dr inż. Kajetan Wojsyk KONFERENCJA e-zdrowie w Województwie Świętokrzyskim, rozbudowa i wdrażanie systemów informatycznych w jednostkach służby zdrowia etap I Kielce, 2013-10-08 Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Utworzenie podstaw prawnych elektronizacji dokumentów Utworzenie systemu informacyjnego, w którym dane oraz dokumenty w postaci elektronicznej mogą być tworzone, udostępniane i przechowywane w perspektywie dziesiątków lat (minimum 20 lat ) Wykorzystanie istniejących zasobów informacyjnych Wyznaczenie daty, od której tworzenie dokumentów papierowych nie powinno już być stosowane
Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia Ustawa o działalności leczniczej Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U.2010.252.1697 z późn. zm.) Ustawa o ochronie danych osobowych Ustawa o podpisie elektronicznym Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych (Dz.U.2012.526) Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach
Cechy dokumentu medycznego wg HL7 CDA Trwałość (Persistence) Dokument istnieje w niezmienionej postaci od chwili wystawienia przez cały okres narzucony przez wymagania prawne i operacyjne. Przynależność (Stewardship) Dokument jest przechowywany i udostępniany przez organizację, która ponosi za to odpowiedzialność prawną i operacyjną. Gotowość do autentykacji (Potential for authentication) Dokument jest zestawem informacji przygotowanym do autentykacji przez jego wystawcę. Kontekstowość (Context) Dokument ustala domyślny kontekst dla swojej zawartości. Kompletność (Wholeness) Autentykacja dokumentu odnosi się do jego całości, a nie do wybranych części. Czytelność dla człowieka (Human readability) Dokument musi być (przede wszystkim) czytelny dla użytkownika.
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <?xml-stylesheet href="{nazwa_transformaty}.xsl" type="text/xsl"?> <ClinicalDocument xmlns="urn:hl7-org:v3" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/xmlschema-instance" xmlns:extpl="http://www.csioz.gov.pl/xsd/extpl/r1" xsi:type="extpl:clinicaldocument"> <typeid extension="pocd_hd000040" root="2.16.840.1.113883.1.3"/> <templateid extension="{template_dokumentu_bazowego}" root="{oid_templaty_pl}"/> <templateid extension="{template_dokumentu_recepty}" root="{oid_templaty_pl}"/> <id extension="2345678" root="{oid_identyfikatory_recept}" displayable="true"/> <code code="57833-6" codesystem="2.16.840.1.113883.6.1" codesystemname="loinc" displayname="prescription for medication Document"> <translation code="rec" codesystem="{oid_typy_dokumentow}"> <qualifier> <name code="kdlek" codesystem="{oid_klasyfikacje_dokumentow}" displayname="kategoria dostępności leku"></name> <value code="rp" codesystem="{oid_kategorie_dostepnosci_leku}" displayname="rp"></value> </qualifier> <qualifier> <name code="trec" codesystem="{oid_klasyfikacje_dokumentow}" displayname="typ recepty"></name> <value code="g" codesystem="{oid_typy_recepty}" displayname="recepta na lek gotowy"></value> </qualifier> </translation> </code> <title>recepta</title> <effectivetime value="20130412"/> <confidentialitycode code="n" codesystem="2.6.840.1.113883.5.25"/> <languagecode code="pl-pl"/> <setid extension="432231" root="{oid_identyfikatory_zbiorów_wersji_recepty}"/> <versionnumber value="1"/> Przykład - fragment e-recepty
W czerwcu 2013 r. udostępniono reguły tworzenia EDM dla recept, skierowań i zleceń: - o dostęp do materiałów zawnioskowało kilkaset podmiotów - zebrano ponad 130 konstruktywnych propozycji rozszerzeń/zmian - w najbliższym czasie odbędą się warsztaty uzgodnieniowe W IV kwartale 2013 r. nastąpi udostępnienie środowiska testowego dla producentów oprogramowania Źródło: mat. CSIOZ
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych Ww. rozporządzenie reguluje sprawę współdziałania odrębnie budowanych, autonomicznych systemów, które muszą między sobą wymieniać dane.
