filozofia sektora publicznego czyli kilka luźnych myśli na temat zakresu i funkcji zarządzania w sektorze publicznym mgr inż. Tomasz Szulc
Plan prezentacji po co ta cała dyskusja? jak zdefiniować sektor publiczny? aksjomaty sektora publicznego dobra publiczne, prywatne, społeczne, klubowe zakres i funkcje sektora publicznego po co działają organizacje publiczne? jak zarządzać organizacją publiczną? środki zarządzania publicznego pytania na koniec
Po co ta cała dyskusja? Liberalizm czy interwencjonizm? Rynek jest niedoskonały, państwo jest zawodne Struktury europejskie - Wzrost znaczenia problemów publicznych. Reformy gospodarcze lat 90, inne problemy - bezrobocie, obniżka dochodów, bieda, niedostosowanie.
Jak zdefiniować sektor publ.? Definicja najbardziej ogólna: Sektor publiczny to państwo. (Stiglitz) Kryteria różnicujące: funkcjonalne i własnościowe. Wg kryterium funkcjonalnego: Sektor publiczny to państwowe i samorządowe instytucje oraz jednostki organizacyjne realizujące wyłącznie lub w większości ze środków własnych niekomercyjne zadania publiczne.
Jak zdefiniować sektor publ.? Wg kryterium własnościowego: Sektor publiczny to zbiór wszystkich państwowych i komunalnych osób prawnych oraz jednostek nieposiadających osobowości prawnej, które podlegają państwu i samorządom. Problemy: istnieją jednostki komercyjne, które świadczą usługi niekomercyjne, istnieją jednostki niekomercyjne, które świadczą usługi komercyjne.
A jak aksjomaty 1. Sektor publiczny nie działa w izolacji, jest elementem systemu obejmującego społeczeństwo, organizacje społeczne, gospodarcze oraz sieć powiązań między nimi. 2. Cele dla sektora publicznego są wspólne i stałe. Możliwość realizacji celów zależy od stanu otoczenia, w którym działa organizacja i jakości zarządzania nią. 3. Funkcje sektora publicznego nie mają charakteru czysto ekonomicznego w określonych warunkach większą rolę mogą odgrywać czynniki społeczne i polityczne. 4. Ocena funkcjonowania sektora publicznego powinna przebiegać od poziomu makrozarządzania (czynniki makroekonomiczne i makrospołeczne), a następnie na poziomie mezo i mikro 5. Funkcjonowanie sektora publicznego zależy wprost od stanu gospodarki i polityki prowadzonej przez rząd, która może preferować jedne zadania na rzecz innych, nadawać im wyższy priorytet i szybszą realizację, nawet kosztem innych zadań.
Klasyfikacja dóbr Dobra mieszane Dobra prywatne Konkurencja w konsumpcji dobra, które mają charakter dóbr prywatnych, ale dzięki prowadzeniu polityki społeczno-ekonomicznej mają charakter publiczny Czyste dobra publiczne dobra, o które nie trzeba rywalizować nikogo nie można wykluczyć z konsumpcji tych dóbr dobra, które zaspakajają potrzeby konkretnych osób, zależą głównie od posiadanych dochodów, majątku, itp. Dobra klubowe dobra o charakterze dóbr publicznych, ale w większości finansowane ze środków prywatnych, korzystać może każdy, ale musi wnieść opłatę Łatwość wykluczenia (Connoley, Munro, Stiglitz)
Ile sektora publicznego w sektorze publicznym zakres 1. Wojskowość i obronność 2. Ład prawno instytucjonalny 3. Bezpieczeństwo wewnętrzne 4. Ochrona własności i wolności jednostek 5. Edukacja 6. Ochrona zdrowia 7. Infrastruktura 8. Sektor badań i rozwoju 9. Pomoc społeczna 10. Samorząd
i funkcje sektora publicznego Funkcja redystrybucyjna Łagodzenie sprzeczności w podziale dochodów pomiędzy grupami, regionami, itp. Funkcja stabilizacyjna Funkcja adaptacyjna Łagodzenie wahań w cyklu koniunkturalnym. Inicjowanie i stymulowanie procesów dostosowawczych (np. do wymogów UE) Funkcja alokacyjna Łagodzenie żywiołowego działania mechanizmu rynkowego. Funkcja koordynacyjna Porządkowanie i koordynacja celów i działań, koncentrowanie wysiłków na utrzymaniu ich zgodności z interesem ogólnospołecznym.
Podział organizacji sekt. publ. Instytucje działające w różnych sferach życia publicznego (np. urzędy, ministerstwa, agencje, itp.) Gospodarka narodowa lub jej wyodrębnione części (np. gospodarka regionu) Państwo i bloki polityczne państwa (np. UE)
Po co działają org. publiczne? Zarządzanie w sferze gospodarczej: Tworzenie i funkcjonowanie infrastruktury do działalności gospodarczej, Zarządzanie finansami publicznymi, Zarządzanie produkcją w przedsiębiorstwach państwowych i komunalnych. Zarządzanie bezpieczeństwem publicznym i infrastrukturą bezpieczeństwa, Zarządzanie edukacją i kulturą, Zarządzanie środowiskiem naturalnym, Zarządzanie projektami, pomoc sojcalna (Kożuch)
Szczeble zarządzania w sektorze publicznym Zarządzanie organizacjami szczebla podstawowego (mikrozarządzanie) W polskim systemie prawa szczeblem podstawowym jest gmina. Zarządzanie organizacjami w różnym układzie przestrzennym (mezozarządzanie) - integracja pozioma Zarządzanie organizacjami w poszczególnych sferach życia społeczno-gospodarczego, działach (mezozarządzanie) - integracja pionowa Zarządzanie organizacjami w skali całej gospodarki (makrozarządzanie) Zarządzanie publicznymi organizacjami międzynarodowymi
Jak zarządzać org. publiczną? Środowisko zewnętrzne Organizacja publiczna i jej zasoby Wartości cele i zadania Struktury i instrumenty Wyniki Środowisko wewnętrzne (Wiatrak)
Środki (instrumenty) zarządzania publicznego Środki stymulujące lub zniechęcające - pieniądz pośredni np. różnicowanie obciążeń podatkowych, opłat Środki przymusu akty prawne krajowe, regionalne, lokalne Środki materialnego kształtowania działalności pieniądz bezpośredni inwestycje w infrastrukturę społeczną i gospodarczą Środki informacyjne wszelkiego rodzaju narzędzia i kanały komunikacji, segmentacja i grupy docelowe (Wiatrak)
Pytania na koniec czy organizacja publiczna ma być bardziej publiczna czy komercyjna? ile jest sprawiedliwości w redystrybucji? jak głęboka powinna być ingerencja sektora publicznego w rynek? ile jest miejsca na politykę w lokalnych organizacjach publicznych? jak osiągać cele publiczne? centralizować czy delegować zarządzanie? interesariusze, lobbyści słuchać czy ignorować?