Rozwój systemu finansowego w Polsce

Rozwój systemu finansowego w Polsce Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski Warszawa, 1 grudnia 29 r. 1

Ewolucja systemu finansowego Aktywa światowego systemu finansowego w latach 2-28 bln USD 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 112 114 113 37 24 17 34 33 26 27 28 126 33 31 139 38 34 18 2 22 24 27 36 38 4 43 46 51 56 61 Uwaga: niektóre dane nie sumują się ze względu na zaokrąglenia. Źródło: Mapping Global Capital Markets, Sixth Annual Report, McKinsey Global Institute, 29. 155 45 37 174 54 42 28 194 62 34 48 29 178 2 21 22 23 24 25 26 27 28 51 32 Rynek akcji Papiery dłużne pozostałych sektorów Papiery dłużne sektora publicznego Sektor bankowy Lata 2 21 22 23 24 25 26 27 28 Nominalny PKB w bilionach USD 37 39 4 42 46 49 52 57 61 Aktywa systemu finansowego do PKB w % 33 297 282 298 35 32 334 343 293 2

Struktura systemu finansowego (1) Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w latach 25-28 (w %) 25 26 27 28 Polska 85, 96,5 13,2 11,5 Czechy 126,7 125,6 134,3 137,3 Węgry 114,9 128,4 14,5 152,4 Strefa euro (MU 15) 419,8 442,7 465,3 456,4 Źródło: dla strefy euro: ECB Statistical Data Warehouse, Eurostat; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz dane GUS. Polska gospodarka, podobnie jak gospodarki innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, wciąż charakteryzuje się względnie niskim poziomem pośrednictwa finansowego. 3

Struktura systemu finansowego (2) Struktura aktywów systemu finansowego w Polsce w latach 21-29 1 % 8 6 4 2 21 22 23 24 25 26 27 28 Q2 29 Banki komercyjne i spółdzielcze Zakłady ubezpieczeń Fundusze inwestycyjne Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe Podmioty maklerskie Otwarte fundusze emerytalne Źródło: NBP, KNF, Analizy Online, KSKOK. 4

Struktura systemu finansowego (3) Aktywa instytucji finansowych w Polsce w latach 21-29 (w mld zł) 21 22 23 24 25 26 27 28 Q2 29 Banki komercyjne 439,7 434,6 455, 499,7 539,4 624, 729,4 963, 976,3 Banki spółdzielcze 3, 31,9 34, 38,8 47,1 57,8 65,6 75,8 76,2 SKOK-i 1,8 2,5 3,3 4,2 5,3 6, 7,3 9,5 11,1 Zakłady ubezpieczeń 47,1 57,6 65,7 77,9 89,6 18,6 126,9 137,9 14,3 Fundusze inwestycyjne 12,1 23, 33,8 37,6 61,6 99,2 133,8 73,9 77,2 Otwarte fundusze emerytalne 19,4 31,6 44,8 62,6 86,1 116,6 14, 138,3 152,9 Podmioty maklerskie 2,9 2,8 3,7 5,5 6,9 1,8 11,8 8,6 9,6 Łącznie 553, 584, 64,3 726,3 836, 123, 1214,8 147, 1443,6 Źródło: NBP, KNF, Analizy Online, KSKOK. 5

Struktura systemu finansowego (4) Struktura aktywów finansowych gospodarstw domowych w latach 21-29, wg stanu na koniec okresu (w mld zł) 9 8 7 6 mld zł Gotówka w obiegu (bez kas banków) Akcje notowane na GPW Skarbowe papiery wartościowe 5 4 3 2 1 21 22 23 24 25 26 27 28 Q2 29 Źródło: NBP, GUS, KSKOK, KNF, Analizy Online. Tytuły uczestnictwa UFK i składki oszczędnościowe ubezpieczeń na życie Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Środki na rachunkach w OFE Depozyty w SKOK-ach Depozyty bankowe 6

Struktura systemu finansowego (5) 2 15 1 5-5 -1-15 -2-25 Miesięczne zmiany wybranych pozycji aktywów gospodarstw domowych w latach 25-29 mld zł I I X I I wzrost indeksów giełdowych X I I X I korekty na GPW I X I I IX 25 26 27 28 29 Depozyty złotowe (sektor bankowy) Tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Tytuły uczestnictwa UFK i składki oszczędnościowe z tytułu zawartych umów ubezpieczeń na życie Obligacje skarbowe Źródło: NBP, Analizy Online. 7

