Wstęp... Wykaz autorów... Wykaz skrótów... XI XV XXI Część I. Komentarz do ustawy o rachunkowości Rozdział 1. Przepisy ogólne... 3 Wprowadzenie... 3 Art. 1. [Przedmiot]... 4 Art. 2. [Zakres przedmiotowy]... 5 Art. 3. [Słowniczek]... 10 Art. 4. [Zasady ogólne]... 27 Art. 4a. [Wymagania dotyczące sprawozdań]... 30 Art. 5. [Ciągłość]... 31 Art. 6. [Przychody i koszty]... 32 Art. 7. [Wycena majątku]... 34 Art. 8. [Sytuacja majątkowa]... 36 Rozdział 2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych... 39 Wprowadzenie... 39 1. Charakterystyka i teoretyczny opis zagadnień regulowanych przepisami rozdziału... 39 2. Zakres zastosowania przepisów rozdziału do poszczególnych typów jednostek sektora finansów publicznych... 43 3. Wyodrębnienie ewidencji dotacji celowych... 46 Art. 9. [Język ksiąg]... 47 Art. 10. [Polityka rachunkowości]... 53 Art. 11. [Prowadzenie ksiąg rachunkowych]... 74 Art. 11a. [Miejsce prowadzenia ksiąg rachunkowych poza siedzibą]... 74 Art. 12. [Zapisy księgowe]... 80 Art. 13. [Treść]... 87 Art. 14. [Dziennik]... 97 Art. 15. [Konta księgi głównej]... 102 Art. 16. [Konta ksiąg pomocniczych]... 103 Art. 17. [Rozwinięcie]... 103 Art. 18. [Miesięczne zestawienie]... 114 Art. 19. [Inwentarz]... 116 Art. 20. [Podstawa zapisów]... 118 Art. 21. [Dowody księgowe]... 131 Art. 22. [Rzetelność dowodów]... 137 III
Art. 23. [Zapisy]... 146 Art. 24. [Zasady prowadzenia]... 150 Art. 25. [Poprawa błędów]... 160 Rozdział 3. Inwentaryzacja... 167 Wprowadzenie... 167 Art. 26. [Zakres i terminy]... 175 Art. 27. [Rozliczenie inwentaryzacji]... 210 Rozdział 4. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego... 217 Wprowadzenie... 217 1. Charakterystyka i teoretyczny opis zagadnień regulowanych przepisami rozdziału... 217 2. Zakres zastosowania przepisów rozdziału do poszczególnych typów jednostek sektora finansów publicznych... 221 Art. 28. [Sposoby obliczania]... 224 Art. 29. [Zaprzestanie działalności]... 243 Art. 30. [Waluty obce]... 247 Art. 31. [Zmiana wartości początkowej środków trwałych]... 260 Art. 32. [Odpisy amortyzacyjne środków trwałych]... 273 Art. 33. [Wycena wartości niematerialnych i prawnych]... 287 Art. 34. [Wycena zapasów]... 296 Art. 34a. [Obliczanie przychodów z usługi niezakończonej]... 312 Art. 34b. [Wpływ kosztów na wynik finansowy]... 313 Art. 34c. [Weryfikacja kosztów]... 313 Art. 34d. [Niestosowanie przepisów]... 314 Art. 35. [Aktualizacja wartości]... 330 Art. 35a. [Instrument finansowy]... 334 Art. 35b. [Odpisy aktualizujące należności]... 338 Art. 35c. [Ustalenie przyczyny dokonania odpisu aktualizacyjnego]... 350 Art. 35d. [Rezerwy na zobowiązania]... 351 Art. 36. [Kapitały (fundusze) własne]... 359 Art. 36a. [Zbycie akcji własnych]... 369 Art. 37. [Odroczony podatek dochodowy]... 370 Art. 38. [Ubezpieczyciele]... 379 Art. 39. [Rozliczenia międzyokresowe]... 380 Art. 40. (uchylony)... 394 Art. 41. [Przychód przyszłego okresu]... 394 Art. 42. [Wynik netto]... 396 Rozdział 4a. Łączenie się spółek... 411 Rozdział 5. Sprawozdania finansowe jednostki... 413 5.1. Podstawy prawne sporządzania sprawozdań finansowych jednostek sektora finansów publicznych... 413 5.2. Szczególne zasady sporządzania sprawozdań finansowych jednostek sektora finansów publicznych... 416 5.2.1. Sprawozdawczość finansowa na podstawie przepisów szczególnych wydanych do FinPublU... 416 5.2.2. Sprawozdania finansowe jednostkowe rodzaje i jednostki sporządzające... 417 5.2.3. Informacje uzupełniające jednostkowe sprawozdania finansowe... 418 5.2.4. Rok obrotowy, dzień bilansowy, dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych... 419 5.2.5. Termin sporządzenia i złożenia sprawozdań finansowych jednostek kontynuujących działalność... 420 IV
