METODYKA PROWADZENIA ZAJĘĆ Z POCZĄTKUJĄCYMI Pierwsze zajęcia powinny zapoznać uczniów ze sprzętem łuczniczym. Pod kierunkiem nauczyciela - instruktora uczniowie zaznajamiają się z nazewnictwem i wyglądem łuku i strzał. Można dla zachęty pozwolić na oddanie strzału do słomianki z odległości około 5 metrów. Ważną sprawą jest wpojenie od pierwszych zajęć zasad bezpieczeństwa, o których mowa była wcześniej. W następnej kolejności przechodzimy do przydzielenia odpowiedniego sprzętu. Każdemu z uczniów dobieramy odpowiedni ochraniacz na przedramię oraz na palce (mogą być zastępcze, jeśli nie ma typowych). Łuk i strzały dobieramy wg podanych wcześniej zasad. Po zapoznaniu i przyswojeniu nazewnictwa sprzętu łuczniczego należy podać wskazówki obchodzenia się z nimi podczas zajęć. Ogólnie można je scharakteryzować następująco: - nie rzucać ani nie opierać się na łuku; - sprawdzać czy cięciwa przebiega w wyżłobionych miejscach zaczepów na zakończeniach ramion łuku; - unikać strzelania, gdy cięciwa jest za mało napięta lub skręcona, ewentualnie postrzępiona; - przy nakładaniu strzały ustawić piórko prowadzące pod kątem prostym do cięciwy. Jeżeli nauczyciel prowadzący zajęcia jest pewien, że uczniowie znają zasady bezpieczeństwa i nazwy poszczególnych części łuku i strzał może przejść do nauczania postawy łuczniczej (bez łuku). Nauka postawy łuczniczej Przed rozpoczęciem nauki postawy należy ustalić czy ćwiczący jest prawo czy też lewostronny. Podajemy opis pozycji dla prawostronnego. W przypadku kiedy mamy do czynienia z zawodnikiem lewostronnym należy postępować w sposób lustrzany. Stajemy w niewielkim rozkroku bokiem do tarczy, tak aby linia strzelania znalazła się między stopami. Należy zachować wyprostowaną, luźną postawę. Należy zwrócić głowę w kierunku tarczy i podnieść wyprostowaną lewą rękę do poziomu 13
ramienia, a potem skręcić dłoń kierując kciuk w górę. Nie wolno skręcać całego ramienia i łokcia ku górze co jest błędem. Koncentrujemy się tylko na skręcie dłoni. Zachowując prostą dłoń i nadgarstek przygotowujemy prawą dłoń do chwytu cięciwy, układając trzy palce w sposób pokazany na rysunku, chowając przy tym kciuk. Następnie przechodzimy do ruchów imitujących naciąganie cięciwy. W tym celu mając wyprostowaną lewą rękę wykonujemy ruch naciągania cięciwy prawą ręką. 14
Przesuwamy prawą rękę w tył do momentu gdy dłoń znajdzie się pod brodą. W tym momencie napinamy mięśnie palców tak, aby łopatki zbliżyły się do siebie. Skierowanym w górę kciukiem lewej dłoni celujemy w środek tarczy. Zamykamy lewe oko. Używając skierowanego w górę kciuka lewej dłoni celujemy w środek tarczy. Oczywiście jak we wszystkich sportach strzeleckich mamy zamknięte lewe oko. Ćwiczenia postawy ze strzałą Po powtórzeniu poprzednich ćwiczeń przechodzimy do ćwiczeń ze strzałą. Następnie odprowadzamy prawą rękę w tył, aż dłoń znajdzie się pod brodą. Należy zwrócić uwagę aby prawy łokieć i strzała znalazły się w jednej linii. Zwracamy uwagę, aby wszystkie ćwiczenia wykonywać dokładnie, pamiętając o prawidłowym ułożeniu tułowia, głowy, ramion i dłoni. Zachować wyprostowaną swobodną postawę. Umieszczamy ją pomiędzy palcem wskazującym i środkowym prawej ręki, a następnie opieramy ją pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki, przymykając jedno oko celujemy grotem strzały w środek tarczy. 15
Napinanie łuku Nauczanie prawidłowego napinania łuku powinno odbywać się najpierw bez strzały. Łuk w pozycji pionowej, ręka lekko opuszczona i ugięta w łokciu, palce zakotwiczone na cięciwie. Unosząc rękę trzymającą łuk do wysokości barków i skierowując łuk w stronę tarczy przyciągamy cięciwę do brody - ręka zakotwiczona na cięciwie umiejscawia się pod brodą. Palec wskazujący przylega do dolnej krawędzi brody. Przedramię i strzała tworzą jedną linię. Cięciwa przebiega przez środek nosa i dzieli brodę na dwie części. Pełne i prawidłowe napięcie łuku jest związane z przyjęciem najkorzystniejszej postawy łuczniczej, która pozwala na zaangażowanie jedynie niezbędnych grup mięśniowych, pomaga to w procesie celowania oraz zapewnia poprawne oddanie strzału. Wyprostowana ręka, trzymająca łuk stanowi przedłużenie linii barków i jednocześnie przez zwarcie stawu barkowego i zablokowanie łokciowego, daje oparcie dla napiętego łuku. Utrzymanie w ten sposób łuku powinno praktycznie zmniejszyć do minimum udział mięśni ręki, która ten łuk jedynie podpiera. Tułów prosty, pozwalający na utrzymanie głowy w pionie. Ręka odciągająca cięciwę jest ułożona pod brodą i stanowi od nadgarstka do łokcia przedłużenie strzały. Ćwiczenia postawy z łukiem Stojąc w postawie łuczniczej należy łuk oprzeć o wewnętrzną stronę dłoni. Palce należy lekko zamknąć. Podnosimy łuk do poziomu. 16