Struktura systemu finansowego (6) Zewnętrzne źródła finansowania polskich przedsiębiorstw w latach 21-29 (w mld zł) 5 4 3 2 1-1 mld 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Emisje długoterminowych obligacji na rynku krajowym Emisje długoterminowych obligacji na rynkach zagranicznych Emisje akcji na GPW Zmiana wartości kredytów bankowych Zmiana wartości pożyczek od podmiotów dominujących Leasing 1 Dla 29 r. dane zostały zanualizowane na podstawie wartości za okres styczeń-wrzesień. W przypadku emisji akcji na GPW dane dla 29 r. obejmują zanualizowaną wartość tych emisji na podstawie danych za okres styczeń-październik 29 r. oraz wartość emisji akcji spółki PGE (5,97 mld zł) i banku PKO BP (5,13 mld zł) wprowadzone do obrotu na GPW w listopadzie 29 r. Źródło: opracowanie NBP na podstawie danych KDPW, Fitch Polska i NBP. 8

Regulacje systemu finansowego (1) W 28 r. przyjęto ustawę o Komitecie Stabilności Finansowej oraz znowelizowano rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. W 28 r. NBP, przeciwdziałając skutkom globalnego kryzysu finansowego na krajowym rynku pieniężnym, wprowadził szereg zmian w aktach prawnych dotyczących instrumentarium polityki pieniężnej - tzw. Pakiet zaufania. Istotne znaczenie dla sektora usług bankowych miała nowelizacja ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 23 października 28 r. (m.in. podniesiono limit gwarancji depozytów - do wysokości równowartości w złotych 5 tys. euro). 9

Regulacje systemu finansowego (2) W 28 r. przyjęto ustawę o emeryturach kapitałowych określającą rodzaje świadczeń pieniężnych wypłacanych ze środków zgromadzonych w OFE. Pierwsze świadczenia są wypłacane od 1 stycznia 29 r. Nie weszły w życie przepisy ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych dotyczące zagadnień organizacyjno finansowych działalności podmiotów, które miały wypłacać dożywotnie emerytury kapitałowe. Po zgłoszeniu weta przez Prezydenta Rzeczypospolitej 5 marca 29 r. ustawa ta nie została ponownie uchwalona. W 29 r. przyjęto ustawę o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Ustawa ta ograniczyła wysokość opłat potrącanych ze składek emerytalnych przekazywanych do OFE. Od 1 stycznia 21 r. opłata ta nie może być wyższa niż 3,5% wpłaconych składek. 1

Regulacje systemu finansowego (3) 16 lipca 29 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją przepisy ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw zakładające, że NBP w ciągu 18 miesięcy od dnia wejścia w życie wspomnianej ustawy dokona zbycia akcji KDPW, pod rygorem utraty prawa głosu z tych akcji. 1 września 29 r. Sejm przyjął uchwałę w sprawie usunięcia tej niezgodności w ustawie z dnia 4 września 28 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw. 21 października 29 r. weszły w życie przepisy ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw. Zatem do polskiego prawa zostały w pełni wprowadzone postanowienia dyrektywy w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID) oraz zapisy dyrektywy CRD (w odniesieniu do firm inwestycyjnych). 11

Regulacje systemu finansowego (4) 13 marca 29 r. weszły w życie przepisy ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym. Ustawa określa formy i warunki pomocy udzielanej przez Skarb Państwa instytucjom finansowym mającym problemy z płynnością. W 29 r. trwały także prace nad ustawą o rekapitalizacji niektórych instytucji finansowych. 28 sierpnia 29 r. weszły w życie przepisy nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających. Banki spółdzielcze uzyskały prawo do emitowania bankowych papierów wartościowych oraz obligacji. 5 listopada 29 r. Parlament uchwalił ustawę o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Ustawa przewiduje wprowadzenie nadzoru nad działalnością SKOK i Kasą Krajową przez KNF. 3 listopada 29 r. ustawa ta została skierowana przez Prezydenta RP do Trybunału Konstytucyjnego. 12

