 68 prężnie działających organizacji pozarządowych. Niestety mimo ogromnych ambicji organizacji pozarządowych we włączenie się w proces zarządzania zmianą społeczną niejednokrotnie błądzą one po omacku w gąszczu uregulowań prawnych i wymogów formalnych. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom III sektora w ramach LGD sfinansowało szkolenie dla tych organizacji, by nauczyć je samodzielnego poruszania się na rynku funduszy grantowych, skutecznego wnioskowania o dotacje, a przede wszystkim stworzyć szeroko pojętą platformę współpracy między nimi samymi zarówno w sferze finansowej jak i pozafinansowej. W związku z trudnościami jakie NGO spotykają na swojej ścieżce we współpracy z samorządami sfinansowano szkolenie i koszty z nim związane, na którym przedstawiciele organizacji pozarządowych poznają m.in. Aspekty prawne, Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi, Finansowe formy współpracy, Pozafinansowe formy współpracy. Szkolenie pn. Jakościowe zarządzanie projektem 2014.08.30 Solec-Zdrój 18 W związku z trudnościami jakie NGO spotykają na swojej ścieżce zrealizowano szkolenie, na którym przedstawiciele organizacji pozarządowych dowiedzieli się m.in. co to jest i czym się charakteryzuje projekt, co to jest cykl życia projektu, jakie są metody identyfikacji projektów oraz jak tworzy się projekt. Szkolenie skierowane dla grupy defaworyzowanej jaką są organizacje pozarządowe. Szkolenie to miało na celu zapoznanie uczestników z wiedzą dot.: *zarządzania 13

cyklem projektu od zidentyfikowania problemu do jego rozwiązania, *metod identyfikacji projektów analiza SWOT, mapa problemów, drzewo problemów, zasoby materialne, ludzkie, sytuacyjne, wskaźnika sukcesu projektu i ich znaczenia oraz *monitoringiem i ewaluacją projektu. Komentarz: Organizacja i prowadzenie szkoleń o tematyce objętej Lokalną Strategią Rozwoju spotkało się z zainteresowaniem w sumie grupy 392 osób; ich różnorodność tematyczna spowodowała, że wśród uczestników znaleźli się ludzie z różnych grup i sektorów społecznych: rolnicy, przedsiębiorcy, bezrobotni, 50+, kobiety, młodzież, administracja publiczna, organizacje pozarządowe; Analiza ankiet podsumowujących prowadzone szkolenia pozwala wyciągnąć wniosek, że tego typu działania są racjonalne i oczekiwane przez mieszkańców obszaru. Uczestnicy szkoleń wskazali, że niejednokrotnie brak informacji lub niewystarczająca informacja odstręczała ich od podejmowania starań o środki. Formularze i procedurę wnioskowania uczestnicy określali jako trudną i żmudną a instrukcje zawiłe. Po zakończonych szkoleniach uczestnicy kilkakrotnie kontaktowali się z biurem LGD w celu uściślenia informacji, analizy kryteriów dostępu do poszczególnych działań oraz weryfikacji gromadzonej dokumentacji wnioskowej. Niewątpliwym sukcesem LGD pozostaje fakt, iż kilkunastu spośród uczestników szkoleń zostało w ich następstwie Beneficjentami środków w ramach LSR-u. Konkursy Konkurs z wiedzy ekologicznej Zostań fanem ekologii podczas imprezy Pożegnanie wakacji 2013 w Nowym Korczynie Konkurs z wiedzy ekologicznej Zostań fanem ekologii podczas imprezy Rodzina to siła w Europejskim Centrum Bajki w Pacanowie Konkurs fotograficzny pn. LGD G5 w obiektywie- promocja dziedzictwa przyrodniczego Ponidzia Królewskiego 2013.08.25 Nowy Korczyn 2013.08.18 Pacanów 01.04.2014-20.05.2014 6 8 12 Celem konkursów było włączenie młodych mieszkańców terenu LGD do aktywnego udziału w zapobieganiu degradacji środowiska naturalnego, a także budzenie ich świadomości, że stan lokalnego środowiska jest naszą wspólną odpowiedzialnością dziś i jutro. Uczestnicy konkursu odpowiadali na pytania z zakresu ekologii i ochrony środowiska. Dla najlepszych przygotowano nagrody w postaci książek i albumów o tematyce ekologicznej i przyrodniczej. Obszar działania LGD Stowarzyszenie G5 jest terenem czystym ekologicznie, o wspaniałych walorach przyrodniczych, a także Solec Zdrój walorach uzdrowiskowych, to teren o bardzo małym uprzemysłowieniu, o dominującej roli rolnictwa. 14