5.2.6. Termin sporządzania sprawozdań finansowych jednostek likwidowanych... 421 5.3. Sprawozdania finansowe łączne rodzaje i terminy... 423 5.3.1. Sprawozdanie łączne jednostek będących dysponentami budżetu państwa... 423 5.3.2. Sprawozdanie o charakterze łącznym JST... 423 5.3.3. Wyłączenia wzajemnych rozliczeń zasady ogólne... 424 5.3.4. Informacje uzupełniające łączne sprawozdanie finansowe... 425 5.4. Skonsolidowany bilans JST zakres i terminy... 427 5.5. Ograniczony obowiązek stosowania przepisów RachU w zakresie zatwierdzania sprawozdań... 428 5.6. Ograniczony zakres stosowania przepisów RachU w zakresie badania sprawozdań finansowych... 429 5.6.1. Szczególne uregulowanie dotyczące badania sprawozdania finansowego JST... 429 5.6.2. Prezentacja danych z ksiąg rachunkowych w sprawozdaniach finansowych jednostkowych... 430 5.7. Bilans z wykonania budżetu JST... 431 5.7.1. Ustalanie deficytu lub nadwyżki... 431 5.7.2. Ustalanie stanu wolnych środków... 434 5.7.3. Prezentacja oraz zasady wyceny aktywów i pasywów bilansu z wykonania budżetu JST, którego wzór został określony w załączniku Nr 9 do SzczegZasRachR... 435 5.8. Bilans jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego... 435 5.8.1. Wybrane pozycje aktywów... 436 5.8.2. Wybrane pozycje pasywów... 441 5.8.3. Rachunek zysków i strat jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego (wariant porównawczy)... 445 5.8.4. Wybrane pozycje rachunku zysków i strat... 447 5.9. Zestawienie zmian w funduszu jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego... 453 5.9.1. Wybrane pozycje zestawienia zmian w funduszu... 454 5.9.2. Wyłączenia wzajemnych rozliczeń szczegółowe zasady... 459 5.9.3. Reguły wyłączeń wzajemnych rozliczeń... 461 5.10. Załączniki... 464 Załącznik Nr 1. Prezentacja, zasady wyceny oraz powiązanie z ewidencją księgową sprawozdania Bilans z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego... 464 Załącznik Nr 2. Zasady wyceny, prezentacja oraz powiązanie z ewidencją księgową sprawozdania Bilans jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego... 468 Załącznik Nr 3. Prezentacja, zasady wyceny oraz powiązanie z ewidencją księgową sprawozdania Rachunek zysków i strat jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego (wariant porównawczy)... 476 Załącznik Nr 4. Prezentacja, zasady wyceny oraz powiązanie z ewidencją księgową sprawozdania Zestawienie zmian w funduszu jednostki... 481 Rozdział 6. Skonsolidowane sprawozdania finansowe grupy kapitałowej... 485 Wprowadzenie... 485 Art. 55. [Skonsolidowane sprawozdanie finansowe]... 487 Art. 56. [Wyłączenia z obowiązku przygotowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego]... 491 Art. 57. [Wyłączenia konsolidacji jednostek zależnych]... 492 Art. 58. [Wyłączenia konsolidacji jednostek zależnych]... 492 Art. 59. [Metody konsolidacji, wyceny udziałów]... 493 Art. 60. [Konsolidacja metodą pełną]... 494 V
Art. 61. [Konsolidacja metodą proporcjonalną]... 543 Art. 62. (uchylony)... 549 Art. 63. [Metoda praw własności]... 549 Art. 63a. [Trwała utrata wartości udziałów]... 550 Art. 63b. [Stosowanie jednakowych metod wyceny]... 554 Art. 63c. [Skonsolidowane sprawozdanie finansowe]... 555 Art. 63d. [Skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej]... 556 Rozdział 7. Badanie, składanie do właściwego rejestru sądowego, udostępnianie i ogłaszanie sprawozdań finansowych... 557 7.1. Charakterystyka i teoretyczny opis zagadnień regulowanych przepisami rozdziału... 557 7.2. Zakres i sposób stosowania przepisów rozdziału 7 RachU do badania sprawozdań finansowych JSFP... 569 7.3. Specyfika badania sprawozdania finansowego JSFP... 582 Rozdział 8. Ochrona danych... 589 Wprowadzenie... 589 1. Charakterystyka i teoretyczny opis zagadnień regulowanych przepisami rozdziału... 589 2. Zakres zastosowania przepisów rozdziału do poszczególnych typów JSFP... 590 Art. 71. [Przechowywanie dokumentacji]... 