Zgodnie z definicją zaproponowaną przez prof. Grażynę Szpor informacja jest przenaszalnym niematerialnym dobrem zmniejszającym niepewność. W ochronie zdrowia (chodzi o zdrowie i życie człowieka) informacja zmniejszająca niepewność co do jego stanu musi mieć priorytet nad jakąkolwiek inną informacją, podobnie jak pojazd uprzywilejowany w ruchu drogowym ma priorytet przejazdu w stosunku do innych pojazdów bo od tego priorytetu zależy bezpieczeństwo człowieka. Pojazd uprzywilejowany ma nie tylko pierwszeństwo przejazdu, ale także zwolniony jest z pewnych innych ograniczeń dotyczących generalnie pozostałych użytkowników drogi. Bezpieczeństwo fizyczne człowieka ma wyższy priorytet, niż bezpieczeństwo danych go identyfikujących!!! Szczególna rola i znaczenie systemu ochrony zdrowia dla bezpieczeństwa fizycznego ludzi wymagała przyjęcia odrębnej, ustawy definiującej strukturę systemu informacyjnego, w ramach którego gromadzone są i przetwarzane dane.
Dane finansowe osoby o identyfikatorze LHGLHIGNKPM PESEL: 51051207496 - LHGLHIGNKPM Jednostkowe dane medyczne osoby o identyfikatorze LHGLHIGNKPM Pytanie zasadnicze: ochrona kogo/czego przed kim/czym?
Elementy struktury współdziałają automatycznie, bez pośrednictwa człowieka Elementy struktury można definiować w zmieniających się realiach technologicznych i można je udoskonalać bez naruszania relacji Struktura modularna pozwala na zabezpieczenie się przed monopolizacją i skostnieniem Struktura modularna pozwala na kontrolę nad jakością informacji i jej dystrybucją
Tworzy się rejestry medyczne - prawnie i technicznie (podmiotowe i przedmiotowe, pierwotne i wtórne) Tworzy się specjalnie dedykowaną platformę wymiany dokumentów Wykorzystuje się lokalne bazy danych i lokalne systemy przedsiębiorstw podmiotów leczniczych System prawa i technologie umożliwiające transgraniczne przekazywanie dokumentacji medycznej ========== Wykorzystuje się systemy elektroniczne administracji publicznej Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności (PESEL) Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (epuap) Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju (TERYT) Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON) Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) Krajowy Rejestr Sądowy (KRS)
Informacja mająca znaczenie dla poprawy fizycznego bezpieczeństwa człowieka, jego zdrowia lub życia powinna być: 1) dostępna we właściwym czasie i miejscu (wyłącznie dla osób uprawnionych pacjenta, lekarza, pielęgniarki), 2) źródłowa, 3) aktualna, 4) wiarygodna, 5) zabezpieczona przed utratą i zniszczeniem w perspektywie co najmniej 20 lat, 6) zabezpieczona przed nieuprawnionym pozyskaniem. Swoistym wyzwaniem jest stworzenie takiego stanu prawnego, warunków technicznych i organizacyjnych, by ww. wymagania mogły być spełnione. Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia jest krokiem we właściwą stronę. Graficznie w uproszczeniu przedstawia to schemat:
*Powyższy schemat w wersji czytelnej w szczegółach znajduje się na stronie głównej http://www.csioz.gov.pl
Schemat systemu informacji w ochronie zdrowia opublikowany jest na stronie http://csioz.gov.pl/ Istotą systemu jest: Możliwość wykorzystania istniejących już, lecz do tej pory odrębnych, autonomicznych zasobów informacyjnych, Elektronizacja danych medycznych, które dotychczas zapisywane były na papierze a więc z natury rzeczy były nieprzetwarzalne (co powodowało m. innymi brak możliwości sprawnej realizacji badań statystycznych), kumulacja wiedzy o liczebności i kosztach realizacji procedur medycznych, możliwość pozyskania użytecznej wiedzy nt. wystawianych recept, skierowań, zleceń itd. (zapobieganie nadużyciom)
Kluczowymi elementami systemu informacji w ochronie zdrowia są rejestry, które zapewniają spójność informacyjną. Rejestry te udostępniają dane do różnych celów (statystycznych, naukowych, w celu tworzenia dokumentacji medycznej), jednak co do zasady służą one codziennej działalności leczniczej lub stanowią o możliwości działania podmiotu.