Komentarz: Czynniki te mogą być wielkim atutem regionu w rozwoju turystyki. Wspaniałość fauny i flory, do tego bardzo bogate dziedzictwo historyczne, sięgające początków polskiej państwowości, czynią zeń obszar niezwykle atrakcyjny. Celem konkursu, którego organizatorem było LGD Stowarzyszenie G5, było ukazanie wspaniałego dziedzictwa przyrodniczego obszaru objętego LSR, a przez to zwiększoną ochronę środowiska naturalnego jak również promocję krajobrazu i zasobów przyrodniczych, rozwój turystyki, aktywizacja mieszkańców a także chęć zainteresowania mieszkańców obszarem LGD G5. Celem konkursu był również wzrost rozpoznawalności regionu, przyrodniczych walorów turystycznych obszaru wśród jego mieszkańców jak również turystów, poprzez prezentację nagrodzonych i wyróżnionych zdjęć podczas Festiwalu Kultury Dziecięcej w Pacanowie (FKD). FKD przyciąga co roku rzeszę turystów, dlatego też Stowarzyszenie G5 promowało swój obszar podczas tej właśnie imprezy, wywołując nagrodzone w konkursie zdjęcia (3 szt.), które prezentowane były oprawione w antyramach i wystawione na stoisku LGD. Zdjęcia wyróżnione zostały zaprezentowane w wersji multimedialnej. Działanie to miało również na uwadze aktywizację społeczności lokalnej przyczyniającą się do wzrostu zainteresowania w zakresie współodpowiedzialności za stan środowiska naturalnego. Akcja ta przyczyniła się do zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców i turystów a także wpłynęła pozytywnie na zmianę niewłaściwych przyzwyczajeń co jest zamiarem realizowanego przez LGD Celu IV LSR. 15

LGD w odniesieniu do celu IV zawartego w LSR podejmowała rozmaite próby zachęcania wnioskodawców do zainteresowania tematem ekologii i dbałości o stan środowiska naturalnego. Niestety na przestrzeni lat obejmujących realizację LSR nie udało się pozyskać Beneficjentów zainteresowanych tą tematyką. Można domniemywać, że przyczyną tego stanu rzeczy jest np. realizacja przez wszystkie samorządy powiatu buskiego projektu Instalacja systemów energii odnawialnej na budynkach użyteczności publicznej oraz domach prywatnych w gminach powiatu buskiego i pińczowskiego", który wsparty przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej spowodował iż mieszkańcy powiatu skorzystali z tej możliwości wykorzystania energii odnawialnej na swoje potrzeby. W ramach kosztów aktywizacji LGD zorganizowała jednak kilka akcji, które poruszyły temat ekologii i wykorzystywania alternatywnych źródeł energii oraz bardzo ważny element selektywną zbiórkę odpadów. Uczestnicy tych akcji ocenili, że tego typu zagadnienia są bardzo ważną sferą życia społecznego i wymagają ciągłej pracy nad kształtowaniem świadomości mieszkańców. Wydarzenia promocyjne Rajd rowerowy szlakiem Zielonego listka Wyjazd studyjny do gospodarstwa agroturystycznego Gratka 2012.08.26 Świniary- Włosnowice 2012.05.13 Celiny (Gmina Raków) 44 20 LGD G5 zorganizowała rajd rowerowy Szlakiem Zielonego Listka. Uczestnikiem wyprawy mógł być każdy chętny pełnoletni mieszkaniec obszaru G5 lubiący jazdę rowerem. Trasa szlaku wiodła przez takie miejscowości jak: Świniary, Ludwinów, Błotnowola, Brzostków, Kawęczyn, Ostrowce, Zagórzany, Chinków, Strażnik, Żuków, Zborów, Włosnowice. Rowerzyści ze sprzyjającą pogodą oraz wspaniałymi humorami wyruszyli szlakiem zielonego listka przez okoliczne miejscowości. Zwiedzanie gospodarstwa agroturystycznego Gratka w miejscowości Celiny, gmina Raków, które skorzystało z dofinansowania w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej. W gospodarstwie odbyła się dyskusja dotycząca funkcjonowania gospodarstw agroturystycznych. Przedstawione zostały formalno-prawne aspekty tworzenia gospodarstw Agroturystycznych, omówione zostały wymagania i uwarunkowania, jakie należy uwzględnić podczas przygotowywania gospodarstwa do świadczenia usług agroturystycznych, Kierownik LGD Stowarzyszenia G5 16