Regulacje europejskie (1) W 28 r. w związku z nasileniem światowego kryzysu finansowego, działania KE i innych instytucji UE skupione były na przeciwdziałaniu jego skutkom. W dniu 15 października 28 r. KE przyjęła wniosek dotyczący nowelizacji dyrektywy w sprawie systemów gwarantowania depozytów. Znowelizowana dyrektywa weszła w życie 18 marca 29 r. W październiku 28 r. zostało opublikowane rozporządzenie KE dopuszczające przekwalifikowanie niektórych instrumentów finansowych zaliczonych do kategorii aktywa wyceniane w wartości godziwej z efektem wyceny odnoszonym w rachunku zysków i strat do innych kategorii. W 28 r. KE wydała dwa ważne komunikaty dotyczące działań podejmowanych przez państwa członkowskie w celu utrzymania stabilności rynków finansowych: w sprawie dokapitalizowania instytucji finansowych oraz zastosowania zasad pomocy państwa w kontekście kryzysu finansowego. 13

Regulacje europejskie (2) 16 września 29 r. przyjęto rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE w sprawie agencji ratingowych. 16 września 29 r. przyjęto Dyrektywę zmieniającą dyrektywę CRD. Nowa Dyrektywa wprowadza zmiany dotyczące funduszy własnych i dużych zaangażowań banków. Ponadto rozszerza ramy współpracy nadzorczej, w tym w sytuacjach kryzysowych i przewiduje formalne powoływanie kolegiów nadzorczych. Dalsze inicjatywy legislacyjne KE w odniesieniu do dyrektywy CRD dotyczą sekurytyzacji i polityki wynagrodzeń w instytucjach finansowych. Komisja Europejska podjęła również prace nad dyrektywą w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. 5 maja 29 r. zakończono prace nad dyrektywą w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Solvency ). 14

Infrastruktura systemu finansowego 28 stycznia 28 r. na polskim rynku wprowadzono paneuropejskie polecenie przelewu SEPA Credit Transfer. 19 maja 28 r. Narodowy Bank Polski przystąpił do systemu TARGET2, w ramach którego nastąpiła integracja poszczególnych systemów płatności krajów strefy euro (oraz innych państw UE), poprzez przeniesienie całości rozliczeń z krajowych systemów RTGS na wspólną platformę techniczną (SSP, Single Shared Platform). 8 stycznia 29 r. Ministerstwo Skarbu Państwa przyjęło uaktualnioną wersję programu prywatyzacji Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. 3 sierpnia 29 r. funkcjonowanie rozpoczął Nowy System Depozytowo-Rozliczeniowy KDPW. 15

Struktura walutowa kredytów na tle dysparytetu stóp procentowych w Polsce i Szwajcarii 8 7 6 58, 5 42, 4 3 2 1 % % 5,1 63,5 63,8 36,5 3,6 33, 36,2 2,1 41,4 55,2 44,8 2,9 41,9 69,4 71,3 69, 66,6 14 3,6 28,7 31, 33,4 5,2 4, 3,8 3,9 I IV I IV I IV I IV I 25 26 27 28 29 Udział - kredyty złotowe - lewa oś Udział - kredyty walutowe - lewa oś Dysparytet między 3M WIBOR i 3M LIBOR CHF Sektor bankowy (1) Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych 1 Uwaga: dane dla krajowych gospodarstw domowych. Źródło: NBP. 1 Wszystkie dane o sektorze bankowym według stanu na 17.11.29 r. 16 12 1 8 6 4 2 Roczne tempo wzrostu Przy założeniu bieżącego kursu złotego Przy założeniu stałego kursu złotego 12-27 5,4% 58,9% 3-28 5,% 55,6% 6-28 42,7% 49,8% 9-28 4,8% 44,9% 12-28 64,8% 39,1% 3-29 63,1% 3,5% 6-29 52,5% 22,1% 9-29 36,7% 15,4% 16

Sektor bankowy (2) Udział kredytów w CHF w kredytach mieszkaniowych dla gospodarstw domowych wg wartości nowo udzielonych kredytów 1% 8% 6% 4% 2% % 1-27 2-27 3-27 4-27 5-27 6-27 7-27 8-27 9-27 1-27 11-27 12-27 1-28 2-28 3-28 4-28 5-28 6-28 7-28 8-28 9-28 1-28 11-28 12-28 1-29 2-29 3-29 4-29 5-29 6-29 7-29 8-29 PLN USD EU R CHF Źródło: NBP, dane dotyczące statystyki stóp procentowych przekazywane do NBP przez próbę sprawozdawczą 2 banków. 17