System powszechny (wykorzystywany w odniesieniu do każdego pacjenta / usługobiorcy) System składa się z niezależnie wytworzonych modułów funkcjonalnych (należących do odrębnych administratorów), współdziałających ze sobą (w oparciu o Krajowe Ramy Interoperacyjności) System tworzony jest przez różne podmioty w oparciu o jednolite, centralnie udostępniane zasoby wspólne (CSIOZ) System wykorzystuje mechanizmy identyfikacji i uwierzytelniania usługobiorców oparte m. innymi o profil zaufany epuap (a także inne lokalne systemy zapewniające bezpieczeństwo osoby oraz bezpieczeństwo danych osobowych i jednostkowych danych medycznych) Co znajdujemy w EAC?
Nr zadania Tabela realizacji zadań Europejskiej Agendy Cyfrowej w Polsce - raporty kwartalne Państwa członkowskie powinny Podmiot wiodący Podmioty wspierające 2.2 Interoperacyjność i normy Działania podjęte w danym obszarze w II kwartale 2013 r. (nazwa działania podjęte czynności) 28 Stosować europejskie ramy interoperacyjności na poziomie krajowym najpóźniej w 2013 r. MAC MF, MZ MAC, MF i MZ Dalsza implementacja przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych - Zadanie ciągłe 29 Państwa członkowskie powinny zrealizować zobowiązania dotyczące interoperacyjności i norm zawarte w deklaracjach z Malmö i Grenady najpóźniej w 2013 r. MAC MZ MAC i MZ Dalsza implementacja przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych - Zadanie ciągłe
Pacjent (usługobiorca) i pracownik medyczny są jednoznacznie identyfikowani w lokalnym systemie zgodnie z ich aktualnymi rolami (lekarz - jako osoba fizyczna - także może być pacjentem, a jako lekarz może występować w różnych rolach w różnych przedsiębiorstwach podmiotów leczniczych) Dokumentacja medyczna prowadzona jest w postaci elektronicznej (okres przechowywania min. 20 lat) Systemy teleinformatyczne wymieniają między sobą komunikaty związane z przekazywaniem zarówno danych medycznych, jak i innych danych (o lekach, finansowaniu świadczeń, dokumentach, receptach, lokalizacji różnego rodzaju zdarzeń medycznych) Możliwe jest świadczenie usług telemedycznych (telediagnoza, telekonsultacja, telemonitoring itp )
Prawo wykonywania zawodu [ ] jest jedynym dokumentem stwierdzającym uprawnienia - tyle, że jest dokumentem papierowym i nie nadaje się do użycia w e-środowisku
System informacji w ochronie zdrowia aktualnie wykorzystuje równolegle dane i dokumenty w postaci elektronicznej jak i dane i dokumenty w postaci papierowej jedne i drugie są umocowane prawnie. Tworzy to stany nieciągłości przepływu informacji, w których jest miejsce na różnego rodzaju nadużycia. Wprowadzenie całkowitej elektronizacji i różnego rodzaju monitoringu diametralnie stan ten może zmienić
Wyciąg z Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą wyboru dokonano poprzez wskazanie numeru TERYT (2464011) mimo iż system ostrzega, że wyszukiwanie wg TERYT-u nie działa
http://onkologia.org.pl/raporty/
System informacji w ochronie zdrowia należy postrzegać jako część systemu informacyjnego państwa. Szczególnie widoczne jest to poprzez powiązanie z rejestrami tworzonymi przez Ministra Gospodarki, Ministra Sprawiedliwości, Ministra Spraw Wewnętrznych, Ministra Administracji i Cyfryzacji, Główny Urząd Statystyczny, ZUS itd
Źródło: Centrum Projektów Informatycznych MAiC
Poniżej zamieszczono fragment zestawienia nazw ulic w Częstochowie wg TERYTu oraz wg RPWDL. Jak widać, nazwy błędnie wpisane w RPWDL nie są odnajdywane w TERYT co jest oczywiste, ale pokazuje skalę i rodzaje błędów, do jakich skłonni są pracownicy, którzy wprowadzają dane do rejestrów. Np. ul. Wały Dwernickiego pozornie wpisana jest poprawnie, ale w rzeczywistości kończy się spacjami (2,3 lub 4 spacje). Ul. św. Brata Alberta zapisana jest na trzy sposoby Jeśli system ma być całkowicie zinformatyzowany, niedopuszczalne są sytuacje, w których semantycznie ten sam obiekt wprowadzony jest do tej samej tabeli w różnych wersjach.