przedstawiła możliwość pozyskania środków finansowych na prowadzenie usług agroturystycznych - oś 4 LEADER PROW 2007-2013. Wyjazd studyjny Cudze chwalicie swojego nie znacie zwiedzanie zabytkowej Wiślicy Festiwal LGD-ów Baw się z nami LGD ami. Pogadanka- prezentacja przyrodniczego dziedzictwa Ponidzia - podczas imprezy Kingonalia 2013 2013.05.25 Wiślica 2013.06.08 Kielce 2013.07.21 Nowy Korczyn 20 Ok.1000 Ok. 100 osób LGD sfinansowało wyjazd studyjny. Podczas wyjazdu zwiedzano zabytkową Wiślicę, m.in.: Muzeum Regionalne, Bazylikę Kolegiacką Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Dom Długosza. Uczestnicy wyjazdu poznali historię miejsca, które jest początkiem Państwa Polskiego. W związku z organizowaną przez ŚBRR imprezą plenerową w Kielcach dla świętokrzyskich LGDów, przewidzieliśmy także udział organizacji pozarządowych (Naszych Beneficjentów ), w związku z powyższym Stowarzyszenie "G5" na swoje stoisko zaprosiło do udziału Koło Gospodyń Wiejskich Kępianki. Panie przygotowały pyszne, tradycyjne potrawy do degustacji celem uatrakcyjnienia imprezy. Występy artystyczne, degustacja potraw regionalnych oraz konkursy z nagrodami to tylko niektóre z atrakcji, jakie odbywały się podczas imprezy Baw się z nami LGD ami. W Lokalnej Strategii Rozwoju IV cel ZACHOWANIE DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO OBSZARU zawarte jest stwierdzenie iż potrzeba działań z zakresu kształtowania odpowiedzialności za środowisko naturalne, dlatego też zorganizowana została akcja- prezentacja slajdów, przygotowana przez ornitologa, znawcę fauny i flory terenu Ponidzia, która przedstawiała bioróżnorodność przyrody gmin należących do LGD Stowarzyszenie G5. Pogadanka przyrodnicza przyciągnęła dużą uwagę uczestników, co oznacza, że stan środowiska naturalnego nie jest nam obojętny, a także widoczne jest zapotrzebowanie 17

Wyjazd studyjny w ramach dobrych praktyk do LGD Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Świętokrzyskiej 2013.07.27 Łagów 20 na tego typu działania/akcje, które podnoszą świadomość ekologiczną mieszkańców. LGD Stowarzyszenie G5 w dniu 27.07.2013r. zorganizowało wyjazd studyjny do LGD Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Świętokrzyskiej celem wymiany doświadczeń i przeniesienia dobrych praktyk na lokalny grunt. Podczas wizyty zorganizowana została konferencja nt Dobre praktyki, czyli projekty które wpływają na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich realizowane poprzez różne podmioty z udziałem środków lokalnej grupy działania Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Świętokrzyskiej. Podczas wyjazdu zwiedzano miejsca i obiekty dofinansowane w ramach realizacji LSR oraz wymieniano doświadczenia beneficjentów w obu LGD-ach. Rajd rowerowy szlakiem Bocianich gniazd Plebiscyt Być Kobietą Aktywną 2013 2013.09.08 Świniary- Włosnowice 2014.03.08 Pacanów 43 Ok. 100 LGD G5 zorganizowała II edycję rajdu rowerowego. Miłośnicy dwóch kółek wyruszyli o godz. 15:00 spod Kościoła w Świniarach podążając Szlakiem bocianich gniazd". Trasa liczyła ok. 40 km, a jej przebieg wyglądał następująco: Świniary- Solec-Zdrój- Wełnin- Zielonki- Ludwinów Piestrzec- Zborów- Żuków- Piasek Mały- Zagajów- Strażnik- Solec- Zdrój- Włosnowice. Wspaniała pogoda, nastrój rowerzystów oraz malownicza trasa i piękne widoki przyrody Ponidzia sprzyjały klimatowi rajdu. Na to liczyliśmy. Po drodze liczba uczestników zaczęła się powiększać, gdyż na planowanych przystankach do naszej grupy rowerzystów dołączało coraz więcej osób. Stowarzyszenie G5 rozpoczęło I edycję konkursu Być kobietą aktywną 2013, której następstwem będzie gala/ konferencja podsumowująca aktywność kobiet z obszaru LGD G5 w minionym roku. Zaplanowana została na dzień 8 marca 2014 r. w Europejskim 18