Sektor bankowy (3) 16 14 12 1 8 6 4 2-2 Wyniki finansowe sektora bankowego w latach 25-29 Wg stanu na koniec roku mld zł % 64 1, 56,8 12,8 48,5 11,5 4,6 1,1 37,8 8,6 32 32,1 35,7 24 17,6 13,4 11, 16 8-7,3-2,6 25 26 27 28-8 Banki spółdzielcze - lewa oś Banki komercyjne - lewa oś Banki spółdzielcze, zmiana procentowa - prawa oś Banki komercyjne, zmiana procentowa - prawa oś 16 14 12 1 8 6 4 2 mld zł,3 3,8 Narastająco wg kwartałów,5 8,1,8,9 11,8 12,7,2 1,9,4 4,1 I IV I 28 29 Banki komercyjne Banki spółdzielcze,6 6,3 Uwaga: banki zrzeszające są prezentowane razem z bankami spółdzielczymi. Źródło: NBP. 18

Sektor bankowy (4) Wskaźnik należności zagrożonych w sektorze gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w latach 27-29 12% 1% 1,% 1,8% 8% 6% 4% 9,% 8,3% 7,4% 6,9% 6,4% 6,2% 5,6% 6,2% 5,2% 4,8% 4,4% 4,1% 4,% 3,8% 3,5% 3,5% 7,9% 3,8% 4,2% 4,9% 2% % 1,6% 1,4% 1,3% 1,2% 1,1% 1,1% 1,% 1,% 1,1% 1,2% 1,4% I IV I IV I 27 28 29 Kredyty dla gospodarstw domowych Kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych Kredyty dla przedsiębiorstw Źródło: NBP. 19

7 Sektor bankowy (5) Luka finansowania w latach 27-29 mld zł,45 6,35 5,25 4,15 3,5 2 -,5 1 -,15 I IV V VI I IX X XI X I IV V VI I IX X XI X I IV V VI I IX -,25 27 28 29 Kredyty dla sektora niefinansowego Depozyty sektora niefinansowego Luka finansowania Uwaga: Źródło: lukę finansowania obliczono jako stosunek różnicy kredytów i depozytów sektora niefinansowego do depozytów tego sektora. Dane dotyczą krajowych podmiotów sektora niefinansowego. NBP. 2

Średnie miesięczne oprocentowanie nowych umów depozytowych na tle stawki WIBOR 3M 8,% 7,5% 7,% 6,5% 6,% 5,5% 5,% 4,5% 4,% Sektor bankowy (6) sty-8 lut-8 mar-8 kwi-8 maj-8 cze-8 lip-8 sie-8 wrz-8 paź-8 lis-8 gru-8 sty-9 lut-9 mar-9 kwi-9 maj-9 cze-9 lip-9 sie-9 wrz-9 Depozyty z terminem pierwotnym powyżej 1M do 3M włącznie - gospodarstwa domowe Depozyty z terminem pierwotnym powyżej 1M do 3M włącznie - przedsiębiorstwa Średniomiesięczny WIBOR 3M Źródło: NBP. 21

Niebankowe instytucje finansowe (1) Wartość i tempo zmian aktywów netto funduszy inwestycyjnych w latach 25-29 16 mld zł % 2 14 12 1 8 6 4 2 I I X I I X I I X I I X I I IX X 15 1 5-5 -1-15 -2 25 26 27 28 29 Źródło: Analizy Online. Wartość aktywów - lewa oś Tempo zmian - prawa oś W 29 r. nastąpiło odwrócenie obserwowanej od IV kwartału 27 r. tendencji do spadku wartości aktywów netto funduszy inwestycyjnych. 22

Niebankowe instytucje finansowe (2) Zmiana aktywów netto funduszy inwestycyjnych na tle stopy zwrotu z indeksu WIG w latach 25-29 15 mld zł % 3 1 5-5 -1-15 -2-25 I IV V VI I IX X XI X I IV V VI I IX X XI X I IV V VI I IX X XI X I IV V VI I IX X XI X I IV V VI I IX X 2 1-1 -2-3 -4-5 25 26 27 28 29 Źródło: Analizy Online. Saldo napływu środków - lewa oś Stopa zwrotu z indeksu WIG - prawa oś Wyniki zarządzania - lewa oś W 29 r. zmiana wartości aktywów netto funduszy inwestycyjnych wynikała przede wszystkim ze zmian cen akcji na GPW. 23