Nazwa i kod województwa A B Liczba błędów Podmiot Przedsiębiorstwo Jednostka Komórka organizacyjna organizacyjna Po1 Po2 Po3 Po4 Po5 Po6 Po7 Po8 Pr1 Pr2 Pr3 Pr4 J1 J2 J3 K1 K2 K3 K4 Województwo podlaskie 20 2 96 60 0 0 0 2 0 1 18 0 5 2 1 0 5 0 0 15 0 0 11 Województwo opolskie 16 28 188 258 2 2 0 31 4 21 55 0 25 24 8 0 21 0 0 57 0 0 8 Województwo świętokrzyskie 26 24 97 289 0 0 0 34 0 21 16 0 25 24 6 0 25 0 0 88 0 0 50 Województwo lubuskie 08 63 149 474 4 4 0 69 0 35 11 2 50 49 20 2 59 0 0 158 0 0 11 Województwo warmińskomazurskie 28 64 204 602 0 0 0 72 0 31 21 0 58 55 14 0 79 0 0 252 0 0 20 Województwo małopolskie 12 54 457 627 1 1 1 56 0 44 112 2 52 50 8 2 57 0 0 208 0 0 33 Województwo kujawskopomorskie 04 123 331 1323 0 0 0 132 0 62 21 0 108 95 33 0 148 0 0 702 0 0 22 Województwo podkarpackie 18 166 483 1679 26 28 0 191 23 121 67 13 158 165 18 12 147 0 0 581 0 2 127 Województwo pomorskie 22 184 428 1728 2 5 2 191 5 128 35 4 169 156 37 1 195 0 0 773 0 0 25 Województwo lubelskie 06 199 332 1859 1 0 0 218 0 132 17 5 160 151 71 1 188 0 0 849 0 1 65 Województwo zachodniopomorskie 32 220 515 2041 6 5 0 0 5 135 149 9 167 171 81 8 185 0 0 964 0 0 156 Województwo śląskie 24 314 1172 2409 5 4 0 328 0 217 103 11 231 229 97 10 241 0 1 896 0 3 33 Województwo dolnośląskie 02 Województwo wielkopolskie 30 265 623 2654 1 1 0 277 0 158 95 5 204 179 136 4 242 1 1 1224 4 4 118 369 784 3609 7 6 0 386 0 260 50 45 303 314 96 35 429 0 0 1597 0 2 79 Województwo łódzkie 10 288 639 4039 1 21 1 303 0 224 64 31 277 271 35 31 357 23 31 2059 110 171 29 Województwo mazowieckie 14 544 1112 6678 0 0 1 590 0 425 118 11 499 471 126 7 561 0 0 3702 0 0 167 Razem 2907 7610 30329 56 77 5 2880 37 2015 952 138 2491 2406 787 113 2939 24 33 14125 114 183 954
Ochrona zdrowia wymaga właściwego finansowania Finansowanie wymaga miar (ile, komu, za co, kiedy, w jakim okresie, na jakiej podstawie) Miary wymagają punktów pomiaru (punktów kontrolnych, parametrów opisujących punkt) Proces musi być w pełni kontrolowany od rozpoczęcia do zakończenia.
(Źródło: A. Ameljańczyk, Raport końcowy projektu POIG.01.03.01-00-145/08)
Portal projektu P1
Oczekuje się, że sprzyjające prawo oraz dostępne technologie informatyczne, a także właściwa organizacja procesu przejścia od papierowych do elektronicznych nośników informacji (organizacja pracy) pozwolą na przemianę systemu ochrony zdrowia w bardziej sprawny i przyjazny dla jego wszystkich interesariuszy. Temu celowi służyć mają odpowiednie regulacje prawne (ustawy i rozporządzenia), umożliwiające całkowitą elektronizację informacji w ochronie zdrowia, a także szerokie konsultacje twórców oprogramowania i pracowników ochrony zdrowia (Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia organizuje konferencje i spotkania zainteresowanych stron).