19 Centrum Bajki w Pacanowie, podczas organizowanej tam imprezy z okazji Dnia Kobiet. LGD promowała Stowarzyszenie G5 poprzez swoje stoisko, na którym ulotki, foldery i inne materiały reklamowe rozdawane były uczestnikom imprezy. Nominaci do nagród i wyróżnień wskazani zostali przez grono społeczeństwa lokalnego, poprzez dostarczenia w wyznaczonym terminie odpowiedniego formularza zgłoszeniowego stanowiącego załącznik do Regulaminu konkursu, dostępnego w biurze LGD G5 oraz na stronie internetowej Stowarzyszenia. Wyróżniona Kobieta otrzymała statuetkę oraz kosz łakoci. Celem I edycji tego typu Konkursu była promocja i upowszechnianie obecności kobiet w sferze publicznej i społecznej na terenie obszaru LGD. Zależy nam na zwiększaniu udziału kobiet w biznesie i gospodarce społecznej; aktywności zawodowej kobiet w sektorze przedsiębiorstw; aktywności środowisk lokalnych w obszarze kultury, turystyki i rekreacji; wspieraniu tożsamości lokalnej. Chcemy promować i docenić działania na rzecz zwiększania udziału kobiet w życiu zawodowym, społecznym i gospodarczym. Celem konkursu jest wyróżnienie i promocja aktywności kobiet oraz zainspirowanie do działania innych kobiet. Na Galę zostały zaproszone Kobiety ze Stowarzyszeń należących do LGD G5, samorządów, przedsiębiorstw, gospodarstw rolnych. Impreza miała charakter otwarty. Poza wyborami tej jednej najbardziej aktywnej kobiety, podczas tej uroczystości zorganizowano pokaz rękodzieła. Wśród Stowarzyszeń należących do LGD G5 prócz tańca, śpiewu, sztuki kulinarnej, są też takie, które zajmują się właśnie

Dzień Beneficjenta i konferencja podsumowująca wdrażanie PROW w okresie 2007-2013. Festiwal LGD-ów Baw się z nami LGD ami 09.05.2014 Stopnica 07.06.2014 Kielce 91 Ok. 1000 rękodziełem np. Stowarzyszenie Kobiet Kreatywnych ze Stopnicy. W ramach promocji LGD postanowiono wykorzystać umiejętność rękodzieła, w tym celu kobietom uczestniczącym w Gali rozdane zostały kotyliony w postaci małych kwiatów (róż) przyczepionych na agrafce, robione na bieżąco podczas imprezy. Staraniem naszym było, aby każda z kobiet odznaczała się przypiętym do ubrania kotylionem, jako miłą pamiątką z tego wyjątkowego wydarzenia. W związku z tym, że okres programowania 2007-2013 dobiegł końca LGD Stowarzyszenie G5 zorganizowało konferencję podsumowującą wdrażanie PROW w tym czasie. Podczas konferencji pracownik biura G5 przedstawił uczestnikom, którymi byli beneficjenci oraz członkowie stowarzyszeń, prezentację zawierającą raport monitorujący oraz zestawienie wszystkich wniosków złożonych do LGD G5 z podziałem na konkursy, gminy, sektory. Ponieważ konferencja ta połączona była z Dniem Beneficjenta na konferencję zostały również zaproszone organizacje pozarządowe czynnie udzielające się w nowoutworzonym inkubatorze organizacji pozarządowych. Zaprezentowali one swoje umiejętności m.in. śpiew, taniec, kabaret. Trzy koła gospodyń wiejskich z terenu "G5" przygotowały tradycyjne potrawy do degustacji celem uatrakcyjnienia konferencji. Barwny korowód, występy zespołów dziecięcych, młodzieżowych, folklorystycznych, kabaretowych, solistów i orkiestr dętych, pokazy walk rycerskich i sztuki ludowej oraz degustacja regionalnych potraw towarzyszyły 7 czerwca 2014r. imprezie plenerowej pn Baw się z nami LGD-ami. Wspólną zabawę rozpoczął 20