Niebankowe instytucje finansowe (3) Relacja aktywów funduszy inwestycyjnych do depozytów bankowych od sektora niefinansowego, wg stanu na koniec okresu w latach 21-29 35 % 32,4 3 25 26,3 2 15 11,5 12,4 18,6 15,2 17,1 1 8,2 5 4,2 21 22 23 24 25 26 27 28 IX 29 Źródło: NBP, Analizy Online. 24

Niebankowe instytucje finansowe (4) 18 16 14 12 1 8 6 4 2 mld zł I I Aktywa netto OFE X I I X I I X I I X I I IX X 25 26 27 28 29 % 8 6 4 2-2 -4-6 -8-1 Źródło: UKNF. Aktywa netto - lewa oś Tempo zmian - prawa oś Na koniec 28 r. aktywa netto OFE były niższe niż na koniec 27 r. W 29 r. na skutek wzrostu cen akcji na GPW aktywa netto funduszy emerytalnych zwiększyły się. 25

Niebankowe instytucje finansowe (5) 5 4 3 2 1-1 mld zł 23,5 1,3 Przyrost aktywów OFE 41, 3,5 23,5 21,3 15,2-1,3 7, 14, 16,2 17,7 2,9 21,6-21,1-2 -3 25 26 27 28 29 Składki Wynik finansowy OFE Przyrost aktywów netto Uwaga: dane dla 29 r. są ekstrapolowane na podstawie danych za pierwsze 3 kwartały tego roku. Źródło: UKNF, dla 29 r. szacunki NBP na podstawie danych UKNF. Wynik finansowy OFE za półrocze 29 r. prawdopodobnie będzie znacznie wyższy niż za I półrocze tego roku. 26

Niebankowe instytucje finansowe (6) 3 2 1 Wyniki finansowe PTE i OFE mld zł 21,3 15,2 1,3 7,,5,6,7,7,7-1 -2-3 -21,1 25 26 27 28 29 Wynik finansowy OFE Wynik finansowy PTE Uwaga: dane dla 29 r. są ekstrapolowane na podstawie danych za pierwsze 3 kwartały tego roku. Źródło: UKNF, dla 29 r. szacunki NBP na podstawie danych UKNF. W 29 r. wyniki finansowe PTE, jak i OFE prawdopodobnie osiągną jedne z najwyższych wartości w historii działalności tego sektora. 27

Niebankowe instytucje finansowe (7) Składka przypisana brutto zakładów ubezpieczeń Źródło: UKNF. W 28 r. składka ubezpieczeń na życie rosła dynamicznie dzięki dużej sprzedaży ubezpieczeń antypodatkowych. Spadek sprzedaży tych ubezpieczeń w I półroczu 29 r. spowodował obniżenie składki w całym dziale. 28

Rynek pieniężny (1) Zadłużenie z tytułu poszczególnych instrumentów rynku pieniężnego oraz wartość obrotów na rynku transakcji lokacyjnych 25 26 27 28 29 Rynek instrumentów dłużnych (zadłużenie na koniec okresu) Bony skarbowe 24,4 25,8 22,6 5,4 6,8 Bony pieniężne 23 18,4 7,8 1,2 45, Krótkoterminowe bankowe papiery dłużne 2,8 4,5 2,9 2,1 2,2 Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 5,6 6,3 1,6 11,6 b.d. Rynek transakcji lokacyjnych (średnie dzienne obroty netto) Lokaty niezabezpieczone (lokaty międzybankowe) 8,3 9,8 11,5 1,3 7,5 FX swap 14,7 13,6 12 11,3 8,8 Transakcje repo/sbb/bsb 6,2 8,4 9, 8,8 b.d. Uwaga: dla 29 r. dane dotyczące zadłużenia przedstawiają stan zadłużenia na koniec września. Średnie dzienne obroty netto dla tego roku wyliczono na podstawie danych za okres styczeń-wrzesień 29 r. Źródło: NBP, MF. W 29 r. obroty na rynku lokat międzybankowych oraz fx swap kształtowały się na niższych poziomach niż w 28 r. 29

Rynek pieniężny (2) Struktura transakcji o charakterze lokacyjnym na rynku międzybankowym w Polsce i w strefie euro 1 8 % 12 8 8 11 23 12 17 15 27 25 29 19 6 4 76 75 77 7 45 43 47 44 2 32 3 28 27 25 26 27 28 25 26 27 28 Polska Strefa euro Lokaty niezabezpieczone Transakcje warunkowe Swapy walutowe Uwaga: obroty netto na międzybankowym rynku transakcji o charakterze lokacyjnym w Polsce i w strefie euro są równe wartości nominalnej lokat niezabezpieczonych, transakcji warunkowych (repo i SBB) oraz swapów walutowych zawartych jedynie między bankami rezydentami, odpowiednio, Polski i strefy euro. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych NBP, KDPW oraz Euro Money Market Survey. Frankfurt 28, European Central Bank. 3