Kompletność i jakość danych (RPWDL, Rejestr Zezwoleń na prowadzenie Aptek, Rejestr Hurtowni Farmaceutycznych we wszystkich tych rejestrach występują podmioty znajdujące się w konkretnej lokalizacji i powinny mieć one adresy zapisane zgodnie z brzmieniem w słowniku (rejestrze) TERYT. Identyfikacyjne kody resortowe powinny być zgodne z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie systemu resortowych kodów identyfikacyjnych oraz szczegółowego sposobu ich nadawania (Dz.U.2012.594) - bez tego nie mogą poprawnie działać wyszukiwarki zaimplementowane w rejestrach
Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowia obywateli Promocja zdrowia mająca na celu zapewnienie dobrobytu i solidarności społecznej Rozpowszechnianie informacji na temat zdrowia
Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych" (P1), Platforma udostępniania on-line przedsiębiorcom usług i zasobów cyfrowych rejestrów medycznych (P2), Elektroniczna Weryfikacja Uprawnień Świadczeniobiorców (ewuś)
Kierunek informatyzacji ochrony zdrowia w Polsce: Rozwój projektów regionalnych Badanie ankietowe projektów regionalnych e-zdrowie Zidentyfikowano 329 projektów na łączną kwotę: 1 117 908 715 PLN Źródło: Badania regionalne CSIOZ, luty 2012 r.
Źródło: Badania regionalne CSIOZ, luty 2012 r.
Krajowy Rejestr Dawców Krwi Rejestr Medycznie Wspomaganej Prokreacji Krajowy Rejestr Operacji Kardiochirurgicznych Krajowy Rejestr Nowotworów Ogólnopolski Rejestr Ostrych Zespołów Wieńcowych Ogólnopolski Rejestr Chirurgii Noworodka Polski Rejestr Wrodzonych Wad Rozwojowych Ogólnopolski Rejestr Kardiochirurgiczno-Kardiologiczny Przezcewnikowych Implantacji Zastawek Aortalnych
Centralnie przetwarzana informacja o elektronicznej dokumentacji medycznej tworzonej w różnych podmiotach leczniczych System P1 (CSIOZ) System A System B XML Wewnątrz szpitali zgodnie z naturalnym rozwojem stosowanych lokalnie systemów; na zewnątrz zgodnie z KRI (Krajowymi Ramami Interoperacyjności) Informacja o danych zawartych w bazach danych systemów: A, B, Y, Z Rejestry centralne Klasyfikacje XML System Y System Z
Przyrost I i II maj/czerwiec 2014 r. Zakres obejmuje m.in.: e-recepta, e-skierowanie, e-zlecenia IKP i osobista dokumentacja medyczna System Wspomagana Rozliczeń Platforma Publikacyjna i Platforma Dostępowa Przyrost III 09.2014 r. Statystyka Monitorowanie i analizy
1. Szyna Usług (SU) 2. System Administracji Administracja (SA-Ad) 3. System Administracji Zabezpieczenia i Prywatność (SA-ZiP) 4. System Administracji Audyt (SA-Au) 1. Platforma Dostępowa (PD) 2. Platforma Publikacyjna (PP) 3. Internetowe Konto Pacjenta (IKP) 4. Aplikacje Usługodawców i Aptek (AUiA) 5. Aplikacje Płatników (AP) 6. Aplikacje Innych Podmiotów (AIP)
1. System Gromadzenia Danych Medycznych Zdarzenia Medyczne (SGDM- ZM) 2. System Gromadzenia Danych Medycznych Recepty (SGDM-R) 3. System Gromadzenia Danych Medycznych Skierowania i Zwolnienia (SGDM-SiZ) 4. System Gromadzenia Danych Medycznych Osobista Dokumentacja Medyczna (SGDM-ODM) 5. System Obsługi Rejestrów Zarządzanie Danymi Podstawowymi (SOR-ZDP) 6. System Obsługi Rejestrów Rejestry (SOR-R) 7. System Obsługi Rejestrów Słowniki (SOR-S) 8. System Wspomagania Rozliczeń Wsparcie Rozliczania Usług (SWR-WRU) 9. System Wspomagania Rozliczeń Wsparcie Refundacji Leków (SWR-WRL) 10. System Weryfikacji (SW) 11. Pomocnicza Baza Rozszerzonych Danych Medycznych (PBRDM)
1. Hurtownia Danych Analizy, Statystyki, Raporty (HD-ASR) 2. Hurtownia Danych Monitorowanie (HD-M) 3. System Wykrywania Nadużyć (SWN)
monitorowanie procesów w ramach ochrony zdrowia, (trendy, cykle, anomalie) zarządzanie przez wskaźniki wyznaczenia progów alertowych i tolerancyjnych i dystrybucja komunikatów ostrzegawczych dekompozycja danych na poziom niezbędnych do analiz grup (wiekowych, obszarowy, etc.)