21 przemarsz barwnego korowodu sprzed pomnika Henryka Sienkiewicza na Plac Artystów w Kielcach, gdzie odbyła się główna część festynu. Swój dorobek prezentowały Lokalne Grupy Działania, które poprzez wspólną zabawę, pokazy, występy i warsztaty przybliżyły ideę swojego działania. O ważnej roli takich organizacji mówił Marszałek Adam Jarubas, który oficjalnie otworzył imprezę. W regionie świętokrzyskim mamy 18 lokalnych grup działania. Smakujcie dziś smaki świętokrzyskiej wsi zachęcał Marszałek. Swój dorobek artystyczny i dziedzictwo kulinarne prezentowało 18 Lokalnych Grup Działania. Zapewnili niepowtarzalne pachnące wiejskim chlebem ze smalcem i ogórkiem małosolnym wiejskie klimaty i smaki. Lokalne Grupy Działania bo o nich mowa prezentowały się na głównej ulicy stolicy regionu świętokrzyskiego. To była kolejna odsłona cyklicznej już imprezy pod hasłem Baw się z nami LGD - ami. A kielczanie i turyści mogli bawić się z LGD ami z czterech sąsiadujących ze sobą województw. Nie zabrakło także specjałów kuchni regionalnej i nie tylko. Na kilkunastu stoiskach ustawionych wzdłuż centralnej ulicy Kielc, popularnej Sienkiewce, prezentowały się Lokalne Grupy Działania reprezentujące nie tylko województwo świętokrzyskie, ale też mazowieckie, łódzkie oraz małopolskie. Na scenie na Placu Artystów aż do późnego wieczoru prezentowali się świętokrzyscy artyści zespoły dziecięce, młodzieżowe, folklorystyczne, kabaretowe, soliści i orkiestry dęte. Swoje stoiska wzdłuż ulicy Sienkiewicza rozstawiły Lokalne Grupy Działania z terenu województwa świętokrzyskiego. Przechodnie

Rajd rowerowy szlakiem Kapliczek, krzyży i świątków Rozgrywki sportowe I turniej piłki siatkowej drużyn amatorskich z terenu LGD Stowarzyszenia G5 07.09.2014 Świniary- Stopnica 2014.12.06 Solec- Zdrój chętnie próbowali regionalnych potraw oraz zapoznawali się z atrakcjami turystycznym poszczególnych regionów naszego województwa. LGD G5 również zaprezentowało swoje smaki i atrakcje. Na stoisku tym razem przedstawicielki stowarzyszenia koła gospodyń wiejskich wsi Kików serwowały pyszne potrawy. Gości odwiedzających stoisko G5 przyjmowali pracownicy LGD G5 oraz postać Koziołka Matołka, która przyciągała uwagę zarówno dzieci jak i dorosłych. 42 W grupie odważnych, którzy skorzystali z oferty wyprawy rowerowej organizowanej 7 września 2014r. przez LGD Stowarzyszenie G5 znalazło się ponad 30 osób- miłośników dwóch kółek. Uczestnicy rajdu rowerowego wyruszyli o godz. 15:00 spod Kościoła w Świniarach podążając Szlakiem kapliczek, krzyży i świątków". Trasa liczyła ok. 30 km, a jej przebieg wyglądał następująco: Świniary- Solec Zdrój- Zborów- Żuków- Piasek Mały- Kików- Sułkowice- Kików- Zagaje Kikowskie- Szklanów- Suchowola- Stopnica. Wspaniała pogoda, nastrój rowerzystów oraz malownicza trasa i piękne widoki przyrody Ponidzia sprzyjały klimatowi rajdu. Na to liczyliśmy. Po drodze liczba uczestników zaczęła się powiększać, gdyż na planowanych przystankach do naszej grupy rowerzystów dołączało coraz więcej osób. Po przebytych kilometrach uczestnicy rajdu dotarli do Stopnicy, gdzie w altance przy Gminnym Centrum Kultury czekały pyszne przekąski z grilla. 56 Głównym celem rozgrywek była integracja społeczności z obszaru działania LGD Stowarzyszenie G5,które przyciągnęła licznie fanów sportu i aktywnego wypoczynku. Projekt miał na celu 22

przeprowadzenie na terenie LGD eliminacyjnych rozgrywek w piłce siatkowej. Akcja miała na celu budowanie kapitału społecznego poprzez sportową aktywizację i propagowanie aktywnego wypoczynku, jako zdrowego stylu życia oraz promocję integracji jako formy funkcjonowania w lokalnym środowisku, przede wszystkim wśród najmłodszych członków społeczności zamieszkującej obszar LGD. Rozgrywki piłkarskie są powszechnie znaną i łatwo dostępną formą zaangażowania dzieci, młodzieży a także osób dorosłych w uprawianie sportu. Ulotki, foldery oraz inne materiały promocyjne były rozdawane uczestnikom turnieju a także kibicom. Uczestnikami turnieju w piłkę siatkową byli przedstawiciele różnych sektorów, zarówno organizacji pozarządowych, samorządów jak i gospodarczego. Przez cały czas trwania rozgrywek pracownicy biura promowali LGD oraz LSR udzielając informacji osobom zainteresowanym. W turnieju wzięło udział 8 drużyn, 6 osobowych, czyli ok 48 zawodników. Na widowni nie zabrakło także widzów dopingujących turniej. Prawo uczestnictwa w turnieju miały drużyny zgłoszone w odpowiednim terminie, w odpowiedzi na ogłoszenie o organizowanych rozgrywkach (strony internetowe: LGD "G5", gmin należących do Stowarzyszenia) oraz po wypełnieniu i dostarczeniu do LGD: karty zgłoszenia drużyny i oświadczenia wyrażającego zgodę na udział w turnieju. Rozgrywki odbyły się na Hali Sportowej w Solcu- Zdroju. Komentarz: Organizacja powyższych wydarzeń o charakterze promocyjnym w ramach nabywania i aktywizacji miała przede wszystkim na celu budowanie marki Lokalnej Grupy Działania G5 poprzez angażowanie społeczności lokalnej w różnorodne przedsięwzięcia. Niektóre z powyższych działań kierowane były do mieszkańców w celu zachęcenia do korzystania ze środków dostępnych w ramach LSR poprzez pokazywanie dobrych praktyk. Inne miały pokazać bogactwo przyrodnicze i kulturowo-historyczne regionu i wzmocnić lokalny patriotyzm. Jeszcze 23