Rynek pieniężny (3) Obroty netto na rynku niezabezpieczonych lokat międzybankowych w Polsce 2 18 16 14 12 1 8 mld zł 6 4 2 sty-26 mar-26 maj-26 lip-26 wrz-26 lis-26 sty-27 mar-27 maj-27 lip-27 wrz-27 lis-27 sty-28 mar-28 maj-28 lip-28 wrz-28 lis-28 sty-29 mar-29 maj-29 lip-29 wrz-29 Wartość transacji do kalkulacji stawki POLONIA Obroty netto - dane z systemu SORBNET Wielom. (Obroty netto - dane z systemu SORBNET) Wielom. (Wartość transacji do kalkulacji stawki POLONIA) Źródło: NBP. 31

Rynek pieniężny (4) Miesięczne obroty netto na krajowym rynku fx swap PLN Źródło: NBP. 45 4 35 3 25 2 15 1 5 mld zł I I X I I X I I X W IV kwartale 28 r. nastąpiła zmiana struktury walutowej obrotów istotnie wzrosła wartość transakcji EUR/PLN i spadła wartość transakcji USD/PLN. W 29 r. obserwowano stopniowy spadek udziału transakcji EUR/PLN na korzyść transakcji USD/PLN. I I X I I IX 25 26 27 28 29 Obroty netto ogółem - lewa skala Udział transakcji z bankami zagranicznymi (w %) - prawa skala % 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 32

Rynek pieniężny (5) Średnie dzienne obroty netto na rynku fx swap PLN offshore w kwietniu i październiku 28 r. oraz w kwietniu 29 r. kwiecień 28 r. październik 28 r. kwiecień 29 r. Obroty na rynku offshore (w mld USD), w tym: 13.361 6.955 7.41 USD/PLN 12.177 5.157 6.67 EUR/PLN 1.184 1.799 1.343 z bankami sprawozdającymi 4.848 3.498 3.877 z pozostałymi bankami 5.332 2.594 2.374 z pozostałymi instytucjami finansowymi 2.871 612 77 z podmiotami niebankowymi 31 251 389 Źródło: dane Banku Anglii dostępne na stronie internetowej ww.bankofengland.co.uk/ markets/forex/ fxjsc/#surveys. Po nasileniu światowego kryzysu finansowego nastąpił spadek obrotów na rynku offshore. W kwietniu 29 r. były one o około 45% niższe niż w kwietniu 28 r. 33

Rynek kapitałowy (1) Wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego w latach 25-29 (w mld zł) 25 26 27 28 9.29 Instrumenty dłużne 32,9 345,4 389,3 4,5 421,7 Obligacje rynkowe SP 278,4 317, 35,9 36,8 391,7 Długoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw 8,9 9,8 15,8 16, 13,8 Obligacje komunalne 3,3 3,8 4,1 4,5 5,4 Długoterminowe bankowe papiery dłużne 1 2,7 5,3 8,3 8,5 7,8 Listy zastawne 1,8 1,7 2,4 2,9 3, Obligacje NBP 7,8 7,8 7,8 7,8, Instrumenty udziałowe akcje 424,9 635,9 1.8,3 465,1 685,6 Uwaga: dla instrumentów dłużnych wielkość poszczególnych segmentów rynku kapitałowego mierzona wartością tych instrumentów w obiegu, a dla instrumentów udziałowych kapitalizacją spółek notowanych na głównym rynku GPW. 1 Dane obejmują wyemitowane przez banki działające w Polsce obligacje nominowane w złotych i w walutach obcych, obligacje Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz emisje instytucji kredytowych z UE kierowane na rynek krajowy. Źródło: opracowanie NBP podstawie danych MF, NBP, GPW i Fitch Polska. 34