590 Art. 72. [Nośniki magnetyczne]... 595 Art. 73. [Miejsce i sposób gromadzenia]... 597 Art. 74. [Okres przechowywania]... 600 Art. 75. [Udostępnianie]... 602 Art. 76. [Zakończenie działalności]... 603 Rozdział 8a. Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych... 607 Rozdział 9. Odpowiedzialność karna... 609 Wprowadzenie... 609 1. Charakterystyka i teoretyczny opis zagadnień regulowanych przepisami rozdziału... 609 2. Zakres zastosowania przepisów rozdziału do poszczególnych typów JSFP... 610 Art. 77. [Nierzetelne sprawozdania]... 611 Art. 78. [Nierzetelny biegły]... 613 Art. 79. [Przestępstwa przeciwko informacji gospodarczej]... 614 Rozdział 10. Przepisy szczególne i przejściowe... 617 Art. 80. [Zakres stosowania ustawy]... 617 Art. 80a. (uchylony)... 618 Art. 81. [Upoważnienia]... 618 Art. 82. [Rozwinięcie]... 621 Art. 83. [Wzorcowe plany kont]... 622 Rozdział 11. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy końcowe... 623 Art. 84. (pominięty)... 623 Art. 85. [Przepisy derogacyjne]... 623 Art. 86. [Wejście z życie]... 624 Część II. Przypadki z praktyki odpowiedzi na pytania Rozdział 1. Ogólne zasady... 627 1. Uproszczenia w rachunkowości... 627 1.1. Moment księgowania faktury w koszty... 627 1.2. Księgowanie przedmiotów niskocennych... 628 2. Uznawanie za środki trwałe... 629 VI
2.1. Czy usunąć nakłady na obce środki trwałe z ewidencji?... 629 2.2. Wprowadzenie składników majątku do ewidencji środków trwałych... 630 2.3. Księgowanie zakupionych regałów mechanicznych do archiwum... 632 2.4. Ewidencja środków trwałych w starostwie... 633 2.5. Stadion miejski a możliwość przekazania go samorządowej instytucji kultury... 634 3. Zasady rachunkowości... 636 3.1. Ewidencja zwrotu dotacji udzielonej na rzecz przedszkola niepublicznego... 636 Rozdział 2. Dowody księgowe i księgi rachunkowe... 639 1. Dokumenty księgowe... 639 1.1. Forma papierowa dokumentów księgowych... 639 1.2. Kontrola wstępna dokumentów księgowych... 641 1.3. Numeracja dowodów księgowych... 641 2. Prowadzenie ksiąg w języku polskim... 642 2.1. Możliwość skorzystania z dowodów zastępczych przy dokumentowaniu wydatków w przypadku braku faktury... 642 3. Polityka rachunkowości... 645 3.1. Aktualizacja zasad (polityki) rachunkowości... 645 3.2. Antydatowanie dowodu dokonania kontroli wstępnej może skutkować odpowiedzialnością karną... 646 4. Księgi rachunkowe... 647 4.1. Księgowanie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe zgodnie z zasadą memoriału... 647 4.2. Przekształcenie szkoły a księgi rachunkowe... 649 4.3. Data zamknięcia ksiąg rachunkowych w samorządowych jednostkach budżetowych... 650 4.4. Czy w szkole trzeba prowadzić tylko jeden dziennik dla księgowań?... 651 4.5. Dopuszczalność dekretacji na wtórnikach przelewu wydrukowanych z systemu bankowości elektronicznej... 652 4.6. Ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych w powiatowych urzędach pracy... 653 4.7. Wykorzystywanie wydruków z programu komputerowego do dekretacji dokumentów księgowych... 654 4.8. Akceptacja faktur elektronicznych a dowód księgowy... 656 4.9. Możliwość zmiany programu finansowo-księgowego w ciągu roku budżetowego... 660 5. Korekty w księgach rachunkowych... 664 5.1. Korekta błędnie naliczonego wynagrodzenia... 664 5.2. Sposoby na przeksięgowanie salda konta 201... 665 5.3. Korekta błędnych zapisów... 666 6. Przechowywanie dowodów księgowych... 667 6.1. Przechowywanie i archiwizacja wybranych dokumentów... 667 Rozdział 3. Inwentaryzacja... 669 1. Przeprowadzenie inwentaryzacji w przypadku przekształceń jednostek sektora finansów publicznych... 669 2. Zapewnienia skarbnika o zerowym stanie kasy nie zwalniają z obowiązku inwentaryzacji... 670 3. Inwentaryzacja gruntów opiera się na dokumentach źródłowych, a nie dokumentach sporządzanych przez pracowników jednostki... 671 4. Za spis z natury odpowiada kierownik jednostki... 672 5. Powierzenie obowiązków w zakresie rachunkowości tylko w drodze odrębnego imiennego aktu... 673 6. Podstawą odpowiedzialności za inwentaryzację jest ważne powierzenie obowiązków... 674 7. Termin przeprowadzenia inwentaryzacji przez jednostki budżetowe... 675 VII