inne pokazywały lokalnych liderów i kreowały ich pozytywny wizerunek, wskazując jednocześnie na wielką potrzebę narodzin coraz to nowych lokalnych przywódców społecznych. Kolejne prezentowały dorobek LGD i Partnerów w kształtowaniu tożsamości społecznej obszaru oraz integrowały przedstawicieli różnych sektorów. Taka różnorodność działań skierowanych do mieszkańców najpełniej ukazuje oddolny charakter LEADERA i pokazuje jego wymiar społeczny. Kolejna misja LGD w okresie programowania 2014-2020 powinna umacniać ten poziom aktywności. Działania informacyjne Organizacja dyżurów eksperckich w zakresie działań agencyjnych (Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw) 2012 11 2013 10 2013 22 Z uwagi na fakt, że przygotowanie wniosku o pomoc z zakresu Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej i Tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw wymaga fachowej wiedzy, chcieliśmy wyjść na przeciw oczekiwaniom naszych potencjalnych beneficjentów i zapewnić im fachową pomoc przy aplikowaniu o środki z tych działań. Dlatego sfinalizowane zostało zatrudnienie specjalisty ds. obsługi wnioskodawców, który zatrudniony był na umowę zlecenie przez LGD przed ogłoszeniem naboru wniosków z ww. zakresu i pełnił dyżury w biurze LGD oraz pomagał przy sporządzaniu wniosku i EPO. Dyżury doradcy 2009 2010 11 23 Przed każdym ogłoszonym konkursem oraz naborem wniosków dyżury na terenie każdej gminy pełnił pracownik 2011 24 LGD świadcząc doradztwo w zakresie kryteriów wyboru oraz 2012 63 wymagań formalno- prawnych dot. poszczególnych konkursów. 2013 125 2014 25 Komentarz: Dotarcie z najpełniejszą informacją do jak najszerszego grona potencjalnych Beneficjentów było ważnym obszarem zaangażowania biura LGD. Świadczone doradztwo i pomoc w pokonywaniu procedur wnioskowania okazało się niezwykle pożądanym działaniem. Okazało się też bardzo skuteczne w działaniach Małe projekty oraz Odnowa i rozwój wsi. W zakresie Różnicowanie i Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw okazało się jednak niewystarczające, gdyż bardzo skomplikowane procedury i długi czas weryfikacji wniosków (najdłuższy 13 miesięcy!) w OR ARiMR spowodował, że nie wszystkie założone wskaźniki udało się osiągnąć. Pomimo pewnych niedociągnięć w zakresie tzw. działań agencyjnych misja LGD w okresie programowania 2007-2013 została spełniona w dosyć zadawalającym stopniu. Źródło: Opracowanie własne LGD. 24