Rynek kapitałowy (2) Indeksy WIG2, WIG, mwig4 i swig8 w latach 26-29 16 14 12 1 8 6 4 2 2 sty 6 pkt 2 kwi 6 2 lip 6 2 paź 6 2 sty 7 2 kwi 7 2 lip 7 2 paź 7 Uwaga: szeregi zostały znormalizowane do 1 pkt na dzień 28 grudnia 27 r. Źródło: Bloomberg. W 28 r. kapitalizacja głównego rynku GPW uwzględniająca spółki krajowe i zagraniczne spadła prawie o 57% i na koniec roku wyniosła 465,1 mld zł. Od początku stycznia do końca listopada 29 r. kapitalizacja GPW wzrosła prawie o 42 % i wyniosła 659, mld zł. 2 sty 8 WIG2 WIG mwig4 swig8 2 kwi 8 2 lip 8 2 paź 8 2 sty 9 2 kwi 9 2 lip 9 2 paź 9 35

mld zł 63 Rynek kapitałowy (3) Miesięczna wartość transakcji obligacjami skarbowymi oraz wskaźnik płynności 1,4 54 45 36 27 18 9 I IV VVI I X I I X I I X I I X I I IX 1,2 1,,8,6,4,2, 25 26 27 28 29 Transakcje bezwarunkowe - lewa oś Transakcje repo - lewa oś Transakcje SBB - lewa oś Wskaźnik płynności - prawa oś Źródło: obliczono na podstawie danych MF oraz KDPW. Od 28 r. obserwowany jest spadek płynności na krajowym rynku obligacji skarbowych. 36

Rynek kapitałowy (4) 12 1 8 6 Inwestorzy na rynku obligacji skarbowych mld zł 97,2 92,4 76, 57,2 42,5 54,2 19,9 1,6 83, 63,7 63,7 64,2 4 2 12,8 17,3 15,3 37,5 24, 24, 1,4 12,3 12,6 2,7 3,7 3,3 12, 9,4 18,3 Źródło: MF. 37 Banki komercyjne Banki zagraniczne Pozostali nierezydenci Zakłady ubezpieczeń Fundusze emerytalne Fundusze inwestycyjne Osoby fizyczne Podmioty niefinansowe Inne podmioty 27-12-31 28-12-31 29-8-31

Kasowy rynek walutowy (1) Średni kurs złotego do euro i dolara amerykańskiego w okresie styczeń 26 wrzesień 29 5, 4,8 4,6 4,4 4,2 4, 3,8 3,6 3,4 3,2 3, 2,8 2,6 2,4 2,2 2, zł Źródło: Thomson Reuters. 38 2 sty 6 2 lut 6 2 mar 6 2 kwi 6 2 maj 6 2 cze 6 2 lip 6 2 sie 6 2 wrz 6 2 paź 6 2 lis 6 2 gru 6 2 sty 7 2 lut 7 2 mar 7 2 kwi 7 2 maj 7 2 cze 7 2 lip 7 2 sie 7 2 wrz 7 2 paź 7 2 lis 7 2 gru 7 2 sty 8 2 lut 8 2 mar 8 2 kwi 8 2 maj 8 2 cze 8 2 lip 8 2 sie 8 2 wrz 8 2 paź 8 2 lis 8 2 gru 8 2 sty 9 2 lut 9 2 mar 9 2 kwi 9 2 maj 9 2 cze 9 2 lip 9 2 sie 9 2 wrz 9 EUR/PLN USD/PLN

Kasowy rynek walutowy (2) Miesięczne obroty netto na międzybankowym rynku złotego w Polsce mld zł 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 I I X I I X I I X I I X I 25 26 27 28 29 I IX % 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Źródło: NBP. Obroty netto ogółem - lewa skala Udział transakcji z bankami zagranicznymi (w %) - prawa skala W listopadzie i grudniu 28 r. nastąpił spadek obrotów na rynku złotego. 39

Kasowy rynek walutowy (3) Średnie dzienne obroty netto złotego na kasowym rynku offshore w kwietniu i październiku 28 r. oraz w kwietniu 29 r. Źródło: kwiecień 28 r. październik 28 r. kwiecień 29 r. Obroty na rynku offshore (w mld USD), w tym: 4.17 4.336 3.696 USD/PLN 1.351 1.167 844 EUR/PLN 2.819 3.169 2.852 z bankami sprawozdającymi 1.529 1.949 1.814 z pozostałymi bankami 1.583 1.631 1.246 z pozostałymi instytucjami finansowymi 865 599 488 z podmiotami niebankowymi 194 157 148 dane Banku Anglii dostępne na stronie internetowej www.bankofengland.co.uk/markets/ forex/fxjsc/#surveys. Na skutek światowego kryzysu finansowego nastąpił około 15-procentowy spadek średnich dziennych obrotów na rynku offshore, z 4,3 mld USD w październiku 28 r. do 3,7 mld USD w kwietniu 29 r. 4