8. Inwentaryzacja nieruchomości w państwowej jednostce budżetowej... 676 9. Inwentaryzacja druków ścisłego zarachowania... 678 10. Zinwentaryzowanie gruntów niewłaściwą metodą stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych... 678 Rozdział 4. Wycena... 681 1. Grunty... 681 1.1. Wycena nieodpłatnie otrzymanego gruntu... 681 1.2. Korekta wartości nieruchomości w trwałym zarządzie jednostki budżetowej... 682 1.3. Odkupienie prawa użytkowania wieczystego a wycena gruntu... 683 1.4. Wycena i ewidencja gruntów... 686 2. Środki trwałe... 697 2.1. Przyjęcie do ewidencji środków trwałych opłaconych przez kilka jednostek w cenie zakupu czy w cenie, jaka jest na fakturze... 697 2.2. Ewidencja kosztów poniesionych po przyjęciu środka trwałego do użytkowania... 698 2.3. Ewidencja księgowa budynków oddanych w trwały zarząd... 700 2.4. Ewidencja wartości ulepszenia środka trwałego oddanego w użyczenie... 701 2.5. Określanie wartości księgowej zakupu środków trwałych wraz z materiałami eksploatacyjnymi... 702 2.6. Wycena wyposażenia po remoncie i modernizacji... 703 3. Środki trwałe w budowie... 704 3.1. Wprowadzenie składników majątku do ewidencji środków trwałych... 704 4. Wartości niematerialne i prawne... 706 4.1. Klasyfikacja budżetowa wydatków ponoszonych na zakup licencji na oprogramowanie... 706 4.2. Klasyfikacja wydatków ponoszonych na zakup programu i urządzenia do rejestrowania czasu pobytu dziecka w przedszkolu... 708 4.3. Księgowanie otrzymanego w formie darowizny sprzętu komputerowego... 709 4.4. Księgowanie zakupu 3-letnich licencji na programy komputerowe... 711 5. Długoterminowe aktywa... 712 5.1. Wycena długoterminowych aktywów finansowych w JST... 712 6. Amortyzacja i trwała utrata wartości... 718 6.1. Amortyzacja środka trwałego... 718 6.2. Inwestycja w obcym środku trwałym... 721 6.3. Koszty pokrywane przez samorządowy zakład budżetowy... 722 6.4. Odpisy amortyzacyjne od majątku wydzierżawionego... 724 6.5. Stawka amortyzacyjna środka trwałego otrzymanego w formie darowizny... 727 6.6. Odpisy amortyzacyjne od użyczonego majątku... 728 7. Waluty obce... 729 7.1. Zaksięgowanie środków z UE otrzymanych w euro... 729 7.2. Zaliczka za delegację zagraniczną... 731 8. Aktywa obrotowe... 734 8.1. Wycena materiałów na dzień bilansowy w JST... 734 9. Inwestycje... 735 9.1. Ewidencja należności długoterminowych z tytułu zajęcia pasa drogowego... 735 10. Odpis aktualizujący... 737 10.1. Sposoby ujęcia w księgach odpisów aktualizujących... 737 10.2. Przedawnione należności w samorządowym zakładzie budżetowym ewidencja i wykazywanie w sprawozdawczości budżetowej... 741 10.3. Tworzenie odpisów aktualizujących należności od zaległości głównych i odsetek... 745 VIII
Rozdział 5. Sprawozdania finansowe... 747 1. Informacja uzupełniająca do sprawozdania finansowego JST... 747 2. Przeksięgowanie wyniku finansowego w samorządowej jednostce budżetowej... 748 3. Wykazanie kredytów w bilansie... 749 4. Odsetki za zwłokę w zapłacie... 749 Rozdział 6. Konsolidacja... 755 1. Konsolidacja spółki wodnej... 755 Rozdział 7. Odpowiedzialność... 759 1. Jak naprawić zaniedbania w księgowości jfp?... 759 2. Sprawozdania finansowe i bilanse nie podlegają dyscyplinie finansów publicznych... 769 3. Kwoty minimalnej nie stosuje się do naruszeń dyscypliny finansów publicznych związanych z inwentaryzacją... 770 4. Odpowiedzialność dyrektora za rachunkowość... 771 Indeks rzeczowy... 773 IX