Na podstawie powyższego zestawienia można wyciągnąć wniosek, że podejmowane przez LGD Stowarzyszenie G5 działania są bardzo zróżnicowane i skierowane do różnych grup docelowych. Poprzez różne formy przekazu szkolenia, spotkania informacyjne, konkursy LGD starała się dotrzeć z informacją o swoim funkcjonowaniu do jak najszerszej społeczności lokalnej oraz zaktywizować mieszkańców obszaru. Wynikiem tej kampanii informacyjno-promocyjnej był dość duży odzew na ogłaszane konkursy. 5.2. Zestawienie wniosków o przyznanie pomocy w ramach konkursów ogłaszanych przez LGD Stowarzyszenie G5 W okresie funkcjonowania LGD Stowarzyszenie G5 przeprowadziło 23 nabory wniosków w ramach działania 413 Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, w zakresie 4 działań: 6 naborów z małych projektów; 6 naborów z Różnicowania w kierunku działalności nierolniczej ; 6 naborów z Tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw oraz 5 naborów w ramach Odnowy i rozwoju wsi. Tabela 3. Stopień wykorzystania środków w okresie 2007-2013 w stosunku do planu budżetu LSR (stan na dzień 31.12.2014r. bez kosztów Funkcjonowania, nabywania umiejętności i aktywizacji oraz bez Projektu współpracy) Aktualny limit z LSR, w tym: 5 616 476,00 4.1 Odnowa i rozwój wsi 3 212 928,98 4.1 Małe projekty 1 494 479,02 4.1 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 703 392,00 4.1 Różnicowanie w kierunku 205 676,00 Wykorzystanie łącznie, w tym: 5 343 986,35 4.1 Odnowa i rozwój wsi 3 131 606,98 4.1 Małe projekty 1 448 627,87 4.1 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 575 805,50 4.1 Różnicowanie w kierunku 187 946,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy dokumentów w biurze LGD. Analizując powyższe dane liczbowe widać pewne oszczędności faktycznego wykorzystania w stosunku do planu. Nadmienić w tym miejscu należy, że konkursy ogłaszane były na 100% dostępnych środków i złożone projekty zagospodarowały całość kwoty z ogłoszenia. W trakcie realizacji jednak pojawiały się pewne rozbieżności pomiędzy kwotami z podpisanych umów a kwotami z wniosków o płatność, których źródło tkwiło m.in. w stosowaniu ustawy Prawo zamówień publicznych (jst.), w pewnych różnicach cenowych pomiędzy wnioskowaniem a realizacją oraz w ocenie kwalifikowalności kosztów przez ARiMR. Niemniej jednak stopień realizacji budżetu wg szacunkowych danych na dzień 31.12.2014 kształtuje się na poziomie 95,15% w stosunku do planu. 25

Łącznie do LGD złożono 110 wniosków we wszystkich naborach, które zakończyły się podpisaniem umowy o dofinansowanie. Świadczy to o sporym zainteresowaniu ze strony podmiotów działających na terenie LGD oraz o skuteczności kampanii informacyjno-szkoleniowej prowadzonej przez biuro Lokalnej Grupy Działania od początku swojego funkcjonowania. W niektórych działaniach, było bardzo duże zainteresowanie, przekraczające czasami alokacje finansowe w danym naborze co skutkowało niejednokrotnie odrzuceniem wniosków. Wykres 1 Projekty złożone do LGD z podziałem na poszczególne konkursy. 575 805,50 zł 187 946,00 zł Odnowa i Rozwój Wsi 1 448 627,87 zł 3 131 606,98 zł Małe Projekty Tworzenie i Rozwój Mikroprzedsiębiorstw Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji zgromadzonej w biurze LGD G5 Największą część budżetu LGD zagospodarowane zostały w ramach konkursu Odnowa i rozwój wsi. Ten stan rzeczy jest oczywisty w sytuacji kiedy mamy do czynienia z refundacją środków, gdyż samorządy/instytucje kultury/kościoły mają zdecydowanie większą płynność finansową w porównaniu do innych grup Beneficjentów. W czasie realizacji LSR Stowarzyszenia G5 w tym działaniu wpłynęło 18 wniosków z czego 1 był wnioskiem organizacji o statusie opp a 17 to wnioski samorządów. Niewątpliwie pozytywnie należy ocenić zaangażowanie środków po stronie Małych projektów, gdyż te w większości przyczyniły się do pobudzenia aktywności społecznej i zaangażowały rozmaite grupy społeczne do realizacji przedsięwzięć zmieniających rzeczywistość na wsi. W tym miejscu należy podkreślić niesamowity wkład stowarzyszeń, które rozwinęły szeroki wachlarz działań zarówno kultywujących tradycje i dbających o zachowanie historycznych walorów obszaru, warsztatowych, wydawniczych jaki i społeczno-kulturalnych. 26