Rynek instrumentów pochodnych (1) Średnie dzienne obroty netto na krajowym rynku instrumentów pochodnych w latach 25-29 (w mln zł) 24 25 26 27 28 29 Pozagiełdowe instrumenty pochodne 5.987,7 8.677,6 9.244,9 13.159,3 14.817, 6.325,3 - procentowe instrumenty pochodne 4.597,6 7.47,8 7.397,4 1.227,4 11.373,4 4.316, - walutowe instrumenty pochodne 1.39,1 1.629,8 1.847,5 2.932, 3.443,6 2.9,3 Giełdowe instrumenty pochodne 251,5 498,9 797,6 1.411, 1.255,2 1.3,7 - procentowe instrumenty pochodne, 15, 5,3,8 - - - walutowe instrumenty pochodne,5,8,4,7 14,4 26,9 - instrumenty związane z rynkiem akcji 251, 483,1 791,9 1.49,5 1.24,8 976,8 - w tym futures na WIG 2 239,6 448,8 742,8 1.343,2 1.198,7 939,4 Uwaga: obroty wyznaczono na podstawie danych do września 29 r. W przypadku opcji walutowych oraz kontraktów CIRS obroty wyznaczono na podstawie danych do sierpnia 29 r. Źródło: GPW, NBP. W IV kwartale 28 r. i w 29 r. obserwowano istotny spadek obrotów na krajowym rynku pozagiełdowych instrumentów pochodnych. Na rynku giełdowym jedynym płynnym instrumentem były kontrakty futures na WIG 2. 41

Rynek instrumentów pochodnych (2) Średnie dzienne obroty netto na rynku offshore pozagiełdowych instrumentów pochodnych na kurs złotego, w mld USD kwiecień 28 październik 28 kwiecień 29 Obroty na rynku offshore, w tym: 3,89 3,29 3,31 transakcje forward 2,63 2,9 1,45 opcje walutowe 1,22 1,14 1,76 transakcje CIRS,4,6,1 Źródło: dane Banku Anglii dostępne na stronie internetowej www.bankofengland.co.uk/markets/ forex/fxjsc/#surveys. Rynek offshore instrumentów pochodnych na kurs złotego jest kilkakrotnie większy od rynku krajowego. W 29 r. obserwowano istotny spadek obrotów na rynku offshore transakcji forward na kurs złotego. 42

Perspektywy (1) 8 listopada 28 r. przewodniczący Komisji Europejskiej powołał grupę pod przewodnictwem Jacques a de Larosiere a, której zadaniem było opracowanie rekomendacji dotyczących nowych rozwiązań dla nadzoru makro i mikroostrożnościowego w Europie. Sformułowana na podstawie Raportu de Larosiere propozycja Komisji Europejskiej przewiduje: utworzenie Europejskiej Rady Ryzyka Systemowego (ESRB), odpowiedzialnej za makroostrożnościowy nadzór nad systemem finansowym UE, utworzenie Europejskiego Systemu Nadzorców Finansowych (ESFS), składającego się z krajowych nadzorców finansowych wraz z nowymi, przebudowanymi Komitetami Nadzorczymi trzeciego szczebla. 43

Perspektywy (2) W 29 r. KE przedstawiła szczegóły propozycji dotyczącej przeniesienia obrotu wystandaryzowanymi instrumentami pochodnymi OTC do zorganizowanych systemów obrotu i rozliczeń do CCP. Transakcje niewystandaryzowanymi instrumentami miałaby być obłożone wyższymi wymogami kapitałowymi oraz dodatkowym obowiązkiem sprawozdawczym. Celem tych działań ma być ograniczenie ryzyka, jakie generuje obrót instrumentami pochodnymi na rynku OTC. Jednak jednakowe traktowanie wszystkich transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowych instrumentów pochodnych może przyczynić się do segmentacji oraz dalszej marginalizacji niektórych rynków lokalnych, w tym rynku polskiego. Wydaje się, że działania te powinny dotyczyć w pierwszej kolejności transakcji zawieranych pomiędzy bankami oraz transakcji banków z podmiotami prowadzącymi profesjonalną działalność na rynku finansowym. 44