Ułożenie palców na cięciwie Chwytamy cięciwę ostatnimi członami palca wskazującego, środkowego i serdecznego. Wszystkie palce muszą być równo zagięte. Pamiętamy aby zachować dłoń i nadgarstek-proste. Zwolnienie cięciwy Zwolnienie cięciwy nie może być utożsamiane ze spuszczeniem cięciwy z palców w chwili wejścia" na cel. Właściwe określenie tego zjawiska powinno być nazwane ściągnięciem cięciwy. Technika zwolnienia (potocznie), a ściślej ściągnięcie cięciwy polega na: - zakończonym procesie celowania, - ześlizgu napiętych palców przytrzymujących cięciwę przy brodzie, zakończonym pracą mięśni grzbietu, - ruch ręki w tył z określoną szybkością bez opuszczania łokcia w dół. Prawidłowe wykonanie uwarunkowane jest odpowiednią szybkością pociągnięcia ramienia do tyłu w płaszczyźnie poziomej i cofnięciem barku (w tej fazie ruch następuje zbliżeniem prawej łopatki do kręgosłupa). Palce ręki zakotwiczonej na cięciwie w czasie działania mięśni, powodujących ruch ramion do tyłu ześlizgują się z cięciwy i przesuwają do żuchwy. 17
Należy tu pamiętać o: - odpowiednim ułożeniu palców na cięciwie i właściwym zakotwiczeniu palca czwartego, - utrzymaniu cięciwy przy brodzie, rozluźnionych mięśniach przedramienia, luźno wyprostowanej dłoni, - równoczesnym ześlizgu wszystkich palców ułożonych na cięciwie, - odpowiedniej szybkości cofania ręki przytrzymującej cięciwę. Najczęściej spotykane błędy: 1. zwolnienie cięciwy przez wyprost palców w przód, powodujący jednocześnie odpadanie ręki od brody w bok. 2. odciąganie cięciwy w bok nadające jej dużą amplitudę drgań w chwili wyrzutu strzały. 3. ściągnięcie cięciwy w bok przez wyłączne działanie mięśni ręki, a nie grzbietu, co powoduje opadanie łokcia w dół. 4. nierównoczesny ześlizg palców, powodujący odwracanie ręki na zewnątrz. Następuje to przy wadliwym zakotwiczeniu palców - szczególnie palca czwartego. Po zwolnieniu cięciwy wskazane jest utrzymanie w dalszym ciągu pozycji łuczniczej, powinno ono trwać przynajmniej do chwili trafienia strzały w tarczę. Strzelający w tym czasie obserwuje lot wypuszczonej strzały, a następnie dokonuje analizy układu rąk. Przygotowanie do pierwszego strzału (8 elementów) Mając opanowaną postawę łuczniczą możemy przejść do przygotowania do pierwszego strzału. W tym celu przerabiamy kolejno następujące punkty. 1. Postawa z łukiem Mając opuszczony łuk, stoimy w postawie łuczniczej. Wzrok skierowany prosto w tarczę. 18
2. Zakładanie strzały Trzymając łuk opisanym chwytem, lekko go opuszczamy, tak aby cięciwa nie dotykała ciała. Następnie trzymając strzałę w połowie jej długości prawą ręką, prostopadle do łuku wciskamy nasadę aż do oporu w siodełko na cięciwie. Strzałę układamy na podstawce lub półeczce. Przy nauczaniu początkujących zaleca się stosowanie strzał nieco dłuższych, niżby to wynikało ze wskazówek doboru sprzętu, bowiem strzała może spaść z podstawki w czasie napinania łuku i skaleczyć rękę. 3, 4, 5, 6. Naciąganie cięciwy 3. Unosimy łuk do poziomu, chwytami trzema palcami cięciwę pamiętając aby nie naciskać na strzałę. 4. Powoli naciągamy łuk tak aby prawy łokieć znajdował się w przedłużeniu strzały. W tym czasie majdan łuku powinien opierać się o dłoń pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym, pozostałe palce, lekko zamknięte, przygotowane do przytrzymania łuku po oddaniu strzału. 5. Cięciwa dotyka brody i czubka nosa. Wskazujący palec prawej ręki zajmuje położenie pod brodą. Tę pozycję nazywamy zakotwiczeniem ręki napinającej cięciwę. 6. Ściągając łopatki nie rozluźniamy mięśni pleców. 19
7. Celowanie Powoli, naprowadzamy celownik do środka tarczy, pamiętając równocześnie o kontroli cięciwy na środku łuku. 20
8. Oddanie strzału Po wybraniu odpowiedniego momentu energicznym ruchem prawego łokcia w tył zwalniamy cięciwę. Następuje strzał. 21