Najtrudniejszym do oceny jest sektor gospodarczy, gdyż on kieruje się w podejmowaniu decyzji rachunkiem ekonomicznym przede wszystkim a system refundacji oraz dosyć skomplikowana i wymagająca sporego przygotowania formalnego procedura wnioskowania nie stanowi zachęty do podejmowania wysiłku o zdobycie dofinansowania planowanych inwestycji. Dosyć często spotykana jest opinia, że przedsiębiorcy wolą zrobić to własnymi środkami dłużej, lecz bez biurokracji, która określają jako zbędną. Wykres 2. Projekty zrealizowane w ramach konkursów ogłaszanych przez LGD Stowarzyszenie "G5" wg statusu wnioskodawcy. 4 000 000,00 zł 3 500 000,00 zł 3 395 231,66 zł 3 000 000,00 zł 2 500 000,00 zł 2 000 000,00 zł 1 500 000,00 zł 1 000 000,00 zł 500 000,00 zł 0,00 zł 633 865,82 zł 610 641,66 zł 265 114,21 zł 241 117,81 zł 198 015,19 zł JST Przedsiębiorcy NGO Osoby Fizyczne Kościoły Instytucje Kultury Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji zgromadzonej w biurze LGD G5 Wykres powyższy obrazuje zaangażowanie poszczególnych grup wnioskodawców w starania o środki w ramach LSR na przestrzeni lat 2009-2014. Niewątpliwym liderem pod względem wykorzystania kwot są samorządy, lecz ilościowo dominuje sektor społeczny. Jednostki samorządu terytorialnego realizowały kilka dużych przedsięwzięć inwestycyjnych w ramach Odnowy i rozwoju wsi i tylko kilkanaście wniosków w ramach Małych projektów. Jako sukces należy uznać pobudzenie aktywności stowarzyszeń, które wykazały spory wysiłek (chociażby przy zapewnieniu wkładu własnego do projektów) i podjęły skuteczne próby pozyskania funduszy. Niektóre podejmowały kilkakrotnie trud realizacji projektów, które zmieniły wizerunek organizacji, miejscowości i obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju W zakresie ochrony dóbr wpisanych do rejestru zabytków zaobserwowano wzmożone zainteresowanie instytucji kościelnych wnioskowaniem o środki na ratowanie niszczejącego dziedzictwa historycznego. 27

Zaś sferą organizacji imprez, warsztatów i animowania społeczności a także tworzenia oferty atrakcyjnego spędzania czasu wolnego zajęły się instytucje kultury. W zakresie tworzenia nowych miejsc pracy i rozwoju gospodarczego obszaru w grupie wnioskodawców znalazło się kilka przedsiębiorców i rolników. Patrząc na rozkład kwot na poszczególne grupy Beneficjentów można zaryzykować stwierdzenie, że gdyby wyłączyć działanie Odnowa i rozwój wsi to interesy każdej z poszczególnych grup zostały zaspokojone w stopniu porównywalnym. Wykres 3. Liczba wniosków zrealizowanych przez wnioskodawców LGD Stowarzyszenia "G5" z podziałem na status wnioskodawcy 40 35 30 25 20 15 38 35 10 5 0 10 10 10 JST NGO Osoby fizyczne Kościoły Instytucje Kultury 7 Przedsiębiorcy Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji zgromadzonej w biurze LGD G5 Powyższy wykres ukazuje ilościowy rozkład projektów zrealizowanych za pośrednictwem LGD G5 we wszystkich konkursach łącznie. Na pierwszy rzut oka widać, że sektor społeczny i gospodarczy razem zdecydowanie dominuje nad sektorem publicznym co jest bardzo pozytywnym symptomem w realizacji założeń Osi IV PROW LEADER. 28

Wykres 3. Projekty zrealizowane w ramach konkursu Małe Projekty wg statusu wnioskodawcy 600 000,00 zł 500 000,00 zł 503 281,66 zł 400 000,00 zł 370 984,68 zł 300 000,00 zł 200 000,00 zł 241 117,81 zł 198 015,19 zł 100 000,00 zł 77 168,21 zł 58 060,32 zł 0,00 zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie dokumentacji zgromadzonej w biurze LGD G5 Działanie Małe projekty było bardzo ważnym punktem realizacji LEADERA w perspektywie czasowej 2009-2013. Pokazywało najpełniej oddolność Programu i uczyło zaangażowania społeczności lokalnej w realizację celów i przedsięwzięć szczególnie dla nich ważnych. Stowarzyszenia, osoby fizyczne, kościoły czy instytucje kultury rozwinęły dzięki nim szeroki wachlarz przedsięwzięć, które zbudowały i wniosły w społeczeństwo wartość nie do przecenienia kapitał społeczny. Na podstawie powyższej analizy można wywnioskować jakie trendy panowały wśród zainteresowanych wnioskodawców. Zestawienie to jest punktem wyjścia do analizy postępów w realizacji wskaźników określonych w Lokalnej Strategii Rozwoju. 6. Postęp w realizacji projektów oraz stopień(analiza) osiągniętych wskaźników. Wnioski o przyznanie pomocy na operacje w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju złożone do LGD Stowarzyszenie G5 w ramach ogłaszanych konkursów, a następnie ocenione przez Radę pod kątem zgodności z celami określonymi w LSR oraz kryteriami wyboru, są następnie oceniane formalnie w Świętokrzyskim Biurze Rozwoju 29